[pagina 865]
[p. 865]
Woordregister
| a* naam in waterlopen 776 [Künzel] {2.3} |
| à voorzetsel 1832 [wei] <Frans {4.2} |
| A4 bepaald papierformaat 1992 [gvd] <L {3.4/5} |
| aaibaarheidsfactor factor volgens welke de wereld wordt ingedeeld 1969 [De Coster 1999] {4.4} |
| aaien* strelen 1717 [Claes Tw. 9] |
| aak* schip 1520 [hws] {1.2.4/4.1.11} |
| aal* beenvis 755-768 [Künzel] {2.3} |
| aalbes* vrucht 1500 [Claes Tw. 12] {4.1.2} |
| aalmoes gift 1236 [cg i 1, 22] <Frans |
| aalmoezenier katholiek geestelijke 1251-1275 [cg i 1, 292] <Frans {4.1.8} |
| aalscholver* pelikaanachtige 1868 [wnt] |
| aambeeld* blok waarop metalen bewerkt worden 1599 [Kil.] |
| aambei* besachtige opzwelling van de aderen 1485 [mnw] {1.2.1} |
| aamborstig* kortademig 1351-1400 [hws] |
| aan* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| aanappelen* rotzooien, onverschillig te werk gaan 1974 [Endt] {1.2.5/3.1} |
| aanbakken* vastkleven 1632 [wnt] |
| aanbevelen* aanraden 1656 [wnt abuseeren Suppl] |
| aanbidden* met geestdrift vereren 1240 [Bern.] {1.2.5} |
| aandacht belangstelling 1430 [hws] <Duits |
| aandoening* gewaarwording 1553 [wnt haast] |
| aaneen* bijwoord van tijd: elkaar in tijd opvolgend 1436 [hws] {4.1.7} |
| aanfluiting* voorwerp van bespotting 1637 [Statenvertaling (2 Kronieken 29:8)] |
| aangaande* voorzetsel 1854-1855 [wnt] {4.2} |
| aangenaam* behaaglijk 1475 [hws] |
| aangeschoten* dronken 1880 [wnt weg i] |
| aangezicht* gezicht 1477 [Claes Tw. 9] {1.2.4/1.2.5} |
| aangezien* onderschikkend voegwoord 1637 [wnt] {4.2} |
| aanhangwagen wagen die door andere wordt voortgetrokken 1934 [Vd Sijs 1996, 236] <Duits {1.4/4.1.10} |
| aanhankelijkheid innige gehechtheid 1847 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| aanklampen* staande houden 1672 [wnt Suppl] |
| aanleiding* omstandigheid die iets ten gevolge heeft 1614 [wnt] |
| aanlengen* verdunnen 1592 [wnt] |
| aanmatigen, zich wederrechtelijk aanspraak maken op 1658 [wnt] <Duits |
| aanminnig* bekoorlijk 1348 [mnw] |
| aanranden* te lijf gaan (al dan niet met ontucht) 1544 [hws] |
| aanrecht* keukenblok 1542 [Dasypodius] {1.2.5} |
| aanrichten* veroorzaken 1597 [wnt Suppl] |
| aanschijn* gelaat 901-1000 [wps] |
| aanstonds* bijwoord van tijd: gauw 1673 [wnt Suppl] {3.1} |
| aantal onbepaalde veelheid 1634 [wnt land] <Nederduits {3.2} |
| aantijgen* beschuldigen 1562 [Naembouck] |
| aanvaarden* beginnen 1240 [Bern.] |
| aanvallig* bekoorlijk 1633 [wnt abel] {1.2.5} |
| aanvangen* beginnen 1350 [mnw] |
| aanvankelijk bijwoord van tijd: in het begin 1784-1785 [wnt] <Duits {4.1.7} |
| aanwezig* voorhanden 1561 [wnt verdrinken] |
| aap* primaat 1451-1500 [mnw] {4.1.3} |
| aapje* huurrijtuig 1880-1885 [wnt] {4.1.10} |
| aar* bovenste deel van de halm van graangewassen 1240 [Bern.] |
| aard* akker 1019-1030 [Claes] {1.2.6/2.3} |
| aard* geaardheid 1287 [cg NatBl] {1.2.6} |
| aardappel* eetbare knol 1712 [wnt] {4.1.6} |
| aardbei vrucht 1597 [wnt] {4.1.2} |
| aarde* grond 901-1000 [wps] {1.2.6} |
| aarde* onze planeet 1624 [wnt] {1.2.6} |
| aardewerk* vaatwerk van aarde 1596 [wnt vreemdigheid] |
| aardig* bekoorlijk, mooi 1420 [hws] {1.2.3} |
| aardig* vriendelijk, beleefd 1786 [wnt] {1.2.3} |
| aardrijkskunde geografie 1769 [Geographische Oefening schetzende de geheele aardrykskunde] |
| aardvarken buistandig zoogdier 1779 [wnt] <Afrikaans {3.2/4.1.3} |
| aardwolf hyena-achtige 1882 [wnt z.j.] <Afrikaans {3.2/4.1.3} |
| aars* anus 1410 [mnw] {4.4} |
| aartsbisschop metropoliet 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.8} |
| aartsdom zeer dom 1866 [wnt] |
| aarzelen* weifelen 1600 [wnt] {1.2.3/3.1} |
| aas* lokspijs, voedsel 1287 [cg NatBl] {1.2.3} |
| aas de één in het dobbel- en kaartspel 1350 [mnw] <Frans {1.2.3/4.1.18} |
| abactis secretaris 1899 [dbl] |
| abacus telraam 1515 [wnt trezoor] <Latijn |
| abattoir slachthuis 1861 [wnt villen i] <Frans |
| abces ettergezwel 1669 [mey] <Frans |
| abdicatie troonsafstand 1824 [wei] <Frans |
| abdiceren troonsafstand doen 1824 [wei] <Latijn |
| abdij klooster 1240 [Bern.] <me Latijn {3.2} |
| abdis overste van vrouwenklooster 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn {4.1.8} |
[pagina 866]
[p. 866]
| abdomen onderbuik 1661 [Aanv wnt] <Latijn {3.2} |
| abductie wegvoering 1658 [mey] <Latijn |
| abeel populier 1240 [cg i Gent] <Frans |
| abel bekwaam 1350-1420 [mnw] <Frans |
| abel spel Middelnederlands wereldlijk toneelspel 1410 [mnw] {4.1.15} |
| aberratie afwijking 1658 [mey] <Frans |
| abessijn kattensoort 1951 [Sanders 1995] <Engels {4.1.3} |
| abituriënt eindexamenkandidaat 1824 [wei] <Duits |
| abject verachtelijk 1824 [wei] <Frans |
| ablatief zesde naamval 1633 [Ruijs] <Latijn |
| ablaut regelmatige klankwisseling 1846 [wnt wortel] <Duits |
| abnormaal tegen de norm 1864 [wnt] |
| abolitie afschaffing 1540 [hws] <Frans |
| A-bom atoombom 1945-1950 [Van Nierop 1975] <Engels {4.1.14} |
| abominabel afschuwelijk 1301-1400 [hws] <Frans |
| abonneren intekenen 1824 [wei] <Frans |
| aborteren een miskraam hebben of opwekken 1650 [mey] <Latijn |
| abortief vruchtafdrijvend 1824 [wei] <Frans |
| abortus ontijdige geboorte, miskraam 1663 [mey] <Latijn |
| abracadabra toverspreuk 1726 [wnt] <Grieks {3.1/3.2/4.3} |
| abri wachthuisje 1886 [kku] <Frans |
| abrikoos vrucht 1625 [wnt Suppl] <Frans {4.1.2} |
| abrupt plotseling plaatshebbend 1650 [mey] <Frans |
| abscis afstand van een punt tot de y-as 1847 [kku] <modern Latijn |
| abseilen zich langs een touw naar beneden laten zakken 1997 [Kampioen dl. 112, 4, 606-66, 7] <Duits {3.2} |
| absent afwezig 1404 [Claes] <Frans |
| absenteren, zich zich verwijderen 1448 [hws] <Frans |
| absentie afwezigheid 1370-1378 [hws] <Latijn |
| absint likeur 1775 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| absolutie vergiffenis van zonden 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| absolutisme onbeperkte heerschappij 1872 [gvd] <Frans |
| absoluut volstrekt 1553 [Vd Werve] <Latijn |
| absolveren kwijtschelden 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| absorberen inzuigen 1553 [Vd Werve] <Frans of Latijn |
| absorptie inzuiging 1824 [wei] <Frans |
| abstinent iemand die zich vrijwillig onthoudt 1301-1350 [hws] <Frans |
| abstinentie vrijwillige onthouding 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| abstract afgetrokken 1650 [Claes Tw. 12] <Latijn |
| abstractie afgetrokken begrip 1824 [wei] <Frans |
| abstraheren in gedachte afzonderen 1824 [wei] <Latijn |
| absurd ongerijmd 1548 [wnt] <Frans of Latijn |
| absurditeit ongerijmdheid 1658 [mey] <Frans |
| abt overste van monnikenklooster 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Latijn {4.1.8} |
| abuis vergissing 1410 [mnw] <Frans |
| acacia boomsoort 1554 [Dod.] <Latijn |
| academicus iem. met academische opleiding 1648 [wnt raken] <Latijn |
| academie genootschap ter bevordering van wetenschap en kunst, hogeschool 1575 [wnt wassen i] <Latijn |
| acanthus doornachtige plant 1608 [wnt berenklauw] <Latijn |
| a capella zonder instrumentale begeleiding 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| accelerando bijwoord: in versneld tempo 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| acceleratie versnelling 1625 [wnt Suppl] <Frans |
| accelerator versneller 1896 [kui] <Engels |
| accelereren versnellen 1553 [Vd Werve] <Frans |
| accent klemtoon 1240 [Bern.] <Frans |
| acceptabel aannemelijk 1720 [mey] <Frans |
| acceptant iem. die op zich neemt een wissel te betalen 1631 [wnt] <Frans |
| acceptatie aanneming, aanvaarding 1511 [hws] <Frans |
| accepteren aannemen 1452-1494 [hws] <Frans |
| accessoires bijkomende zaken 1503 [Boutillier] <Frans |
| accijns verbruiksbelasting 1629 [wnt] <me Latijn |
| acclamatie toejuiching 1688 [wnt knevelarij] <Frans |
| acclimatiseren aan een ander klimaat gewennen 1824 [wnt] |
| accolade haakje tot verbinding van twee of meer regels 1824 [wei] <Frans |
| accommodatie aanpassing 1624 [wnt] <Frans |
| accommoderen aanpassen 1582 [wnt Suppl nalezing] <Frans |
| accompagneren begeleiden 1598 [wnt] <Frans |
| accordeon toetsinstrument 1847 [kku] <Frans {4.1.16} |
[pagina 867]
[p. 867]
| accorderen overeenkomen, overeenstemmen 1281 [cg i 1, 564] <Frans |
| accountant rekeningkundige 1897 [koe] <Engels |
| accrediteren van geloofsbrieven voorzien 1734 [wnt] <Frans |
| accu energiereservoir 1919 [wnt] {1.1/1.2.4/1.2.5} |
| acculturatie aanpassing aan de cultuur 1952 [Aanv wnt] |
| accumulatie opeenhoping 1786 [wnt] <Frans |
| accumulator energiereservoir 1875 [wnt] <Latijn {1.2.4} |
| accumuleren opeenhopen 1524 [hws] <Frans |
| accuraat nauwkeurig 1654 [mey] <Duits |
| accuratesse zorgvuldigheid 1698 [wnt] <Duits |
| accusatief vierde naamval 1605 [P. Heyns, Cort onderwys] <Latijn |
| ace bij tennis: service die niet kan worden geretourneerd 1984 [gnn] <Engels |
| acetaat zout van azijnzuur 1847 [kku] |
| aceton oplosmiddel 1898 [gvd] |
| acetyleen koolwaterstof 1895 [wnt volume] |
| ach* tussenwerpsel: uitroep van droefheid 1265-1270 [cg Lut.K] {4.3} |
| achenebbisj tussenwerpsel: uitroep van medelijden 1961 [gvd] <Jiddisch {3.2/4.3} |
| achilleshiel kwetsbare plaats 1872 [gvd] |
| achillespees pees aan de hiel 1908 [wnt] |
| achromatisch kleurloos 1824 [wei] |
| acht* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| acht* aandacht 1350 [hws] {1.2.5} |
| achtel* achtste hectoliter, oude inhoudsmaat 1460-1514 [mnw] {3.1} |
| achteloos* onoplettend 1550 [wnt] {1.2.5} |
| achten* acht slaan op 1265-1270 [cg Lut.K] |
| achter* voorzetsel 876-900 [cg ii 1, 39] {1.2.5/4.2} |
| achterbaks* stiekem 1451-1500 [mnw] |
| achterban* onderafdelingen 1350 [mnw] |
| achterdocht* argwaan 1599 [Kil.] |
| achtereen* bijwoord van tijd: zonder tussenpozen 1285 [cg Rijmb.] {4.1.7} |
| achterhoede* achterste troepen van een leger 1376-1384 [mnw] {4.1.14} |
| achterklap* kletspraat achter iemands rug 1301-1400 [mnw] |
| achterkleinkind* kind van een kleinkind 1784-1785 [wnt] {4.1.4} |
| achterlijk* ten achteren zijnde 1758 [wnt Suppl] {1.2.5} |
| achterstallig* niet op tijd betaald 1299 [cg i 1 Holland graf. kans.] |
| achterste* billen 1567 [wnt] {1.2.1/4.4} |
| achterwaarts* naar achteren 1445 [mnw] {1.2.5} |
| achterwerk* billen 1882 [wnt z.j.] {4.4} |
| achttien* telwoord 1266-1268 [cg i Gent] {4.2} |
| achturig acht uur durend 1892 [wnt vakvereeniging] {3.1} |
| acid lsd 1970 [R75] <Engels {4.1.6} |
| acid house elektronische discomuziek 1988 [De Coster 1992] <Engels {4.1.16} |
| acne vetpuistje 1832 [wei] <Grieks {3.2} |
| acquisiteur werver van advertenties e.d. 1908 [Baale, Handboek vreemde woorden] {3.3} |
| acquisitie aanwinst 1518 [hws] <Frans |
| acquit kwitantie 1370-1378 [hws] <Frans |
| acquitteren kwijten 1650 [Aanv wnt] <Frans |
| acrobaat kunstenmaker 1824 [wei] <Frans |
| acroniem letterwoord 1990 [wp] <Engels |
| acrostichon naamvers 1824 [wei] <Grieks {3.2} |
| acryl kunststof 1974 [Aanv wnt] {4.1.9} |
| act nummer 1965 [R75] <Engels |
| acteren toneelspelen 1843 [wnt] |
| acteur toneelspeler 1553 [Vd Werve] <Frans |
| actie handeling 1390 [hws] <Latijn {1.2.3} |
| actief werkzaam 1580 [wnt] <Frans |
| actinium radioactief chemisch element 1950 [gvd] <modern Latijn |
| activeren aanwakkeren 1847 [kku] <Frans |
| activeren een computerprogramma actief maken 1999 [R99] <Engels |
| activiteit werkzaamheid 1663 [mey] <Frans |
| activum bedrijvende vorm 1633 [Ruijs] <Latijn |
| actreutel actrice met een stijl van acteren uit de jaren vijftig 1970 [R84] {1.2.5/4.4} |
| actualiteit onderwerp van de dag 1754 [wnt] <Frans |
| actuaris wiskundig adviseur 1754 [wnt] <Latijn |
| actueel op het ogenblik bestaand 1535 [wnt] <Frans |
| acupressuur druktherapie 1910-1914 [Bauwens] |
| acupunctuur geneeswijze d.m.v. naalden 1832 [wei] {1.2.5} |
| acuut plotseling opkomend (van ziekte) 1832 [wei] <Latijn |
| acuut dringend 1916 [wnt] <Latijn |
| adagio bijwoord: bedaard 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| adagium spreuk 1650 [mey] <Latijn |
| adamsappel strottenhoofd 1757 [Claes Tw. 9] |
| adaptatie aanpassing 1863 [kku] <Frans |
| adapter apparaat tussen stekker en stopcontact als de systemen niet passen 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| adapteren aanpassen 1847 [wnt] <Frans |
| adat traditie 1804 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| adder* slang 1340 [mnw] {1.2.4} |
| addict verslaafde 1984 [gnn] <Engels |
[pagina 868]
[p. 868]
| additief m.b.t. optelling 1847 [kku] <Frans |
| additioneel toegevoegd 1672 [wnt] <Frans |
| adel stand der edelen 1447 [hws] <Duits |
| adelaar roofvogel 1477 [Teuth.] <Duits |
| adelborst aspirant-officier bij de marine 1813 [wnt] {4.1.14} |
| adellijk lang bewaard (van vlees) 1780 [wnt Suppl] |
| adem* ingeademde lucht 1240 [Bern.] {3.1} |
| adept ingewijde 1660 [wnt Suppl nalezing] <Latijn |
| adequaat overeenkomstig 1658 [mey] <Latijn |
| ader* bloedvat 1236 [cg i 1, 27] |
| aderlaten* door het openen van een ader bloed aftappen 1537 [wnt Suppl] |
| adhesie aantrekkingskracht 1820 [wnt] <Frans {1.2.6} |
| adhesie instemming 1847 [wnt Suppl] <Frans |
| ad hoc voor deze zaak 1839 [wnt assimileeren Suppl] <Latijn {1.2.6} |
| adie tussenwerpsel: groet 1477 [Teuth.] {4.3} |
| adieu tussenwerpsel: groet 1475 [hws] <Frans {4.3} |
| adjectief bijvoeglijk naamwoord 1576 [Colloquien oft tsamensprekingen (...) in ses spraken] <Latijn |
| adjudant officier van de staf 1706 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| adjunct toegevoegd functionaris 1503 [Boutillier] <Latijn |
| administrateur bestuurder 1540 [wnt Suppl] <Frans |
| administratie bestuur 1299 [cg I4, 2709] <Frans |
| administratief m.b.t. de administratie 1805 [mey] <Frans {3.2} |
| administreren besturen 1488 [hws] <Frans |
| admiraal opperbevelhebber van oorlogsvloot 1492 [wnt Suppl] <Frans {4.1.14} |
| admissie toelating 1460-1486 [mnw verhalen] <Frans |
| adolescent jongeling 1886 [kku] <Frans {4.1.4} |
| adolescentie jeugdjaren 1847 [kku] <Latijn |
| adopteren aannemen als kind 1553 [Van Mussem] <Frans |
| adoptie aanneming als kind 1566 [wnt voorzicht] <Frans |
| adoptief aangenomen (als kind) 1503 [Boutillier] <Frans |
| adorabel aanbiddelijk 1720 [mey] <Frans |
| adoratie aanbidding 1553 [Vd Werve] <Frans |
| adoreren aanbidden 1553 [Vd Werve] <Frans |
| ad rem ter zake, snedig 1824 [wei] <Latijn |
| adrenaline bijnierhormoon 1910 [kwt] |
| adres woon- of verblijfplaats 1574 [Claes] <Frans |
| adresseren aan iem. richten 1512 [hws] <Frans |
| adstructie toelichting, staving 1683 [wnt] <me Latijn |
| adstrueren toelichten 1656 [wnt] <Latijn |
| advent naderende komst (des Heren) 1236 [cg i 1, 25] <Latijn |
| adverbiaal bijwoordelijk 1895 [wnt] <Frans of Latijn |
| adverbium bijwoord 1633 [Ruijs] <Latijn |
| advertentie aankondiging in krant e.d. 1785 [wnt Suppl] <Frans |
| adverteren openbaar bekendmaken 1451 [hws] <Frans |
| advertorial advertentie die gepresenteerd wordt als redactionele tekst 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| advies mening, raad 1265-1270 [cg Lut.K] <me Latijn |
| adviseren raad geven 1467-1490 [hws] |
| adviseur raadgever 1847 [wnt] {3.3} |
| advocaat rechtsgeleerde 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| advocaat tropische boom en vrucht 1770 [wnt] {4.1.2} |
| advocaat eierdrank 1781 [wnt] {4.1.6} |
| advocatuur werkkring van een advocaat 1924 [gvd] <Duits {3.2} |
| aerobics gymnastische dans die de ademhaling bevordert 1984 [gnn] <Engels {4.1.18} |
| aërodynamica leer van de beweging der gassen 1824 [wei] |
| aëroob de zuurstof rechtstreeks onttrekkend aan de omgeving 1909 [wnt reincultuur] <Frans |
| aëroplaan vliegmachine 1911 [wnt] <Frans {4.1.10} |
| aërosol de in de lucht zwevende deeltjes 1949 [Kath. Enc.] |
| af* bijwoord van plaats 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| afasie onvermogen tot taalgebruik 1863 [kku] <modern Latijn |
| afbouwen* de bouw voltooien 1845-1849 [wnt] {1.2.3/1.2.5} |
| afbouwen verminderen 1971 [Theissen 1978] <Duits {1.2.3/1.2.5/3.2} |
| afbranden* vernietigend beoordelen 1985 [De Coster 1999] {1.2.1/1.2.5/3.1} |
| afdanken* afwijzen, uit de dienst ontslaan 1546 [wnt Suppl] |
| affabile lieflijk 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| affaire zaak 1300 [mnw] <Frans |
| affect gemoedsaandoening 1557 [wnt Suppl] <Latijn |
[pagina 869]
[p. 869]
| affectatie gemaaktheid 1699 [wnt] <Frans |
| affecteren voorgeven 1582 [wnt] <Frans |
| affectie genegenheid 1433 [hws] <Frans |
| affettuoso met veel gevoel 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| affiche aanplakbiljet 1823 [wnt] <Frans |
| afficheren aanplakken 1864 [wnt Suppl] <Frans |
| affidavit attest 1832 [wei] <me Latijn |
| affiliëren als kind aannemen 1824 [wei] <Frans |
| affiniteit verwantschap 1553 [Vd Werve] <Frans |
| affirmatief bevestigend 1656 [wnt] <Frans |
| affirmeren bevestigen 1353 [hws] <Frans |
| affix toevoegsel 1911 [Gonggrijp, Brieven van Opheffer aan de Redactie van het Bataviaasch Nieuwsblad, 140-41] <modern Latijn |
| affreus afschuwelijk 1785 [wnt] <Frans |
| affricaat klank die als explosief begint en als spirant eindigt 1912 [kku] |
| affronteren krenken 1678 [wnt] <Frans |
| affuit onderstel van een vuurmond 1564 [wnt Suppl] <Frans |
| afgezaagd* zo dikwijls ter sprake gebracht dat het nieuwe er allang af is 1838 [wnt] |
| afgezant (van staatswege) afgevaardigde 1637 [wnt] <Duits |
| afghani munteenheid van Afghanistan 1925 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Afghaans {4.1.12} |
| afgod* valse godheid 1240 [Bern.] |
| afgrijzen* afschuw 1440 [mnw] |
| afgrond* grondeloze diepte 901-1000 [wps] {1.2.6} |
| afgunst* jaloezie 1265-1270 [cg Lut.K] {3.1} |
| aficionado bewonderaar, fan 1986 [De Coster 1999] <Spaans {3.2} |
| afijn tussenwerpsel: kortom 1903 [wnt] {4.3} |
| afkalven* afbrokkelen (van aarden wanden) 1578 [wnt Suppl] |
| afkatten afsnauwen 1970 [Aanv wnt] |
| afkeer weerzin 1611-1620 [wnt] <Duits |
| afkicken ontwennen van drugs 1968 [R75] <Engels |
| afko afgekort woord, zoals aso of depri 1987 [Kuitenbrouwer] {4.4/5} |
| afkondigen* in het openbaar bekendmaken 1477 [hws] {3.1} |
| aflaat* kwijtschelding van zonden 901-1000 [wps] |
| afmatten uitputten 1654 [wnt] |
| afnemer koper 1903 [wnt Suppl] <Duits |
| afnokken weggaan 1937 [wnt] <Engels |
| aforisme korte spreuk 1615 [wnt] <me Latijn |
| a fortiori bijwoord: met meer reden 1600 [wnt reden i] <Latijn |
| afrodisiacum geslachtsdrift stimulerend middel 1824 [wei] <modern Latijn |
| afrorock combinatie van rock en Afrikaanse muziek 1992 [De Coster 1992] <Engels {4.1.16} |
| afrossen* een pak slaag geven 1641 [wnt walgen] |
| afscheid* het scheiden 1450 [mnw] |
| afschuw gevoel van afkeer 1736 [wnt] <Duits |
| afstijgen* naar beneden gaan 1561 [wnt] |
| aft spruw 1896 [kui] <Latijn |
| aftaaien weggaan 1974 [Endt] <Engels |
| aftakelen* een schip aftuigen 1809-1811 [wnt] |
| aftands* oud 1650 [Lezen in Geld. en Overijs. bronnen p, 53] |
| aftershave scheerlotion 1965 [R75] <Engels |
| aftrekken* in de wiskunde: verminderen 1445 [Claes Tw. 9] |
| aftrekken* bevredigen 1906 [wnt Suppl] {4.4} |
| aftroggelen* afhandig maken 1644 [wnt] |
| aftuigen* afranselen 1912 [wnt] |
| afvaardigen* iem. zenden en machtigen 1580 [wnt Suppl] {3.1} |
| afvalbaron industrieel die de milieuwetten schendt 1992 [De Coster 1999] {4.4} |
| afvallig ontrouw 1637 [wnt] <Duits |
| afwasmachine toestel dat de afwas doet 1961 [gvd] {4.1.9} |
| afwezig* absent 1599 [Kil.] {1.2.5} |
| afzakkertje glaasje sterkedrank na maaltijd of andere drank 1730 [Sanders 1997a] {4.1.6} |
| afzet het verkopen 1847 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| afzichtelijk* wanstaltig 1856 [wnt] |
| afzien* (in de sport) lijden 1970 [Recht voor raap] {1.2.2/3.1} |
| afzonderlijk* op zichzelf staande 1650 [wnt] |
| agaat kwartsgesteente 1240 [Bern.] <Frans |
| agar-agar gedroogd zeewier, de gelatine daaruit gemaakt 1765 [wnt] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| agave vetplant 1852 [wnt] <modern Latijn |
| agenda aantekenboek 1769 [wnt] <Latijn |
| agenderen tot een agenda verenigen 1880 [wnt agenda Suppl] |
| agens werkende kracht 1829 [wnt vocatief] <Latijn |
| agent vertegenwoordiger 1554 [Stallaert] <Frans |
| agent beambte bij de politie 1841 [wnt] <Frans |
| agentuur handelsvertegenwoordiging 1847 [kku] <Duits |
| ageren optreden 1490 [hws] <Latijn |
[pagina 870]
[p. 870]
| aggiornamento aanpassing van de kerk aan maatschappelijke ontwikkelingen 1975 [R75] <Italiaans {3.2} |
| agglomeraat opeenhoping 1932 [wnt] <Frans |
| agglomeratie opeenhoping 1926 [wnt Suppl] <Frans |
| agglutinatie samenkleving 1847 [kku] <Frans |
| agglutineren samenkleven 1824 [wei] <Frans |
| aggregaat samenstel van werktuigen 1937 [wnt] <Duits |
| aggregatie samenvoeging 1548 [wnt clausule] <me Latijn |
| agio opgeld 1565 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| agitatie opgewondenheid 1553 [Vd Werve] <Frans |
| agitato onrustig 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| agitator onruststoker 1847 [kku] <Latijn |
| agiteren verontrusten 1553 [Vd Werve] <Frans |
| agitprop communistische afdeling 1984 [gvd] <Russisch {3.2} |
| agnostisch volgens de leer dat wij het transcendente niet kunnen kennen 1926 [wnt] <Engels |
| agogiek vormingswerk 1992 [gvd] |
| agogisch m.b.t. de agogiek 1929 [kwt] |
| agoog welzijnswerker 1969 [Aanv wnt] |
| agora centraal plein in oude Griekse steden 1886 [kku] <Grieks {3.2} |
| agorafobie pleinvrees 1910 [kwt] |
| agrafie onvermogen om schriftelijk te formuleren 1903 [koe] |
| agrariër landbouwer 1888 [wnt Suppl] <Duits {4.1.13} |
| agrarisch m.b.t. de landbouw 1769 [wnt] <Latijn |
| agressie vijandelijke aanval 1592 [wnt] <Frans |
| agressief aanvallend 1847 [kku] <Frans |
| agressiviteit het agressief-zijn 1933 [wnt] <Frans |
| agressor aanvaller 1961 [gvd] <Engels |
| ah* tussenwerpsel: uitroep van verwondering, smart e.d. 1285 [mnw] {4.3} |
| aha* tussenwerpsel: uitroep van verrassing 1850 [wnt] {4.3} |
| aha-erlebnis plotseling dagend inzicht 1951 [wp (inzicht)] <Duits {3.2} |
| ahob overwegboom 1950 [wp jaarboek 1962] <L {1.2.5/3.4} |
| ahoi tussenwerpsel: uitroep om schip te praaien 1897 [wnt trechter] <Engels {4.3} |
| ahorn esdoorn 1479 [Claes] <Duits |
| ai* tussenwerpsel: uitroep van onaangename gewaarwording 1220-1240 [vmnw] {4.3} |
| ai tandarm zoogdier 1718 [Van Donselaar Tw. 12] <Portugees {3.2/4.1.3} |
| Aibo robothond 1999 [Sanders 2000] <Japans of Engels {3.2/4.1.18} |
| aids ziekte 1983 [R84] <Engels {4.4} |
| aikido Japanse gevechtssport 1972 [Grote Sport Enc.] <Japans {3.2/4.1.18} |
| aimabel beminnelijk 1777 [mey] <Frans |
| air houding 1694 [wnt Suppl] <Frans |
| airbag ballon in het dashboard van een auto die zich bij botsing opblaast 1994 [Vd Sijs 1996, 306] <Engels |
| airconditioning luchtbehandeling 1939 [kwt] <Engels {4.1.9} |
| airedaleterriër hondensoort 1919 [kwt] <Engels {4.1.3} |
| airmile waardepunten die inwisselbaar zijn tegen reischeques 1994 [De Coster 1999] <Engels |
| aïs met een halve toon verhoogde a 1890 [Melchior] <Duits {3.2} |
| ajakkes tussenwerpsel: uitroep van tegenzin 1855 [Focke, Neger-Eng. wrdb. 118] {4.3} |
| ajour opengewerkt 1824 [wei] <Frans |
| ajuin ui 1285 [cg I2, 1021] <Latijn {1.2.4/4.1.6} |
| ajuus, aju tussenwerpsel: groet 1747 [wnt] {1.2.4/1.2.5/4.3} |
| akela leidster van de welpen bij de padvinders 1926 [Aanv wnt] <Engels |
| akelei plantengeslacht 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] <me Latijn |
| akelig* naar 1615 [wnt] |
| aker emmer 1276-1300 [cg Lut.A] <me Latijn |
| akkefietje karweitje, zaakje 1808 [wnt] |
| akker* stuk bouwland 821-823 [Claes] {2.3} |
| akkerbouwer* landbouwer 1556 [wnt Suppl] {4.1.13} |
| akkoord overeenkomst 1290 [cg I2, 1454] <Frans |
| akoestiek gehoorleer 1751 [wnt Suppl] <Frans |
| akropolis stadsburcht 1886 [kku] <Grieks {3.2} |
| aks* bijl 901-1000 [wps] |
| akte schriftelijk stuk 1453 [hws] <Frans |
| akte hoofddeel van toneelstuk 1798 [wnt] <Frans {3.2} |
| al* onbepaald voornaamwoord 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {1.3/2.5/4.2} |
| al* bijwoord van tijd: reeds 1634 [wnt Suppl] {4.1.7} |
| alaaf* tussenwerpsel: carnavalskreet 1863 [kku] {4.3} |
| alang-alang reuzengrassoort 1744 [wnt] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| alarm noodsein, onrust 1488 [hws] <Frans |
| albast gipssoort 1285 [cg Rijmb.] <Latijn {3.2} |
[pagina 871]
[p. 871]
| albatros stormvogel 1763 [wnt] <Engels of Frans {3.2} |
| albe wit miskleed 1240 [Bern.] <Latijn |
| albertijn munt 1600 [Van Gelder 1965] <Frans {4.1.12} |
| albino mens of dier zonder pigmentkleurstof 1824 [wei] <Portugees {3.2} |
| album boek met witte bladen om versjes of foto's te verzamelen 1700 [wnt] <Latijn |
| album grammofoonplaat of cd 1974 [R75] <Engels |
| albumine in water oplosbaar eiwit 1847 [kku] |
| alcalde burgemeester 1695 [Schimpdicht op Jacob van Zuylen van Nyevelt] <Spaans {3.2} |
| alcazar burcht 1855 [Kramers, Geographisch Wrdb.] <Spaans {3.2} |
| alchemie goudmakerij, primitieve scheikunde 1556 [wnt Suppl] <me Latijn |
| alcohol kleurloze vloeistof 1770 [wnt Suppl] <modern Latijn |
| alcoholica alcoholische dranken 1922 [wnt] <modern Latijn {4.1.6} |
| alcomobilist autobestuurder onder invloed 1993 [De Coster 1999] |
| al dente beetgaar (van deegwaren) 1984 [Blue Band Basiskookboek] <Italiaans {3.2} |
| alert bijdehand 1751 [wnt] <Frans |
| alexandrijn versvorm 1832 [Lulofs, Lessen over de Redekunst i, 179] <Frans |
| alexie woordblindheid 1910 [kwt] |
| alfa eerste letter van het Griekse alfabet 1560 [wnt Suppl] <Grieks {3.2} |
| alfabet letters van een spellingsysteem 1484 [Claes] <Latijn |
| alfanumeriek zowel met letters als cijfers werkend 1969 [Dijkman, Computer-abc 56] |
| alg wier 1663 [Claes] <Duits |
| algebra letterrekening 1612 [wnt Suppl] <me Latijn |
| algemeen* gemeenschappelijk, universeel 1562 [Dict. Tetraglotton 328C] |
| algoritme rekenschema 1734 [HubWes] |
| alias bijwoord: ook wel genaamd 1391 [Claes Tw. 9] <Latijn |
| alibi het aanwezig-zijn elders 1510 [wnt] <Latijn |
| alikruik slak 1634 [wnt] <? {3.5} |
| alimentatie toelage voor levensonderhoud van bloed- of aanverwanten 1737 [wnt] <Frans |
| alinea nieuwe regel 1838 [wnt] <Frans |
| alk steltloper 1763 [hou i, 5, 81] <Deens of Noors {3.2} |
| alkali hydroxide van een alkalimetaal 1583 [Claes Tw. 12] <me Latijn |
| alkoof klein vertrekje 1708 [wnt] <Frans |
| Allah naam van God bij de moslims 1686 [wnt verwoedheid] <Arabisch {3.2} |
| allee laan 1513 [wnt] <Frans |
| allee tussenwerpsel: komaan 1654 [wnt] <Frans {4.3} |
| alleen* bijwoord: zonder gezelschap 1240 [Bern.] |
| alleenstaande* vrijgezel 1984 [gvd] {3.1/4.1.4} |
| allegaar* onbepaald voornaamwoord 1236 [cg i 1, 24] {4.2} |
| allegorie zinnebeeldige voorstelling 1460-1470 [Latijns-Middelnederlands Vocabularius, hs. 19.590 Brussel] <Frans |
| allegretto bijwoord: levendig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| allegrissimo in de muziek: zeer snel 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| allegro bijwoord: vrolijk 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| allehens onbepaald voornaamwoord 1871 [Calisch, Nieuw Volledig Engelsch-Nederlandsch Wrdb. i] <Engels {4.2} |
| alleluja tussenwerpsel: lofkreet 1330 [mnw] <Latijn {4.3} |
| allemaal* onbepaald voornaamwoord 1287 [cg NatBl] {4.2} |
| allemachtig* tussenwerpsel: uitroep van verwondering 1878-1881 [wnt] {4.3} |
| allemande een dans 1824 [wei] <Frans {4.1.15} |
| allengs* bijwoord van tijd: langzamerhand 1615 [wnt] {3.1} |
| allergeen allergie veroorzakende stof 1910-1914 [Bauwens] |
| allergie overgevoeligheid voor bepaalde stoffen 1910 [Claes Tw. 12] <Duits |
| allerhande* onbepaald voornaamwoord 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] {4.2} |
| allerlei onbepaald voornaamwoord 1400 [mnw] {4.2} |
| alles* onbepaald voornaamwoord 1599-1607 [Claes] {4.2} |
| alliage verbinding 1862 [wnt] <Frans |
| alliantie bondgenootschap 1451 [hws] <Frans |
| allicht* bijwoord van modaliteit: zeker wel 1749 [wnt relatie] |
| alligator krokodilachtige 1734 [wnt] <Engels {3.2} |
| all-in alles, iedereen 1971 [R75] <Engels |
| alliteratie stafrijm 1824 [wei] <Frans |
| allocatie toewijzing 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| allochtoon niet-inheems 1920 [wnt allo-] |
| allochtoon buitenlander 1971 [Burger en De Jong 182] {4.4} |
[pagina 872]
[p. 872]
| allocutie toespraak 1654 [wnt] <Latijn |
| allooi innerlijk gehalte 1360 [Pauw, Voorgeboden der stad Gent 78] <Frans |
| allopathie geneeswijze met tegenwerkende geneesmiddelen 1832 [wei] <Duits |
| allotropie het voorkomen van stoffen in andere toestanden 1872 [gvd] |
| allottava met een octaaf verschil 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| allround in alle opzichten bedreven 1924 [Aanv wnt] <Engels |
| alluderen zinspelen op 1561 [Mak] <Latijn |
| allure houding 1824 [wei] <Frans |
| allusie zinspeling 1654 [wnt] <Frans |
| alm bergweide 1876 [Bos, Beknopt leerboek der aardijkskunde 34, 38] <Duits |
| almachtig* onbeperkt in macht 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5/5} |
| almanak kalenderboekje 1401-1450 [hws] <me Latijn |
| aloë plantengeslacht 1240 [Bern.] <Latijn |
| aloen-aloen stadsplein 1851 [Van Doren, Reis naar Nederlands Oost-Indië] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| alpaca hoefdier 1807 [wnt Suppl] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| alpaca legering 1879 [wnt] <Duits |
| alpino baret 1938 [wnt] {3.3/4.1.9} |
| alruin mandragora 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] <Duits |
| als* onderschikkend voegwoord 1200 [cg ii 1 Servas] {1.2.5/4.2} |
| alsjeblieft, alstublieft* tussenwerpsel: verzoek 1721 [wnt] {4.3} |
| alsmaar bijwoord van tijd: voortdurend 1928 [Vd Sijs 1996] <Jiddisch {3.2/4.1.7} |
| alsmede* nevenschikkend voegwoord 1672 [wnt] {4.2} |
| alt lage vrouwenstem 1795 [wnt] <Duits {3.2/4.1.16} |
| altaar offertafel 1200 [cg ii 1 Servas] <Latijn |
| alteratie verandering 1528 [Vorstermanbijbel] <Frans |
| altereren veranderen 1351-1400 [hws] <Frans |
| alternatie afwisseling 1654 [wnt] <Frans |
| alternatief elkaar afwisselend 1544 [wnt] <Frans |
| alterneren afwisselen 1553 [Van Mussem] <Frans |
| althans* bijwoord van modaliteit 1642 [wnt] {3.1} |
| althans* onderschikkend voegwoord 1715 [wnt] {4.2} |
| altijd* bijwoord van tijd: voortdurend 1248-1271 [vmnw] {4.1.7} |
| altimeter hoogtemeter 1847 [kku] |
| altoos* bijwoord van tijd: altijd 1200 [cg ii 1 Servas] {3.1} |
| altruïsme onbaatzuchtigheid 1898 [wnt] <Frans |
| aluin dubbelzout 1240 [Bern.] <Frans |
| aluminium chemisch element 1835 [wnt] <modern Latijn |
| alvast* bijwoord van tijd: voorlopig 1784-1785 [wnt] {4.1.7} |
| alveolair bij de tandkassen gevormd (van spraakklanken) 1847 [kku] |
| alvleesklier* pancreas 1856-1859 [wnt] {1.2.4} |
| alvorens* onderschikkend voegwoord 1674 [wnt] {4.2} |
| alzheimer een bepaalde ziekte 1919 [Picarta: titel van R. Tumbelaka] |
| ama alleenstaande minderjarige asielzoeker 1993 [De Coster 1999] <L {3.4} |
| amabile lieflijk 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| amalgaam legering 1636 [Secreeten van Alexis Piemontois, 204] <me Latijn |
| amandel steenvrucht met eetbare pit 1251 [Claes Tw. 9] <Latijn {4.1.2} |
| amandelpers lekkernij 1746 [wnt Suppl] {1.2.4/4.1.6} |
| amanuensis schrijver, helper 1615 [wnt] <Latijn |
| amaril polijststeen 1567 [wnt Suppl] <Frans |
| amaryllis sierplant 1780 [wnt] <modern Latijn |
| amateur beoefenaar uit liefhebberij 1654 [wnt] <Frans |
| amazone strijdbare vrouw 1582 [wnt] <Latijn |
| amazone sierlijke paardrijdster 1867 [wnt] <Frans |
| ambacht handwerk 772-776 [Claes] <Keltisch {2.3/3.2} |
| ambassade gezantschapsgebouw 1878 [wnt] <Frans |
| ambassadeur gevolmachtigd gezant 1416 [hws] <Frans |
| amber barnsteen, harssoort 1516 [wnt Suppl] <Frans |
| ambiance sfeervolle omgeving 1959 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| ambiëren dingen naar 1619 [wnt] <Frans |
| ambigu dubbelzinnig 1666 [wnt duister] <Frans |
| ambiguïteit dubbelzinnigheid 1654 [wnt] <Frans |
| ambitie eerzucht 1555 [wnt reverentie] <Frans |
[pagina 873]
[p. 873]
| ambivalent twee waarden hebbend 1934 [wnt] <Duits |
| ambrosia godenspijs 1561 [wnt] <Latijn |
| ambt openbare, hogere betrekking 1580 [wnt Suppl] <Duits |
| ambulance ziekenauto 1910-1914 [Bauwens] <Frans {4.1.10} |
| ambulant steeds op weg, zonder vaste standplaats 1805 [wnt] <Frans {3.2} |
| amechtig* sterk hijgend 1574 [wnt Suppl] |
| amelkoren spelt, tarwe 1567 [Junius 126b] {4.1.2} |
| amen slotwoord van gebeden, tussenwerpsel 1001-1050 [cg ii 1, 118] <Latijn {4.3} |
| amendement wijzigingsvoorstel 1849 [wnt beraadslaging] <Frans |
| amenderen verbeteren 1862 [wnt] <Frans |
| amenorroe uitblijven van menstruatie 1847 [kku] |
| americium chemisch element 1961 [gvd] <modern Latijn |
| amethist kwarts 1240 [Bern.] <Latijn |
| ametropie afwijking van het normale zien 1886 [kku] |
| ameublement bij elkaar horende meubels 1707 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| amfetamine stimulerend middel 1968 [R75] <Engels {4.1.6} |
| amfibie periodiek in het water levend dier 1698 [wnt menigte] <Latijn |
| amfibrachys een versvoet 1824 [wei] <Grieks {3.2} |
| amfitheater rond, oplopend theater 1658 [mey] <Latijn {3.2} |
| amfoor kruik 1873 [wnt twee] <Latijn |
| amicaal vriendschappelijk 1782 [wnt] <Frans |
| amice vriend 1654 [wnt] <Latijn |
| amigocratie bestuur d.m.v. vriendjespolitiek 1987 [De Coster 1999] |
| aminozuur organische verbinding die zowel amino- als carboxylgroep bevat 1935 [wnt anaconda Suppl] |
| ammehoela tussenwerpsel: nooit van mijn leven! 1928 [Sanders 1993] {4.3} |
| ammonia oplossing van ammoniak in water 1831 [wnt] |
| ammoniak verbinding van stikstof en waterstof 1562 [Claes Tw. 9] <Latijn |
| ammoniet fossiele schelp 1771 [hou i, 16, 415] |
| ammunitie schietvoorraad 1576 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| amnesie geheugenverlies 1847 [kku] <modern Latijn |
| amnestie generaal pardon 1610 [wnt] <Frans |
| amoebe slijmdiertje 1858 [wnt] <modern Latijn |
| amogger asielzoeker met onacceptabel gedrag 1999 [nrc-h 10/2/2001] <L {3.4} |
| amok razernij 1622 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| amontillado sherry 1910 [E.A. Poe, Een tiental verhalen, xxi] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| amorette liefdesgodje, cupidootje 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| amorf vormloos 1856 [wnt] <modern Latijn {1.2.6} |
| amoroso teder 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| amoureus verliefd 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| amoveren verwijderen 1553 [wnt] <Latijn |
| ampel omstandig 1566 [wnt] <Frans |
| amper* bijwoord van hoedanigheid: ternauwernood 1771 [Claes] |
| ampère eenheid van elektrische stroomsterkte 1887 [wnt] <Frans |
| ampersand bepaald typografisch teken 1992 [gvd] <Engels |
| ampex beeldband 1970 [Recht voor raap] <Engels {4.1.17} |
| amplificeren vergroten 1553 [wnt] <Latijn |
| amplitudo schommeling, slingerwijdte 1769 [wnt] <Latijn |
| ampul buisje met injectievloeistof 1933 [wnt Suppl] <Latijn {1.2.4} |
| amputatie afzetting van lichaamsdeel 1553 [wnt] <Frans |
| amputeren (lichaamsdeel) afzetten 1553 [wnt] <Frans |
| amsterdammertje* paaltje tegen parkeren op de stoep 1974 [Aanv wnt] {1.2.5/3.1} |
| amulet talisman 1669 [Claes] <Frans |
| amusant vermakelijk 1824 [wei] <Frans |
| amuse-gueule hapje bij het aperitief 1992 [gvd] <Frans {3.2/4.1.6} |
| amusement vermaak 1721 [wnt] <Frans |
| amuseren vermaken 1593 [wnt] <Frans |
| anaal m.b.t. de anus 1923 [wnt] <Frans |
| anabaptist wederdoper 1534 [wnt] <Frans {4.1.8} |
| anabool opbouw van eiwit bevorderend 1973 [Aanv wnt] <Grieks {3.2} |
| anachronisme fout m.b.t. tijdrekening 1734 [wnt] <Frans of Latijn |
| anaconda slang 1847 [kku] <Engels |
| anaëroob zonder zuurstof plaatsvindend of levend 1909 [wnt reincultuur] |
| anafylaxie vorm van allergie 1948 [kwt] |
| anagram letterkeer 1654 [wnt] <Frans |
| anakoloet niet-lopende zin 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
[pagina 874]
[p. 874]
| analgesie gevoelloosheid 1734 [HubWes] <modern Latijn |
| analgeticum pijnstiller 1910-1914 [Bauwens] <modern Latijn |
| analoog overeenkomstig 1824 [wei] <Frans |
| analyse ontbinding 1806 [wnt Suppl] <Frans {3.2} |
| analyseren een analyse toepassen op 1635 [wnt] |
| analyticus die analyseert 1847 [kku] <me Latijn |
| anamnese het terugroepen in de herinnering 1824 [wei] <Latijn |
| anamorfose vertekende figuur die in gebogen spiegel normaal beeld oplevert 1734 [HubWes] <Frans |
| ananas vrucht 1596 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.2} |
| anapest versvoet 1821 [wnt] <Latijn |
| anarchie regeringloosheid, wanorde 1584 [wnt] <Frans |
| anathema vervloeking 1532 [wnt] <Latijn |
| anatomie ontleedkunde 1553 [Vd Werve] <Frans of Latijn |
| anchorman vaste presentator 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| anciënniteit ouderdom in rang 1764 [wnt] <Frans |
| andante bijwoord: rustig voortgaande 1795 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| andantino bijwoord: rustig voortgaande 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| ander* telwoord: de tweede, niet dezelfde 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| ander* onbepaald voornaamwoord 1285 [cg Rijmb.] {4.2} |
| anderhalf* telwoord 1272 [cg i 1, 211] {4.2} |
| anders* bijwoord van modaliteit: op andere wijze 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] {3.1} |
| andijvie plant, groente 1351-1400 [hws] <me Latijn {4.1.6} |
| andreaskruis liggend kruis 1857 [wnt sint] |
| androgeen leidend tot mannelijke ontwikkelingsvormen 1961 [gvd] |
| androgyn hermafrodiet 1601 [wnt verpottenbakken] <Frans |
| anekdote amusant verhaal 1800 [wnt wijzen] <Frans {3.2} |
| anemie bloedarmoede 1669 [wnt] <modern Latijn |
| anemoon plantengeslacht 1593 [wnt Suppl] <Latijn |
| anencefalie deels ontbreken van hersenen 1886 [kku] |
| anesthesie gevoelloosheid 1663 [mey] <Latijn |
| angehaucht tenderend naar 1992 [gvd] <Duits {3.2} |
| angel* haak, hengel 1276-1300 [cg ii 1, 2] {1.2.3/3.1} |
| angelus drieledig gebed 1728 [Marin, Compleet Fransch en Nederduitsch wrdb.] <Latijn |
| angina keelziekte 1553 [wnt] <Latijn |
| angioom vaatgezwel 1912 [kku] |
| anglaise dans 1832 [wei] <Frans {4.1.15} |
| anglicaan lid van de anglicaanse Kerk 1871 [Calisch, Nieuw Volledig Engelsch-Nederlandsch Wrdb.] <Engels {4.1.8} |
| anglicisme uit het Engels overgenomen woord of uitdrukking, in strijd met het eigen taalgebruik 1824 [wnt] <Frans of Latijn |
| anglofiel voorliefde voor Engels of Engelsen tonend 1886 [kku] |
| angora wol 1821 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| angorakat kattensoort 1770 [Papillon] {4.1.3} |
| angst* vrees 901-1000 [cg wps Gloss.] |
| angstgegner tegenstander van wie men vaak verliest 1991 [De Coster 1999] <Duits {3.2} |
| angsthaas bangerd 1984 [gvd] <Duits {1.2.1/3.2} |
| ångströmeenheid eenheid voor kleine golflengten 1950 [gvd] |
| ani-ani rijstmesje 1880 [F. Bruins, Het Wereldrond iii, 78] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| anijs plant 1240 [Bern.] <Frans |
| aniline grondstof voor kleurstoffabricage 1856 [wnt] <Duits |
| animaal dierlijk 1568 [wnt] <Frans |
| animatie activering 1657 [wnt] |
| animatie bewegend beeld 1984 [gvd] <Engels |
| animato levendig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| animator hij die stimuleert 1924 [wnt] <Engels |
| animeermeisje meisje dat in nachtclubs klanten verleidt tot consumeren 1948 [wnt] <Duits {3.2/4.1.13} |
| animeren opwekken 1451-1500 [hws] <Frans |
| animisme opvatting dat alle dingen een ziel hebben 1873 [wnt] |
| animo opgewektheid 1836 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| animositeit vijandigheid 1660 [wnt] <Frans |
| animoso bezield 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| anion negatief geladen ion 1912 [kku] |
| anisette likeur uit anijszaad 1866 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| anjer plantengeslacht 1554 [Dod.] |
| ankeiler covertekst, intro 1986 [De Coster 1999] <Duits {3.2} |
| anker gestel om schip vast te leggen 1240 [Bern.] <Latijn |
[pagina 875]
[p. 875]
| anker inhoudsmaat 1330 [Claes] <me Latijn |
| anklet korte sok 1955 [Stoop] <Engels {3.2} |
| annalen jaarboeken 1553 [wnt] <Latijn |
| annex aangrenzend 1562 [wnt] <Latijn |
| annexatie inlijving 1870 [wnt] <Frans |
| annexeren inlijven 1859 [wnt Suppl] <Frans |
| anno bijwoord van tijd: in het jaar 1513 [wnt verponding] <Latijn {4.1.7} |
| annonceren aankondigen 1669 [wnt] <Frans |
| annotatie aantekening 1634 [wnt Suppl] <Frans of Latijn |
| annoteren aantekenen 1510 [wnt] <Frans of Latijn |
| annuïteit jaarlijkse uitkering 1736 [wnt] <Frans |
| annuleren vernietigen 1344 [Moors 286, 39] <Frans |
| anode positieve elektrode 1862 [wnt] |
| anomalie onregelmatigheid 1824 [wei] <Frans |
| anoniem naamloos 1824 [wei] <Frans |
| anonymus een ongenoemde 1721 [wnt] <me Latijn |
| anorak windjak 1961 [gvd] <Engels {3.2} |
| anorexie gebrek aan eetlust 1663 [mey] <Latijn |
| anorganisch niet-levend 1860 [wnt] |
| anorgasmie het ontbreken van orgasme 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| ansicht prentbriefkaart 1912 [kku] <Duits {1.4} |
| ansjovis beenvis 1518 [wnt Suppl] <Spaans {3.2} |
| antagonist tegenstander 1689 [wnt] <Frans |
| antecedent voorafgaand feit 1862 [wnt] <Frans |
| antedateren voorzien van vroegere dagtekening 1668 [wnt Suppl] <Frans |
| antediluviaal m.b.t. de tijd vóór de zondvloed 1872 [gvd] |
| antenne draad voor het zenden en ontvangen van elektromagnetische golven 1906 [wnt Suppl] <Italiaans {3.2} |
| anthologie bloemlezing 1769 [wnt] <Frans |
| anti voorzetsel 1824 [wei] <Grieks {3.2/4.2} |
| antibioticum microbedodend middel 1924 [gvd] <modern Latijn |
| antichambre wachtkamer 1650 [wnt] <Frans |
| anticipatie het vooruitgrijpen 1502 [hws] <Frans |
| anticiperen vooruitlopen op 1784 [wnt] <Frans |
| anticlimax teleurstellende afloop 1847 [kku] |
| anticonceptie het verhinderen van bevruchting 1953 [Aanv wnt] |
| antidotum tegengif 1608 [wnt ruit] <Latijn |
| antiek afkomstig uit de Griekse of Romeinse Oudheid, afkomstig uit oude tijden 1553 [Vd Werve] <Frans |
| antifoon beurtzang, liturgisch vers 1240 [Bern.] <me Latijn |
| antigeen stof die in organisme tegengif vormt 1950 [gvd] |
| antilope herkauwer 1622 [wnt] <Frans {4.1.3} |
| antimakassar kleedje over rugleuning 1856 [Sanders 1995] <Engels |
| antimonium chemisch element 1544 [wnt Suppl] <me Latijn |
| antipasto voorgerecht 1968 [wp voor de vrouw] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| antipathie afkeer jegens iemand 1604 [wnt] <Frans |
| antipode tegenvoeter 1613 [wnt] <Latijn |
| antipyrine geneesmiddel tegen koorts 1891 [Sijthoffs wrdb. voor kennis en kunst] <Duits |
| antiqua Latijnse drukletter 1843 [wnt] <Latijn |
| antiquaar handelaar in oude boeken 1870 [wnt] <Duits {4.1.13} |
| antiquair handelaar in oude kunst 1660 [wnt] <Frans {4.1.13} |
| antiquiteit voorwerp uit vroeger tijd 1561 [Mak] <Frans |
| antisepsis ontsmetting 1910 [kwt] <modern Latijn |
| antithese tegenstelling 1773 [wnt] <Frans |
| antoniem tegengesteld van betekenis 1912 [kku] <Frans |
| antonomasia naamsverwisseling 1654 [mey] <Grieks {3.2} |
| antraciet steenkoolsoort 1832 [wei] <Frans |
| antrax miltvuur 1871 [wnt anthrax Suppl] <Latijn |
| antropofaag menseneter 1824 [wei] <Latijn |
| antropoïde mensachtig 1986 [wnt welving] <Frans |
| antropologie natuurkennis van de mens 1734 [wnt] |
| antropomorf mensvormig 1859 [wnt] <Frans |
| antroposofie een bepaalde levensleer 1933 [wnt anthropo-] |
| antwoord* bescheid 1100 [Willeram] |
| antwoordapparaat telefoonbeantwoorder 1979 [Wijnands&Ost] {4.1.17} |
| anus aars 1833 [wnt visch] <Latijn {3.2/4.4} |
| aoristus werkwoordstijd 1638 [Ruijs] <Latijn |
| aorta lichaamsslagader 1663 [mey] <modern Latijn {3.2} |
| apart afgescheiden 1498 [hws] <Frans |
| apartheid rassenscheiding 1961 [gvd] <Afrikaans {3.2} |
| apathie ongevoeligheid 1824 [wei] <Frans |
| apekool onzinpraat 1763 [wnt pluizen i] |
[pagina 876]
[p. 876]
| apenstaart(je) typografisch teken, at-sign 1981 [Mini/micro computer okt. 9, 69] |
| apepsie onvoldoende spijsvertering 1734 [HubWes] <Frans |
| aperitief drank voor de maaltijd 1895 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| apert duidelijk 1401-1450 [mnw] <Latijn |
| apestoned erg onder invloed van drugs 1979 [De Coster 1999] {4.4} |
| apex top 1834 [wnt vlakte] <Latijn |
| apicultuur bijenteelt 1929 [kwt] |
| apin* wijfjesaap 1451-1500 [mnw] |
| aplomb doortastendheid 1847 [wnt Suppl] <Frans |
| apneu tijdelijke ademstilstand 1669 [mey] <modern Latijn |
| apocope wegval van een eindletter(greep) 1550 [wnt Suppl] <Latijn |
| apocrief niet als gezaghebbend erkend 1599 [wnt Suppl] <Latijn |
| apodictisch onweerlegbaar 1799 [wnt Suppl] <Duits |
| apologetisch verdedigend 1824 [wei] <Duits |
| apologie verdediging 1567 [wnt Suppl] <Frans of Latijn |
| apoplexie beroerte 1553 [wnt Suppl] <Frans |
| apostel Godsgezant 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.8} |
| a posteriori bijwoord: achteraf gedacht 1824 [wei] <Latijn |
| apostille kanttekening op akte 1351-1400 [mnw] <Frans |
| apostolaat apostelambt 1847 [wnt] <Latijn |
| apostolisch m.b.t. de apostelen 1495 [wnt Suppl] <Latijn |
| apostrof weglatingsteken 1550 [wnt] <Frans |
| apotheek geneesmiddelenwinkel 1265-1270 [cg Lut.K] <me Latijn {3.2} |
| apotheker geneesmiddelenbereider en -verkoper 1513 [wnt Suppl] <Frans {4.1.13} |
| apotheose vergoddelijking 1769 [wnt] <Frans |
| apparaat toestel, mechanisch hulpmiddel 1862 [wnt] <Frans |
| apparatsjik bureaucraat 1984 [gvd] <Russisch {3.2} |
| apparatuur samenstel van apparaten 1933 [wnt] <Duits |
| appartement wooneenheid 1687 [wnt] <Frans |
| appassionato hartstochtelijk 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| appel* vrucht 1146 [Künzel] {2.3/4.1.2} |
| appèl beroep, verzet 1336-1339 [mnw] <Frans |
| appelflap* appelgebak 1919 [wnt flap iii] {4.1.6} |
| appelflauwte lichte flauwte 1646 [wnt] |
| appellant iem. die in hoger beroep gaat 1467-1490 [hws] <Frans |
| appelleren in hoger beroep gaan 1281 [cg i 1, 564] <Frans |
| appelsap* drank van appels 1562 [wnt] {4.1.6} |
| appelsien zuidvrucht 1676 [Sanders 1995] {4.1.2} |
| appendicitis blindedarmontsteking 1901 [kui] <modern Latijn |
| appendix aanhangsel 1538 [wnt uitp(anden)] <Latijn |
| appetijt eetlust 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| appetizer kleine consumptie om de eetlust te stimuleren 1984 [gnn] <Engels {4.1.6} |
| appiekim tussenwerpsel: Bargoens: in orde! 1974 [Endt] {4.3} |
| applaudisseren in de handen klappen 1794 [wnt] |
| applaus handgeklap 1859 [wnt] <Latijn |
| applicatie toediening, toepassing 1595 [wnt] <Frans {1.2.3} |
| applicatie computerprogramma voor bepaalde toepassing 1981 [Mini/micro computer okt. 9, 9] <Engels {1.2.3} |
| applicatuur vingerzetting 1824 [wei] <Duits {3.2} |
| apporteren terugbrengen 1650 [wnt Suppl] <Frans |
| appositie bijstelling 1650 [mey] <Latijn |
| appreciatie schatting, waardering 1553 [wnt] <Frans |
| appreciëren op of naar waarde schatten 1553 [wnt] <Frans |
| approach benadering 1948 [De Vooys] <Engels |
| approbatie goedkeuring 1515 [hws] <Frans |
| apraxie storing van gerichte bewegingen 1946 [Jongbloed, Overzicht physiologie van den mensch 218] <Frans |
| april vierde maand 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.7} |
| a prima vista bijwoord: van het blad (zingen of spelen) 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| a priori bijwoord: vooraf 1658 [mey] <Latijn |
| à propos tussenwerpsel: wat ik wilde zeggen 1704 [wnt] <Frans {4.3} |
| apsis halfronde uitbouw in kerken 1858 [wnt koor] <Latijn {3.2} |
| aquaduct waterleiding op een gemetselde boog 1599 [wnt] <Latijn {3.2} |
| aqualong luchtreservoir 1963 [Aanv wnt] <Engels |
| aquamarijn zeegroene edelsteen 1824 [wei] <Latijn |
| aquaplaning glijden over nat oppervlak 1968 [kwt] <Engels |
[pagina 877]
[p. 877]
| aquarel schilderij in waterverf 1872 [gvd] <Frans |
| aquarium bak voor waterdieren 1769 [wnt] <Latijn |
| aquatint prentdrukprocédé 1872 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| aquavion draagvleugelboot 1960 [wp jaarboek 1960] <Frans {3.2/4.1.11} |
| aquavit Scandinavische sterkedrank 1912 [wnt whisky] <Deens, Noors of Zweeds {3.2/4.1.6} |
| ar door paarden over sneeuw voortgetrokken slee 1832 [wnt Suppl] {1.2.4/4.1.10} |
| ara papegaaiachtige 1630 [Van Donselaar Woordenaar 1, 1] <Spaans {3.2} |
| arabesk versiering 1558 [wnt] <Frans |
| arak rijstbrandewijn 1598 [De Jonge ii, 40] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| arbeid* inspanning 901-1000 [wps] |
| arbeidsloon* vergoeding 1311 [tntl 1943, 40] {3.1} |
| arbeidsvitaminen muziek die het werk en de werklust bevordert 1950 [Van Gelder 1993] {4.1.16/4.4} |
| arbiter scheidsrechter 1488 [hws] <Frans |
| arbitraal scheidsrechterlijk 1494-1512 [hws] <Frans |
| arbitrage bemiddeling 1503 [wnt] <Frans |
| arbitrair willekeurig 1503 [wnt] <Frans |
| arboretum bomentuin 1768 [wnt] <Latijn |
| arcade boogstelling 1618 [wnt] <Frans |
| arcadisch landelijk, idyllisch 1647 [wnt] |
| arcato met de strijkstok te doen 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| arceren lijnen trekken 1604 [wnt Suppl] <Frans |
| archaïsch m.b.t. oud tijdperk 1913 [wnt] <Frans |
| archeologie oudheidkunde 1824 [wei] |
| archetype oerbeeld 1768 [wnt] <Latijn |
| archief verzameling van geschreven stukken 1462 [wnt Suppl] <Latijn |
| archipel eilandengroep 1728 [Marin, Compleet Fransch en Nederduitsch wrdb.] <Frans |
| architect bouwmeester 1553 [wnt] <Frans |
| architraaf hoofdbalk 1553 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| archivaris die zorgt voor een archief 1763 [wnt] <modern Latijn |
| arctisch noordpool- 1740 [wnt] <Latijn |
| ardente vurig 1839 [Natan] <Italiaans {3.2} |
| are vierkante decameter 1808 [wnt] <Frans {3.2} |
| areaal gebied 1918 [wnt] <me Latijn |
| areka soort palm 1596 [wnt] <Portugees {3.2} |
| arena middendeel in amfitheater 1661 [wnt] <Latijn {3.2} |
| arend* roofvogel 1285 [cg Rijmb.] {1.2.4} |
| areometer vochtweger 1768 [wnt] <Frans |
| argeloos onschuldig 1794 [wnt] <Duits |
| arglist* boze bedoeling 1276 [vmnw] |
| argon chemisch element 1910 [kwt] |
| argot boeventaal 1847 [wnt] <Frans |
| argument bewijsgrond 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| argumentatie bewijsvoering 1573 [wnt] <Frans |
| argumenteren bewijsgronden aanvoeren 1553 [Van Mussem] <Frans |
| argwaan verdenking 1599 [Kil.] <Duits |
| aria zangstuk 1754 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| ariary munteenheid van Madagaskar 1978 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Malagasi {4.1.12} |
| arioso gezang met vrije melodie 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| aristocraat lid van adellijke oligarchie 1782 [wnt] <Frans |
| aristocratie regering van de besten 1583 [wnt] <Frans |
| aritmetica rekenkunde 1591 [wnt Suppl] <Latijn |
| ark woonschuit 1642 [wnt ark ii] <Latijn {4.1.11} |
| arm* lichaamsdeel 901-1000 [wps] {3.1} |
| arm* behoeftig 901-1000 [wps] |
| armada oorlogsvloot 1588 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.11} |
| armadil tandarm zoogdier 1596 [Van Donselaar Tw. 13] <Spaans {3.2} |
| armageddon plaats waar demonen zich verzamelen 1637 [Statenvertaling] <Latijn |
| armagnac alcoholhoudende drank 1891 [Sijthoffs wrdb. voor kennis en kunst] <Frans {4.1.6} |
| armatuur draagconstructie 1665 [wnt] <Frans |
| armborst soort van boog 1285 [cg Rijmb.] {4.1.14} |
| armee leger 1350 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| armoede* gebrek 901-1000 [wps] |
| armoedzaaier* zeer arm persoon 1901 [wnt] |
| armoriaal wapenboek 1710 [wnt wapen] <Frans |
| armzalig pover 1669 [wnt Suppl] <Duits |
| aroma geur 1869 [wnt ysop(e)] <Latijn |
| aronskelk plantengeslacht 1836 [wnt] |
| arpeggio na elkaar laten klinken van tonen die tegelijk klinkend zijn geschreven 1795 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| arrangeren schikken 1669 [wnt] <Frans |
[pagina 878]
[p. 878]
| arrenbie computersoulvariant 1997 [Oor 7] <L {3.4/4.1.16} |
| arrenslee door paarden over sneeuw voortgetrokken slee 1740 [wnt Suppl] {1.2.4/4.1.10} |
| arrest hechtenis 1308-1346 [mnw] <Frans |
| arrestatie inhechtenisneming 1445 [hws] <Frans |
| arresteren in hechtenis nemen 1276-1300 [cg i 1, 19] <Frans |
| arrivé iem. die een positie in de maatschappij veroverd heeft 1919 [kwt] <Frans |
| arrivederci tussenwerpsel: afscheidsgroet 1992 [gvd] <Italiaans {3.2/4.3} |
| arriveren aankomen 1240 [Bern.] <Frans |
| arro arrogant persoon 1986 [Sanders 1999] {1.2.4/4.4} |
| arrogant verwaand 1553 [wnt] <Frans |
| arrondissement onderdeel van ambtsgebied 1795 [wnt] <Frans {3.2} |
| arsenaal bewaarplaats van wapens 1569 [Toll.] <Frans |
| arsenicum chemisch element 1552 [wnt] <Latijn |
| art deco artistieke stijl 1975 [wp] <Frans {3.2} |
| artefact door mensenhand gemaakt voorwerp 1824 [wnt] |
| arterie slagader 1553 [wnt] <Latijn {3.2} |
| arteriosclerose aderverkalking 1910-1914 [Bauwens] |
| articulatie spraakklankvorming 1824 [wnt] <Frans |
| articuleren duidelijk uitspreken 1568 [wnt] <Frans |
| artiest kunstenaar 1553 [Vd Werve] <Frans |
| artificieel kunstmatig 1566 [wnt Suppl] <Frans |
| artikel onderdeel van geschrift of verhandeling 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans of Latijn |
| artikel als grammaticale term: lidwoord 1576 [Ruijs] <Latijn |
| artillerie wapen van de landmacht, uitgerust met geschut 1550 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| artisjok plant 1573 [wnt] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| artisticiteit het artistiek zijn 1890 [wnt] |
| artistiek kunstvaardig 1864 [wnt] <Frans |
| art nouveau Jugendstil 1948 [wp] <Frans |
| artotheek instelling die kunst uitleent 1972 [Aanv wnt] |
| artritis gewrichtsontsteking 1734 [HubWes] <modern Latijn |
| artrografie het maken van röntgenfoto's van gewrichten 1990 [wp] |
| artroscopie onderzoek van de binnenzijde van gewrichten 1990 [wp] |
| artrose gewrichtsontsteking 1984 [gvd] <Frans {3.2} |
| arts geneesheer 1586 [wnt Suppl] <Duits {4.1.13/5} |
| artsenij geneesmiddel 1401-1450 [mnw] <Duits |
| as* verbrandingsresidu 901-1000 [cg wps Gloss.] |
| as* spil 1240 [Bern.] |
| as Romeinse munt 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Latijn |
| asbest delfstof 1782 [wnt] <Latijn |
| asceet iem. die zich op godsdienstige gronden beperkingen oplegt 1824 [wnt] <me Latijn {4.1.8} |
| ascendant teken van dierenriem dat op het moment van de geboorte boven de horizon komt 1557 [wnt Suppl] <Frans |
| ascendenten verwanten in opklimmende lijn 1546 [wnt] <Latijn |
| ascese onthouding 1832 [wnt] <Latijn |
| ascetisch m.b.t. ascese 1824 [wei] <Duits of Frans |
| ascorbinezuur vitamine C 1950 [gvd] |
| aseksueel geslachtloos 1906 [wnt] |
| aselect niet uitgekozen 1975 [wp] |
| asem* ingeademde lucht 1351-1400 [mnw] |
| asepsis wering van infectie 1912 [wnt] <modern Latijn |
| aseptisch bescherm(en)d tegen infectie 1847 [kku] |
| asfalt mineraal hars 1852 [wnt] <Frans {1.1} |
| asfyxie verstikking 1824 [wei] <modern Latijn |
| ashram leefgemeenschap van aanhangers van Indische religies 1992 [gvd] <Sanskriet |
| asiel toevlucht(soord) 1650 [wnt asyl Suppl] <Frans |
| asjemenou* tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1950 [gvd] {4.3} |
| aso asociaal persoon 1987 [Kuitenbrouwer] {1.2.4} |
| asobot gezelschapsrobot 2000 [Sanders 2001] <Engels {4.1.18} |
| aspect aanzicht, uitzicht in de toekomst, verschijningsvorm 1842 [wnt] <Frans |
| asperge plant 1583 [Dod.] <Frans {4.1.6} |
| aspic vlees- of visgelei 1863 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| aspidistra plantengeslacht 1891 [Sijthoffs wrdb. voor kennis en kunst] <modern Latijn |
| aspirant aanzoeker 1824 [wnt] <Frans |
| aspiratie eerzucht 1857 [wnt Suppl] <Frans |
| aspireren met h uitspreken 1553 [Vd Werve] <Frans |
| aspireren haken naar 1553 [Vd Werve] <Frans |
[pagina 879]
[p. 879]
| aspirine acetylsalicylzuur 1910 [kwt] <Duits {1.2.5} |
| assai vrij sterk 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| assegaai houten werpspies 1600 [wnt] <Engels {3.2} |
| assemblage het ineenzetten 1931 [wnt] <Frans |
| assemblee algemene vergadering 1669 [wnt] <Frans |
| assembleren samenvoegen 1948 [wnt] <Frans |
| assertief zelfbewust 1979 [wp jaarboek 1980] <Frans |
| assessment sollicitatieprocedure met praktijkoefeningen 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| assessor bijzitter, helper 1567 [wnt] <Latijn |
| asset iets wat waarde vertegenwoordigt 1989 [Peptalk] <Engels |
| asshole klootzak 1990 [De Coster 1999] <Engels |
| assignatie aanwijzing 1536 [wnt] <Frans |
| assimilatie gelijkmaking 1658 [mey] <Frans |
| assimileren gelijkmaken 1650 [wnt] <Frans |
| assist beslissende voorzet bij balsport 1984 [gvd] <Engels |
| assistent helper 1535 [wnt] <Latijn |
| assistentie bijstand 1467-1490 [hws] <Frans of Latijn |
| assisteren bijstaan 1496 [hws] <Frans |
| associatie het samengaan 1537 [wnt] <Frans |
| associé compagnon 1816 [wnt] <Frans |
| associëren verbintenis aangaan 1600 [wnt] <Frans |
| assorteren naar soort bijeenzoeken 1624 [wnt] <Frans |
| assortiment gevarieerde voorraad 1702 [wnt] <Frans |
| assumptie het assumeren 1626 [wnt Suppl] <Latijn |
| assurantie verzekering 1530 [hws] <Frans |
| assureren verzekeren 1530 [hws] <Frans |
| astatisch zonder vaste stand 1872 [gvd] |
| astatium radioactief chemisch element 1975 [wp] <modern Latijn |
| aster plantengeslacht 1633 [Claes] <Latijn |
| asterisk sterretje 1824 [wnt] <Frans |
| asteroïde planetoïde 1863 [kku] <Frans |
| asthenie krachteloosheid 1824 [wnt] <modern Latijn |
| astigmatisch met onscherpe beeldvorming 1902 [wnt] |
| astma aamborstigheid 1538 [wnt] <Grieks {3.2} |
| astraal m.b.t. de sterren 1710 [wnt opheffen] <Latijn |
| astrakan bontsoort 1898 [wnt Suppl] <Frans |
| astringent samentrekkend 1663 [mey] <Latijn |
| astrologie sterrenkunde 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| astronaut ruimtevaarder 1959 [Aanv wnt] <Engels |
| astronomie sterrenkunde 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| asymmetrie ontbreken van symmetrie 1654 [wnt] <Frans |
| asymptoot lijn die nooit door kromme geraakt wordt 1775 [wnt] <Grieks {3.2} |
| asyndeton zinsverband zonder voegwoorden 1552 [wnt] <Grieks {3.2} |
| atalanta vlinder 1767 [wnt] |
| atavisme erfelijke terugslag 1886 [wnt] |
| ataxie spierstoring 1824 [wnt] <Latijn |
| atelier werkplaats 1808 [wnt] <Frans {3.2} |
| atheïsme godloochening 1608 [Van Meteren, Commentarien 77] <Frans of Latijn |
| atheneum schooltype 1962 [Vastgesteld met Mammoetwet van 1962] <Latijn {1.2.2} |
| atjar ingelegd zuur 1596 [Linschoten in Onze Taal 1997, 220] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| atlas soort zijde 1530 [mnw] <Arabisch {3.2/4.1.9} |
| atlas boek met kaarten 1595 [Vd Sijs 1998, 89] |
| atlas bovenste halswervel 1690 [wnt Suppl] |
| atlas vlinder 1705 [Meriam, Metamorphosis insectorum Surinamensium] |
| atleet worstelaar, iem. die een lichaamssport beoefent 1769 [wnt] <Latijn |
| atletiek krachtsport 1889 [Ned. Voetbal en Athletiekbond] <Duits {4.1.18} |
| atmosfeer dampkring 1789 [wnt] <Frans |
| atol koraaleiland 1849 [wnt] <Maledivisch |
| atomair m.b.t. atomen 1935 [wnt] {3.3} |
| atonaal niet in een bepaalde toonaard gecomponeerd 1918 [wnt] |
| atonie weefselverslapping 1824 [wnt] |
| atoom kleinste deeltje 1826 [wnt] <Latijn |
| atoombom nucleaire bom 1945 [Burger en De Jong 117] <Engels {4.1.10/4.1.14} |
| atoomonderzeeër door kernenergie voortbewogen onderzeeboot 1984 [gvd] {4.1.11} |
| atoomreactor kernreactor 1961 [gvd] {4.1.10} |
| atrium centraal deel van Romeinse woning 1661 [wnt voorplaats] <Latijn {3.2} |
| atrofie onvoldoende voeding 1669 [wnt] <Latijn {1.2.4} |
| atropine vergiftig alkaloïde 1856 [wnt] |
| at-sign typografisch teken, apenstaart 1999 [gvd] <Engels |
| attachécase diplomatenkoffer 1974 [koe] <Engels |
[pagina 880]
[p. 880]
| attachment bestand dat met een e-mail wordt meegezonden 1998 [nrc-h 17/11/98] <Engels |
| attaque beroerte 1895 [wnt] <Frans {4.4} |
| attaqueren aanvallen 1626 [wnt] <Frans |
| attenderen attent maken (op) 1940 [wnt] <Latijn |
| attenoje tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1906 [moo] <Jiddisch {3.2/4.3} |
| attent oplettend 1513 [wnt Suppl] <Latijn |
| attentie aandacht 1540 [wnt Suppl] <Frans |
| attest getuigschrift 1786 [wnt] |
| attestatie formele getuigenverklaring 1537 [hws] <Frans |
| attesteren getuigen 1546 [wnt] <Frans |
| attitude houding 1735 [wnt] <Frans |
| attractie aantrekking(skracht) 1568 [wnt] <Frans |
| attractief aantrekkelijk 1824 [wnt] <Frans |
| attraperen betrappen 1551-1600 [Mak] <Frans |
| attribuut tot het wezen behorende eigenschap 1811 [wnt] <Frans {3.2} |
| atv arbeidstijdverkorting 1987 [De Coster 1999] <L {3.4} |
| au* tussenwerpsel: uitroep van pijn 1573 [wnt] {4.3} |
| a.u.b. tussenwerpsel: verzoek 1895 [wnt reüssite] <L {3.4/4.3} |
| aubade ochtendhulde met muziek 1616 [wnt] <Frans |
| aubergine komkommerachtige vrucht 1862 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| auctie verkoping bij opbod 1620 [wnt wezen ii] <Latijn |
| auctoriaal gepresenteerd door een alwetende verteller 1984 [gvd] <Duits {3.2} |
| audicien specialist voor audiologische apparatuur 1984 [gvd] |
| audiëntie officieel gehoor 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| audiovisueel op het gehoor en oog werkend 1961 [Aanv wnt] <Engels |
| auditeur-militair militaire officier van justitie 1600 [wnt auditeur] <Frans {4.1.14} |
| auditie niet-openbare muziekuitvoering 1916 [wnt] <Frans |
| auditor toehoorder 1650 [wnt wissewasje] <Latijn |
| auditorium gehoorzaal 1634 [wnt] <Latijn {3.2} |
| auditorium het gehoor 1834 [wnt] <Latijn |
| auerhaan hoendervogel 1763 [hou i, 5, 392] <Duits |
| augiasstal een bijna niet te redderen boel 1847 [wnt] |
| augurk kleine komkommer 1651 [wnt] <Nederduits {3.2/4.1.6} |
| augustijn monnik van de orde van Sint-Augustinus 1523 [wnt] <me Latijn {4.1.8} |
| augustijn typografische maat 1660 [wnt] |
| augustus achtste maand 1289 [cg i 1, 1378] <Latijn {4.1.7} |
| aula grote gehoorzaal 1864 [wnt Suppl] <Latijn |
| au pair jongere die in buitenland tegen kost en inwoning huishoudelijk werk doet 1986 [koe] |
| aura uitstraling van een persoon 1832 [wei] <Latijn |
| aureool stralenkrans 1824 [wnt] <Frans |
| aurora dageraad 1515 [wnt] <Latijn |
| auscultatie het beluisteren van de inwendige organen 1846 [wnt] <Frans |
| auspiciën voortekens 1628 [wnt] <Latijn |
| ausputzer vrije verdediger (bij voetbal) 1970 [Recht voor raap] <Duits {3.2} |
| austraal zuidelijk 1824 [wnt] <Frans |
| autarkie het in eigen behoefte voorzien 1669 [wnt] <Grieks {3.2} |
| auteur schepper, schrijver 1552 [wnt] <Frans |
| authentiek oorspronkelijk 1451 [hws] <Latijn |
| autisme op zichzelf gericht zijn 1919 [wnt] <Duits {3.2} |
| auto wagen 1899 [wnt auto Suppl] {1.2.4/4.1.10} |
| autobaan autosnelweg 1940 [wnt auto ii Suppl] <Duits {3.2} |
| autobiografie eigen levensbeschrijving 1809 [wnt] <Frans {3.2} |
| autochtoon de oorspronkelijke bevolking uitmakend 1832 [wnt] <Grieks {3.2} |
| autoclaaf papiniaanse pot 1847 [kku] <Frans |
| autocratie onbeperkte heerschappij 1799 [wnt] <Frans {3.2} |
| autocross veldrit voor auto's 1968 [kwt] <Engels {4.1.18} |
| autocue halfdoorlatende spiegel van de lens van een tv-camera die de tekst voor de spreker aanwijst 1984 [gvd] <Engels |
| autodafe ketterverbranding 1820 [wnt] <Portugees {3.2} |
| autodidact iem. die kennis heeft door eigen studie 1850 [wnt] <Latijn |
| autogeen zonder lasmiddel 1912 [wnt auto-] <Frans |
| autograaf eigenhandig geschreven stuk 1552 [wnt] <Latijn |
| autogram handtekening 1875 [wnt] |
| automaat machine die zelfstandig handelingen verricht 1552 [wnt Suppl] <Frans of Latijn |
| automatiek hal voor verkoop van eetwaren in een automaat 1940 [wnt] {3.3} |
[pagina 881]
[p. 881]
| automobiel zichzelf bewegend 1896 [wnt] <Frans |
| automobiel motorrijtuig 1897 [wnt] <Frans {1.2.4/4.1.10} |
| automonteur vakman die auto's onderhoudt en herstelt 1947 [wnt auto Suppl] {4.1.13} |
| autonomie zelfregering 1806 [wnt] <Latijn |
| autonoom zelfstandig 1877 [wnt] <Frans |
| autoped step 1920 [Sanders 2001] <Frans {4.1.10} |
| autopsie lijkschouwing 1824 [wnt] <Frans |
| autoriseren machtigen 1301-1350 [hws] <Frans |
| autoritair eigenmachtig 1869-1870 [wnt] <Frans |
| autoriteit gezag 1240 [Claes Tw. 9] <Frans of Latijn |
| autostrada autosnelweg 1936 [wnt automobilisme] <Italiaans {3.2} |
| autotypie reproductieprocédé 1892 [wnt] |
| auxiliair hulp- 1649 [wnt] <Frans |
| avance toenaderingspoging 1784 [wnt] <Frans |
| avanceren voorwaarts gaan 1490 [hws] <Frans |
| avant-garde voorhoede 1567 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| ave tussenwerpsel: groet 1501-1525 [wnt Suppl] <Latijn {4.3} |
| avegaar* grote boor 1404 [Toll.] {1.2.4} |
| Ave-Maria gebed 1236 [cg i Gent] <Latijn |
| avenue laan 1591 [Schulten Tw. 9] <Frans |
| averecht* verkeerd 1265-1270 [cg Lut.K] |
| averij schade aan schip of lading 1773 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| aversie afkeer 1593 [wnt] <Frans |
| aviateur vlieger 1910 [wnt] <Frans |
| aviatiek luchtvaart 1911 [wnt] <Duits |
| avicultuur vogelteelt 1898 [wnt] <Frans |
| avifauna vogelwereld 1904 [wnt] |
| aviso vaartuig om berichten over te brengen 1614 [De Jonge iv, 24] <Spaans {3.2/4.1.11} |
| avitaminose ziekte ontstaan door gebrek aan vitaminen 1916 [wnt] |
| avocado boom, vrucht 1968 [Moderne wp voor de vrouw] <Spaans {3.2/4.1.2} |
| avond* tijd waarin de duisternis intreedt 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| avontuur lotgeval 1236 [cg i 1, 29] <Frans |
| axel figuur bij kunstrijden 1984 [gvd] |
| axiaal de as volgend 1862 [wnt] |
| axioma onbewezen maar als grondslag aanvaarde stelling 1654 [wnt] <Latijn |
| axolotl salamanderachtige 1734 [wnt] <Spaans {3.2} |
| ayahuasca geestverruimende Zuid-Amerikaanse drug 1994 [De Coster 1999] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| ayatollah sjiitisch schriftgeleerde 1979 [wp jaarboek 1980] <Arabisch {3.2} |
| azalea sierstruik 1769 [wnt] <modern Latijn |
| azen* gretig verlangen 1727 [wnt azen i] |
| azijn vloeistof uit azijnzuur en water 1285-1286 [cg i 1, 1153] <Frans {4.1.6} |
| Azoïcum geologisch tijdperk 1933 [De Gaay Fortman en Heidinga, Leerboek der Nat. Hist. iii, 284] <modern Latijn |
| azuur blauw 1350 [mnw] <Frans {4.1.5} |
| B2B business to business, van bedrijf tot bedrijf 2000 [Sanders 2001] <Engels |
| ba, bah* tussenwerpsel: uitroep van afkeer 1285 [mnw] {4.3} |
| baai inham 1617 [wnt] <Frans |
| baai weefsel 1619 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| baai pijptabak 1860 [wnt] {4.1.6} |
| baaierd chaos 1605-1616 [wnt] |
| baak vast merk dat vaarwater aangeeft 1484 [mnw] {1.2.4} |
| baal zak 1427 [hws] <Frans |
| baan* weg 1340-1350 [mnw] |
| baan* betrekking 1739 [wnt] |
| baanbreker wegbereider 1858-1873 [wnt baan] <Duits |
| baar* draagbaar 1080 [Rey] {2.2} |
| baar* golf 1240 [Bern.] |
| baar nieuweling 1699 [Claes Tw. 11] <Indonesisch {3.2} |
| baar staaf metaal 1717 [wnt] <Frans |
| baard* haar op kin en wangen 1240 [Bern.] |
| baarmoeder* uterus 1542 [Claes Tw. 12] |
| baars* beenvis 1240 [Bern.] |
| baas* meerdere, hoofd 1280 [cg i 1, 462] |
| baat* nut 1240-1260 [vmnw] |
| baba gebak 1910-1914 [Bauwens] <Frans {3.1/4.1.6} |
| babbelaar snoepje 1872 [gvd] {4.1.6} |
| babbelen* praten 1784 [wnt] {3.1} |
| babi pangang geroosterd varkensvlees 1984 [gvd] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| baboe kindermeisje 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 59] <Indonesisch {3.2} |
| baby zuigeling 1875 [Aanv wnt] <Engels {4.1.4} |
| babybond obligatie met een lagere nominale waarde dan normaal 1995 [Financieel-Economische Tijd 9/12/1995] <Engels |
| babyboomer iem. geboren tussen 1945 en 1960 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| babybox looprek 1929 [kwt] {3.3} |
| babyfoon apparaat dat geluiden uit de kinderkamer doorgeeft 1964 [R75] {4.1.17} |
[pagina 882]
[p. 882]
| baccalaureaat laagste academische graad 1824 [wei] <Frans of Latijn |
| baccarat kansspel met kaarten 1886 [kku] <Frans {4.1.18} |
| bacchanaal drinkgelag 1698 [wnt] <Latijn |
| bacil bacterie 1904 [wnt slijmig] |
| back achterspeler 1899 [dbl] <Engels |
| backbencher minder belangrijk politicus 1950 [De Vooys] <Engels |
| backgammon bordspel 1847 [kku] <Engels {4.1.18} |
| backpacker rugzakreiziger 1992 [Sanders 2000] <Engels |
| backslash typografisch teken 1992 [Peptalk] <Engels |
| back-up reservekopie van computergegevens 1981 [Mini/micro computer okt. 9, 20] <Engels |
| bacon spek 1949 [wnt asfalt] <Engels {4.1.6} |
| bacove bananensoort 1602 [Aanv wnt] <Portugees {3.2/4.1.2} |
| bacterie eencellig organisme 1868 [Aanv wnt] <Duits |
| bacteriofaag virus dat bacteriën attaqueert 1924 [gvd] |
| bacteriologie studie van de bacteriën 1889 [Picarta: titel van A.P. Fokker] |
| bacteriostatisch de groei van de bacteriën remmend 1961 [gvd] |
| bad* kuip, water waarin men zich baadt 1240 [Bern.] |
| badderen* zwemmen, in het water spelen 1906 [Köster Henke] {3.1} |
| badge speldje 1958 [R75] <Engels {1.3} |
| badineren schertsen 1720 [mey] <Frans |
| badminton balspel 1915 [Sanders 1995] <Engels {4.1.18} |
| baedeker reishandboek 1866 [wnt wegdampen] <Duits |
| bagage reisgoed 1515-1520 [hws] <Frans |
| bagatel kleinigheid 1631 [wnt] <Frans |
| bagel rond, hartig hardgebakken broodje met een gat in het midden 1999 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| bagge* big 701-800 [Lex Salica] {2.2/3.2/4.1.3} |
| bagger* slijk 1526-1536 [mnw] |
| bagno deportatieoord 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| baguette stokbrood 1976 [gvd] <Frans {3.2/4.1.6} |
| bahco Engelse sleutel 1994 [Kolsteren, Prisma-vreemde-wrdb.] |
| baht munteenheid van Thailand 1908 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Thai {4.1.12} |
| baileybrug noodbrug 1946 [De Vooys] <Engels |
| baisse het dalen 1847 [kku] <Frans |
| bajes Bargoens: gevangenis 1844 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| bajonet steekwapen op een geweerloop 1682 [Toll.] <Frans {4.1.14} |
| bak kom, trog 1285 [cg I2, 1016] <Frans |
| bak* grap 1914 [gvd] |
| bakbeest groot, lomp voorwerp 1661 [wnt] |
| bakboord* linkerzijde 1599 [Kil.] |
| bakeliet harde kunsthars 1909 [Sanders 1993] |
| baken vast merk dat vaarwater aangeeft 1284 [hws] <Fries {1.2.4/3.2} |
| baker* kraamverzorgster 1699 [Claes Tw. 12] {1.2.5/4.1.13} |
| bakkebaard baard alleen op wangen 1840 [wnt] <Duits |
| bakkeleien bekvechten 1715 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| bakken* braden 1276-1300 [cg Lut.A] |
| bakken* zakken voor examen 1924 [gvd] |
| bakker* iemand die beroepsmatig brood e.d. bakt 1477 [Teuth.] {4.1.13} |
| bakkes* gezicht 1546 [Naembouck] {1.2.3/3.1} |
| baklava zeer zoet gebak 1992 [gvd] <Turks {3.2/4.1.6} |
| bakra blanke 1969 [Van Donselaar 1989] <Sranantongo {3.2} |
| baksjisj fooi 1886 [kku] <Turks {3.2} |
| bakvis meisje tussen 14 en 17 jaar 1875 [wnt] <Duits {4.1.4} |
| bakzeilhalen terugkrabbelen 1806-1807 [wnt] <Engels |
| bal* rond voorwerp 1240 [Bern.] {4.1.18} |
| bal danspartij 1643 [Toll.] <Frans {4.1.15} |
| bal gulden, (België) frank 1936 [Verschueren] <Frans {4.1.12} |
| balalaika snaarinstrument 1832 [wei] <Russisch {3.2/4.1.16} |
| balanceren zich in evenwicht houden 1734 [wnt voor ii] <Frans |
| balans weegschaal 1294 [cg I3, 2010] <Frans |
| balans evenwicht 1806 [wnt] <Frans {3.2} |
| balata rubbersoort 1899 [Van Donselaar 1989] <Caribische indianentaal {3.2} |
| balboa munteenheid van Panama 1903 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| baldadig* roekeloos, uitgelaten 1732 [wnt] |
| baldakijn troonhemel 1350 [mnw] <Frans |
| bale-bale rustbank 1854 [Junghuhn, Licht- en schaduwbeelden 103b] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| balein walvisbaard 1778 [wnt] <Frans {1.3} |
| balen walgen 1970 [Recht voor raap] |
| balg* afgestroopte huid, leren zak 1288 [Toll.] |
| balie toonbank, rechtbank 1290 [cg ii 1 En.Codex] <Frans |
[pagina 883]
[p. 883]
| baliekluiver leegloper 1860-1875 [wnt] |
| baljuw ambtenaar die rechtspraak doet 1237 [cg i 1, 30] <Frans |
| balk* stuk hout 1064 [Künzel] {2.3} |
| balken* schreeuwen van ezels 1704 [Claes] {3.1} |
| balkenbrij* spijs 1898 [gvd] {1.2.5/4.1.6} |
| balkon open uitbouw van huis 1663 [wnt] <Frans |
| ballade episch dichtstuk 1509 [Mak] <Frans |
| ballast last 1390 [hws] <Nederduits {3.2} |
| ballerina balletdanseres 1875 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| ballet figuurdans 1650 [Claes] <Frans {4.1.15} |
| balletje-balletje* gokspel waarin een bal in een van drie bekers wordt verstopt 1985 [De Coster 1999] {3.1/4.1.18} |
| balling* verbannene 1237 [cg i 1, 31] {1.2.4} |
| ballistiek leer van de kogelbaan 1824 [wei] |
| ballon met gas gevulde zak 1636 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| ballotage het balloteren 1824 [wei] <Frans |
| balloteren stemmen over toelating als lid 1808 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| ballpoint bolpuntpen 1949 [De Vooys] <Engels |
| balorig* gemelijk 1637 [wnt baloorig] |
| balpen bolpuntpen 1975 [wp] <Engels |
| balsahout lichte houtsoort 1950 [gvd] |
| balsem zalf 1240 [Bern.] <Latijn |
| balsemien, balsamien plantengeslacht 1663 [Claes] <modern Latijn |
| balsturig* koppig 1477 [Teuth.] |
| balts paringsritueel 1938 [Aanv wnt] <Duits |
| baluster stijl, kleine zuil van balustrade 1762 [Inventarisatie nalatenschap C.O. Creutz] <Frans |
| balustrade hekwerk met stijlen 1825-1827 [wnt] <Frans |
| bamamodel onderwijsmodel van brede bachelorfase gevolgd door specialistische masterfase 2000 [Sanders 2001] <L {3.4} |
| bambino kleine jongen 1886 [kku] <Italiaans {3.2} |
| bamboe grasachtige plantengeslachten 1596 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| bami Chinees gerecht 1897 [Aanv wnt] <Chinees of Maleis {3.2/4.1.6} |
| bamzaaien loten wie het gelag zal betalen 1943 [Aanv wnt] |
| ban* afkondiging, uitsluiting 995 [Gysseling 1960] {2.3} |
| ban betovering 1898 [Theissen 1975] <Duits |
| banaal alledaags 1866 [wnt] <Frans |
| banaan plant, vrucht 1596 [wnt] <Portugees {3.2/4.1.2} |
| bananenschot hoogtebal 1984 [gvd] <Engels |
| bancair met betrekking tot banken 1984 [gvd] <Frans |
| banco bankgeld 1611 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| banco vijftig gulden 1999 [R99] {4.1.12} |
| band* strook stof om te binden 1100-1150 [Rey] {2.2} |
| band boekdeel 1734 [wnt] <Duits |
| band muziekkorps 1929 [Aanv wnt] <Engels |
| bandage verband 1768 [Aanv wnt] <Frans |
| banderilla gepunte stok met vlaggetje 1886 [kku] <Spaans {3.2} |
| banderol strook met opschrift 1588 [Claes] <Frans |
| bandiet struikrover 1599-1607 [Toll.] <Duits |
| bandijk* rivierdijk 1284 [mnw] {3.1} |
| bandoneon toetsinstrument 1912 [kku] <Duits {3.2/4.1.16} |
| bandrecorder apparaat voor het weergeven van een bandopname 1957 [wp jaarboek 1958] {3.3/4.1.17} |
| bandy balspel op ijs 1892 [Amsterdamsche Hockey- en Bandy Club] <Engels {4.1.18} |
| banen* een weg maken 1401-1500 [mnw] |
| bang* angstig 1350 [mnw] |
| bang tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1961 [gvd] <Engels {5} |
| banier vaandel 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| banistiek kennis van vlaggen 1976 [gvd] |
| banjo snaarinstrument 1899 [dbl] <Engels {4.1.16} |
| bank* meubelstuk 1240 [Bern.] {4.1.9} |
| bank geldbank 1467 [hws] <Italiaans {1.1/3.2} |
| banket feestmaal 1483 [hws] <Frans |
| banket gevuld gebak 1714 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| bankier hoofd van bank, geldhandelaar 1451-1454 [hws] <Frans {4.1.13} |
| bankroet bankbreuk, faillissement 1555 [Claes] <Frans |
| bantamgewicht gewichtsklasse in vechtsport 1933 [Sanders 1995] <Engels |
| banzai tussenwerpsel: Japanse heilgroet 1929 [kwt] <Japans {3.2/4.3} |
| baptist doopsgezinde 1856 [wnt vereenigd] <Frans {4.1.8} |
| bar* naakt 820-822 [Gysseling 1960: 90] {2.3} |
| bar* bijwoord van graad: erg 1850 [wnt] |
| bar tapkast 1886 [kku] <Engels |
| bar eenheid van luchtdruk 1950 [gvd] <Duits {3.2} |
| barak eenvoudig gebouw 1673 [Claes] <Frans |
| barbaar onbeschaafd persoon 1348 [mnw] <Frans |
[pagina 884]
[p. 884]
| barbarisme leenwoord in strijd met de eigen taalnormen 1780 [wnt] <Frans of Latijn |
| barbecue grill 1963 [R75] <Engels |
| barbeel beenvis 1287 [cg NatBl] <me Latijn |
| barbiepop speelpopje aangekleed als volwassen vrouw 1990 [De Coster 1999] {4.1.18} |
| barbier kapper 1343-1344 [mnw] <Frans {4.1.13} |
| barbituurzuur organisch zuur 1950 [Kleine wp 157] |
| barcode streepjescode 1984 [gnn] <Engels |
| bard (Keltisch) dichter 1772 [wnt] <Duits {3.2} |
| barderen vlees met spek omwikkelen 1961 [gvd] <Frans |
| barebacking onveilige seks met iemand die mogelijk besmet is met hiv 1999 [Sanders 2000] <Engels {4.4} |
| baren* ter wereld brengen 901-1000 [wps] |
| baret muts 1573 [Claes] <Frans {4.1.9} |
| barg* gecastreerd mannelijk varken 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| barg* overdekte hooibergplaats 1022 [Slicher] {2.4} |
| bariet bariumsulfaat 1824 [wei] |
| bariton mannenstem tussen bas en tenor 1772 [Bouvink] <Duits {3.2/4.1.16} |
| barium chemisch element 1847 [kku] <modern Latijn |
| bark type zeilschip 1370 [mnw] <Frans {4.1.11} |
| barkas zwaarste sloep 1718 [Van Donselaar Woordenaar 2, 1] <Frans {4.1.11} |
| barkeeper barman 1912 [kku] <Engels {4.1.13} |
| barmhartig mededogen hebbend 1270-1290 [cg ii Nederrijns Moraalb.] <Duits |
| bar mitswa feestelijk gevierde meerderjarigheid van joodse jongen 1929 [De Vries, Joodsche riten en symbolen] <Hebreeuws {3.2/4.1.7} |
| barn eenheid van oppervlakte in atoomfysica 1975 [wp] <Engels |
| barnen* in vuur en vlam staan 1174 [Künzel] {2.3} |
| barnsteen harde hars, amber 1315 [hws] <Nederduits {3.2} |
| barograaf zelfregistrerende barometer 1886 [kku] |
| barok grillig gevormd 1824 [wei] <Frans |
| barok bepaalde stijlperiode 1879 [wp, dl. 12, 299] <Duits |
| barometer toestel dat luchtdruk meet 1778 [wnt] <Frans |
| baron adellijke titel 1240 [Bern.] <Frans {1.2.3} |
| barouchet type rijtuig 1856 [Aanv wnt] <Frans {4.1.10} |
| barracuda beenvis 1984 [gvd] <Spaans {3.2} |
| barrage versperring 1929 [kwt] <Frans |
| barrel Engelse en Amerikaanse inhoudsmaat 1847 [kku] <Engels |
| barrevoets* blootsvoets 1540 [mnw] |
| barricade straatversperring 1669 [Claes] <Frans |
| barrière versperring 1650 [Claes] <Frans |
| bars nors 1617 [Toll.] <Nederduits {3.2} |
| barsten* splijten 1270-1290 [cg ii Nederrijns Moraalb.] |
| barstensvol* stampvol 1824 [wnt ei] {4.4} |
| barysfeer aardkern 1950 [gvd] |
| barzoi, borzoi hondensoort 1912 [kku] <Russisch {3.2/4.1.3} |
| bas laagste stem 1552 [Claes] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| bas Bargoens: stuiver, dubbeltje 1860 [Endt] <Jiddisch {3.2/4.1.12} |
| basaal aan de basis 1933 [Aanv wnt] <Engels |
| basalt hard gesteente 1778 [Sanders 1995] <Frans |
| bascule weegwerktuig 1847 [kku] <Frans |
| base loog 1863 [kku] <Frans |
| baseball honkbal 1912 [kku] <Engels {4.1.18} |
| baseballpetje pet met klep 1994 [inl Corpus GP94-1.SGZ] {4.1.9} |
| basen cocaïne roken via een waterpijp 1982 [R84] <Engels |
| baseren doen steunen 1798 [wnt uitvinden] <Frans {3.2} |
| basilicum bazielkruid 1250 [cg ii 1 Gen.rec.] <Latijn {1.3/4.1.6} |
| basiliek christelijke kerk 1869 [wnt] <Frans |
| basilisk fabeldier 1240 [Bern.] <Latijn |
| basis grondslag 1618 [wnt] <Latijn |
| basisch op de wijze van een base 1868 [wnt waterstof] |
| basketbal spel waarbij bal door ring met net wordt gegooid 1924 [Aanv wnt] <Engels {4.1.18} |
| bas-reliëf halfverheven beeldwerk 1777 [mey] <Frans |
| bassen* blaffen 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| basset hondensoort 1865 [kvw] <Frans {4.1.3} |
| bassethoorn blaasinstrument 1824 [wei] {4.1.16} |
| bassin waterbekken 1824 [wei] <Frans |
| bast* schors 1105 [Rey] {2.2} |
| basta tussenwerpsel: genoeg! 1617 [wnt] <Spaans of Italiaans {3.2/4.3} |
| bastaard onwettig kind, rasloos dier 1273 [cg i 1, 250] <Frans {4.1.4} |
| bastion bolwerk 1602 [Schulten Tw. 9] <Frans |
| bat slaghout 1866 [Alg. Ned. Enc.] <Engels |
| bataat zoete aardappel 1565 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.6} |
[pagina 885]
[p. 885]
| bataljon troepeneenheid 1592 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| batch groep gegevens die in één keer wordt verwerkt 1976 [accu-map, bul. 15, 25/2, 33] <Engels |
| baten* voordeel brengen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bathometer dieptemeter 1847 [kku] |
| bathysfeer toestel voor diepzeeonderzoek 1984 [gvd] |
| batik gebatikte doek 1721 [Aanv wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.9} |
| batist zacht doek 1827-1830 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië] {4.1.9} |
| batsman die het bat hanteert (bij cricket) 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 16b] <Engels |
| batterij artillerieafdeling 1599 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| batterij toestel waarin elektrische energie is opgeslagen 1889 [wnt] <Frans |
| baud eenheid van transmissiesnelheid 1975 [wp] |
| bauxiet mineraal 1871 [Sanders 1995] |
| bavaroise ijsgerecht 1886 [kku] <Frans {4.1.6} |
| baviaan hondsaap 1573 [Claes Tw. 11] <Frans {4.1.3} |
| bazaar marktplaats 1572 [Dozy, Oosterlingen] <Perzisch |
| bazelen* onsamenhangend spreken 1793 [wnt] {3.1} |
| bazooka antitankwapen 1948 [Aanv wnt] <Engels {4.1.14} |
| bazuin blaasinstrument 1240 [Bern.] <Frans {4.1.16} |
| beagle hondensoort 1863 [Rijnhart i, 494b] <Engels {4.1.3} |
| beambte functionaris 1729 [wnt] |
| beamen instemmen met 1678 [wnt] |
| bearnaise botersaus 1886 [kku] <Frans {4.1.6} |
| beatmusic ritmische popmuziek 1969 [wp Suppl 1969] <Engels {4.1.16} |
| beatnik protesterende schrijver 1962 [R75] <Engels |
| beaufortschaal schaal voor windkracht 1885 [wnt windkracht] |
| beaujolais rode wijnsoort 1933 [Kath. Enc.] <Frans {1.2.3/4.1.6} |
| beau monde de uitgaande wereld 1765 [Aanv wnt] <Frans |
| beauty schoonheid 1903 [Prick 1903] <Engels |
| bébé lange Indische jurk 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| bebop bepaalde stijl van jazz en dans 1954 [Aanv wnt] <Engels {4.1.16} |
| bechamelsaus melksaus 1847 [kku] {4.1.6} |
| becquerel eenheid van radioactiviteit 1906 [wp] |
| bed* slaapplaats 1100 [Willeram] {4.1.9} |
| bedaagd* niet jong meer 1546 [Naembouck] |
| bedankje* dankbetuiging 1839 [wnt] |
| bedaren* (zich) kalmeren 1451-1500 [mnw] |
| bede* gebed 901-1000 [wps] |
| bedeesd* verlegen 1615 [wnt wederom] |
| bedelen* aalmoezen vragen 1501-1525 [mnw] {3.1} |
| bederven* beschadigen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bedevaart* reis naar heilige plaats 1240 [Bern.] {3.1} |
| bediende hulp 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Duits |
| bedillen* bevitten, beredderen 1599 [Kil.] |
| bedingen* bij overeenkomst bepalen 1546 [Naembouck] |
| bedisselen* regelen 1600 [wnt] |
| bedoelen* zich ten doel stellen, aanduiden 1731-1735 [wnt] |
| bedompt* benauwend 1620 [wnt] |
| bedonderd* beroerd 1676-1700 [wnt] |
| bedotten* misleiden 1573 [Plantijn] |
| bedrag* geldsom 1288 [cg I2, 1255] |
| bedremmeld* beteuterd 1642 [wnt] |
| bedreven* ervaren 1573 [Plantijn] |
| bedriegen* misleiden 901-1000 [wps] |
| bedrijf* beroepswerkzaamheid 1293 [cg I3, 1944] {1.2.3} |
| bedrijf* deel van een toneelstuk 1704 [Hannot&Hoogstraten] {1.2.3} |
| bedroeven* verdriet aandoen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bedrog* bedriegerij 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bedruipen, zich(zelf)* financieel voor zichzelf kunnen zorgen 1539 [Sartorius, Centuria Syntaxeon 11] |
| bedstee* ingebouwde slaapplaats 1240 [Bern.] {3.1/4.1.9} |
| beducht* bevreesd 1539 [hws] |
| beduiden* betekenen 1301-1400 [mnw] |
| beduimelen* door herhaald aanvatten bevlekken 1782 [wnt] {3.1} |
| beduusd* beteuterd 1855 [wnt vreemd] |
| bedwelmen* benevelen 1401-1425 [mnw] |
| beek* smal stromend water 814 [Claes] {2.3} |
| beeld* afbeelding, voorstelling 901-1000 [wps] |
| beeldscherm* scherm van tv of computer 1961 [Aanv wnt] {1.3/3.1} |
| beeldschoon zeer mooi 1866 [wnt] <Duits {4.4} |
| beeltenis afbeelding 1569 [Dasypodius] <Duits |
| beemd* weiland 1208-1209 [Claes] {2.3} |
[pagina 886]
[p. 886]
| been* onderste lichaamsdeel 1100 [Willeram] {1.2.3/1.2.6} |
| been* bot 1477 [Teuth.] {1.2.3/1.2.5/1.2.6} |
| beer* mensendrek, gier 709 [Claes Tw. 11] {2.3} |
| beer* roofdier 1260-1280 [cg ii 1 Nibel.] {4.1.3} |
| beer* mannetjesvarken 1287 [cg NatBl] {4.1.3} |
| beer schuld 1856 [wnt] <Duits |
| beerenburg kruidenbitter 1909 [wnt water] <Fries {3.2/4.1.6} |
| beest dier 1253 [cg i 1, 45] <Frans |
| beet* hap 1240 [Bern.] {1.2.6} |
| beetje* klein deel, klein aantal 1646 [wnt] {1.2.6} |
| beetwortel suikerbiet 1652 [wnt] |
| bef Bargoens: vrouwelijk geslachtsdeel 1510 [Liber Vagatorum] <? {3.5/4.4} |
| bef witte doek voor de borst 1599 [Kil.] <Frans of Latijn |
| befaamd vermaard 1535 [hws] |
| beffen cunnilingus bedrijven 1972 [Aanv wnt] <? {3.5/4.4} |
| begaafd* talentvol 1450 [mnw] |
| begaving* flauwte, toeval 1865-1870 [wnt] {4.4} |
| begeerte* verlangen 1298 [cg i, 2508] |
| begeesteren in geestdrift brengen 1815 [wnt] <Duits |
| begeren* verlangen 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] |
| begiftigen* beschenken met 1477 [Teuth.] {3.1} |
| begijn lid van bepaalde kloosterlijke lekengemeenschap 1266 [cg i, 64] <me Latijn {4.1.8} |
| beginnen* aanvangen 901-1000 [wps] |
| begonia plantengeslacht 1874 [wnt tuinbouw] <modern Latijn |
| begrafenis* het begraven 1450 [hws] {3.1} |
| begrijpen vatten, omvatten 1240 [Bern.] <Duits |
| begrip inzicht, idee 1265-1270 [cg Lut.K] <Duits |
| beha bustehouder 1950 [Aanv wnt] <L {3.4} |
| behagen* aangenaam zijn 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| behalve* voorzetsel 1265-1270 [cg Lut.K] {4.2} |
| behartigen* zorgen voor 1488 [hws] {3.1} |
| behaviorisme richting in psychologie 1928 [Aanv wnt] <Engels |
| behelzen* inhouden 1265-1270 [cg Lut.K] |
| behendig* handig 1240 [Bern.] |
| behept* lijdend aan een zedelijk gebrek 1691 [wnt] |
| beheren* besturen 1357 [mnw] |
| behoefte* wat men nodig heeft, gebrek 1253 [cg i] |
| behoefte* ontlasting 1898 [gvd] {4.4} |
| behoeven* nodig hebben of zijn 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| behoren* toebehoren, nodig zijn, passen 1240 [Bern.] |
| behoudens* voorzetsel 1860 [wnt] {4.2} |
| bei bes 1287 [cg NatBl] <Frans {4.1.2} |
| bei Barbarijse vorst 1542 [wnt] <Turks {3.2} |
| beide* telwoord 1100 [Willeram] {2.5/4.2} |
| beiden* wachten 901-1000 [wps] |
| beieren* luiden 1373 [hws] {3.1} |
| beige grijsachtig geel of bruin 1897 [Aanv wnt] <Frans {4.1.5} |
| beignet gebak 1875 [wnt appel] <Frans {4.1.6} |
| beissie Bargoens: dubbeltje 1844 [moo] <Jiddisch {3.2/4.1.12} |
| beitel* stuk gereedschap 1320 [Claes Tw. 11] {3.1} |
| beitsen kleuren met beits 1892 [wnt] <Duits |
| bejaard* oud 1734 [wnt] {4.1.4} |
| bejegenen* behandelen 1350 [mnw] |
| bek snavel, mond 1240 [Bern.] <Frans |
| bekaaid slecht, ongunstig 1611-1620 [wnt bekaaien] |
| bekaf uitgeput door te hard lopen 1615 [wnt] |
| bekattering Bargoens: uitbrander, bekeuring 1906 [moo] <Jiddisch {1.2.3/3.2} |
| bekend* vermaard 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bekend* kennende 1300 [mnw] |
| bekennen* bespeuren, erkennen 901-1000 [wps] |
| bekennen* gemeenschap hebben 1351-1400 [mnw] {4.4} |
| bekentenis* het erkennen 1552 [Apherdianus 64r] {3.1} |
| beker drinkgereedschap 1284 [cg i Dordrecht] <Latijn |
| bekeren* tot inkeer brengen 901-1000 [wps] |
| bekeuren* verbaliseren 1240 [Bern.] |
| bekken kom 1240 [Bern.] <me Latijn |
| bekken ring van de heupbeenderen 1702 [wnt] <me Latijn {3.2} |
| bekken slaginstrument 1881 [wnt] {4.1.16} |
| beklijven* gedijen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| beklijven* (bij)blijven 1350 [mnw] |
| beknopt* kort samengevat 1603 [Toll.] |
| bekocht afgezet 1237 [cg i 1, 32] |
| bekokstoven heimelijk regelen 1900 [wnt kokstoven] |
| bekommeren met zorg vervullen 1276-1300 [cg Lut.A] |
| bekommernis* bezorgdheid 1569 [wnt] {3.1} |
| bekomst* zoveel als iem. behaagt 1526 [wnt] {3.1} |
| bekoren* aantrekken 1530 [wnt] |
| bekrompen* niet ruim 1774 [wnt] |
[pagina 887]
[p. 887]
| bekwaam* kundig 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bel* een schel 1236 [cg i Gent] |
| bel* gasbolletje 1586 [wnt bel iii] |
| bel geluidseenheid 1950 [gvd] |
| belabberd* akelig 1451-1500 [mnw] |
| belagen* bedreigen 1285 [cg Rijmb.] |
| belang* voordeel, belangstelling 1265-1270 [cg Lut.K] |
| belazerd bedonderd 1874 [wnt] |
| belcanto zingen volgens de Italiaanse techniek 1920 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| beledigen krenken 1588 [Kil.] <Duits |
| beleefd* hoffelijk 1613 [wnt] |
| beleg* insluiting van een vesting 1351-1400 [mnw] {1.2.6} |
| beleg* wat men op een boterham legt 1976 [gvd] {1.2.6/1.4/3.1} |
| beleid* wijze van handelen 1291 [cg i 1, 1563] |
| beleidsporno bureaucratische stukken zonder inhoud 2000 [Sanders 2001] {4.4} |
| belemmeren* (ver)hinderen 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| bel-etage onderste verdieping 1866 [wnt nis] {3.3} |
| beletten* verhinderen 1254 [vmnw] |
| belevenis ervaring 1918 [Picarta: Schönfeld, mijn pastorale belevenissen] <Duits {3.2} |
| belezen veel gelezen hebbend 1782 [wnt] <Duits |
| belfort toren met klokken 1276 [cg i 1, 306] <Frans |
| belgen* toornig maken 901-1000 [wps] |
| belhamel* aanvoerder 1562 [Naembouck] |
| believen* behagen 1419 [mnw] |
| belijden* (een geloof) aanhangen, bekennen 1282 [cg i 1, 662] |
| belijdenis* getuigenis omtrent zijn geloof 1637 [wnt] {3.1} |
| belladonna wolfskers 1775 [hou ii, 4, 231] <Italiaans {3.2} |
| bellefleur appel 1778 [wnt] <Frans {4.1.2} |
| bellenblazen* bellen maken door te blazen in een pijpje met zeepsop 1750 [Hallema, Kinderspelen 186] {4.1.18} |
| bellettrie (beoefening van de) schone letteren 1881-1888 [wnt] {3.3/5} |
| beloega walvisachtige 1847 [kku] <Russisch {3.2/4.1.3} |
| beloven* toezeggen 1240 [Bern.] {1.2.4} |
| bel paese handelsnaam van een Italiaanse kaassoort 1968 [wp voor de vrouw] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| belvédère uitzichttoren 1824 [wei] <Frans |
| bemiddeld welgesteld 1844 [wnt velerlei] <Duits |
| bemoeien* zich mengen in 1637 [Statenvertaling; 1 Petrus 4:15] |
| ben tenen mand 1430 [hws] <Frans |
| benard* benauwd 1626 [wnt benarren] |
| bende troep 1525 [wnt] <Frans |
| beneden* voorzetsel 1236 [cg i 1, 29] {4.2} |
| beneden* bijwoord van plaats 1285 [cg Rijmb.] |
| benedictie zegening 1236 [cg i 1, 24] <Latijn |
| benedictijn monnik van de orde van Sint-Benedictus 1644 [wnt orde] <me Latijn {4.1.8} |
| benedictine Franse likeur 1912 [kku] <Frans {4.1.6} |
| benedijen zegenen 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Latijn |
| benefice voordeel 1790 [wnt cognac] <Frans |
| beneficiair onder beneficie 1929 [kwt] <Frans |
| beneficie voorrecht 1462 [hws] <Latijn |
| benefiet voorstelling ten bate van een goed doel (persoon of zaak) 1830 [Aanv wnt] <Engels |
| benepen* benauwd 1599-1607 [Kil.] |
| beneveld* dronken 1884 [gvd] |
| benevens* voorzetsel 1624 [wnt] {4.2} |
| benevolentie welwillendheid 1507 [hws] <Latijn |
| Bengaals vuur bepaald vuurwerk 1847 [kku] |
| bengel* deugniet 1635 [wnt] {3.1} |
| bengelen* heen en weer slingeren 1897 [wnt] |
| benieuwd* nieuwsgierig 1642 [wnt] |
| benijden* jaloers zijn 1265-1270 [cg Lut.K] |
| benjamin jongste zoon 1649 [wnt] <Hebreeuws {3.2} |
| bent* grassoort 918-948 [Künzel] {2.3} |
| bent genootschap 1698 [wnt bende] |
| benul* begrip 1862 [wnt beslenteren] |
| benutten gebruiken 1801 [wnt] <Duits |
| benzedrine handelsnaam voor amfetamine 1960 [Aanv wnt] {4.1.6} |
| benzine brandstof 1864 [Toll.] <Duits |
| benzinemotor met benzine aangedreven explosiemotor 1900 [wnt verlichting i] {4.1.10} |
| benzol een koolwaterstof 1867 [Aanv wnt] <Duits |
| beo zangvogel 1883 [Java-Bode 1/9, 1b] <Indonesisch {3.2} |
| beogen* op het oog hebben 1612 [wnt] |
| bepalen vaststellen 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| beraad* overleg 1265-1270 [cg Lut.K] |
| beraadslagen* overleggen 1562 [Toll.] |
| beregoed* zeer goed 1966 [R75] {4.4} |
| bereid* gereed 1301-1325 [mnw] |
| bereid* genegen 1400 [mnw] |
[pagina 888]
[p. 888]
| bereiken* aankomen 1350 [mnw] |
| beren schulden maken 1898 [gvd] |
| berenlul* kroket of frikadel 1987 [De Coster 1999] {3.1/4.1.6} |
| beresterk* zeer sterk 1971 [Vertaling Vonnegut, Welkom op aperots] {4.4} |
| berg* grote heuvel, hoop 865 [Claes] {2.3} |
| bergeend* eendachtige 1598 [wnt] |
| bergen* in veiligheid brengen 1642 [wnt] |
| bergen* opbergen 1784-1785 [wnt] |
| beriberi ziekte 1661 [wnt] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| berichten* mededelen 1200 [cg ii 1 Servas] {1.2.4} |
| berin* wijfjesbeer 1287 [vmnw] |
| berispen* laken 1265-1270 [cg Lut.K] |
| berk* boomsoort 1050 [Prisma NPl.] {2.3} |
| berkelium chemisch element 1960 [ensie] <modern Latijn |
| berm* strook langs weg 1288 [cg I2, 1297] {3.1} |
| bernage plantengeslacht 1272 [cg i 1, 214] <Frans |
| beroemd vermaard 1542 [Dasypodius] <Duits |
| beroep* appèl, herziening van vonnis aan hogere rechter vragen 1292 [cg I3, 1717] |
| beroep* werkkring 1642 [wnt] |
| beroepsverbod verbod een bepaalde overheidsfunctie uit te oefenen 1984 [gnn] <Duits {3.2} |
| beroerd* ellendig 1704 [Hannot&Hoogstraten] {1.2.3} |
| beroerte* verlamming door bloeduitstorting in de hersenen 1667 [wnt] {4.4} |
| berokkenen* veroorzaken 1595 [wnt] |
| berooid arm 1488 [mnw] <Fries {3.2} |
| berouwen* spijt doen hebben 901-1000 [wps] |
| berserkerwoede extatische strijdwoede 1847 [Aanv wnt] <Duits |
| berucht* ongunstig bekend 1704 [Hannot&Hoogstraten] {1.2.3} |
| beryllium chemisch element 1847 [kku] <modern Latijn |
| bes* kleine vrucht 1350 [Toll.] {4.1.2} |
| bes* oudje 1704 [Hannot&Hoogstraten] {4.1.4} |
| beschaafd* zorgvuldig opgevoed 1699 [Claes Tw. 12] |
| beschadigen* schade toebrengen 1445 [mnw] {3.1} |
| bescheid* geschreven stuk 1631 [wnt] |
| bescheiden* ingetogen 1276-1300 [cg Lut.A] |
| beschermen* behoeden 901-1000 [wps] |
| bescheurkalender scheurkalender met geestigheden 1973 [Sanders 1999] {4.4} |
| beschikken* regelen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| beschouwen* overwegen, houden voor 1240 [Bern.] |
| beschroomd* bedeesd 1599-1607 [Kil.] |
| beschuit baksel 1343-1345 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| beschuldigen* ten laste leggen 1256-1299 [mnw] {3.1} |
| beschutten* beschermen 1285 [cg Rijmb.] |
| beseffen* goed begrijpen 1287 [cg NatBl] |
| besjoemelen bedotten 1924 [moo] <Duits {3.2} |
| beslaan* bekleden, bedekken met iets 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| beslaan* een paard voorzien van hoefijzers 1599 [wnt kil] |
| beslag* meel met water aangelengd 1401-1450 [mnw] |
| beslechten* een eind maken aan 1503 [mnw] |
| beslissen* besluiten 1550 [wnt] |
| beslommering* zorg 1642 [wnt] |
| besmeuren* vuilmaken 1401-1500 [mnw] |
| besmuikt* in stilte, geniepig 1898 [gvd] |
| besnijdenis* het wegnemen van de voorhuid 1480 [hws] {3.1} |
| besogne zaak, beslommering 1299 [cg I4, 2603] <Frans |
| bespieden* beloeren 1285 [cg Rijmb.] |
| bespreken praten over iets 1847 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| best* overtreffende trap van goed 1236 [cg i 1, 21] |
| bestand* wapenstilstand 1299-1356 [mnw] |
| bestand* opgewassen tegen 1731-1735 [wnt] |
| bestand verzameling gegevens, beschikbare hoeveelheid 1903 [wnt z.j.] <Duits |
| besteden* gebruiken voor 1277 [cg i 1, 354] |
| bestek* plan 1514 [hws] |
| bestek eetgerei 1934 [Theissen 1978] <Duits |
| bestekamer wc 1657 [wnt] {4.4} |
| bestel* ordening, regeling 1350 [mnw] |
| bestellen* bezorgen (van brieven) 1534 [hws] |
| bestemmen* aanwijzen 1348 [hws] |
| bestendig blijvend 1569 [wnt] <Duits |
| bestiaal beestachtig 1596 [Linschoten 195] <Frans |
| bestialiteit beestachtigheid 1720 [mey] <Frans |
| bestieren* leiden 1285 [cg Rijmb.] |
| bestseller succesboek 1931 [kwt] <Engels |
| bèta de Griekse letter b 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
| betalen* schulden voldoen 1270 [cg i 1 167] |
| betamelijk* gepast 1296 [cg I4, 2279] |
| betamen* behoorlijk zijn 1236 [cg i 1, 28] |
| bête dom 1824 [wei] <Frans |
| betekenis* inhoud 1240 [vmnw] {3.1} |
| betel blad van plant waarop men kauwt 1596 [wnt areca Suppl] <Portugees {3.2/4.1.6} |
[pagina 889]
[p. 889]
| beter* vergrotende trap van goed 901-1000 [wps] {2.5} |
| beteuterd* onthutst 1616 [wnt trouwen ii] |
| betichten* beschuldigen 1298 [cg I4, 2524] |
| betijen* begaan 1300 [mnw] |
| betjah fietstaxi 1961 [gvd] <Indonesisch {3.2/4.1.10} |
| betoeterd* gek 1903 [wnt z.j.] |
| betogen* trachten aan te tonen 1236 [cg i 1, 29] |
| beton bouwmateriaal 1847 [kku] <Frans |
| betoog* bewijsvoering 1342 [mnw] |
| betovergrootmoeder* moeder van iemands overgrootouder 1763 [wnt sterven] {4.1.4} |
| betovergrootvader* vader van iemands overgrootouder 1839 [wnt verbreeden] {4.1.4} |
| betrachten in acht nemen 1622 [wnt] |
| betrappen* verrassen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| betreffende* voorzetsel 1784-1785 [wnt] {4.2} |
| betrekkelijk* in verband staande met 1667 [wnt] |
| betrekking* werkkring 1866 [wnt] |
| betten* bevochtigen 1460 [mnw] |
| betuigen* verzekeren 1270 [cg i 1, 186] |
| betuttelen kleine verbeteringen aanbrengen 1632 [wnt wezen ii] |
| betweter* die alles beter weet 1600 [wnt] |
| betwijfelen ergens aan twijfelen 1847 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| beu* zat 1621 [wnt] |
| beugel* ijzeren ring 1339-1345 [mnw] {3.1} |
| beugelen* een bal door een beugel rollen 1424 [mnw cloot] {4.1.18} |
| beuk* boomsoort 806 [Claes] {2.3} |
| beuk* schip van een kerk 1477 [Teuth.] |
| beuken* hard slaan 1406 [mnw] {3.1} |
| beul* scherprechter 1481 [mnw] |
| Beulemans slecht Frans 1914 [Aanv wnt] {4.4} |
| beun viskaar 1580 [wnt water] |
| beunhaas onbevoegd werker 1649 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| beuren* tillen 1280 [cg I2, 1262] |
| beurs portemonnee 1240 [Bern.] <me Latijn |
| beurs handelsbeurs 1612 [Vd Sijs 1998] {1.2.5} |
| beurs* zacht 1829 [H. Martin, Beredeneerd Nederduitsch Wrdb.] |
| beurt* geregelde volgorde 1445 [mnw] |
| beuzelen* onzin vertellen 1573 [Plantijn] |
| bevallen* behagen 1285 [cg Rijmb.] |
| bevallen* een kind baren 1616 [wnt] |
| bevallig* gracieus 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| bevelen* gelasten 1100 [Willeram] |
| bevelhebber* commandant 1532-1537 [mnw] {3.1/5} |
| beven* trillen 901-1000 [wps] |
| bever* knaagdier 918-948 [Künzel] {2.3/4.1.3} |
| bevestigen* vastmaken 1410 [mnw] {3.1} |
| bevoegd gerechtigd 1698 [wnt] <Duits |
| bevorderen* de ontwikkeling begunstigen 1500-1536 [mnw] |
| bevredigen* voldoen aan een behoefte 1784-1785 [wnt] {3.1} |
| bevrijden* vrijmaken 1351-1400 [hws] {1.2.4} |
| bevroeden* begrijpen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bewaren* houden, handhaven 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| bewegen* in beweging brengen of zijn 1301-1400 [mnw] |
| beweging* groep, partij 1886 [wnt] |
| beweren zeggen 1477 [Teuth.] <Duits |
| bewerkstelligen uitvoeren 1769-1811 [wnt] <Duits |
| bewijzen* aantonen 1240 [Bern.] |
| bewind* bestuur 1351-1400 [mnw] |
| bewonderen eerbied hebben 1827 [wnt] <Duits {1.4} |
| bewust bekend, bedoeld 1638 [wnt] <Duits |
| bewusteloos buiten bewustzijn 1819 [Vd Sijs 1998] <Duits |
| bezaan achterste gaffelzeil 1480 [hws] |
| bezadigd* bedaard 1598 [wnt] |
| bezant gouden munt 1291-1300 [cg Luiks Diat.] <me Latijn |
| bezem* werktuig om te vegen 1240 [Bern.] {3.1} |
| bezemstuiver* munt 1652-1662 [wnt] {4.1.12} |
| bezeren* zeer doen 1480 [mnw] |
| bezeten* krankzinnig 1265-1270 [cg Lut.K] |
| bezetten* innemen, vervullen 1240 [Bern.] |
| bezichtigen* bezien 1540 [hws] {3.1} |
| bezig* werkzaam 1240-1260 [cg i 1, 69] |
| bezigen* gebruiken 1401-1500 [mnw] |
| bezijden* voorzetsel 1285 [cg Rijmb.] {4.2} |
| bezinnen* nadenken 1477 [Teuth.] |
| bezitten* (in bezit) hebben 1240 [vmnw] {1.2.1/1.2.5} |
| bezoedelen bevlekken 1562 [Toll.] <Duits |
| bezoldigen salaris geven 1642 [wnt] {3.1} |
| bezonnen* bedachtzaam 1879 [wnt] |
| bezuren* voor iets boeten 1285 [cg Rijmb.] |
| bezwaar* last, moeite 1605 [wnt] |
| bezwijken* sterven 1682 [wnt] {4.4} |
| bezwijken* niet kunnen weerstaan 1784-1785 [wnt] |
| biatlon combinatie van langlauf en schieten 1960 [Guinness Olympische Spelen boek] <Engels {4.1.18} |
| bibberen* rillen 1794 [Toll.] {3.1} |
| bibliofiel boekenliefhebber 1872 [gvd] |
[pagina 890]
[p. 890]
| bibliografie literatuurlijst, boekbeschrijving 1824 [wei] <Latijn |
| bibliothecaris beheerder van bibliotheek 1682 [wnt] <Latijn |
| bibliotheek plaats met verzameling boeken 1552-1553 [Claes Tw. 11] <Frans |
| biblist bijbelkenner 1540 [hws] |
| biceps tweehoofdige opperarmspier 1793 [wnt twee] <Latijn {3.2} |
| biconcaaf dubbelhol (van lenzen) 1847 [kku] |
| biconvex dubbelbol (van lenzen) 1847 [kku] |
| bidbook prospectus i.v.m. overname of vestigingsplaats 1995 [De Coster 1999] <Engels |
| bidden* gebed richten tot God, smeken 901-1000 [wps] |
| bidet zitbad 1847 [kku] <Frans |
| bidon blikken veldfles 1912 [kku] <Frans |
| biecht* belijdenis (van zonden) 901-1000 [wps] {1.2.3} |
| bieden* geven, aanbieden 1240 [Bern.] |
| biedermeier stijlperiode van 1815 tot 1850 1940 [wnt vaas] <Duits {3.2} |
| biefstuk lap vlees van de bovenbil 1832 [wei] <Engels {1.2.5/4.1.6} |
| biel(s) dwarsligger 1914 [gvd] <Frans {1.2.4} |
| biënnale tweejaarlijkse tentoonstelling of concours 1948 [kwt] |
| bier alcoholhoudende drank 1240 [Bern.] <Latijn {1.1/4.1.6} |
| bies* plantengeslacht 972 [Claes Tw. 11] {2.3} |
| bies* boordsel aan kleding 1854 [wnt] |
| biest* eerste melk na het kalven 1351-1400 [mnw] {4.1.6} |
| biet plant 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.6} |
| bietsen bedelen 1950 [Aanv wnt] <Engels |
| bifocaal met twee brandpunten 1949 [wnt tri-f.] |
| big* jong van het varken 1573 [Plantijn] {3.2/4.1.3} |
| bigamie dubbel huwelijk 1658 [mey] <Frans |
| big bang de oerknal 1975 [wp] <Engels {1.2.6} |
| biggelen* (van tranen) naar beneden rollen 1599 [Kil.] |
| bij* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| bij* insect 970 [Künzel] {2.3} |
| bijbel de Heilige Schrift 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| bijgeloof* superstitie 1595 [wnt] |
| bijkans bijwoord van hoedanigheid: bijna 1432-1468 [mnw] |
| bijl* werktuig 1240 [Bern.] {4.1.14} |
| bijlage geschrift ter aanvulling 1729 [wnt] <Duits |
| bijlander* platboomd vaartuig 1702 [wnt] {4.1.11} |
| bijna* bijwoord van hoedanigheid: op weinig na 1276-1300 [cg Lut.A] |
| bijou kleinood 1690 [Aanv wnt] <Frans |
| bijslaap* geslachtsgemeenschap 1656 [wnt] |
| bijspijkeren goedmaken, het achtergeblevene gelijk brengen 1855 [wnt] |
| bijster* bijwoord van graad: zeer 1598 [wnt] |
| bijster* niet meer wetend 1642 [wnt] |
| bijt* gat in het ijs 1301-1350 [mnw] {1.2.6} |
| bijten* de tanden in iets zetten 1240 [Bern.] {1.2.5/1.2.6} |
| bijval toejuiching 1818 [wnt resultaat] <Duits |
| bijvallen* de zijde kiezen van 1445 [mnw] |
| bijwoord* adverbium 1477 [Teuth.] |
| bijzit* concubine 1599 [Kil.] {4.1.4} |
| bijzonder* speciaal, opmerkelijk 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] |
| bikini tweedelig badpak 1952 [Sanders 1995] <Frans {1.4/3.2} |
| bikkel* pikhouweel 1567 [Claes Tw. 12] {3.1} |
| bikkelen* met bikkels spelen 1599 [wnt kil] {4.1.18} |
| bikkelhard* zeer hard 1961 [gvd] {1.2.5/4.4} |
| bikken* hakken 1401-1450 [mnw] |
| bikken* eten 1617 [wnt] |
| bil* achterdeel 1240 [Bern.] {1.2.5/4.4} |
| bilabiaal met beide lippen 1892 [wnt w] |
| bilateraal van twee kanten 1847 [kku] |
| bildungsroman ontwikkelingsroman 1998 [Van Gorp, Lexicon lit. termen] <Duits {3.2} |
| bilharzia tropische parasiet 1924 [gvd] <modern Latijn |
| bilinguïsme tweetaligheid 1933 [Aanv wnt] |
| biljard telwoord 1933 [John Kooy, Enc. voor iedereen] <Duits {4.2} |
| biljart balspel op tafel 1782-1783 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| biljet briefje, kaartje 1488 [hws] <Frans |
| biljoen telwoord 1591 [Kool] <Frans {4.2} |
| billijk* rechtvaardig 1300 [cg I4, 2773] |
| bimbambeieren* klokgelui 1501-1550 [wnt bimbam] {3.1} |
| binair tweeledig 1847 [kku] <Frans |
| binden* met touw vastmaken 1100 [Willeram] |
| bingo hazardspel 1968 [kwt] <Engels {4.1.18} |
| bingo tussenwerpsel: uitroep na een rake opmerking 1985 [De Coster 1999] <Engels {4.3} |
| bink Bargoens: man 1731 [Endt] <Romani {3.2} |
| binnen* bijwoord van plaats 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| binnen* voorzetsel 1253 [cg ii 1 Gezondh.] {4.2} |
[pagina 891]
[p. 891]
| binocle dubbele veld- of toneelkijker 1778 [wnt verrekijker] <Frans |
| bint* balk 1642 [wnt] |
| bintje* aardappel 1905 [Sanders 1993] {4.1.6/4.4} |
| biobak afvalbak voor groente-, fruit- en tuinafval 1992 [De Coster 1999] |
| bioboer boer die biologische landbouw en veeteelt bedrijft 1997 [De Boerderij dl. 82, afl. 35] {4.1.13} |
| biochemie afdeling van de scheikunde 1886 [kku] |
| biogarde yoghurt met rechtsdraaiend melkzuur 1992 [gvd] <Frans {3.2/4.1.6} |
| biografie levensbeschrijving 1820 [Aanv wnt] <Frans |
| bio-industrie gemechaniseerde fokkerij 1975 [R75] |
| biologeren onder zijn invloed brengen, hypnotiseren 1866 [wnt] |
| biologie leer van de levende wezens 1824 [wei] <Duits |
| biometrie meting van eigenschappen van levende wezens 1847 [kku] |
| bionisch beschikkend over bovenmenselijke lichamelijke vermogens 1982 [De Coster 1999] <Engels |
| biopsie weefselverwijdering voor onderzoek 1910-1914 [Bauwens] |
| bioritme ritme in de levensverschijnselen 1980 [De Coster 1999] <Engels |
| bioscoop theater waar filmvoorstellingen gegeven worden 1910 [Vd Sijs 1998] |
| biosfeer het door levende wezens bevolkte deel van de aarde 1910-1914 [Bauwens] |
| biplaan tweedekker 1911 [De Vooys] <Engels {4.1.10} |
| bips* achterwerk 1894 [Aanv wnt bibs] {4.4} |
| birdie aanduiding bij golf dat een hole in een slag minder dan het vastgestelde aantal is gespeeld 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| birr munteenheid van Ethiopië 1897 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Amhaars {4.1.12} |
| bis bijwoord: tweemaal, nog een keer (in de muziek) 1824 [wei] <Latijn |
| bis met een halve toon verhoogde b 1890 [Melchior] <Duits {3.2} |
| bis tussenwerpsel: roep van publiek om nagift 1902 [wnt] <Latijn {4.3} |
| bisamrat knaagdier 1872 [gvd] <Duits {4.1.3} |
| biscuit droog gebak 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Frans {4.1.6} |
| bisdom diocees 1240 [Bern.] |
| biseksueel met aanleg voor seksuele omgang met beide geslachten 1886 [kku] |
| bismillah tussenwerpsel: uitroep aan het begin van enigerlei onderneming 1976 [gvd] <Arabisch {3.2/4.3} |
| bismut scheikundig element 1720 [wnt wit i] <modern Latijn |
| bisque soep van vis of kreeft 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| bisschop priester van de hoogste rang 901-1000 [wps] <Latijn {2.5/4.1.8} |
| bisschopswijn warme wijn 1847 [kku] {4.1.6} |
| bissectrice lijn die een hoek middendoor deelt 1914 [Aanv wnt] <Frans |
| bistro restaurant met Franse inslag 1979 [Wijnands&Ost] <Frans {3.2} |
| bit* mondstuk 1599-1607 [Claes Tw. 11] |
| bit kleinste informatie-eenheid 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| bits* vinnig 1617 [wnt] |
| bitter* scherp van smaak 901-1000 [wps] |
| bitterzoet* plant 1775 [hou ii, 4, 240] |
| bitumen aardhars 1550 [Aanv wnt] <Latijn |
| bivak legerplaats onder de blote hemel 1824 [wei] <Frans |
| bivakmuts wollen muts die het hele gezicht behalve de ogen bedekt 1915 [wnt wasschen] {4.1.9} |
| bivalent tweewaardig 1906 [wp] |
| bizar grillig, vreemd 1616 [wnt] <Frans |
| bizon herkauwer 1770 [Papillon] <Frans {4.1.3} |
| blaag* kwajongen 1855 [wnt] |
| blaam smet 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| blaar* blaasachtige opzwelling 1240 [Bern.] |
| blaar* bles, witte plek op het voorhoofd van dieren 1343-1346 [mnw] |
| blaas* urineblaas 1240 [Bern.] |
| blaas* bobbel 1401-1425 [mnw] |
| blaasbalg* aanjager van vuur 1286 [cg I2, 1175] {3.1} |
| blaaskaak* snoever 1562 [Naembouck] {1.2.1} |
| blabla gezwam 1964 [Aanv wnt] <Frans {3.1/3.2} |
| black box recorder met vluchtgegevens 1989 [Peptalk] <Engels |
| blackjack een soort eenentwintigen 1974 [Posthumus] <Engels {4.1.18} |
| blackmail afpersing 1912 [kku] <Engels |
| black-out tijdelijk verlies van bewustzijn 1951 [De Vooys] <Engels |
| blad* orgaan aan takken 1240 [Bern.] {1.2.3/1.3} |
| blad* vel papier 1617 [wnt] {1.2.3/1.3} |
| bladeraar bladerprogramma 1996 [Internet: edu.techn] {1.3} |
| bladzijde* pagina 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
[pagina 892]
[p. 892]
| blaffen* het natuurlijke geluid van honden maken 1350 [mnw] {3.1} |
| blakaman neger of negroïde man 1972 [Van Donselaar 1989] <Sranantongo {3.2} |
| blaken* branden, gloeien 1240 [Bern.] |
| blakeren* zengen 1415 [hws] {3.1} |
| blamage afgang 1929 [kwt] <Duits |
| blameren berispen 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| blancheren spijzen enkele minuten opkoken, licht van kleur maken 1761 [Aanv wnt] <Frans |
| blanc-manger soort van nagerecht 1401-1500 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| blanco oningevuld 1676 [De Bruijn 1995] <Italiaans {3.2} |
| blank* blinkend, wit 1287 [cg NatBl] {4.1.5} |
| blasé verveeld 1838 [Aanv wnt] <Frans |
| blasfemeren godslasteren 1276-1300 [cg Lut.A] <Latijn |
| blaten* het natuurlijke geluid van schapen en geiten maken 1240 [Bern.] {3.1} |
| blauw* kleurnaam 1121 [Rey] {2.2/4.1.5} |
| blauw Bargoens: dronken 1906 [wnt] <Duits |
| blauwbaard* wreedaard tegenover vrouwen 1775 [wnt] {3.1} |
| blauwblauw* onopgehelderd, met rust 1784 [wnt] {3.1} |
| blauwhelm* militair in dienst van de Verenigde Naties 1984 [R84] {3.1/4.1.14} |
| blauwkous spotnaam 1872 [gvd] {3.1} |
| blazen* met kracht uitademen 1240 [Bern.] |
| blazer jasje 1940 [Posthumus] <Engels {3.2} |
| blazoen heraldisch wapen 1350 [mnw] <Frans |
| bleek* wit 901-1000 [wps] {4.1.5} |
| bleek* veld om was te bleken 1520 [hws] |
| blei* beenvis 1477 [Teuth.] |
| bleken* bleek maken 1240 [Bern.] |
| blende mineraal 1780 [hou iii, 1, 112] <Duits |
| blender keukenmachine waarin voedsel fijngemaakt wordt 1974 [Aanv wnt] <Engels {4.1.9} |
| blèren* blaten, schreeuwen 1451-1500 [mnw] {3.1} |
| bles* witte plek op voorhoofd van paarden 1300 [mnw] |
| blessure wond 1794 [Aanv wnt] <Frans |
| bleu lichtblauw 1587 [wnt oranje] <Frans {4.1.5} |
| bleu* verlegen 1621 [wnt reu] |
| bliek* beenvis 1291 [cg i Oudenaarde] |
| bliep signaaltoon 1983 [R84] <Engels |
| blij* vrolijk 1152 [Claes] {2.3} |
| blijde werpgeschut 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] <Latijn {4.1.14} |
| blijkbaar* bijwoord van modaliteit: kennelijk 1840 [wnt] |
| blijken* aan den dag komen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| blijkens* voorzetsel 1840 [wnt] {4.2} |
| blijspel* komedie 1653 [wnt] {4.1.15} |
| blijven* voortgaan (te bestaan) 901-1000 [wps] |
| blik* vertind dun plaatstaal 1384-1407 [mnw] |
| blik* oogopslag 1608 [wnt] |
| blikkeren* flikkeren 1605-1616 [wnt] {3.1} |
| bliksem* elektrische vonk bij onweer 901-1000 [wps] {3.1/4.1.1} |
| bliksemoorlog* onverhoedse bewegingsoorlog 1961 [gvd] {3.1} |
| bliksemsnel* zeer snel 1804 [wnt bliksem] {4.4} |
| blikskaters tussenwerpsel: krachtterm 1914 [gvd] {4.3} |
| blind* niet kunnende zien 1240 [Bern.] |
| blind* vensterluik 1623 [wnt] |
| blindelings* bijwoord van hoedanigheid: zonder te kijken 1562 [Naembouck] {3.1} |
| blindemannetje* spel waarbij iem. geblinddoekt wordt 1887 [wnt] {4.1.18} |
| blinderen kogelvrij of onzichtbaar maken 1865 [kvw] <Frans |
| blinde vink* lapje kalfsbiefstuk met gehakt 1910 [wnt vink] {4.1.6} |
| blindganger niet ontploft projectiel 1943 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| blini boekweitpannenkoekjes 1996 [Vd Sijs 1996] <Russisch {3.2/4.1.6} |
| blinken* stralen 1461 [mnw] |
| blits naar de laatste mode 1966 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| blitzkrieg onverhoedse bewegingsoorlog 1945 [Schuurman, De Tweede Wereldoorlog 22] <Duits {3.2} |
| blo* vreesachtig 1240 [Bern.] |
| blocnote aan de kop gelijmd stapeltje papier 1892 [Aanv wnt] <Frans |
| bloed* vloeistof in aderen 901-1000 [wps] |
| bloedheet* zeer warm 1949 [Aanv wnt] {4.4} |
| bloedhond hondensoort 1567 [Junius] <Engels {3.2/4.1.3} |
| bloedmooi* zeer mooi 1989 [Hofkamp&Westerman] {4.4/5} |
| bloedrood* zeer rood 1504 [wnt] {4.1.5/4.4/5} |
| bloeien* in bloei staan 901-1000 [wps] |
| bloem* uitgebot deel van plant 1100 [Willeram] {3.1/5} |
| bloem* fijn gezift meel 1285 [cg Rijmb.] |
| bloemkool koolsoort, groente 1567 [Claes] {4.1.6} |
[pagina 893]
[p. 893]
| bloemlezing* verzameling letterkundige stukken 1819 [wnt] |
| bloes bovenkledingstuk 1872 [gvd] <Frans |
| bloesem* bloem waaruit zich later een vrucht ontwikkelt 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| bloesjesdag eerste warme lentedag 1984 [gvd] |
| blok* regelmatig gevormd stuk van iets 1242 [Claes Tw. 9] |
| blokfluit blaasinstrument 1944 [wnt trio] {4.1.16} |
| blokhuis* klein verdedigingswerk 1562 [Naembouck] |
| blokken* hard studeren 1599 [Kil.] |
| blokkeren afsluiten, tegenhouden 1624 [Wonderlicke avontuer van twee goelieven] <Frans |
| blond met een lichte kleur 1285 [cg Rijmb.] <Frans {4.1.5} |
| blondine blond meisje 1866 [wnt] <Frans |
| bloody mary cocktail met wodka en tomatensap 1968 [Moderne wp voor de vrouw] <Engels {4.1.6} |
| blooper misslag 1991 [gnn] <Engels |
| bloot* naakt 1265-1270 [cg Lut.K] |
| blootshoofds* met onbedekt hoofd 1698 [wnt] |
| blos* rood op de wangen 1546 [Claes Tw. 12] |
| blouson wijd jakje 1984 [gvd] <Frans {3.2} |
| blow trek aan marihuanasigaret 1984 [gnn] <Engels |
| blozen* rood worden 1290 [cg ii 1 En.Codex] |
| blubber modder 1937 [Aanv wnt] <Engels |
| bluefort een in Nederland ontwikkelde kaas 1968 [wp voor de vrouw] {4.1.6} |
| bluegrass country music uit Kentucky 1975 [wp, dl. 19, 238] <Engels {4.1.16} |
| blue jeans spijkerbroek 1956 [R75] <Engels {3.2} |
| blue movie pornografische film 1984 [gnn] <Engels {4.1.15} |
| blues muzieksoort 1936 [Aanv wnt] <Engels {4.1.16} |
| bluffen pochen 1855 [wnt] <Engels |
| blunder domme fout 1847 [kku] <Engels |
| blurb flaptekst 1947 [De Vooys] <Engels |
| blussen* uitdoven 1285 [cg Rijmb.] |
| blut* geen geld meer hebbend 1903 [wnt z.j.] |
| bluts* deuk 1562 [Naembouck] |
| boa slang 1287 [cg NatBl] <Latijn {1.2.5/1.3} |
| boa halsbont 1844 [wnt] <Frans {1.2.5} |
| board bestuurslichaam 1886 [kku] <Engels {1.2.3} |
| board bouwmateriaal 1951 [wnt triplet] <Engels {1.2.3} |
| bobbel* knobbel, luchtbel 1490 [mnw] |
| bobo ‘belangrijk’ bestuurslid in de sportwereld 1988 [Vd Sijs 1996] <Sranantongo {3.1/3.2/4.4} |
| bobslee soort slee 1912 [kku] <Engels |
| bochel* bult 1599 [Kil.] {3.1} |
| bocht* kromming 1588 [Kil.] |
| bocht* uitschot 1710 [wnt] {4.1.6} |
| bockbier donker bier 1886 [kku] <Duits {4.1.6} |
| bod* het bieden 1440 [hws] |
| bode* boodschapper 901-1000 [wps] |
| bodega wijnhuis 1855 [Kramers, Geographisch Wrdb.] <Spaans {3.2} |
| bodem* grond 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] {3.1} |
| body lichaam 1897 [Klöters, Bij ons in de Jordaan 23] <Engels |
| bodybuilding spieroefeningen 1983 [Ferrée] <Engels {4.1.18} |
| bodyguard lijfwacht 1984 [gnn] <Engels |
| bodymilk cosmetische vloeistof voor lichaamsreiniging 1984 [gvd] <Engels |
| bodywarmer mouwloos gewatteerd vest 1986 [De Coster 1999] <Engels {3.2} |
| boedel* geheel van roerende goederen 1282 [cg i 1, 644] {1.2.4/3.1} |
| boef* schurk 1260-1270 [cg ii 1 Boeve] |
| boeg* voorste deel van schip 1599 [Kil.] |
| boegseren met sloepen voorttrekken 1599 [wnt] <Portugees {3.2} |
| boegspriet* uitstekend rondhout voor touwwerk 1521 [hws] |
| boei band 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| boei drijvend baken 1599 [Kil.] <Frans |
| boeier vaartuig 1475 [ara Rentmeesterschappen i, 108] {4.1.11} |
| boek* leesboek 901-1000 [wps] |
| boekanier zeerover 1691 [wnt] <Frans |
| boeket bloemruiker 1698 [wnt] <Frans |
| boekmaag* deel van maag van herkauwer 1855 [Aanv wnt] |
| boekstaven* te boek stellen 1477 [Teuth.] |
| boekvink* zangvogel 1599-1607 [Claes Tw. 11] |
| boekweit* graansoort 1413 [hws] {4.1.2} |
| boel* inboedel 1460-1470 [Latijns-Middelnederlands Vocabularius, hs. 19.590 Brussel] {1.2.4} |
| boel* grote hoeveelheid 1785 [wnt winst] |
| boeman* afschrikwekkend persoon 1854 [wnt] |
| boemelen kroegen aflopen 1894 [Aanv wnt] <Duits |
| boemeltrein stoptrein 1876 [Moortgat] <Duits {4.1.10} |
| boemerang werpknots 1889 [Vd Sijs 1998] <Engels |
[pagina 894]
[p. 894]
| boenen* in de was zetten, schoonmaken 1286 [cg I2, 1176] |
| boer* landbouwer 1516 [hws] {1.2.3/4.1.13} |
| boer* oprisping 1704 [Claes] {3.1} |
| boer* naam van een speelkaart 1828 [wnt uitspelen] {4.1.18} |
| boerde klucht 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {4.1.15} |
| boerderij boerenbedrijf 1644 [wnt] {1.2.4/1.2.5} |
| boerendans volksdans 1719 [wnt zwieren] {4.1.15} |
| boerenkool koolsoort 1778 [wnt sluitkool] {4.1.6} |
| boerenkoolvoetbal slecht voetbal 1977 [Sanders 2001] {4.4} |
| boerenschroom* spel met prentjes en dobbelstenen 1898 [gvd] {4.1.18} |
| boernoes mantel 1863 [kku] <Arabisch {3.2} |
| boete* (geld)straf 1254 [vmnw] |
| boeten* herstellen, goedmaken 1253 [cg i 1, 46] |
| boetiek winkel 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| boetseren kleien 1562 [Naembouck] |
| boezem* borsten 1285 [cg Rijmb.] {3.1/4.4} |
| boezeroen bepaald kledingstuk 1855 [Focke, Neger-Eng. wrdb.] <Frans |
| bof* kinderziekte 1327 [mnw] |
| bof* buitenkans 1891 [wnt bof iii] |
| boffen* geluk hebben 1866 [wnt] |
| bogen* pochen 1477 [Teuth.] |
| bohémien zwervend kunstenaar 1889 [wnt sleepjapon] <Frans |
| boiler warmwaterreservoir 1938 [Aanv wnt] <Engels {4.1.9} |
| bojaar adellijke grootgrondbezitter 1824 [wei] <Russisch {3.2} |
| bok mannetje van de geit 901-1000 [wps] <? {3.2/3.5/4.1.3} |
| bok hijsstellage, werktuig 1523 [hws] <? {1.2.3/3.5} |
| bok bok van een rijtuig 1872 [gvd] <? {3.5} |
| bokaal grote beker 1451 [hws] <Frans |
| bokkenpoot(je) koekje met chocola aan de uiteinden 1949 [wnt z.j.] <? {3.5/4.1.6} |
| bokking* gerookte haring 1285 [cg I2, 1021] |
| boksen met de vuist vechten 1808 [wnt] <Engels {4.1.18} |
| bokser vuistvechter 1824 [wei] <Engels |
| boktor insect 1766 [hou i, 9, 518] <? {3.5} |
| bol* rond voorwerp 1280 [cg i Gent] {2.3} |
| bol* rond 1351 [mnw] |
| bolder klamp 1856 [wnt] <Frans |
| bolderen* geraas maken 1599 [Kil.] {3.1} |
| boleet buiszwam 1901 [kui] <Latijn {1.2.4} |
| bolero Spaanse dans 1847 [kku] <Spaans {3.2/4.1.15} |
| bolero damesjasje 1901 [Aanv wnt] <Frans |
| bolhoed* hoofddeksel 1939 [wnt rekker ii] {4.1.9} |
| bolide luchtsteen 1895 [Broeckaert] <Frans |
| bolide raceauto 1970 [Recht voor raap] <Frans {3.2/4.1.10} |
| bolivar munteenheid van Venezuela 1906 [wp] {4.1.12} |
| boliviano munteenheid van Bolivia 1864 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| bolknak* sigaar 1940 [Aanv wnt] {4.1.6} |
| bolleboos uitblinker 1866 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| bollen* het bolspel of kegelspel spelen 1555 [Claes Tw. 9] {4.1.18} |
| bolsjewiek aanhanger van het Russische communisme 1918 [wnt vertegenwoordiger] <Russisch {3.2} |
| bolster* bast van noten e.d. 1477 [Teuth.] |
| bolus gebak 1854 [wnt] <Jiddisch {3.2/4.1.6} |
| bolus drol 1961 [gvd] {4.4} |
| bolwerk* bastion 1477 [Teuth.] |
| bolwerken* klaarspelen 1806 [wnt] |
| bom stop, spon 1284-1285 [cg I2, 1020] <? {3.5} |
| bom projectiel 1667 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| bom* vissersvaartuig 1871 [wnt] {4.1.11} |
| bombarderen met bommen beschieten 1515 [wnt] <Frans |
| bombardon blaasinstrument 1897 [Aanv wnt] <Frans {4.1.16} |
| bombarie lawaai, ophef 1720 [wnt] |
| bombast gezwollen stijl 1824 [wnt] <Engels |
| bombazijn weefsel 1574 [Toll.] <Frans {4.1.9} |
| bombe ijsgerecht 1945 [Aanv wnt] <Frans {4.1.6} |
| bomberjack bruinleren jack met bontkraag 1989 [De Coster 1999] <Engels {3.2} |
| bomen* punteren 1681 [wnt boomen v] |
| bomen* discussiëren 1884 [wnt boomen ii] |
| bommen* een hol geluid geven 1452-1494 [hws] {3.1} |
| bommoeder vrouw die haar kind alleen wenst op te voeden 1981 [De Coster 1999] <L {3.4/4.1.4} |
| bomvol helemaal vol 1898 [gvd] <? {3.5/4.4} |
| bon bewijsje 1867-1868 [wnt] <Frans |
| bonafide betrouwbaar 1824 [wei] <Latijn |
| bonbon snoepgoed 1785 [wnt] <Frans {3.1/4.1.6} |
| bonbonnière bonbondoosje 1824 [wei] <Frans |
| bond verbond, vereniging 1552 [wnt] <Duits {1.3} |
[pagina 895]
[p. 895]
| bondage sadomasochistische omgang met vastgebonden partner 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| bondgenoot deelgenoot, helper 1599 [wnt] <Duits |
| bondig* kernachtig 1642 [wnt] |
| bongerd* boomgaard 1240 [vmnw] {3.1} |
| bongo slaginstrument 1956 [Aanv wnt] <Spaans {3.2/4.1.16} |
| bonhomie natuurlijke wellevendheid 1824 [wei] <Frans |
| bonje Bargoens: ruzie 1769 [Endt] <? {3.5} |
| bonjour tussenwerpsel: groet 1617 [Aanv wnt] <Frans {4.3} |
| bonk* klomp, bot 1477 [Teuth.] |
| bonken* hard tegen iets stoten 1844 [wnt] {3.1} |
| bonken* geslachtsgemeenschap hebben 1988 [Joustra, Homo-erotisch wrdb.] {3.1/4.4} |
| bon-mot kwinkslag 1788 [Aanv wnt] <Frans |
| bonnefooi goed geluk 1863 [kku] <Frans |
| bonnet muts 1477 [Teuth.] <Frans {4.1.9} |
| bonnetterie textielwinkel 1865 [kvw] <Frans |
| bons* tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1787-1789 [wnt] {3.1} |
| bons, bonze invloedrijk persoon, partijbons 1830 [Aanv wnt] <Duits |
| bonsai dwergboompje 1984 [gvd] <Japans {3.2} |
| bont veelkleurig 1272 [cg i 1, 237] <Latijn {4.1.5} |
| bont pelswerk 1300 [mnw] <Latijn |
| bon ton welgemanierdheid 1765 [Aanv wnt] <Frans |
| bonus uitkering 1912 [kku] <Engels |
| bon-vivant losbol 1824 [wei] <Frans |
| bonze Japanse boeddhistische priester 1824 [wei] <Frans |
| bonzen* hevig kloppen 1589 [Claes Tw. 11] {3.1} |
| boobytrap valstrikmijn 1950 [De Vooys] <Engels {4.1.14} |
| boodschap* bericht 1240 [Bern.] |
| boodschap* behoefte (grote of kleine boodschap) 1804 [wnt] {4.4} |
| boodschap* gekocht artikel 1866 [wnt] |
| boog* schiettuig voor pijlen 901-1000 [wps] {4.1.14} |
| boog* gebogen constructie 1350-1384 [mnw] |
| boogie-woogie op piano gespeelde blues met basbegeleiding 1956 [Enc. van de muziek] <Engels {3.1/4.1.16} |
| bookmaker bij wie men weddenschappen afsluit 1880 [Aanv wnt] <Engels |
| bookmark vastgelegde verwijzing naar het adres van een website 1997 [Adformatie, dl. 25, 48, 20-22, 2] <Engels |
| boom* houtachtig gewas 701-800 [Lex Salica] {2.2/3.1} |
| boom plotselinge stijging 1912 [kku] <Engels {1.3} |
| boomgaard* grond met vruchtbomen 1100 [Willeram] {3.1} |
| boon* zaad van peulvrucht 1210-1240 [cg i 1, 2] {4.1.6} |
| boor* werktuig om gaten te maken 1440 [mnw] |
| boor boorzuur 1893 [wnt boor ii] |
| boord* rand 701-750 [Künzel] {2.3} |
| boordevol* helemaal vol 1599 [Kil.] {4.4} |
| boos* slecht 1240 [Bern.] {1.2.3} |
| boos* toornig 1740 [wnt] {1.2.3} |
| boosaardig* kwaadaardig 1659 [wnt] |
| booster versterker 1984 [gnn] <Engels |
| booswicht* schurk 1401-1450 [hws] |
| boot vaartuig 1390 [mnw] <? {3.5/4.1.11} |
| boots laarzen 1984 [gvd] <Engels {3.2/4.1.9} |
| bop jazzstijl 1956 [Van Zuylen, Radio- en televisie-enc.] <Engels {4.1.16} |
| borax natriumzout 1599 [Kil.] <Frans of Latijn |
| bord* schaal, plank 1138 [Rey] {2.2} |
| bordeel hoerenkast 1293 [cg I3, 1920] <Frans |
| border rand met bloemen in tuin 1909 [Aanv wnt] <Engels |
| borderliner iem. die zich bevindt op de grens van geestelijk normaal en gestoord 1992 [Peptalk] <Engels |
| bordes verhoogde stoep 1845 [wnt] <Frans |
| bordpapier karton 1698 [wnt] |
| borduren figuren naaien 1573 [Plantijn] |
| boreaal noordelijk 1824 [wei] <Frans |
| boren* een gat maken 1240 [Bern.] |
| borg* waarborg 1237 [cg i 1, 30] |
| borgtocht* overeenkomst waarbij een derde zich garant stelt 1282 [cg i 1, 631] {3.1} |
| borium chemisch element 1831 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| born* bron 901-1000 [wps] |
| borrel* glas sterkedrank 1692 [wnt] {3.1/4.1.6} |
| borsalino deukhoed 1930 [Aanv wnt] {4.1.9} |
| borsjtsj rodebietensoep 1886 [kku] <Russisch {3.2/4.1.6} |
| borst* lichaamsdeel 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| borst jonkman 1623 [wnt] <Duits |
| borstbeeld* beeldhouwwerk, buste 1740 [wnt] |
| borstel* stijve haren van varkens e.d. 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| borstel* gereedschap: schuier 1573 [wnt] |
| borstplaat lekkernij 1872 [gvd] {4.1.6} |
| borstrok* wollen onderkledingstuk 1609 [wnt] |
| borststem* natuurlijke zangstem 1885 [wnt register i] {4.1.16} |
[pagina 896]
[p. 896]
| borstwering* verhoging waarachter men tot borsthoogte gedekt is 1384-1407 [mnw] |
| bos* woud 1089 [Claes] {1.2.6/2.3} |
| bos* bundel 1252 [mnw] |
| boss baas 1912 [kku] <Engels |
| bossanova Zuid-Amerikaanse dans 1984 [gvd] <Portugees {3.2/4.1.15} |
| bosschage bosje 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| boston kaartspel 1832 [wei] <Engels {4.1.18} |
| boston dans 1924 [gvd] <Engels {4.1.15} |
| bot laars 1240 [Bern.] <Frans {4.1.9} |
| bot* beenvis 1287 [cg NatBl] |
| bot* knop 1351 [mnw] |
| bot* been 1477 [Teuth.] |
| bot* stomp 1599 [Kil.] |
| botanisch plantkundig 1815 [Aanv wnt] <Frans |
| botel drijvend hotel 1965 [Verschueren, Bijvoegsel, 9] <L {3.4} |
| boten* slaan, kloppen 1080 [Rey] {2.2} |
| boter voedingsstof van melk 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.6} |
| boterham snee brood 1567 [Claes Tw. 11] {4.1.6} |
| botje* muntje 1406-1448 [mnw] {1.3/4.1.12} |
| botsen* met een schok tegen iets aankomen 1588 [Claes] |
| bottel fles 1698 [wnt] <Engels {3.2} |
| bottel* rozenbottel 1778 [wnt] {3.1} |
| bottelen op flessen tappen 1824 [wei] <Engels |
| botten* uitspruiten 1438 [mnw] |
| botter* vaartuig 1849 [wnt] {4.1.11} |
| bottine halve laars 1479 [hws] <Frans {4.1.9} |
| bottleneck knelpunt 1947 [De Vooys] <Engels |
| botulisme vergiftiging door bacteriën 1886 [kku] <Duits |
| botvieren* vrij spel laten 1784 [wnt bot viii] |
| bouclé losse kaardgaren stof 1912 [kku] <Frans {4.1.9} |
| boud* stoutmoedig 901-1000 [wps] |
| boudoir damesvertrek 1832 [wei] <Frans |
| bouffante das 1839 [wnt] <Frans |
| bougainville plantengeslacht 1899 [wnt raam i] <modern Latijn |
| bougie vonkbrug 1917 [Sanders 1995] <Frans |
| bouillabaisse vissoep 1912 [kku] <Frans {4.1.6} |
| bouillon vleesnat 1731-1735 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| boulevard brede straat 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| boulimie vraatzucht 1910-1914 [Bauwens] <Grieks {3.2} |
| bouquet aroma 1847 [kku] <Frans |
| bourbon Amerikaanse whisky 1975 [wp (whiskey)] <Engels {4.1.6} |
| bourdon diepe bas 1795 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| bourgeois burger 1451-1475 [Mak] <Frans {1.2.3} |
| bout* poot van een geslacht dier 1101-1200 [Tavernier] {2.4/4.1.6} |
| bout metalen staaf 1330 [Jacobs 12] <Latijn {3.2} |
| boutade geestige overdrijving 1824 [wei] <Frans |
| bouten* kakken 1731 [moo] {4.4} |
| bouvier hondensoort 1936 [wnt trouw i] <Frans {4.1.3} |
| bouwen* een huis optrekken 901-1000 [wps] |
| bouwen* het land bewerken 1375 [mnw] |
| bouwmeester architect 1620 [wnt] |
| bouwvakker* iem. die in de woningbouw werkt 1963 [Aanv wnt] {3.1/4.1.13} |
| bouwvallig vervallen 1451-1500 [mnw] <Duits |
| bouwwerk* gebouw 1848 [wnt] |
| boven* voorzetsel 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.2} |
| boven* bijwoord van plaats 1285 [cg Rijmb.] |
| bovenbaas* iemand die het voor het zeggen heeft 1963 [Heer Bommel en de bovenbazen] {4.4} |
| bovendien* voegwoordelijk bijwoord 1658 [wnt] |
| bowl drank uit wijn, rum en vruchten 1902 [wnt] <Engels {4.1.6} |
| bowlen bowling spelen 1955 [Fokko Bos, Vreemde wrd.] <Engels {4.1.18} |
| box afgescheiden ruimte 1857 [Aanv wnt] <Engels |
| boxenstelsel bepaald belastingstelsel 1999 [Sanders 2000] |
| boxer hondensoort 1909-1910 [Aanv wnt] <Engels {4.1.3} |
| boxershort modieuze onderbroek voor mannen 1992 [gvd] <Engels {3.2} |
| boy knaap 1782 [Wolff en Deken, Sara Burgerhart 1930, 447] <Engels {3.2} |
| boy Indische bediende 1853 [Van Schaick, De Manja] <Engels |
| boycot uitsluiting van maatschappelijk verkeer 1910 [De Hollandsche Revue 25/7, 441ab] <Engels |
| braaf eerzaam, gehoorzaam 1769 [wnt] <Frans |
| braak* onbebouwd 1562 [Claes] |
| braak* inbraak, huisbraak 1843 [wnt] |
| braam* vrucht 1240 [Bern.] {3.1/4.1.2} |
| braam* oneffenheid aan mes 1799-1811 [Weiland, Nederduitsch taalkundig wrdb.] |
| braambes* bes van de braamstruik 1160 [Rey] {2.2/3.1/4.1.2} |
| brabbelen* krom spreken 1613 [wnt] {3.1} |
| bracteaat dunne, eenzijdig gestempelde middeleeuwse munt 1824 [wei] <Latijn |
| braden* gaar maken op vuur 1240 [Bern.] |
[pagina 897]
[p. 897]
| braderie markt 1948 [kwt] <Frans |
| brahmaan lid van de Indische geestelijke adel 1596 [Linschoten] <Sanskriet |
| braille schrift voor blinden 1898 [gvd] <Frans |
| braindrain emigratie van intellectuelen 1968 [wp jaarboek 1969] <Engels {3.1} |
| brainstorm collectief opperen van spontane suggesties ter oplossing van een probleem 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| braintrust vertrouwensraad 1937 [A. Viruly, Logboek 82] <Engels |
| brainwashing hersenspoeling 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| brainwave prachtige inval 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| brak* hondensoort 1287 [cg NatBl] {4.1.3} |
| brak* zilt 1477 [Teuth.] |
| braken* vlas breken 1350 [mnw] |
| braken* overgeven 1546 [Naembouck] {4.4} |
| brallen* snoeven 1613 [wnt] {3.1} |
| bramzeil* vierkant zeil boven het marszeil 1597 [wnt] |
| brancard draagbed 1847 [kku] <Frans |
| branche afdeling 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| brand* vuur 1240 [Bern.] |
| brandbrief brief met maning 1842 [wnt] |
| branden* in vuur en vlam staan 1445 [mnw] {1.2.4} |
| brandewijn gestookte sterkedrank 1301-1350 [hws] {4.1.6} |
| brandgans* eendachtige 1599 [Kil.] |
| branding* golfslag 1652-1662 [wnt] |
| brandschatten* schatting opleggen op straffe van plundering 1488 [hws] |
| brandvos* hondachtige 1599 [Kil.] {4.1.3} |
| brandweer* dienst voor het blussen 1828 [wnt] |
| brandy brandewijn, cognac 1855 [kku] <Engels {4.1.6} |
| branie bluffer 1884 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| bras schoot van een ra 1598 [wnt waarnemen] <Frans |
| brasem* beenvis 1101-1200 [Rey] {2.2/3.1} |
| braspenning vroegere munt 1409 [Van Gelder 1965] <? {3.5/4.1.12} |
| brassband band van blaasinstrumenten en drums 1984 [gvd] <Engels |
| brassen* slempen 1540 [Toll.] {3.1} |
| brassen de ra's verstellen 1685 [wnt] |
| bravissimo tussenwerpsel: uitmuntend 1784 [wnt satan] <Italiaans {3.2/4.3} |
| bravo tussenwerpsel: goed! 1784 [wnt] <Frans {4.3} |
| bravoure zelfverzekerdheid 1780 [Aanv wnt] <Frans |
| braziel houtsoort 1602 [wnt] <Spaans of Portugees {3.2} |
| break bij tennis: winst van een game waarin de tegenstander serveert 1984 [gvd] <Engels |
| breakdance acrobatische dansstijl 1986 [De Coster 1999] <Engels {4.1.15} |
| breakdown geestelijke inzinking 1945 [Aanv wnt] <Engels |
| breed* wijd 851-900 [Claes] {2.3} |
| breedte* kortste afmeting 1201-1225 [vmnw] {3.1/5} |
| breeuwen* naden dichten 1351-1400 [mnw] |
| breidel* toom 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {3.1} |
| breien* draden strikken 1201-1300 [mnw] |
| brein* hersens 1477 [Teuth.] |
| breinbaas* zeer knappe man 1949 [Mondria, Bommelbibl.] {4.4} |
| breken* klein of stuk maken 1237 [cg i 1, 31] |
| brem* plant 1240 [Bern.] |
| brem* zout 1648 [wnt brijn] |
| brengen* vervoeren 901-1000 [wps] |
| brengun licht machinegeweer 1950 [Sanders 1995] <Engels {4.1.14} |
| bres opening in vestingmuur 1588 [Claes] <Frans |
| bretel draagband 1827-1830 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië] <Frans |
| breuk* het breken, barst 1240 [Bern.] |
| breuk* gebroken getal 1569 [Kool] |
| brevet diploma 1444 [hws] <Frans |
| brevier gebedenboek 1461 [hws] <Latijn |
| bric-à-brac snuisterijen 1929 [kwt] <Frans |
| bridge kaartspel 1918 [wnt rage] <Engels {4.1.18} |
| brie kaassoort 1370 [Bouc van den ambachten] <Frans {4.1.6} |
| brief geschreven boodschap 1236 [cg i 1, 20] <Latijn |
| briefen instrueren, inlichten 1989 [Peptalk] <Engels |
| briefing bijeenkomst waarop instructies worden gegeven 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| briefpapier postpapier 1843 [wnt uitstallen i] <Duits {1.4} |
| bries koele wind 1596 [Linschoten 179] <Frans {4.1.1} |
| briesen* brullen, hoorbaar ademen van paard 1240 [Bern.] {3.1} |
| brigade eenheid van bataljons en afdelingen 1650 [Claes] <Frans {4.1.14} |
| brigadier rang bij de gemeentepolitie 1858 [wnt] <Frans |
| brij* pap 1477 [Teuth.] {1.2.2} |
| brik* (gebroken) baksteen 1282 [mnw] |
[pagina 898]
[p. 898]
| brik zeilvaartuig 1781 [Toll.] <Engels {3.2/4.1.11} |
| brik rijtuig 1898 [wnt] <Engels {4.1.10} |
| briket stuk brandstof 1883 [wnt] <Frans |
| bril glazen om beter te zien 1401-1500 [mnw] |
| briljant schitterend 1745 [mey] <Frans {1.2.6} |
| brillantine haarcrème 1912 [kku] <Frans {1.2.6} |
| brille uitzonderlijke begaafdheid 1840 [wnt kunst] {3.3} |
| brink* erf, plein 1152 [Claes Tw. 9] {2.3} |
| brio levendigheid 1795 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| brioche zoet broodje 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| brits slaapplaats 1774 [wnt] <Duits {4.1.9} |
| broccoli Italiaanse bloemkool 1800 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| brochette pen om vlees aan te roosteren 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| brochure vlugschrift 1796 [Claes] <Frans {3.2} |
| broddelen* knoeien 1546 [wnt] {3.1} |
| broeden* op eieren zitten 1240 [Bern.] |
| broeden* beramen 1618 [wnt] |
| broeder* mannelijk kind m.b.t. kinderen van dezelfde ouders 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| broeder* geestelijke 1410 [mnw] {4.1.8} |
| broeder* verpleger 1899 [wnt] {4.1.13} |
| broeien* heet worden 1080 [Rey] {2.2} |
| broek* laag drassig land 918-948 [Claes] {2.3} |
| broek* kledingstuk 1285 [cg Rijmb.] {3.2} |
| brogue type schoen 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.9} |
| brok* stuk 1484 [mnw] |
| brokaat zware zijden stof, veelal met gouddraad geborduurd 1612 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2/4.1.9} |
| broker beursagent 1912 [kku] <Engels |
| brokkelen* kruimelen 1562 [Claes] {3.1} |
| brokstuk fragment 1872 [gvd] <Duits |
| brom* dronken 1898 [gvd] |
| bromelia plantensoort 1906 [wp] <modern Latijn |
| bromfiets fiets met motor 1950 [Aanv wnt] <? {3.5/4.1.10/4.4} |
| brommen* laag en dof geluid maken 1477 [Teuth.] {3.1} |
| brommer Amsterdams huurrijtuig 1819 [Sanders 1993] {4.1.10} |
| brommer* bromfiets 1961 [gvd] {3.1/4.1.10} |
| brommobiel vierwielig gesloten voertuig met bromfietsmotor 1995 [Picarta: Verkeersconsequenties van de brommobiel] {4.1.10} |
| bron uit de grond opwellend water 1605 [wnt verfrisschen] <Duits |
| bronchiën vertakkingen van de luchtpijp 1669 [mey] <Frans of Latijn {3.2} |
| bronchitis ontsteking van de luchtpijptakken 1832 [wei] <modern Latijn |
| brons legering van koper en tin 1590 [wnt] <Frans |
| bronst paartijd 1599 [wnt] <Duits |
| brontosaurus voorhistorische hagedis 1912 [kku] |
| brood* baksel uit gerezen deeg 1101-1200 [Tavernier oveliebroot] {2.4/4.1.6} |
| brooddronken* overmoedig 1573 [wnt] |
| broodje-aap* fantastisch volksverhaal dat vaak wordt geloofd 1978 [Picarta: titel van E. Portnoy] {4.4} |
| broodmager* zeer mager 1784-1785 [wnt] |
| broodrooster* apparaat om brood te roosteren 1914 [gvd] {4.1.9} |
| broom chemisch element 1886 [kku] <Frans |
| broos* breekbaar 1265-1270 [cg Lut.K] {1.2.4} |
| bros* breekbaar 1596 [Linschoten 129] {1.2.4} |
| brougham type rijtuig 1903 [Prick 1903] <Engels {4.1.10} |
| brouilleren onenig maken 1573 [Aanv wnt] <Frans |
| brouwen* bier bereiden 1284 [cg I2, 1003] |
| brouwen* met een huig-r spreken 1691 [wnt] {3.1} |
| brouwer* iem. die beroepsmatig bier brouwt 1284-1285 [vmnw] {4.1.13} |
| brownie koekje met chocolade en nootjes 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.6} |
| browning soort pistool 1947 [wnt automaat Suppl] <Engels {4.1.14} |
| browser computerprogramma waarmee elektronische bestanden kunnen worden geraadpleegd 1994 [pc+ 3/11, 19, 15] <Engels {1.3} |
| brr* tussenwerpsel: uitroep van kou 1840 [wnt] {4.3} |
| brug* verbinding over water 840-875 [Claes] {2.3} |
| bruid* in ondertrouw opgenomen vrouw 1240 [Bern.] {4.1.4} |
| bruidegom* in ondertrouw opgenomen man 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| bruidssuiker suikergoed 1830 [wnt] {4.1.6} |
| bruikleen* lening voor tijdelijk gebruik 1675 [wnt] |
| bruiloft* trouwfeest 1240 [Bern.] |
| bruin* kleurnaam 1210-1240 [cg i 1, 10] {4.1.5} |
| bruinvis* walvisachtige 1343-1344 [mnw] {3.1} |
| bruisen* borrelen 1336-1339 [mnw] {3.1} |
| brullen hard geluid maken 1483 [mnw] <Duits |
| brumaire nevelmaand 1824 [wei] <Frans {3.2} |
[pagina 899]
[p. 899]
| brunch maaltijd 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| brunette meisje met donkerbruine haren en ogen 1720 [mey] <Frans |
| brut droog (van champagne) 1984 [gvd] <Frans |
| brutaal onbeschoft 1808 [wnt] <Frans {3.2} |
| bruto bijwoord: met emballage, zonder aftrek van kortingen 1599 [Kool] <Italiaans {3.2} |
| bruusk kortaf 1650 [Claes] <Frans |
| bruuskeren onheus bejegenen 1872 [gvd] <Frans |
| bruut ruw 1923 [Aanv wnt] <Frans |
| bubbelgum klapkauwgom 1984 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| buckram boekbinderslinnen 1948 [kwt] <Engels |
| bucolisch m.b.t. land- en herdersleven 1824 [wei] <Latijn |
| buddy vrijwilliger die aidspatiënt helpt 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| buddyseat tweepersoons motorzadel 1959 [wp jaarboek 1959] <Engels |
| budget begroting 1816 [wnt] <Engels {1.4} |
| budo het geheel van Japanse vechtsporten 1959 [Picarta: titel van ts.] <Japans {3.2/4.1.18} |
| buffel herkauwer 1287 [cg NatBl] <Frans {4.1.3} |
| buffelen gulzig eten 1858-1870 [wnt] <Duits |
| buffer stootkussen 1875 [wnt] <Engels |
| buffet schenktafel, tapkast 1343-1346 [mnw] <Frans {4.1.9} |
| buffo basstem voor komische rollen 1847 [kku] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| bug afluisterapparaat 1984 [gvd] <Engels |
| bug fout in computerprogramma 1989 [Peptalk] <Engels |
| bugel blaasinstrument 1912 [kku] <Engels {4.1.16} |
| buggy opvouwbare kinderwagen 1984 [gvd] <Engels |
| bühne toneel 1912 [kku] <Duits {4.1.15} |
| bui* neerslag 1573 [Claes Tw. 12] {4.1.1} |
| bui* stemming 1786 [wnt] |
| buidel* zak 1240 [Bern.] {1.2.4} |
| buideldier* zoogdier dat het jong in een buidel draagt 1869 [wnt] |
| buigen* krommen 901-1000 [wps] |
| buik* middendeel van lichaam 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| buil* bult 901-1000 [wps] |
| buil* zak 1451-1500 [mnw] {1.2.4} |
| buis leiding 1350-1385 [mnw] <Frans {1.2.3} |
| buis haringschuit 1407-1432 [mnw] <Frans {4.1.11} |
| buis jasje 1573 [wnt buis vi] {1.2.3} |
| buit* wat men veroverd heeft 1573 [Plantijn] |
| buitelen tuimelen 1612 [wnt voortbrengen] <? {3.5} |
| buiten* bijwoord van plaats 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| buiten* voorzetsel 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.2} |
| buitenbeentje* iem. die zich van de leden van een groep onderscheidt 1859 [wnt] |
| buitenissig* zonderling 1865 [Multatuli-Enc.] {4.4} |
| buitenkans onverwachte kans 1642 [wnt] |
| buitensporig* onmatig 1662 [wnt vonnis] |
| buitenvrouw elders wonende bijzit 1971 [Van Donselaar 1989] <Surinaams-Nederlands {3.2/4.1.4} |
| buizen* zuipen 1540 [mnw] |
| buizerd roofvogel 1567 [Claes] <Frans |
| bukken* vooroverbuigen 1445 [mnw] |
| buks kort geweer 1772 [Chr. de Beet, Eerste Bonni-oorlog 137] <Duits {4.1.14} |
| buks, buksboom heester 1350 [Claes] <Duits |
| bul* stier 1281 [cg i, 614] {4.1.3} |
| bul oorkonde 1450 [mnw] <Latijn |
| bulderen* dreunend geluid geven 1485 [hws] {3.1} |
| buldog hondensoort 1729 [wnt woewoe] <Engels {3.2/4.1.3} |
| bulk onverpakte lading 1912 [Fokko Bos] <Engels |
| bulkcarrier vrachtschip voor los gestorte lading 1968 [kwt] <Engels {4.1.11} |
| bulken* loeien 1599-1607 [Claes Tw. 9] {3.1} |
| bulldozer grondschuiver 1950 [De Vooys] <Engels {4.1.10} |
| bullebak boeman 1611-1620 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| bullen* spullen 1872 [gvd] |
| bullenbijter hondensoort 1862 [wnt] <Engels {4.1.3} |
| bullenpees* strafwerktuig 1617 [wnt] |
| bulletin kort bericht 1816 [wnt verbloemen i] <Frans |
| bullshit onzin 1983 [De Coster 1999] <Engels |
| bult* bobbel, bochel 1287 [cg NatBl] |
| bulterriër hondensoort 1912 [kku] <Engels {4.1.3} |
| bumper stootrand 1938 [Aanv wnt] <Engels |
| bundel* pak 1250 [cg ii 1 Gen.rec.] {3.1} |
| bunder vlaktemaat 1101-1200 [Tavernier] <me Latijn {2.4} |
| bungalow vrijstaand huis van één woonlaag 1863 [Sanders 1995] <Engels |
[pagina 900]
[p. 900]
| bungeejumpen van een hoog object springen aan een elastisch koord 1993 [De Coster 1999] <Engels {4.1.18} |
| bungelen* slingeren 1782 [wnt bungelen ii] |
| bunker verdedigingsstelling 1940-1945 [Nieuwe Taalgids 38, 163ff] <Engels of Duits {3.2} |
| bunny serveerster in nachtclub 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.13} |
| bunsenbrander gasbrander 1906 [wp] |
| bunzing* marterachtige 1150 [Claes] {2.4/4.1.3} |
| burcht* versterkte plaats 709 [Claes] {1.2.4/2.3} |
| bureau schrijftafel 1793-1796 [wnt] <Frans {1.2.3/4.1.9} |
| bureau kantoor 1824 [wei] <Frans {1.2.3} |
| bureaucratie heerschappij van de ambtenaren 1847 [kku] <Frans |
| burgemeester hoofd van een gemeente 1254 [vmnw] |
| burger inwoner van stad, lid van een staat 1240 [Bern.] <Duits {1.2.3} |
| burggraaf adellijke titel 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {1.2.3} |
| burlen* bronstig loeien van herten 1605 [wnt] {3.1} |
| burlesk boertig 1782 [wnt] <Frans |
| burn-out oververmoeidheid door stress 1994 [De Coster 1999] <Engels |
| bursaal beursstudent 1592 [wnt trouwbelofte] |
| bus doos, blik 1240 [vmnw] <Latijn |
| bus vervoermiddel 1887 [wnt] <Engels {1.1/1.2.4/4.1.10} |
| bush rimboe 1912 [kku] <Engels |
| bush-bush rimboe 1992 [gvd] {3.1} |
| business zaken 1912 [kku] <Engels |
| buskruit ontplofbaar mengsel 1441 [Toll.] {4.1.14} |
| buste borstbeeld 1778 [wnt] <Frans |
| buste boezem 1902 [wnt bustehouder s.v. rekbaar] <Frans {1.2.2/4.4} |
| bustehouder steun voor de boezem 1902 [wnt rekbaar] <Duits |
| butaan gasvormige koolwaterstof 1941 [Holleman, Leerboek der organische chemie 50] |
| buten verstoppertje spelen 1913 [Aanv wnt] {4.1.18} |
| butje* imbeciel, slome jongen 1989 [Hofkamp&Westerman] {1.2.2/3.1} |
| butler huisknecht 1912 [kku] <Engels |
| buts deuk 1470 [mnw] <Frans |
| butskop* walvisachtige 1761 [wnt potskop] {1.3/4.1.3} |
| button speldje met afbeelding of tekst 1969 [R75] <Engels |
| buur* die in de omgeving woont 1265-1270 [cg Lut.K] |
| buurt* stadsdeel of deel van dorp 1401-1500 [mnw] |
| buut mikpunt 1847 [kku] <Frans {4.1.18} |
| buy-out overname van alle aandelen van een vennootschap 1989 [Peptalk] <Engels |
| buzzer zoemer 1976 [gvd] <Engels |
| buzzer soort semafoon waarbij een bericht verschijnt op een schermpje 1996 [De Coster 1999] <Engels {4.1.17} |
| bye tussenwerpsel: afscheidsgroet 1984 [gvd] <Engels {4.3} |
| bypass omleiding 1968 [kwt] <Engels |
| byte groep van acht bits 1969 [Dijkman, Computer-abc 74] <Engels |
| cab huurrijtuig 1912 [kku] <Engels {4.1.10} |
| caballero heer, ruiter 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| cabaret amusementsgenre 1914 [gvd] <Frans {4.1.15} |
| cabine hokje 1895 [Broeckaert] <Frans |
| cabriolet rijtuig 1824 [wei] <Frans {4.1.10} |
| cabriolet auto met opvouwbaar dak 1929 [kwt] <Frans {4.1.10} |
| cacao zaad van de cacaoboom en daaruit bereide drank 1596 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| cachet stempel 1588 [wnt] <Frans |
| cachot gevangenis 1698 [wnt] <Frans |
| cactus plantenfamilie 1775 [wnt toortsplant] <Latijn |
| cadans ritme 1697 [wnt] <Frans |
| caddie drager van golfsticks 1917 [kwt] <Engels |
| cadeau geschenk 1824 [wei] <Frans |
| cadens reeks akkoorden ter afsluiting van muziekstuk 1739 [wnt] <Frans |
| cadet student aan militaire school 1868 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| cadmium chemisch element 1846 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| café kroeg 1897 [wnt] <Frans |
| café-chantant café waar voor de bezoekers wordt gezongen 1912 [kku] <Frans |
| cafeïne alkaloïde uit koffie 1857 [Aanv wnt] <Frans |
| cafetaria snelbuffet 1937 [Aanv wnt] <Engels |
| cahier schrift 1832 [wnt wijze i] <Frans |
| caissière kassajuffrouw 1914 [Aanv wnt] <Frans {4.1.13} |
| caisson zinkbak 1824 [wei] <Frans |
| cake zachte koek 1761 [Aanv wnt] <Engels {3.2/4.1.6} |
| cakewalk negerdans 1912 [kku] <Engels {4.1.15} |
[pagina 901]
[p. 901]
| calamiteit grote ramp 1631 [wnt] <Frans |
| calando afnemend 1820 [Muzijkaal zak-woordenboek] <Italiaans {3.2} |
| calcium chemisch element 1847 [kku] <modern Latijn |
| calculatie berekening 1582 [Aanv wnt] <Frans |
| calculator rekenmachine 1982 [R84] <Engels |
| calculeren berekenen 1611 [wnt] <Frans |
| calèche licht rijtuig 1641 [Aanv wnt] <Frans {4.1.10} |
| caleidoscoop weerspiegelende kijker 1847 [kku] |
| calgon waterontharder 1950 [gvd] |
| californium chemisch element 1976 [gvd] <modern Latijn |
| callanetics vorm van fitness 1990 [De Coster 1999] <Engels {4.1.18} |
| callgirl prostituee die zich telefonisch laat bestellen 1961 [wp jaarboek 1962] <Engels {4.1.13} |
| calorie warmte-eenheid 1869 [wnt warmte-eenheid] <Frans |
| calque op calqueerpapier overgenomen tekening 1824 [wei] <Frans |
| calqueren natrekken van tekening 1604 [Aanv wnt] <Frans |
| calvados brandewijn 1952 [ensie] <Frans {3.2/4.1.6} |
| calvinisme hervormde leer 1859 [wnt wel v] <Frans {4.1.8} |
| calvinist aanhanger van de hervormde leer van Calvijn 1583 [wnt wet i] <Frans {4.1.8} |
| calypso dans 1965 [R75] <Engels {4.1.15} |
| camber eenzijdige slijtage van autoband 1954 [Aanv wnt] <Engels |
| cambio wissel 1543 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| cambium steeds aangroeiend weefsel tussen bast en hout 1857 [Aanv wnt] <me Latijn |
| Cambrium geologische periode 1911 [Heimans, Ons Krijtland 215] <modern Latijn |
| camcorder apparaat voor beeld- en geluidsopnamen 1982 [Sanders 2000] <Engels {4.1.17} |
| camee in reliëf gesneden steen 1782 [hou iii, 3, 431] <Frans |
| camel kameelkleurig 1974 [Posthumus] <Engels {4.1.5} |
| camelia kamerplant 1847 [kku] <modern Latijn |
| camembert kaassoort 1900 [Sanders 1995] <Frans {4.1.6} |
| camera foto- of filmtoestel 1897 [wnt] <Engels {4.1.17} |
| camerlengo pauselijk kamerheer 1863 [kku] <Italiaans {3.2} |
| camion vrachtwagen 1899 [wnt automobiel Suppl] <Frans {4.1.10} |
| camjo eenmansreportageploeg met kleine digitale camera 2000 [Volkskrant 15/12] <L {3.4} |
| camorra Napolitaanse misdaadorganisatie 1886 [kku] <Italiaans {3.2} |
| camouflagepak onopvallend pak 1961 [gvd] {4.1.14} |
| camoufleren onopvallend maken 1924 [gvd] <Frans |
| camp vulgair, banaal, kitscherig 1966 [R75] <Engels |
| campagne veldtocht 1597 [Suriname: Spiegel der vaderlandse kooplieden 31] <Frans |
| campagne publieke actie 1909 [wnt] <Frans |
| campanile klokkentoren 1876 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| campari alcoholische drank 1978 [Complete drankenenc.] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| camper kampeerwagen 1984 [gvd] <Engels {4.1.10} |
| camping kampeerterrein 1958 [R75] {1.2.5/3.3/5} |
| campionissimo de kampioen der kampioenen 1986 [koe] <Italiaans {3.2} |
| campus universiteitsterrein 1948 [Aanv wnt] <Engels |
| canaille gepeupel 1572 [wnt adeldom] <Frans |
| canapé bank 1734 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| canard loos bericht 1872 [gvd] <Frans |
| canasta kaartspel 1951 [wp, dl. 11, 661] <Spaans {3.2/4.1.18} |
| cancan revuedans 1847 [kku] <Frans {3.1/4.1.15} |
| cancelen afzeggen 1951 [Aanv wnt] <Engels |
| candela eenheid van lichtsterkte 1953 [Aanv wnt] <Latijn |
| candid-camera heimelijke filmopnamen 1965 [R75] <Engels {4.1.15} |
| candybar gevulde chocoladereep 1984 [gnn] <Engels {4.1.6} |
| cannabis hennep 1869 [Aanv wnt] <Latijn |
| cannelloni pasta met groente- en gehaktmengsel 1992 [gvd] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| canon regel, richtsnoer 1450 [hws] <Latijn |
| cañon ravijn 1880 [F. Bruins, Het Wereldrond iii, 178-179] <Spaans {3.2} |
| canoniek tot het kerkelijk gebruik behorend 1619 [wnt] <Frans |
| canoniseren voor heilig verklaren 1531 [wnt andere] <Frans |
| cantabile bijwoord: zangerig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| cantate zangstuk 1777 [mey] <Frans |
| cantharel dooierzwam 1846 [Flora Batava 9, nr. 660] <modern Latijn |
[pagina 902]
[p. 902]
| cantilene kerkgezang, zangerige melodie 1847 [kku] <Frans |
| canto gezang 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| cantor voorzanger 1678 [wnt jubileeren] <Latijn |
| canule buisje om wonden open te houden 1748 [Aanv wnt] <Frans |
| canvas sterk linnen weefsel 1911 [wnt rubber] <Engels {4.1.9} |
| canvassen werven van kiezers door politici die willekeurig aanbellen 1946 [Aanv wnt] <Engels |
| canyoning vorm van sportklimmen langs watervallen in diepe kloven 1995 [Dit, dl. 37, 4, 20-22, 2] <Engels {4.1.18} |
| canzone lyrisch gedicht 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| caoutchouc rubber 1847 [wnt wals ii] <Frans |
| cap ruiterpet 1984 [gvd] <Engels {4.1.9} |
| capabel bekwaam 1642 [wnt] <Frans |
| capaciteit bekwaamheid 1728 [Pomey, Novum Dict. Belgico-Latinum] <Frans |
| capaciteit vermogen, kracht 1886 [wnt] <Frans |
| cape schoudermantel 1903 [Prick 1903] <Engels {3.2} |
| capibara knaagdier 1883 [Van Donselaar Tw. 13] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| capillair haar- 1847 [kku] <Frans |
| capitonneren bekleden, opvullen 1912 [kku] <Frans |
| capitulatie overgave van troepen 1651 [wnt] <Frans |
| capituleren zich overgeven 1588 [Claes Tw. 11] <Frans |
| cappuccino koffie met schuimende melk 1991 [Midas Dekker, Eten op je eigen] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| capriccio muziekstuk zonder vast schema 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| caprice gril 1657 [Aanv wnt] <Frans |
| capriool bokkensprong 1624 [wnt] <Frans |
| capsule (geneesmiddelen)omhulsel 1824 [wei] <Frans |
| captain (sport)aanvoerder 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 16b] <Engels |
| capuchon hoofdkap 1824 [wei] <Frans {4.1.9} |
| caput hoofdstuk 1658 [mey] <Latijn |
| cara verzamelnaam voor longziekten 1984 [gvd] <L {3.4} |
| carabinieri Italiaanse gendarmes 1805 [mey] <Italiaans {3.2} |
| caracal katachtige 1872 [gvd] <Frans {4.1.3} |
| carambole raken met speelbal van de twee andere biljartballen 1837 [wnt] <Frans |
| caravan kampeerwagen 1940 [Posthumus] <Engels {4.1.10} |
| carbid chemische verbinding 1906 [wp] |
| carbol ontsmettingsmiddel 1898 [gvd] |
| carburator vergasser 1911 [Aanv wnt] <Frans |
| carcinogeen kankerverwekkend 1939 [Aanv wnt] |
| carcinoom kankergezwel 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| carco (eetbare) zeeslak 1976 [gvd] <Papiaments {3.2} |
| cardanas as in auto 1919 [Aanv wnt] |
| care verzorging 1912 [kku] <Engels |
| cargadoor scheepsbevrachter 1472 [Toll.] <Spaans {3.2} |
| cargo vracht 1633 [wnt] <Spaans {3.2} |
| cariës tandbederf 1867 [Aanv wnt] <Latijn |
| carillon klokkenspel 1824 [wei] <Frans |
| carnaval drie dagen voor vasten 1673 [wnt] <Frans {4.1.7} |
| carneool vleesrode edelsteen 1734 [HubWes] |
| carnivoor vleeseter 1865 [kvw] <Frans |
| carolus(gulden) munt 1521 [Van Gelder 1965] {4.1.12} |
| caroteen oranjerode kleurstof in planten 1902 [Kerner von Marilaun, Leven der planten ii:116] |
| carpaccio voorgerecht bestaande uit dunne plakjes rauwe ossenhaas 1992 [Vogelaar in Raster 60, 70-74, 5] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| carpooling het gezamenlijk gebruik maken van één auto 1980 [De Coster 1999] <Engels |
| carport afdak voor auto's 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| carré vierkant 1773 [Van Donselaar Woordenaar 2, 1] <Frans |
| carrier draagwagen 1946 [Aanv wnt] <Engels {4.1.10} |
| carrière loopbaan 1600 [wnt drank] <Frans |
| carrosserie koetswerk van auto 1914 [gvd] <Frans |
| carrousel draaimolen 1824 [wei] <Frans {4.1.18} |
| carter omhulsel van krukas in motor 1911 [Aanv wnt] {3.3} |
| cartografie het maken van kaarten 1875 [Aanv wnt] <Frans |
| cartoon getekende mop 1949 [Aanv wnt] <Engels |
| cartotheek kaartsysteem 1932 [Aanv wnt] <Frans |
| cartouche omlijsting met rolwerk 1653 [Aanv wnt] <Frans |
| cartridge (inkt)houder 1981 [Mini/micro computer okt. 9, 30] <Engels |
[pagina 903]
[p. 903]
| carveschaats schaats met ijzers die in het midden smaller zijn 1999 [Sanders 2000] |
| casanova vrouwenversierder 1968 [kwt] |
| cascade waterval 1649 [Aanv wnt] <Frans |
| casco romp van schip of auto 1614 [wnt Bijv.+verb.] <Spaans {3.2} |
| case praktijkgeval 1984 [gvd] <Engels |
| caseïne kaasstof 1861 [Aanv wnt] |
| cash bijwoord: contant 1912 [kku] <Engels |
| cashen te gelde maken, geld innen 1998 [Internet: afz-10.html] <Engels |
| cashewnoot notensoort 1968 [kwt] <Engels {4.1.2} |
| cashflow netto winst plus afschrijvingen 1975 [R75] <Engels |
| casino gebouw voor gokken 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| casinobrood broodsoort 1914 [gvd] {4.1.6} |
| cassatie vernietiging van vonnis 1651 [wnt] <Frans |
| cassave meel uit de wortels van maniok 1625 [Van Donselaar Woordenaar 1, 1] <Frans |
| casselerrib varkensrib als broodbeleg 1910 [wnt rib i] <Duits {4.1.6} |
| casseren een vonnis vernietigen 1290 [cg I3, 1491] <Frans |
| cassette houder, doos 1688 [Aanv wnt] <Frans |
| cassette geluids- of videoband in houder 1902 [Aanv wnt] <Engels |
| cassetterecorder kleine bandrecorder 1973 [Aanv wnt] <Engels {4.1.17} |
| cassis drank van zwarte bessen 1912 [kku] <Frans {4.1.6} |
| cast bezetting van film of toneelstuk 1958 [R75] <Engels |
| castagnetten duimkleppers 1717 [Aanv wnt] <Frans |
| castraat mannenstem die geen stemwisseling heeft ondergaan 1824 [wei] <Duits {3.2/4.1.16} |
| castreren ontmannen 1291-1300 [cg Luiks Diat.] <Frans |
| casus geval 1621 [Aanv wnt] <Latijn |
| cataclysme geweldige ramp 1919 [kwt] <Frans |
| catacombe onderaardse gang 1653 [Aanv wnt] <Frans |
| catalepsie verstijving van spieren 1624 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| catalogus register, lijst 1610 [Picarta: Catalogus Vant gheene tot Amsterdam by groote menichten vercocht zal worden] <Latijn |
| catamaran dubbelboot 1832 [wei] <Engels {4.1.11} |
| cataract staar 1351 [mnw] <Latijn |
| catarre slijmvliesontsteking 1514 [mnw] <Frans |
| catastrofe grote ramp 1824 [wei] <Frans |
| catatonie spierspanning 1923 [Aanv wnt] |
| catch-22 (dankzij bureaucratie) onoplosbaar dilemma 1961 [De Coster 1999] <Engels |
| catcher vangman bij baseball 1912 [kku] <Engels |
| catecheet godsdienstonderwijzer 1847 [kku] <Frans {4.1.8} |
| catechese godsdienstonderwijs 1886 [kku] <Latijn |
| catechisatie godsdienstonderwijs 1624 [Toll.] <Frans {4.1.8} |
| catechismus leer van godsdienst in de vorm van vraag en antwoord 1538 [Bibliotheca 1954, nr. 1571] <Latijn |
| categorie onderdeel van classificatie 1665 [wnt] <Latijn |
| categorisch onvoorwaardelijk 1698 [mey] <Latijn |
| catenaccio extreem verdedigend voetbal 1990 [De Coster 1992] <Italiaans {3.2} |
| catering verzorging van maaltijden of feesten 1972 [Picarta: titel van tijdschrift, uitgegeven bij Merites in Nijmegen] <Engels |
| catharsis reiniging 1832 [wei] <modern Latijn |
| catheter buis om lichaamsvocht af te tappen 1642 [wnt waterloop] <Latijn |
| catwalk nauwe loopbrug voor modeshows 1984 [gvd] <Engels |
| caudillo militair-politiek leider 1886 [kku] <Spaans {3.2} |
| causaal oorzakelijk 1824 [wei] <Latijn |
| causaliteit oorzakelijkheid 1799 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| causerie praatje 1843 [Aanv wnt] <Frans |
| cautie borgtocht 1290 [cg ii 1 En.Codex] <Frans |
| cavalerie wapen van de landmacht te paard 1588 [Claes] <Frans {4.1.14} |
| cavalerie wapen van de landmacht, uitgerust met tanks 1946 [Leen Verhoeff, uit off. stukken] <Frans {4.1.14} |
| cavalier begeleider 1669 [mey] <Frans |
| cavia knaagdier 1853 [Aanv wnt] <modern Latijn {4.1.3} |
| cayennepeper gemalen Spaanse peper 1847 [kku] <Engels {4.1.6} |
| cd dun schijfje waarop geluid is vastgelegd 1983 [Van der Horst 392] <Engels {4.1.17} |
| cd-rom cd die uitsluitend gelezen kan worden 1985 [De Coster 1999] <Engels {4.1.17} |
| ceder naaldboom 1100 [Willeram] <Latijn {2.5} |
| cederen afstaan 1506 [hws] <Frans |
| cedi munteenheid van Ghana 1967 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Fanti {4.1.12} |
[pagina 904]
[p. 904]
| cedille teken onder de c 1824 [wei] <Frans |
| ceel, cedel (bewijs)stuk, lijst 1240 [Bern.] <Frans |
| ceintuur gordel 1462 [hws] <Frans |
| cel klein vertrek 1240 [Bern.] <Latijn {3.2} |
| cel kleinste element in weefsel 1644 [wnt] <Latijn |
| celebreren vieren, plechtig bedienen 1295 [cg I3, 2161] <Latijn |
| celesta toetsinstrument 1944 [wnt trommel] <Frans {4.1.16} |
| celibaat ongehuwde staat 1800 [wnt jaar i] <Frans {3.2} |
| celibatair vrijgezel 1824 [wei] <Frans |
| cello snaarinstrument 1847 [kku] {3.3/4.1.16} |
| cellofaan doorzichtig verpakkingsmateriaal 1934 [kwt] <Frans |
| cellulair in cellen verdeeld 1856 [Suringar, Het cellulair systeem] <Frans |
| cellulitis zwelling van onderhuids bindweefsel 1910 [Bauwens] <modern Latijn |
| celluloid hoornachtige, elastische stof, o.a. gebruikt voor foto's en films 1899 [wnt vignet] <Engels |
| cellulose celstof 1872 [gvd] <Frans |
| Celsius eenheid van temperatuur 1865 [wnt verkoken] |
| cembalo toetsinstrument 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| cement mortel 1350 [mnw] <Frans |
| cenotaaf leeg grafmonument 1824 [wei] <Latijn {1.2.4/3.2} |
| censureren vrijheid van meningsuiting beperken 1726 [wnt] <Frans |
| cent munt ter waarde van het honderdste deel van een gulden 1816 [wnt] <Engels {1.3/4.1.12} |
| centaur paardmens 1526 [wnt stuur ii] <Latijn |
| centenaar gewichtseenheid van 100 kg 1287 [hws] <Latijn |
| centime een honderdste frank 1806 [Claes] <Frans {3.2} |
| centimeter 0,01 meter 1810 [wnt kilometer] <Frans {3.2} |
| centraal in het midden gelegen 1796 [Picarta: Concept-plan ter inrichting (...) alsmede voor eene algemeene Centraale vergadering] <Frans {3.2} |
| centraliseren in één punt samenbrengen 1904 [wnt] <Frans |
| centreren het midden zoeken 1824 [wei] <Frans |
| centrifugaal middelpuntvliedend 1824 [wei] <Engels {1.2.6} |
| centrifuge centrifugaalmachine 1865 [wnt uitlekken i] <Frans {1.2.6/4.1.9} |
| centripetaal middelpuntzoekend 1824 [wei] |
| centrum middelpunt 1654 [Claes] <Latijn |
| centrum instelling 1961 [gvd] <Engels |
| cerebraal wat de hersenen betreft 1847 [kku] <Frans |
| ceremonie plechtigheid 1494-1512 [hws] <Frans |
| ceremonieel betrekking hebbend op ceremoniën 1555 [wnt] <Frans |
| cerise kerskleurig 1912 [kku] <Frans {4.1.5} |
| cerium chemisch element 1898 [wnt verbranding] <modern Latijn |
| certificaat schriftelijke verklaring 1847 [wnt] <Frans |
| certificeren voor echt verklaren 1370-1378 [hws] <me Latijn |
| cervelaatworst gekruide vleesworst 1824 [wei] {4.1.6} |
| cerviduct wildviaduct 1986 [koe] |
| cervix hals van een orgaan 1919 [wnt verplaatsing] <Latijn {3.2} |
| cesartherapie bewegingstherapie 1991 [wp] |
| cesium chemisch element 1886 [kku] <modern Latijn |
| cessie overdracht 1516 [wnt] <Latijn |
| cessionaris verkrijger 1650 [mey] <Frans |
| cesuur rustpunt 1824 [wei] <Frans |
| chaabi Marokkaanse volksmuziek 2000 [nrc-h 30/12/2000] <Arabisch {3.2/4.1.16} |
| chablis witte bourgogne 1855 [Kramers, Geographisch Wrdb.] |
| cha-cha-cha Latijns-Amerikaanse dans 1958 [Aanv wnt] <Spaans {3.1/3.2/4.1.15} <Frans {4.1.6} |
| chador sluier van islamitische vrouwen 1992 [gvd] <Hindi |
| chaebol groot conglomeraat van bedrijven 1998 [nrc-h 12/8/98] <Koreaans |
| chagrijn verdrietige ontevredenheid 1720 [mey] <Frans |
| chakra in oosterse culturen een energiecentrum, verbindingspunt tussen het fysieke en het fijnstoffelijke lichaam 1992 [gvd] <Sanskriet |
| chalcedon melksteen 1782 [hou iii, 3, 221] |
| chalet Zwitsers houten huis 1886 [kku] <Frans |
| challe gevlochten brood voor de sabbat 1912 [kku] <Jiddisch {3.2/4.1.6} |
| chambertin rode wijnsoort 1840 [wnt rauw i] <Frans {4.1.6} |
| chambreren wijn op kamertemperatuur brengen 1912 [kku] <Frans |
[pagina 905]
[p. 905]
| champagne schuimende wijnsoort 1745 [Miller, Groot alg. kruidkundig wrdb. 944] <Frans {4.1.6} |
| champignon paddestoel 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Frans |
| Chanoeka herdenking van de inwijding van de Tempel 1921 [wnt voorjaar] <Hebreeuws {3.2/4.1.7} |
| chanson liedje 1751 [Aanv wnt] <Frans |
| chantage geldafpersing 1865 [kvw] <Frans |
| chanteren geld afpersen door dreigementen 1949 [Aanv wnt] <Frans |
| chaos wanorde 1401-1425 [mnw] <Latijn |
| chaperonneren een dame begeleiden 1847 [kku] <Frans |
| chapiter onderwerp van gesprek, punt 1841 [Aanv wnt] <Frans |
| charade lettergreepraadsel 1809 [Aanv wnt] <Frans {3.2/4.1.18} |
| charge cavalerieaanval 1593 [wnt wijken] <Frans |
| chargeren in gesloten formatie aanvallen 1591 [Schulten Tw. 9] <Frans |
| chargeren overdrijven 1916 [wnt z.j.] <Frans |
| charisma bovennatuurlijke gave 1923 [Aanv wnt] <Latijn of Grieks |
| charitatief liefdadig 1950 [gvd] <me Latijn |
| charlatan kwakzalver 1658 [mey] <Frans |
| charleston dans 1926 [Sanders 1995] <Engels {4.1.15} |
| charmant leuk 1698 [wnt tranendal] <Frans |
| charme bekoring 1908 [wnt] <Frans |
| charter oorkonde 1260 [cg i 1, 72] <Frans |
| chartervlucht vlucht waarvoor het vliegtuig afgehuurd is 1950 [wnt vlucht] <Frans |
| chartreuse fijne likeur 1876 [Aanv wnt] <Frans {4.1.6} |
| chassidisme stroming in jodendom 1886 [kku] |
| chassis raamwerk 1898 [gvd] <Frans |
| chateaubriand biefstuk van ossenhaas 1910 [Aanv wnt] <Frans {4.1.6} |
| chatten on line corresponderen via het internet 1993 [Sanders 2001] <Engels {4.1.17} |
| chauffeur autobestuurder 1912 [kku] <Frans |
| chauvinisme overdreven vaderlandsliefde 1890 [wnt toegeven] <Frans |
| checken controleren 1950 [De Vooys] <Engels {1.3} |
| cheddar kaas 1909 [Sanders 1995] <Engels {4.1.6} |
| cheerio tussenwerpsel: gezondheid! 1968 [kwt] <Engels {4.3} |
| cheeseburger hamburger met een plak kaas 1968 [wp voor de vrouw] <Engels {4.1.6} |
| cheeta katachtige 1947 [Aanv wnt] <Engels {4.1.3} |
| chef die aan het hoofd staat 1516 [Mak] <Frans |
| chef-d'oeuvre meesterwerk 1824 [wei] <Frans |
| chelatietherapie een behandeling van aderverkalking 1991 [wp] |
| chemicaliën scheikundige stoffen 1818 [wnt medicinaal] <modern Latijn |
| chemie scheikunde 1614 [Beguin, Tyrocinium chymicum] <Latijn |
| chemie wisselwerking tussen mensen 1997 [R99] <Engels |
| chemobak afvalbak voor klein chemisch afval 1993 [De Coster 1999] |
| chenille fluweelachtig weefsel 1821 [wnt uitwerksel] <Frans {4.1.9} |
| cheque schriftelijke betalingsopdracht 1847 [kku] <Engels |
| cherry brandy kersenlikeur 1926 [kwt] <Engels {4.1.6} |
| cherubijn engel van de tweede rang 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| chesterkaas soort kaas 1847 [kku] {4.1.6} |
| cheviot wollen stof 1896 [wnt] <Engels {4.1.9} |
| chewing gum kauwgom 1936 [Kath. Enc.] <Engels {4.1.6} |
| chianti droge wijnsoort 1847 [kku] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| chiasma kruisstelling van woorden 1876-1900 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| chic verfijnd 1844 [Toll.] <Frans |
| chicane haarkloverij 1698 [wnt] <Frans |
| chiffon weefsel 1900 [Aanv wnt] <Frans {4.1.9} |
| chihuahua hondensoort 1918 [Sanders 1995] <Engels {4.1.3} |
| chijl bloedvormend vocht 1702 [wnt windig] <Latijn |
| chili cayennepeper 1886 [kku] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| chiliasme geloof aan duizendjarig rijk 1668 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| chimaera monsterdier 1556 [wnt minst] <Latijn |
| chimpansee mensaap 1847 [kku] <Frans {4.1.3} |
| chinchilla knaagdier 1840 [wnt vossehuid] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| chinezen via koker opsnuiven van verhitte heroïne 1975 [Aanv wnt] |
| chinoiserie in chinese stijl vervaardigde voorwerpen 1886 [kku] <Frans |
| chip dun plakje silicium 1979 [wp jaarboek 1980] <Engels |
| chipknip oplaadbare chipkaart van de banken 1995 [De Coster 1999] |
[pagina 906]
[p. 906]
| chipolatapudding gevulde pudding 1910 [Aanv wnt] {4.1.6} |
| chippendale Engelse meubelstijl 1931 [kwt] <Engels |
| chippendale mannelijke stripper 1992 [De Coster 1999] <Engels {4.1.13} |
| chipper oplaadbare chipkaart van de Postbank 1996 [De Coster 1999] |
| chips gebakken aardappelschijfjes 1950 [gvd] <Engels |
| chiromantie handlijnkunde 1734 [HubWes] <me Latijn |
| chirurg heelkundige 1877 [wnt wegwisschen] <Duits |
| chirurgie heelkunde 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| chirurgijn heelmeester 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {4.1.13} |
| chitine schaalhuid 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| chlamydia soort van micro-organismen 1991 [wp] <modern Latijn |
| chloor chemisch element 1846 [wnt wonderzout] <modern Latijn |
| chloroform narcosevloeistof 1872 [gvd] <Frans |
| chlorofyl bladgroen 1847 [kku] |
| chocolade drank uit cacao, versnapering 1679 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| choke smoorklep 1951 [Aanv wnt] <Engels |
| choker sjaaltje gedragen in open boord 1912 [kku] <Engels {3.2} |
| cholera besmettelijke buikloop 1588 [Claes Tw. 11] <Latijn |
| cholerisch heftig 1805 [mey] |
| cholesterol vetachtige stof 1941 [Holleman, Leerboek der organische chemie 607] |
| choqueren aanstoot geven 1669 [mey] <Frans |
| choreografie het ontwerpen van dansfiguren 1824 [wei] |
| chorizo harde worstsoort 1992 [gvd] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| chow-chow hondensoort 1931 [kwt] <Engels {4.1.3} |
| chrestomathie bloemlezing 1824 [wei] <Grieks {3.2} |
| chrisma zalfolie, zalving 1601 [wnt knorren ii] <Latijn |
| christen belijder van de christelijke godsdienst 1200 [cg ii 1 Servas] <Latijn {4.1.8} |
| christeneziele tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1860 [wnt christenziel] {4.3} |
| christoffel mascotte met St.-Christoffel 1992 [gvd] |
| chromatisch met halve tonen 1809 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| chromosoom drager van erfelijke eigenschappen in celkern 1907 [Vd Sijs 1998] <Duits |
| chronisch langdurig 1824 [wei] <Latijn |
| chronologie tijdrekenkunde 1697 [wnt almanak Suppl] <Frans |
| chronometer tijdmeter 1786 [wnt] <Frans |
| chroom chemisch element 1824 [wei] <modern Latijn |
| chrysant plantensoort 1773 [hou ii, 1, 146] |
| chut tussenwerpsel: stil! 1895 [Broeckaert] <Frans {4.3} |
| chutney zoetzuur met vruchten 1903 [Prick 1903] <Engels {4.1.6} |
| ciabatta langwerpig brood gebakken van nat deeg 1998 [De Coster 1999] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| ciao tussenwerpsel: afscheidsgroet 1991 [Hoppenbrouwers] <Italiaans {3.2/4.3} |
| ciborie kelk ter bewaring van hostie 1451-1500 [mnw] <Latijn |
| cicade insect 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| cichorei plant waarvan de wortel voor smaakverbetering van koffie gebruikt wordt 1484 [hws] <Frans |
| cider drank uit gegist vruchtensap 1351-1400 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| cijfer getalmerk 1508 [Kool] <Frans |
| cijns schatting, belasting 1253 [cg i 1, 46] <Latijn |
| cilinder rolrond voorwerp 1562 [Dict. Tetraglotton] <Frans of Latijn |
| cimbaal slaginstrument 1451-1500 [mnw] <Frans {4.1.16} |
| cineast filmkunstenaar 1929 [wnt totaliteit] <Frans |
| cinema bioscooptheater 1914 [gvd] <Frans |
| cinematograaf filmtoestel 1908 [wnt leevend] <Frans {4.1.17} |
| cinnaber vermiljoen 1719 [wnt vermiljoen] <Frans {4.1.5} |
| cipier gevangenbewaarder 1552 [wnt] <Frans |
| cipres naaldboom 1240 [Bern.] <Frans |
| circa voorzetsel 1749 [Saramakaanse vrede van 1762 53] <Latijn {4.2} |
| circuit gesloten baan, gesloten groep 1663 [mey] <Frans |
| circulaire rondschrijven 1812 [wnt] <Frans {3.2} |
| circulatie omloop 1680 [wnt vereenigd] <Frans |
| circuleren rondgaan 1663 [mey] <Frans |
| circumcisie besnijdenis 1658 [mey] <Latijn |
| circumflex samentrekkingsteken 1567 [Aanv wnt] <Latijn |
[pagina 907]
[p. 907]
| circus voorstelling van dressuur en acrobatiek 1897 [wnt] <Latijn {4.1.15} |
| cirkel kring 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Frans of Latijn |
| cirrose verschrompeling 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| cirrus vederwolk 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| cis met een halve toon verhoogde c 1832 [wei] <Duits {3.2} |
| ciseleren versiering in metaal beitelen 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Frans |
| cisterciënzer lid van geestelijke orde 1778 [wnt zwaarddrager] <Frans {4.1.8} |
| citaat aanhaling 1840 [wnt rhetoriek] <Latijn |
| citadel deel van vestingwerk 1588 [Claes Tw. 11] <Frans |
| citer snaarinstrument 1588 [Kil.] <Duits {3.2/4.1.16} |
| citeren (woorden) aanhalen 1897 [wnt] <Frans |
| cito bijwoord: met spoed 1602 [wnt] <Latijn |
| citroen zure vrucht 1554 [Dod.] <Frans {4.1.2} |
| citroenvlinder vlinder 1910-1914 [Bauwens] |
| citrusvrucht naam voor vruchten van het geslacht Citrus 1947 [Aanv wnt] {4.1.2} |
| city stadscentrum (oorspronkelijk van Londen) 1693 [wnt vergrooting] <Engels {3.2} |
| citybike fiets voor in de stad 1993 [De Coster 1999] <Engels {4.1.10} |
| civet door civetkat afgescheiden stof 1567 [Junius 122b] <Frans |
| civetkat roofdier 1596 [wnt civet] {4.1.3} |
| civiel burgerlijk 1467-1490 [hws] <Frans |
| civilisatie beschaving 1824 [wei] <Frans |
| claim vordering 1886 [kku] <Engels |
| clair-obscur met licht- en schaduweffecten 1824 [wei] <Frans |
| clairvoyant helderziend 1824 [wei] <Frans |
| clan (oorspronkelijk Schotse) stam 1824 [wei] <Engels |
| clandestien heimelijk 1503 [Boutillier] <Latijn |
| claque samendrukbare hoge hoed 1847 [kku] <Frans {4.1.9} |
| claque gehuurde toejuichers 1886 [kku] <Frans |
| clarence type rijtuigje 1912 [kku] <Engels {4.1.10} |
| clash botsing 1973 [R75] <Engels |
| classicisme navolging van de klassieken 1868 [wnt tooneel] <Frans |
| classificatie klasseverdeling 1824 [wei] <Frans |
| classificeerder losse scheepsarbeider 1951 [Aanv wnt] |
| classis onderafdeling van provinciaal kerkbestuur 1571 [wnt approbeeren Suppl] <Latijn {4.1.8} |
| claus passage in toneelstuk 1916 [wnt] <Frans |
| claustrofobie engtevrees 1911 [Aanv wnt] {1.2.5} |
| clausule afzonderlijke zinsnede of bepaling 1240 [Bern.] <Frans |
| clausuur afsluiting 1790 [Aanv wnt] <Latijn |
| claxon signaalinstrument op auto's 1918 [wnt klaxon] <Engels |
| clean geen drugs gebruikend 1962 [R75] <Engels |
| clearing verrekening 1912 [kku] <Engels |
| cleistogaam als knop gesloten blijvend (van bloem) 1898 [gvd] |
| clematis klimplantengeslacht 1608 [wnt vitalba] <Latijn |
| clementie goedertierenheid 1581 [wnt reventie] <Latijn |
| clementine variëteit van mandarijn 1950 [Kath. Enc.] <Frans {4.1.2} |
| clerus geestelijkheid 1569 [wnt gewormte] <Latijn |
| clever handig, slim 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| cliché drukplaat 1892 [wnt] <Frans |
| cliché afgezaagde uitspraak 1950 [gvd] <Frans |
| click bij inademen gevormde klank 1968 [kwt] <Engels |
| clickfonds beleggingsfonds dat de winst bij een bepaald koersniveau veiligstelt 1996 [De Coster 1999] |
| cliënt klant 1699 [wnt] <Frans |
| cliffhanger spanning door op een beslissend moment af te breken 1981 [Foto en film enc.] <Engels |
| clignoteur knipperlicht 1976 [gvd] <Frans {3.2} |
| climacterium overgangsjaren van een vrouw 1913 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| climax hoogtepunt 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| climax orgasme 1968 [Aanv wnt] <Engels |
| clinch het elkaar vasthouden van boksers 1946 [De Vooys] <Engels |
| cliniclown clown die in kinderziekenhuizen optreedt 1998 [nrc-h 14/7/98] <Engels |
| clinicus arts 1556 [wnt visiteeren] <Latijn |
| clip (papier)klem 1940 [Posthumus] <Engels |
| clitoridectomie het wegnemen van de clitoris 1970 [Recht voor raap] |
| clitoris kittelaar 1663 [mey] <modern Latijn {3.2} |
| clivia plantengeslacht 1884 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| cloaca lichaamsholte van sommige dieren 1908 [Elffers/Viljoen, Beknopt Nederlands wrdb. voor Zuid-Afrika] <Latijn |
[pagina 908]
[p. 908]
| clochard dakloze, zwerver 1976 [gvd] <Frans {3.2} |
| close reading tekstanalyse met alle aandacht voor de tekst zelf 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| closet toilet 1847 [kku] <Engels {4.4} |
| close-up opname van dichtbij 1931 [kwt] <Engels |
| clou het wezenlijke, pointe 1899 [dbl] <Frans |
| clown grappenmaker 1847 [kku] <Engels |
| club vereniging 1800 [Toll.] <Engels |
| cluster tros, groep 1963 [Aanv wnt] <Engels |
| coach trainer 1929 [kwt] <Engels |
| coadjutor hulpbisschop 1467-1490 [hws] <Latijn {4.1.8} |
| coaguleren klonters vormen 1650 [mey] <Frans |
| coalitie verbond 1795 [wnt revolutionist] <Frans {3.2} |
| coaster kustvaarder 1947 [Groninger Dagblad 21/7] <Engels {4.1.11} |
| coaten van een deklaag voorzien 1953 [Aanv wnt] <Engels |
| coati kleine beer 1761 [Van Donselaar Tw. 13] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| coaxiaal met gemeenschappelijke as 1953 [Aanv wnt] |
| cobbler verkoelende wijndrank 1912 [kku] <Engels {4.1.6} |
| cobra slang 1847 [kku] <Portugees {3.2} |
| Cobra naam van een groep Deense, Belgische en Nederlandse kunstenaars uit de jaren vijftig van de 20e eeuw 1948 [wp] <L {3.4} |
| coca bladeren van Peruaanse struik 1564 [wnt] <Spaans {3.2} |
| coca-cola koolzuurhoudende frisdrank 1914 [Van der Horst 56] <Engels {4.1.6} |
| cocaïne alkaloïde uit de coca 1898 [gvd] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| cockerspaniël hondensoort 1940 [Toepoel, Hondenenc.] <Engels {4.1.3} |
| cockpit stuurhut in vliegtuig 1926 [kwt] <Engels |
| cocktail gemengde alcoholische drank 1886 [kku] <Engels {4.1.6} |
| cocon omhulsel van rupsen 1872 [gvd] <Frans |
| cocooning zich terugtrekken in huiselijke kring 1989 [De Coster 1999] <Engels |
| cocotte vrouw van lichte zeden 1912 [kku] <Frans {4.1.13} |
| coda resumerend slot van muziekstuk 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| code wetboek 1824 [wei] <Frans |
| code stelsel van signalen of symbolen 1919 [wnt woord i] <Frans |
| codeïne bestanddeel van opium 1869 [Aanv wnt] |
| codex handschrift 1838 [wnt stempel i] <Latijn |
| codicil bijvoegsel bij testament 1536 [wnt aalmis Suppl] <Latijn |
| codificeren tot een wetboek maken 1875 [Aanv wnt] <Duits |
| coelacant beenvis 1953 [Achterberg, gedicht Ichtyologie] <modern Latijn |
| coffeeshop gelegenheid waar softdrugs verkrijgbaar zijn 1972 [De Coster 1999] <Engels |
| cognac soort brandewijn 1790 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| cognitie kenvermogen 1650 [mey] <Latijn |
| cognossement zeevrachtbrief 1514 [hws] |
| cohabitatie paring 1650 [mey] <Latijn |
| cohabitatie samenwerking van twee politieke tegenstanders 1986 [De Coster 1999] <Frans {3.2} |
| coherent samenhangend 1669 [mey] <Frans |
| cohesie samenhang 1824 [wei] <Frans |
| cohort onderafdeling van Romeins legioen 1767 [wnt diep ii] <Latijn |
| cohort groep individuen met gemeenschappelijk kenmerk 1996 [Vd Sijs 1996] <Engels |
| coifferen vleien, opkammen 1780-1781 [wnt] <Frans |
| coiffeur kapper 1802 [wnt nagel] <Frans {3.2/4.1.13} |
| coïncidentie samenloop van omstandigheden 1824 [wei] <Frans |
| coïre geslachtsgemeenschap hebben 1859 [Gabler] <Latijn {4.4} |
| coïtus paring 1562 [Aanv wnt] <Latijn |
| coke cocaïne 1982 [R84] <Engels {4.1.6} |
| cokes residu van steenkool 1829 [Toll.] <Engels |
| col bergpas 1865 [kvw] <Frans |
| col kraag 1872 [Aanv wnt] <Frans |
| cola koolzuurhoudende frisdrank 1952 [Aanv wnt] {4.1.6} |
| colbert jas zonder panden 1881 [Sanders Tw. 7] {1.4/3.3/5} |
| cold case squad speciale politiegroep die oude delicten opnieuw onderzoekt 1999 [Sanders 2001] <Engels |
| coldcream verkoelende zalf 1855 [kku] <Engels |
| colibacil darmbacil 1950 [Kleine wp 382] |
| collaar pastoorsboord 1901 [kui] <Latijn |
| collaboreren met de vijand samenwerken 1950 [gvd] <Frans {1.2.2} |
| collage het samenplaksel 1958 [wp van de kunst, dl. 1, 451] <Frans {3.2} |
| collageen lijmvormend eiwit 1912 [kku] |
[pagina 909]
[p. 909]
| collaps plotselinge stoornis in bloedcirculatie 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| collateraal zijdelings 1486 [mnw] <me Latijn |
| collatie vergelijking van teksten 1475 [Hoorn, Stad, Inv. 629.R.871] <Latijn |
| collationeren teksten vergelijken 1370-1378 [hws] <Frans |
| collecte (geld)inzameling 1600 [wnt] <Frans |
| collectie verzameling 1553 [wnt vergadering] <Frans |
| collectief gezamenlijk 1669 [mey] <Frans {1.2.4} |
| collega ambtgenoot 1643 [wnt] <Latijn |
| college bestuurslichaam 1450 [hws] <Frans |
| collegiaal passend onder collega's 1863 [kku] <Frans |
| collie hondensoort 1912 [kku] <Engels {4.1.3} |
| collier halssnoer 1401-1450 [mnw] <Frans |
| collisie botsing 1669 [mey] <Frans |
| collo te verzenden stukgoed 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| collocatie vaste verbinding van twee of meer woorden 1984 [gvd] <Engels |
| colloïde stof die fijn verdeeld in vloeistof zit 1886 [kku] <Frans |
| colloquium samenspraak, geleerd gesprek 1824 [wei] <Latijn |
| colofon gegevens aan het eind van drukwerk 1847 [kku] <Latijn |
| colofonium distillaatresidu van hars 1734 [HubWes] |
| colon deel van dikke darm 1807 [wnt vervolgen] <Latijn {3.2} |
| colon munteenheid van Costa Rica en El Salvador 1896 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| colonnade zuilenrij 1788 [Aanv wnt] <Frans |
| colonne rij van militairen in rotten 1824 [wei] <Frans {4.1.14} |
| coloradokever insect 1894 [Bruggencate, Engelsch Wrdb.] |
| coloratuur versiering met cadansen en loopjes 1739 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| coloriet kleurgeving 1710 [wnt koloriet] <Italiaans {3.2} |
| colorist schilder die zich toelegt op kleureffecten 1717 [wnt] <Frans |
| colostrum biest 1832 [wei] <Latijn |
| colporteren te koop aanbieden 1847 [kku] <Frans |
| colporteur verkoper langs huis 1847 [kku] <Frans {4.1.13} |
| colt soort revolver 1899 [dbl] <Engels {4.1.14} |
| coltrui trui met rolkraag 1968 [Aanv wnt] |
| column regelmatige bijdrage aan krant 1969 [R75] <Engels |
| coma bewusteloosheid 1663 [mey] <modern Latijn |
| coma nevelmassa rond komeetkern 1912 [kku] <Latijn |
| combattant strijder 1602 [Aanv wnt] <Frans |
| combinatie verbinding 1748-1778 [wnt] <Frans |
| combine maaidorser 1940 [Aanv wnt] <Engels {4.1.10} |
| combine combinatie van renners in wielersport om kansen van concurrenten te breken 1944 [Aanv wnt] <Frans |
| combineren samenvoegen 1663 [mey] <Frans |
| combiroes roes die ontstaat door gecombineerd gebruik van alcohol en drugs 2000 [Sanders 2001] <L {3.4/4.4} |
| combo klein ensemble van muzikanten 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| Comecon vroegere organisatie voor wederzijdse hulp van de Oostbloklanden 1984 [gnn] <Engels |
| comedy humoristische film 1997 [nrc-h 97/11/25] <Engels {4.1.15} |
| comestibles fijne eetwaren 1824 [wei] <Frans |
| comfort gemak 1847 [kku] <Engels |
| comfortabel gerieflijk 1847 [kku] <Engels |
| comic komisch stripverhaal 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| coming-out het uitkomen voor zijn seksuele geaardheid 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| comité groep personen met uitvoerende taak 1729 [Claes Tw. 11] <Frans |
| commanderen bevelen 1590 [Schulten Tw. 9] <Frans |
| commandeur laagste rang van vlagofficier bij de marine 1739 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| commanditair stil (van vennoot) 1847 [kku] <Frans |
| commando bevel 1652 [wnt] <Spaans {3.2} |
| commando militair van de commandotroepen 1961 [gvd] <Engels {4.1.14} |
| commensaal parasitisch gedierte 1914 [gvd] <me Latijn |
| commentaar verklaring 1697 [wnt] <Frans |
| commercial reclamefilmpje 1969 [Aanv wnt] <Engels {4.1.15} |
| commercie handel 1577 [Aanv wnt] <Frans |
| commies middelbare ambtenaar 1534 [hws] <Frans |
| commiesbrood soldatenbrood 1816-1817 [wnt] <Duits {4.1.6} |
| commissaris gevolmachtigde 1353 [hws] <me Latijn |
[pagina 910]
[p. 910]
| commissie vertrouwelijke opdracht 1370-1378 [hws] <Frans |
| commissie provisie 1748 [wnt] <Frans |
| commissie groep personen belast met bepaalde taak 1771 [wnt] <Frans |
| commissionair iemand die op eigen naam voor rekening van anderen handelt 1778 [wnt] <Frans |
| commitment sterke betrokkenheid, toewijding 1984 [gvd] <Engels |
| committeren opdragen, belasten 1370-1378 [hws] <Latijn |
| commode latafel 1784-1785 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| commode aankleedmeubel voor baby's 1952 [wp voor de vrouw] {4.1.9} |
| commodo op zijn gemak, rustig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| commodore gezagvoerder op schip 1781 [wnt uitkomen i] <Engels {3.2} |
| commodore laagste rang van opperofficier bij de luchtmacht 1976 [gvd] <Engels {4.1.14} |
| commotie opschudding 1492 [mnw] <Frans |
| communaal aan een groep gemeenschappelijk toebehorend 1865 [kvw] <Frans |
| commune leefgemeenschap 1824 [wei] <Frans |
| communicant die ter communie gaat 1494-1512 [hws] <Latijn {4.1.8} |
| communicatie mededeling 1467-1490 [hws] <Frans |
| communie het ontvangen van de hostie 1540 [wnt vagen i] <Latijn |
| communiqué officiële mededeling 1912 [kku] <Frans |
| communisme maatschappelijk stelsel van gemeenschappelijk bezit 1850 [wnt gelijkheid] <Frans |
| compact dicht opeengedrongen 1872 [gvd] <Frans |
| compagnie onderafdeling van bataljon 1592 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| compagnon handelsgenoot 1574 [Claes Tw. 11] <Frans |
| comparatief vergrotende trap 1638 [Ruijs] <Latijn |
| compareren voor rechter of notaris verschijnen 1370-1378 [hws] <Frans |
| comparitie verschijning voor notaris 1584 [wnt] <Frans |
| compartiment treincoupé 1901 [wnt] <Frans |
| compassie medelijden 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| compatibel verenigbaar 1650 [mey] <Frans |
| compatibel onderling aansluitbaar van computerapparatuur of programma's 1981 [mcc okt. 81, 3, 9, 84] <Engels |
| compendium samenvatting 1658 [wnt verversching] <Latijn |
| compensatie vereffening 1503 [Boutillier] <Frans |
| compenseren vereffenen 1423-1473 [mnw geliken] <Frans |
| competent bekwaam, gerechtigd 1459 [hws] <Frans |
| competentie deskundigheid, bevoegdheid 1551-1600 [wnt verblind] <Latijn |
| competitie mededinging 1912 [kku] <Frans |
| compilatie samenvoeging van gegevens 1824 [wei] <Frans |
| compilator samensteller van compilaties 1854 [wnt vereffening] <me Latijn |
| compileren samenvoegen 1824 [wei] <Frans |
| compleet volledig 1613 [Stallaert] <Frans |
| complement aanvulling 1614 [wnt vervulsel] <Latijn |
| completen avondgebed 1236 [cg i 1, 25] <Latijn |
| completeren voltallig maken 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| complex samengesteld geheel 1847 [kku] <Frans |
| complicatie verwikkeling 1824 [wei] <Frans |
| compliceren verwikkelen 1847 [kku] <Frans {1.2.6} |
| compliment lof, begroeting 1635 [wnt wederroepen] <Frans |
| complot samenzwering 1588 [Claes] <Frans |
| component samenstellend deel 1901 [kui] <Latijn |
| componeren samenstellen 1548 [wnt] <Latijn |
| componist schepper van muziekstukken 1588 [Kil.] <Duits {3.2} |
| composiet samengestelde bloem 1896 [kui] <Frans |
| compositie samenstelling 1554 [wnt] <Frans |
| compositum wat samengesteld is 1847 [kku] <Latijn |
| compost meststof 1847 [kku] <Engels |
| compote vruchtenmoes 1786-1793 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| compound mengsel van kunststof met weekmaker 1968 [kwt] <Engels |
| compressie samendrukking 1624 [Aanv wnt] <Frans |
| comprimeren samenpersen 1650 [mey] <Frans |
| compromis schikking 1351-1400 [mnw] <Frans |
| compromitteren verdacht maken 1865 [wnt] <Latijn |
| comptabel rekenplichtig, verantwoordelijk 1593 [Aanv wnt] <Frans |
[pagina 911]
[p. 911]
| computer rekentuig 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels {4.1.17} |
| computeren met de computer spelen 1992 [gvd] |
| concaaf hol 1744 [Baker, Het microscoop gemakkelyk gemaakt 1] <Latijn |
| concelebreren gezamenlijk de mis opdragen 1912 [kku] <Latijn |
| concentratiekamp barakkenkamp voor gevangenen 1943 [wnt veem ii] <Duits {3.2} |
| concentreren verenigen 1777 [mey] <Frans |
| concentrisch met een gemeenschappelijk middelpunt 1803 [Aanv wnt] <me Latijn |
| concept ontwerp 1511 [hws] <Frans |
| conceptie bevruchting 1511-1520 [Aanv wnt] <Frans |
| concern geleed groot bedrijf 1932 [Aanv wnt] <Engels |
| concert muziekuitvoering 1710 [wnt] <Frans |
| concertina toetsinstrument 1881 [Viotta, Lexicon der toonkunst] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| concertino klein concert 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| concessie tegemoetkoming, vergunning 1530 [wnt] <Frans |
| conciërge huisbewaarder 1569 [wnt] <Frans |
| concies bondig 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| conciliant verzoeningsgezind 1865 [wnt voorwaardelijk] <Latijn |
| concilie kerkvergadering 1240 [Bern.] <Latijn |
| concipiëren ontwerpen 1442 [hws] <Latijn |
| conclaaf vergadering van kardinalen 1449 [mnw] <Frans |
| concluderen besluiten 1370-1378 [hws] <Latijn |
| conclusie gevolgtrekking 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| concomitant samengaand 1855 [kku] <Frans |
| concordaat verdrag (m.n. tussen staat en paus) 1545 [hws] <Frans |
| concordantie overeenstemming 1276-1300 [cg Kerst.] <me Latijn |
| concours wedstrijd 1791 [Des Roches, Nieuw Nederduytsch en Fransch Wrdb.] <Frans |
| concreet als vorm voorstelbaar, duidelijk 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| concubine bijzit 1451-1500 [mnw] <Frans {4.1.4} |
| conculega persoon of onderneming die in dezelfde markt opereert 1994 [Vrij Nederland 27/8/1994] <L {3.4} |
| concurreren wedijveren 1819 [wnt voorzanger] <Frans |
| condenseren indampen 1624 [Aanv wnt] <Frans |
| conditie voorwaarde, toestand 1281 [vmnw] <Frans |
| conditie lichamelijke gesteldheid 1898 [gvd] <Engels |
| conditioner crèmespoeling 1999 [gvd] <Engels |
| condoleren rouwbeklag betuigen 1650 [mey] <Latijn |
| condominium gemeenschappelijke soevereiniteit, gemeenschappelijk eigendom 1832 [wei] <modern Latijn |
| condoom voorbehoedmiddel 1847 [kku] <Engels |
| condor roofvogel 1762 [Van Donselaar Tw. 13] <Spaans {3.2} |
| conducteur kaartjesknipper 1866 [wnt] <Frans |
| confectie in massa gemaakte kleding 1895 [Broeckaert] <Frans |
| confederatie verbond 1576 [Aanv wnt] <Frans |
| conference optreden van een conferencier 1920 [Aanv wnt] <Frans {4.1.15} |
| conferentie vergadering 1592 [wnt verbaasdheid] <me Latijn |
| confessie belijdenis 1300 [mnw] <Frans |
| confetti papiersnippers 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| confidentie vertrouwelijke mededeling, vertrouwen 1619 [wnt agresseur Suppl] <Latijn |
| configuratie samenstel van figuren 1669 [mey] <Frans |
| configuratie samenstel van computer en randapparatuur 1975 [R84] <Engels |
| confirmeren bevestigen 1276-1300 [cg Kerst.] <Frans |
| confiscatie verbeurdverklaring 1460 [hws] <Frans |
| confisqueren verbeurdverklaren 1467-1490 [hws] <Frans |
| confituren gekonfijte vruchten 1561 [Secreten van den eerweerdighen heere Alexis Piemontois] <Frans {4.1.6} |
| conflict onenigheid 1658 [mey] <Latijn |
| conform voorzetsel 1559 [Aanv wnt] <Frans {4.2} |
| confrater vakgenoot 1650 [mey] <me Latijn |
| confrère vakgenoot 1583 [wnt strooien] <Frans |
| confronteren tegenover elkaar plaatsen 1609 [Aanv wnt] <Frans |
| confucianisme leer van Confucius 1882 [Picarta: titel van J. Legge] |
| confuus verward 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| conga Midden-Amerikaanse dans 1976 [wp] <Spaans {3.2/4.1.15} |
| congé ontslag 1599 [Claes Tw. 11] <Frans |
| congenitaal aangeboren 1886 [kku] |
[pagina 912]
[p. 912]
| congestie ophoping van bloed 1624 [Aanv wnt] <Frans |
| conglomeraat samenklontering 1847 [kku] <Frans |
| congregatie kerkelijke vereniging 1893 [wnt] <Frans |
| congres samenkomst 1552-1553 [Claes Tw. 11] <Frans |
| congruent overeenstemmend 1658 [mey] <Latijn |
| conifeer naaldboom 1863 [Aanv wnt] <Frans |
| conisch kegelvormig 1824 [wei] <Frans |
| conjugatie vervoeging 1540 [Aanv wnt] <Latijn |
| conjunctie voegwoord 1552 [Aanv wnt] <Latijn |
| conjunctief aanvoegende wijs 1576 [Colloquien oft tsamensprekingen (...) in ses spraken] <Latijn |
| conjunctiva oogbindvlies 1901 [kui] <modern Latijn |
| conjunctivitis ontsteking van de conjunctiva 1847 [kku] <modern Latijn |
| conjunctuur samentrekkende invloedrijke omstandigheden 1591 [wnt kloek i] <me Latijn |
| connaisseur kenner 1847 [kku] <Frans |
| connectie verbinding 1720 [mey] <Frans |
| connectie invloedrijke relatie 1916 [wnt] <Engels |
| connotatie gevoelswaarde 1698 [mey] <me Latijn |
| conrector onderdirecteur 1602 [wnt toeschrijven] |
| consacreren wijden 1276-1300 [cg Lut.A] <Latijn |
| consecutief opeenvolgend 1669 [mey] <Frans |
| consensus eenstemmigheid 1847 [kku] <Latijn |
| consequent logisch 1648 [wnt watersnood] <Frans |
| conservatief behoudend 1847 [kku] <Engels |
| conservator bewaarder, toezichthouder 1847 [kku] <Latijn |
| conservatorium muziekacademie 1824 [wei] |
| conserven ingelegde vruchten, verduurzaamde levensmiddelen 1407-1432 [mnw sucade] <Frans {4.1.6} |
| conserveren bewaren 1526 [hws] <Frans |
| consideratie overweging 1524 [hws] <Frans |
| consignatie het ten verkoop geven 1892 [wnt] <Frans |
| consigne wachtwoord, opdracht 1847 [kku] <Frans |
| consistent duurzaam 1824 [wei] <Latijn |
| consistorie r.-k.: vergadering van kardinalen 1350 [mnw] <Latijn |
| consistorie prot.: kerkenraad 1595 [wnt] <Latijn {4.1.8} |
| console draagsteen 1824 [wei] <Frans |
| console bedieningspaneel van computer 1989 [De Coster 1999] <Engels |
| consolideren duurzaam maken 1351 [hws] <Frans |
| consommé heldere bouillon 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| consonant medeklinker 1530 [wnt verminkt] <Latijn |
| consorten medestanders 1451-1500 [mnw] <Latijn |
| consortium tijdelijke vereniging van ondernemingen 1901 [kui] <Latijn |
| conspiratie samenzwering 1460 [hws] <Frans |
| constant onveranderlijk 1503 [Claes Tw. 11] <Frans |
| constateren vaststellen 1824 [wei] <Frans |
| constellatie sterrenbeeld 1451-1475 [Mak] <Frans |
| consternatie ontsteltenis 1667 [Aanv wnt] <Frans |
| constipatie verstopping 1832 [wei] <Frans |
| constitueren vaststellen 1507 [Aanv wnt] <Frans |
| constitutie grondwet 1728 [Claes Tw. 11] <Frans |
| constructie bouw 1332 [hws] <Frans |
| constructivisme kunstrichting die werkt met geometrische figuren 1934 [Aanv wnt] |
| construeren samenstellen 1663 [mey] <Frans |
| consul gevolmachtigd vertegenwoordiger van land 1470 [hws] <Latijn |
| consul Romeinse magistraat 1824 [wnt] <Latijn |
| consulent raadgever 1824 [wei] |
| consult raad 1799 [Picarta: titel Het gewaand consult, blijspel] <Frans {3.2} |
| consulteren raadplegen 1513 [hws] <Frans |
| consument verbruiker 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| consumeren gebruiken, verbruiken 1493 [Mak] <Latijn |
| consuminderen minder consumeren 1899 [Koenen, Woordverklaring 209] {1.3} |
| consumptie verbruik 1580 [wnt voorbij] <Latijn |
| contact aanraking 1872 [gvd] <Frans |
| contactlens lens ter vervanging van een bril 1950 [Aanv wnt] |
| container laadbak 1948 [kwt] <Engels |
| contaminatie het dooreenhalen van verschillende uitdrukkingen 1912 [kku] <Latijn |
| contant in gereed geld 1569 [Kool] <Frans |
| contemplatie beschouwing, meditatie 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
[pagina 913]
[p. 913]
| contemporain hedendaags 1832 [wei] <Frans |
| content tevreden 1396 [Moors 307, 68] <Frans |
| content inhoud, vulling 1994 [Sanders 2001] <Engels |
| contentieus betwistbaar 1523 [Aanv wnt] <Frans |
| contesteren betwisten 1650 [mey] <Frans |
| context samenhang 1824 [wei] <Frans |
| continent vasteland 1824 [wei] <Frans |
| continent de uitscheiding kunnende beheersen 1846 [Aanv wnt] <Frans |
| contingent vast aandeel of hoeveelheid 1625 [wnt] <Frans |
| contingentie toevalligheid 1650 [mey] <Latijn |
| continu onafgebroken 1663 [mey] <Frans |
| continueren voortzetten 1400 [mnw] <Frans |
| continuo aanhoudend 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| conto rekening 1620 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| contour omtrek 1824 [wei] <Frans |
| contra voorzetsel 1555 [wnt wijnschrading] <Latijn {4.2} |
| contrabande smokkelwaar 1643 [De Bruijn Tw. 10] <Frans |
| contrabas snaarinstrument 1754 [wnt trompet] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| contraceptie verhindering van conceptie 1975 [R75] <Frans {3.2} |
| contract schriftelijke overeenkomst 1391 [Claes] <Frans of Latijn |
| contractie samentrekking 1669 [mey] <Frans |
| contradans dans van tegenover elkaar geplaatste dansers 1697 [wnt] <Frans {4.1.15} |
| contradictie tegenspraak 1512 [hws] <Frans |
| contraheren samentrekken 1624 [Aanv wnt] <Latijn |
| contrair tegengesteld 1824 [wei] <Frans |
| contrapunt verbinding van aantal stemmen op bepaald motief 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| contraseign medeondertekening door minister 1912 [kku] <Frans |
| contrast tegenstelling 1785 [wnt voorschijn] <Frans |
| contratenor hoge mannenstem 1591 [wnt vlijen] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| contrefilet lendenbiefstuk 1984 [gvd] <Frans {3.2/4.1.6} |
| contreien streken 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| contribuabel schatplichtig 1488 [hws] <Frans |
| contribueren bijdragen 1454 [hws] <Frans |
| contributie vaste bijdrage 1432-1468 [mnw betrecken] <Frans |
| controle inspectie 1392 [Debrabandere, Wat woorden weten, 142] <Frans |
| controle beheersing 1975 [R75] <Engels |
| controleren inspecteren 1548 [wnt] <Frans {1.2.3/1.2.5} |
| controleren beheersen 1945 [Onze Taal dec.] <Engels {1.2.3/1.2.5} |
| controverse twistpunt 1824 [wei] <Frans |
| controversieel tegenspraak oproepend 1959 [Aanv wnt] |
| conus kegel 1645 [wnt wiskunst] <Latijn |
| convalescent herstellend 1791 [Aanv wnt] <Frans |
| convectie overbrenging van warmte door bv. lucht 1911 [wnt warmte] <Latijn |
| convector aanjager voor warme lucht 1955 [Aanv wnt] <Latijn |
| convenant overeenkomst 1801 [wnt vigilantie] <Frans {3.2} |
| conveniëren gelegen komen 1650 [mey] <Frans |
| convent klooster 1236 [cg i 1, 27] <Frans |
| conventie overeenkomst, vergadering 1398 [Moors 75, 5] <Frans |
| conventikel buitenkerkelijke godsdienstige bijeenkomst 1544 [wnt anabaptist Suppl] <Latijn |
| conventioneel traditioneel 1668 [wnt verzekering] <Frans |
| conventioneel niet-atomair 1961 [gvd] <Engels |
| convergeren in één punt samenkomend 1824 [wei] <Frans |
| convers lekenbroeder 1276-1300 [cg Lut.A] <Frans {4.1.8} |
| conversatie gesprek 1734 [wnt] <Frans |
| converseren een gesprek voeren 1840 [wnt uitstaan] <Latijn |
| conversie omzetting 1619 [wnt] <Frans |
| converteren verwisselen 1505 [hws] <Frans |
| converteren omzetten naar ander computerprogramma 1991 [Mini/micro computer jun. 6, 8] <Engels |
| convertibiliteit inwisselbaarheid 1953 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| convertor signaalomzetter, toestel voor chemische omzetting 1912 [kku] |
| convex bolrond 1659 [Aanv wnt] <Frans |
| convocatie samenroeping 1586 [wnt] <Frans |
| cookie tekstbestand met gegevens over de bezoeker van een website 1998 [De Coster 1999] <Engels |
| cool tof 1989 [Hofkamp&Westerman] <Engels |
| coöperatie samenwerking 1663 [mey] <Frans |
| coopertest test voor lichamelijke conditie bij het vliegen 1989 [EWB1] |
[pagina 914]
[p. 914]
| coöptatie kiezen van nieuwe leden door de zittende 1824 [wei] <Frans |
| coördineren afstemmen 1658 [mey] <me Latijn |
| copieus overvloedig 1546 [Jaarboek Stichting inl jaar 1993, 69-87] <Frans |
| copla Spaanse dichtvorm 1929 [Werumeus Buning, Et in terra] <Spaans {3.2} |
| copula koppelwerkwoord 1901 [kui] <Latijn |
| copuleren paren 1872 [gvd] <Latijn {4.4} |
| copyleft recht om software aan te passen en te distribueren onder vermelding van de oorspronkelijke makers 2000 [Sanders 2001] <Engels |
| copyright auteursrecht 1912 [kku] <Engels |
| cordoba munteenheid van Nicaragua 1912 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| cordon bleu gevulde schnitzel 1976 [Complete kookboek voor de goede keuken] <Frans {3.2/4.1.6} |
| corduroy koordmanchester 1899 [dbl] <Engels {4.1.9} |
| corebusiness kernactiviteit 1995 [Financieel-Economische Tijd 12/1/1995] <Engels |
| cornedbeef vlees in blik 1912 [kku] <Engels {4.1.6} |
| corner hoekschop 1950 [gvd] <Engels |
| cornflakes maïsvlokken 1954 [De Vooys] <Engels {4.1.6} |
| corona kransvormige buitenste atmosfeer van de zon 1900 [wnt uitbreiding] <Latijn |
| coronair m.b.t. de kransslagader 1923 [Aanv wnt] <Frans |
| corporatie vakgenootschap 1793 [wnt] <Engels {3.2} |
| corps vereniging 1810 [wnt ambitie Suppl] <Frans {3.2} |
| corpulent gezet 1553 [Claes Tw. 11] <Frans |
| corpus lichaam 1553 [wnt architect Suppl] <Latijn |
| corpus begrensde verzameling teksten 1976 [gvd] <Engels |
| correct juist 1553 [Claes Tw. 11] <Frans |
| correctie verbetering 1445 [mnw] <Frans |
| correctioneel verbeterend 1820 [Aanv wnt] <Frans |
| correlatie wederzijdse betrekking 1824 [wei] <Frans |
| correspondentie briefwisseling 1579 [wnt verstand] <me Latijn |
| corrida stierengevecht 1898 [gvd] <Spaans {3.2} |
| corridor gang 1669 [mey] <Italiaans {3.2} |
| corrigeren verbeteren 1276-1300 [cg Lut.A] <Frans |
| corroderen aantasten 1597 [wnt voortsgaan] <Frans |
| corrumperen bederven 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| corrupt bedorven 1503 [wnt twijfelen] <Latijn |
| corsage versiersel op bovenstuk van japon 1849 [wnt] <Frans |
| corselet combinatie van korset en bustehouder 1950 [gvd] <Frans |
| corso optocht 1914 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| cortex schors 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| cortison hormoon uit bijnierschors 1955 [Aanv wnt] |
| corvee beurtelings te verrichten werkzaamheden 1815 [wnt] <Frans |
| coryfee uitblinker 1824 [wei] <Frans |
| cosinus sinus van het complement van een hoek 1777 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| cosmetica cosmetische middelen 1734 [HubWes] <modern Latijn |
| cotangens tangens van het complement van een hoek 1772 [Stammetz-La Bordus, Wisk. Wrdb.] <modern Latijn |
| coterie besloten gezelschap 1807 [wnt solide] <Frans {3.2} |
| cotoneaster dwergmispel 1901 [kui] <modern Latijn |
| cottage huisje 1912 [kku] <Engels |
| couchette bed in trein 1917 [kwt] <Frans |
| coulant toegevend 1855 [kku] <Frans |
| coulisse beweegbaar stuk van toneeldecor 1839 [wnt trombone] <Frans |
| coulomb elektrische eenheid 1894 [wnt watt] |
| counter toonbank, buffet 1940 [Posthumus] <Engels |
| countertenor hoge mannenstem 1952 [Aanv wnt] <Engels {4.1.16} |
| country popmuziek uit de zuidelijke vs 1975 [wp, dl. 19, 238] <Engels {4.1.16} |
| coup staatsgreep 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| coupé treincompartiment 1847 [kku] <Frans {1.2.3} |
| coupe snit 1895 [wnt] <Frans |
| couperen afsnijden (van delen van dieren), afnemen (van kaarten) 1824 [wei] <Frans |
| couperose aandoening met rode vlekken 1863 [kku] <Frans |
| couplet strofe 1623 [wnt vers i] <Frans |
| coupon bewijsbon 1775 [wnt] <Frans |
| coupon restant stof 1916 [wnt z.j.] <Frans |
| coupure insnede 1875 [Aanv wnt] <Frans |
| coupure grootte waarin bankpapier wordt uitgegeven 1929 [kwt] <Frans |
| courage moed 1548 [wnt wolf] <Frans |
| courant gangbaar 1554 [wnt] <Frans |
| coureur wielrenner, autorenner 1934 [kwt] <Frans |
[pagina 915]
[p. 915]
| coureuse licht rijtuig 1929 [kwt] <Frans {4.1.10} |
| courgette pompoen 1968 [wp voor de vrouw] <Frans {3.2/4.1.6} |
| courtage makelaarsloon 1520 [wnt profijt] <Frans |
| courtisane vrouw van lichte zeden 1614 [De Jonge iv, 19] <Frans {4.1.13} |
| couturier modeontwerper 1970 [Recht voor raap] <Frans {3.2/4.1.13} |
| couvert briefomslag 1656 [wnt] <Frans |
| couvert bestek voor één persoon 1729 [Claes Tw. 11] <Frans |
| couveuse broedmachine 1865 [kvw] <Frans |
| cover hoes 1969 [R75] <Engels |
| cowboy veedrijver 1899 [dbl] <Engels |
| coyote hondachtige 1912 [kku] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| crack uitblinker in sport 1897 [koe] <Engels |
| crack zeer verslavende drug 1986 [De Coster 1999] <Engels {4.1.6} |
| cracker droge biscuit 1950 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| cranberry veenbes 1942 [Heinsius, Geïllustreerde flora 77] <Engels {4.1.2} |
| crank verbindingsstuk van fiets 1897 [koe] <Engels |
| crapaud leunstoel 1867 [Aanv wnt] <Frans {4.1.9} |
| crapuul gespuis 1847 [kku] <Frans |
| craquelé met barstjes 1912 [kku] <Frans |
| crash krach, ongeval 1936 [Aanv wnt] <Engels |
| crawlen met bovenarmse zwemslagen zwemmen 1950 [Kleine wp 416] <Engels {4.1.18} |
| crayon tekenstift 1618 [wnt] <Frans |
| crazy gek 1968 [kwt] <Engels |
| creatie schepping 1571 [wnt] <Frans |
| creatuur schepsel 1240 [Bern.] <Frans of Latijn |
| crèche kinderbewaarplaats 1881 [Aanv wnt] <Frans |
| credit tegoed, schuldig 1543 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| creditcard betaalkaart 1974 [Posthumus] <Engels |
| credo geloofsbelijdenis 1236 [cg i 1, 25] <Latijn |
| creëren scheppen 1618 [Courante uyt Italien, 30 nov. 1b] <Frans |
| crematie lijkverbranding 1875 [Picarta: titel van L. Plantenga] <Frans |
| crematorium gebouw voor lijkverbranding 1898 [gvd] <modern Latijn {3.2} |
| crème room 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] <Frans {4.1.6} |
| creoline ontsmettingsmiddel 1898 [gvd] |
| creool iem. van gemengd bloed 1740 [Ontwerp tot beschrijving Surinaamen 88] <Frans |
| creosoot bederfwerend middel 1863 [Rijnhart i, 509b] |
| crêpe weefsel 1847 [kku] <Frans {4.1.9} |
| crêpe dunne pannenkoek 1968 [wp voor de vrouw] <Frans {3.2/4.1.6} |
| creperen sterven 1824 [wei] <Duits {4.4} |
| crescendo bijwoord: toenemend in sterkte 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| cretonne katoenen stof 1847 [kku] <Frans {4.1.9} |
| crew bemanning 1932 [Aanv wnt] <Engels |
| cricket balspel 1866 [Alg. Ned. Enc. v, 1] <Engels {4.1.18} |
| crime misdaad 1485 [mnw] <Frans |
| criminaliteit misdadigheid 1865 [kvw] <Frans |
| crimineel misdadig 1467-1490 [hws] <Frans |
| crinoline hoepelrok 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 184] <Frans {1.4} |
| crisis keerpunt 1763 [wnt vertoef] <Latijn |
| criterium onderscheidend kenmerk 1663 [mey] <modern Latijn |
| criticaster muggenzifter 1842 [Aanv wnt] <Spaans {3.2} |
| criticus beoordelaar 1698 [wnt] <Latijn |
| croissant halvemaanvormig broodje 1906 [Aanv wnt] <Frans {4.1.6} |
| crooner neuriënde liedjeszanger 1948 [kwt] <Engels |
| croque-monsieur tosti met ham en kaas 1992 [gvd] <Frans {3.2/4.1.6} |
| croquet balspel 1886 [wnt water] <Engels {4.1.18} |
| crossen ruig rijden 1984 [gvd] <Engels |
| croton plant 1847 [kku] <modern Latijn |
| croupier spelleider 1824 [wei] <Frans |
| crouton stukje geroosterd brood 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| crown munt van 5 shilling 1847 [kku] <Engels |
| cru wijnoogst 1865 [Aanv wnt] <Frans |
| cru onverbloemd 1886 [kku] <Frans |
| cruciaal doorslaggevend 1976 [gvd] <Frans |
| crucifix kruisbeeld 1285 [cg Rijmb.] <me Latijn |
| cruise vakantietocht met schip 1953 [Aanv wnt] <Engels |
| crusaat oude Portugese munt 1562-1592 [mnw] <Portugees {3.2/4.1.12} |
| crustaceeën schaaldieren 1847 [kku] <modern Latijn |
| crux kernprobleem 1953 [wnt trefwoord] <Latijn |
| cruzeiro munteenheid van Brazilië tot 1994 1942 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Portugees {3.2/4.1.12} |
| cryogeen koudmakend 1931 [kwt] |
[pagina 916]
[p. 916]
| crypte onderaardse gang, grafkelder 1569 [wnt] <Frans |
| cryptogram kruiswoordraadsel 1955 [Fokko Bos, Vreemde wrd.] <Engels {4.1.18} |
| csardas Hongaarse volksdans 1886 [kku] <Hongaars {4.1.15} |
| cue aanwijzing voor het opkomen van een acteur 1984 [gnn] <Engels |
| cuisinier kok 1929 [kwt] <Frans {4.1.13} |
| culinair m.b.t. de keuken 1824 [wei] <Frans |
| culmineren zijn toppunt bereiken 1847 [kku] <Frans |
| cultivar kunstmatig gekweekt ras 1952 [wnt tuinbouwkundig ii] <Engels |
| cultiveren bebouwen, aankweken 1592 [Aanv wnt] <Frans |
| cultureel m.b.t. de cultuur 1927 [Aanv wnt] <Frans |
| cultus godsverering, eredienst 1824 [wei] <Latijn |
| cultuur bebouwing 1544 [wnt] <Frans |
| cultuur beschaving 1824 [wei] <Frans |
| cumuleren opeenhopen 1650 [mey] <Frans |
| cumulus stapelwolk 1861 [Witsen Geysbeek (wolken)] <Latijn |
| cunnilingus het beffen 1984 [gvd] <Latijn |
| cup wedstrijdbeker 1898 [gvd] <Engels |
| cup kom van bustehouder 1961 [gvd] <Engels {3.2} |
| curaçao likeursoort 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| curare pijlgif 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| curatele voogdij 1546 [wnt sober] <me Latijn |
| curator beheerder 1483 [wnt tutele] <Latijn |
| cureren genezen 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| curettage het schoonschrapen van de baarmoeder 1923 [Aanv wnt] <Frans |
| curie pauselijke regering 1851 [wnt] <Latijn |
| curie eenheid van radioactiviteit 1942 [Aanv wnt] |
| curieus merkwaardig 1682 [wnt] <Frans |
| curiositeit merkwaardigheid 1824 [wei] <Frans |
| curium chemisch element 1949 [ensie iv, 247] <modern Latijn |
| curling spel op het ijs 1912 [kku] <Engels {4.1.18} |
| curriculum levensloop 1899 [dbl] <Latijn |
| curry kerrieschotel 1847 [kku] <Engels {4.1.6} |
| cursief schuin (van letters) 1566 [wnt] <Frans |
| cursist leerling 1946 [wnt tuig ii] |
| cursiveren met cursieve letter drukken 1886 [Aanv wnt] |
| cursor indicator op een computerbeeldscherm 1980 [hcc nieuwsbrief nov. 13] <Engels |
| cursus leergang 1804 [wnt vermakelijk] <Latijn |
| curve kromme lijn 1777 [wnt regulier] <Latijn |
| custard poeder voor pudding 1847 [kku] <Engels |
| cutter snijwerktuig 1929 [kwt] <Engels |
| cv centrale verwarming 1961 [gvd] <L {3.4/4.1.9} |
| cyaan giftig gas 1831 [Aanv wnt] |
| cyanose blauwzucht 1913 [Aanv wnt] <Frans |
| cybernetica stuurkunde 1953 [Aanv wnt] <Engels |
| cyberspace virtuele ruimte in netwerken 1992 [De Coster 1999] <Engels |
| cyclamen plantengeslacht 1624 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| cyclisch een cyclus vormend 1847 [kku] |
| cycloïde vlakke kromme lijn beschreven door een punt op een voortbrengende cirkel 1824 [wei] <Frans |
| cycloon wervelstorm 1863 [Aanv wnt] <Engels {4.1.1} |
| cycloop eenogige reus 1824 [wei] <Frans |
| cyclotron cirkelvormige deeltjesversneller 1948 [kwt] |
| cyclus kring, reeks 1824 [wei] <Latijn |
| cynisch bitter 1848 [Toll.] <Duits |
| cyperse kat grijs gestreepte kat 1661 [wnt] {4.1.3} |
| cyrillisch naam van een Slavisch schrift 1832 [wei] |
| cyste blaasgezwel 1847 [kku] |
| daad* handeling 901-1000 [wps] |
| daadwerkelijk feitelijk 1906 [wnt uitsluitsel] {3.3} |
| daags* dagelijks 1597 [wnt] |
| daalder zilveren munt 1566 [Van Gelder 1965] <Nederduits {1.2.4/1.3/3.2/4.1.12} |
| daar* bijwoord van plaats 901-1000 [wps] |
| daar* onderschikkend voegwoord 1280 [vmnw] {4.2} |
| daarenboven* onderschikkend voegwoord 1569 [wnt] {4.2} |
| daarentegen* onderschikkend voegwoord 1484 [mnw] {4.2} |
| daas* onwijs 1350 [mnw] |
| daas* insect 1485 [mnw] |
| da capo bijwoord: van het begin af 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| dactyloscopie onderzoeken van vingerafdrukken 1912 [kku] |
| dactylus versvoet met één beklemtoonde en twee onbeklemtoonde lettergrepen 1784 [wnt tuigage] <Latijn |
[pagina 917]
[p. 917]
| dadaïsme kunstrichting 1923 [Aanv wnt] <Frans |
| dadel vrucht van dadelpalm 1401-1500 [mnw] <Frans {4.1.2} |
| dadelijk* bijwoord van tijd: aanstonds 1626 [wnt] {4.1.7} |
| dader* bedrijver 1644 [wnt] |
| dading* vergelijk, transactie 1288 [mnw] |
| dag* etmaal, tijd dat het licht is 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| dag ponjaard, korte degen 1351-1400 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| dag* tussenwerpsel: groet 1859 [wnt] {4.3} |
| dagboek* aantekeningen van dagelijkse gebeurtenissen 1621 [wnt dag i] |
| dagelijks* iedere dag 901-1000 [wps] |
| dagen* oproepen 1240 [Bern.] |
| dageraad* aanbreken van de dag 1240 [Bern.] {4.1.7} |
| dagjesmensen* mensen die één dag uitgaan 1939 [wnt touringcar] |
| Dagobert Duck zeer rijk persoon 1952 [Picarta: strip Donald Duck] <Engels {4.4} |
| dagtekenen* dateren 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| daguerreotype primitieve foto 1847 [kku] <Frans {4.1.17} |
| dagvaarden* oproepen voor het gerecht 1522 [wnt relievement] |
| dahlia sierplant 1846 [wnt vallen] <modern Latijn |
| daimio edelman 1877 [wp, dl. 9, 47] <Japans {3.2} |
| daiquiri cocktail 1974 [Culinaire Enc.] <Engels {4.1.6} |
| dak* bedekking van huis 1240 [Bern.] |
| dal* vallei 856 [Claes] {1.2.6/2.3} |
| dalai lama hoofd der boeddhisten in Tibet 1824 [wei] <Tibetaans |
| dalasi munteenheid van Gambia 1971 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Bantoe {4.1.12} |
| dalen* omlaag gaan 1285 [cg Rijmb.] |
| dalkonschildje anticonceptiemiddel 1988 [Picarta: titel van J.H.M. van den Boogaard en C.M.F. Snijders] |
| dalles armoede 1886 [kku] <Jiddisch {3.2} |
| dalmatiner hondensoort 1918 [Sanders 1995] <Duits {3.2/4.1.3} |
| dalton eenheid van moleculegewicht 1955-1956 [Aanv wnt] |
| daltononderwijs individuele onderwijsmethode 1950 [gvd] |
| dalven bedelen 1844 [Endt] <Jiddisch {3.2} |
| dam* waterkering 1165 [Slicher] {2.4} |
| damar hars 1836 [Muller, Reizen en Onderzoekingen in den Indischen Archipel i, 124] <Indonesisch {3.2} |
| damast weefsel 1480 [mnw] <Frans {4.1.9} |
| dame vrouw 1401-1425 [mnw] <Frans |
| dame koningin in het schaakspel 1934 [Vd Sijs 1996] <Duits |
| dameswensen heimelijke seksuele verlangens van vrouwen 1980 [Sanders 1999] {4.4} |
| damhert herkauwer 1562 [Dict. Tetraglotton] {1.2.4/1.2.5/4.1.3} |
| dammen* spel 1567 [Junius] {4.1.18} |
| damp* nevel 1573 [Plantijn] {1.2.6/4.1.1} |
| dan* bijwoord van tijd: op die tijd, in dat geval 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| dan een meestergraad bij Japanse sporten 1961 [gvd] <Japans {3.2} |
| dancing dansgelegenheid 1926 [koe] {3.3} |
| dandy fat 1832 [wei] <Engels |
| danig* zeer, zeer groot 1781 [wnt] |
| dank* erkentelijkheid 901-1000 [wps] |
| danken* dank betuigen 1100 [Willeram] |
| dankzij* voorzetsel 1764 [wnt dank] {4.2} |
| dans beweging op muziek 1240 [Bern.] <Frans {4.1.15} |
| danse macabre dodendans 1865 [kvw] <Frans |
| dansen op muziek bewegen 1240 [Bern.] <Frans |
| dansmarieke majorette 1984 [gvd] <Duits {3.2} |
| dapper* flink, sterk 1265-1270 [cg Lut.K] {1.2.3} |
| dapper* moedig 1637 [wnt] {1.2.3} |
| dar* mannetjesbij 1488 [mnw] {3.1} |
| darcy eenheid van permeabiliteit 1961 [gvd] |
| darink* slib 1237 [Slicher] {2.4} |
| darkroom donkere ruimte voor anonieme homoseks 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| darm* spijsverteringskanaal 1240 [Bern.] {3.1} |
| dartel* speels 1537 [Claes Tw. 12] |
| darts werpspel met pijltjes 1984 [gvd] <Engels {4.1.18} |
| das* marterachtige 1287 [Cg NatBl] {4.1.3} |
| das halsdoek 1666 [Wortel Tw. 11] <? {3.5} |
| das stropdas 1832 [Wortel Tw. 11] <? {3.5} |
| dashboard instrumentenpaneel in auto e.d. 1937 [koe] <Engels |
| dashond hondensoort 1810 [wnt afrennen Suppl] <Duits {4.1.3} |
| dat* aanwijzend voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| dat* onderschikkend voegwoord 901-1000 [wps] {4.2} |
| data gegevens, feiten 1734 [HubWes] <Latijn |
| database elektronische gegevensbank 1977 [accu-wegwijzer 22] <Engels |
| dateren dagtekenen 1599 [Kil. App.] <Frans |
[pagina 918]
[p. 918]
| datief derde naamval 1633 [Ruijs] <Latijn |
| dat-recorder digitale cassetterecorder 1987 [De Coster 1999] <Engels {4.1.17} |
| datsja buitenverblijf van Russische welgestelden 1996 [Vd Sijs 1996] <Russisch {3.2} |
| datum dagtekening 1297 [cg i West-Holland] <Latijn |
| dauw* gecondenseerde waterdamp 1100 [Willeram] {4.1.1} |
| dauwworm* eczeem 1697 [wnt] |
| daveren* dreunen, schudden 1301-1400 [mnw] {3.1/5} |
| davit ophanging van sloep 1858 [wnt] <Engels |
| dazen* onzin uitslaan 1599 [Kil.] |
| de* lidwoord 1100 [Willeram] {2.5/4.2} |
| deadline uiterste datum 1974 [koe] <Engels |
| dealer handelaar 1931 [kwt] <Engels {4.1.13} |
| dealer handelaar in drugs 1970 [Recht voor raap] <Engels {4.1.13} |
| debacle ondergang 1912 [kku] <Frans |
| deballoteren afstemmen van kandidaat 1847 [kku] {3.3} |
| debarkeren ontschepen 1596 [wnt volontair ii] <Frans |
| debater iem. die in een debat optreedt 1885 [Aanv wnt] <Engels |
| debatteren discussiëren 1599 [Kil.] <Frans |
| debet tegoed 1645 [wnt uitgifte] |
| debiel zwakzinnig 1650 [mey] <Frans |
| debiet afzet 1735 [wnt] <Frans |
| debiteren als debet boeken 1718 [wnt woekerhandel] <Frans |
| debiteren opdissen, vertellen 1780 [wnt] <Frans |
| debrayeren ontkoppelen 1929 [kwt] <Frans |
| debunking het doorprikken van gevestigde reputaties 1968 [kwt] <Engels |
| debuteren voor het eerst optreden 1824 [wei] <Frans |
| decaan voorzitter van faculteit 1832 [wei] <Latijn |
| decade tijdperk van 10 dagen 1824 [wei] <Frans {3.2/4.1.7} |
| decadent ontaard 1929 [kwt] <Frans |
| decaëder tienvlak 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| decagram 10 gram 1819 [wnt lood] <Frans {3.2} |
| decaliter 10 liter 1802 [wnt liter] <Frans {3.2} |
| decameter 10 meter 1802 [wnt kilometer] <Frans {3.2} |
| decanteren afgieten 1669 [mey] <Frans |
| decatlon tienkamp 1940 [Aanv wnt] <Engels {4.1.18} |
| december twaalfde maand 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.7} |
| decennium tijdruimte van 10 jaren 1824 [wei] <Latijn {4.1.7} |
| decent eerbaar 1553 [Aanv wnt] <Frans |
| decentie eerbaarheid 1553 [Aanv wnt] <Frans |
| decentralisatie spreiding 1912 [kku] <Frans |
| deceptie teleurstelling 1498 [hws] <Frans |
| decharge ontheffing 1618 [wnt vermaan] <Frans |
| decibel verhoudingsmaat voor m.n. geluid 1938 [Aanv wnt] |
| decideren beslissen 1520 [hws] <Frans |
| decigram 0,1 gram 1819 [wnt korrel] <Frans {3.2} |
| deciliter 0,1 liter 1802 [wnt liter] <Frans {3.2} |
| decimaal tiendelig 1824 [wei] <Frans |
| decimeren ter dood brengen, uitdunnen 1824 [wei] <Frans |
| decimeter 0,1 meter 1802 [wnt liter] <Frans {3.2} |
| decisie beslissing 1559 [Aanv wnt] <Frans |
| deck band- of cassetteapparaat zonder versterker 1979 [Wijnands&Ost] <Engels {4.1.17} |
| declamando op declamerende toon 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| declamatie het voordragen 1734 [wnt] <Frans |
| declameren voordragen 1735 [wnt] <Frans |
| declarant hij die declareert 1884 [wnt transportkosten] <Latijn |
| declaratie verklaring 1292 [cg I3, 1720] <Frans |
| declareren een declaratie indienen 1753 [wnt vast] <Frans |
| declasseren uit een lijst schrappen 1912 [kku] <Frans |
| declinatie grammaticale verbuiging 1633 [Ruijs] <Latijn |
| declineren verbuigen 1552 [Aanv wnt] <Latijn |
| decoderen ontcijferen 1942 [Aanv wnt] <Frans |
| decolleté uitgesneden hals 1908 [Aanv wnt] <Frans |
| decompressie snelle daling van luchtdruk 1886 [kku] |
| deconfiture mislukking 1824 [wei] <Frans |
| decor toneeltoerusting 1886 [kku] <Frans |
| decoratie versiering 1533 [hws] <Frans |
| decoreren versieren 1791 [wnt releveeren] <Frans |
| decorum fatsoen 1650 [wnt welvoegend] <Latijn |
| decreet verordening 1240 [Bern.] <Frans |
| decrescendo afnemend in sterkte 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| decreteren afkondigen van een besluit 1548 [hws] <Frans |
[pagina 919]
[p. 919]
| decubitus het doorliggen 1847 [kku] <modern Latijn |
| dédain minachting 1824 [wei] <Frans |
| deduceren afleiden 1546 [hws] <Latijn |
| deductie het deduceren 1548 [Aanv wnt] <Frans |
| deeg* mengsel 1240 [Bern.] |
| deel* gedeelte 901-1000 [wps] |
| deel* plank, vloer 1343-1344 [mnw] |
| deelwoord* participium 1633 [Van Heule, Nederduytsche spraec-konst] |
| deemoed onderworpenheid 1599 [Kil.] <Duits |
| deerlijk* jammerlijk 1485 [mnw] |
| deerne* jong meisje 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| deernis* medelijden 1327 [mnw] {3.1} |
| de facto feitelijk 1510 [wnt usurpatie] <Latijn |
| defaitisme moedeloosheid 1924 [gvd] <Frans |
| defecatie ontlasting 1847 [kku] <Frans {4.4} |
| defect beschadigd 1650 [mey] <Latijn |
| defensie verdediging 1292 [cg I3, 1717] <Latijn |
| defensief verdedigend 1549 [hws] <Frans |
| defibrillator apparaat dat korte hartstilstand bewerkt 1979 [Wijnands&Ost] <modern Latijn |
| deficit tekort 1824 [wei] <Frans |
| defileren in smalle formatie voorbijtrekken 1681 [Aanv wnt] <Frans |
| definiëren duidelijk omschrijven 1650 [mey] <Frans |
| definitie begripsbepaling 1553 [Aanv wnt] <Frans |
| definitief blijvend 1748 [wnt vredestractaat] <Frans |
| deflatie waardevermeerdering van geld 1929 [kwt] <Frans |
| deflexie verloren gaan van buigingsuitgangen 1898 [gvd] |
| defloratie ontmaagding 1370-1378 [hws] <Frans |
| deformatie misvorming 1847 [kku] <Frans |
| deformeren misvormen 1593 [Aanv wnt] <Frans |
| deftig* voornaam 1584 [Toll.] |
| degelijk* deugdelijk 1327 [mnw] |
| degen stootwapen 1500-1536 [mnw] <Duits {4.1.14} |
| degene* aanwijzend voornaamwoord 1237 [cg i 1, 31] {4.2} |
| degeneratie ontaarding 1669 [mey] <Frans |
| degenereren ontaarden 1582 [Aanv wnt] <Frans |
| degradatie verlaging in rang 1669 [mey] <Frans |
| degraderen in rang verlagen 1350 [hws] <Frans |
| dehydratie wateronttrekking 1961 [gvd] |
| deiktisch aanwijzend 1886 [kku] <Grieks {3.2} |
| deinen* golven, wiegen 1618 [wnt] |
| deinzen* achteruitwijken 1265-1270 [cg Lut.K] |
| deïsme geloof aan één god 1820 [Aanv wnt] |
| déja vu gewaarwording dat men iets eerder heeft gezien 1934 [Kath. Enc.] <Frans |
| dejeuner lunch 1784 [wnt] <Frans |
| dek* bedekking 1287 [cg NatBl] |
| deken overste, hoofd 1210 [cg i 1, 2] <Latijn {4.1.8} |
| deken* beddek 1326-1350 [hws] |
| dekken* bedekken 901-1000 [wps] |
| dekken* beschermen (met schild en fig.) 1350 [mnw] |
| dekken* paren 1600 [wnt] |
| dekken* vergoeden 1860 [wnt] |
| deksel* klep 1240 [Bern.] |
| deksels* tussenwerpsel: bastaardvloek 1866 [wnt verhemelte] {4.3} |
| del* duinvallei 1290 [cg I2, 1421] |
| del* slet 1350 [mnw] {1.2.3} |
| del* vod 1950 [gvd] {1.2.3} |
| delcredere het borgstaan van commissionair 1643 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| delegeren overdragen, afvaardigen 1597 [Aanv wnt] <Frans |
| deleman rijtuigje 1937 [A. Viruly, Logboek 205] {4.1.10} |
| delen* verdelen 901-1000 [wps] |
| delf* sloot 1001-1050 [Künzel] {2.3} |
| delgen tenietdoen 1477 [Teuth.] <Engels {3.2} |
| deliberatie beraadslaging 1345 [hws] <Frans |
| delibereren beraadslagen 1467-1490 [hws] <Frans |
| delicaat fijn, teer 1552-1553 [Claes Tw. 11] <Frans |
| delicatesse lekkernij 1642 [wnt delicaat] <Frans {4.1.6} |
| delicieus kostelijk 1300 [mnw] <Frans |
| delict strafbaar feit 1503 [Claes Tw. 11] <Frans |
| delinquent schuldige 1494-1512 [hws] <Frans of Latijn |
| delirium waanzinnigheid 1660 [wnt ijlheid] <Latijn |
| delisting als bedrijf vertrekken van de beurs 1999 [Sanders 2001] <Engels |
| delta land omsloten door rivierarmen 1832 [wei] <Latijn |
| delven* graven 1260 [cg i 1, 71,72] |
| demagogie volksmennerij 1838 [Aanv wnt] <Frans |
| demagoog volksmenner 1796 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| demarcatie grensscheiding 1824 [wei] <Frans |
[pagina 920]
[p. 920]
| demarreren zich losmaken uit peloton 1938 [Aanv wnt] <Frans |
| dement zwakzinnig 1895 [wnt verwelken] <Frans |
| dementeren dement worden of zijn 1934 [Aanv wnt] <Latijn |
| dementia waanzin 1886 [kku] <Latijn |
| demi overjas 1898 [gvd] |
| demi-monde schijnbaar fatsoenlijken 1875 [wnt veridiek] <Frans |
| demissionair aftredend 1929 [kwt] <Frans |
| demo proefopname van muzieknummer 1984 [De Coster 1999] <Engels |
| democratie volksregering 1600 [wnt] <Frans |
| demograaf beschrijver van volkeren 1953 [Aanv wnt] |
| demon boze geest 1809 [wnt uitgaan i] <Latijn |
| demonstratie het aantonen 1596 [Aanv wnt] <Frans |
| demonstratie betoging 1867 [Aanv wnt] <Engels |
| demonstratief aanwijzend voornaamwoord 1638 [P.C. Hooft, Waernemingen op de Holl. tael] <Latijn |
| demonstratief duidelijk, opvallend 1669 [mey] <Frans |
| demonstreren aantonen 1595 [Aanv wnt] <Latijn |
| demonteren uit elkaar nemen 1824 [wei] <Frans |
| demoraliseren moedeloos maken 1847 [kku] <Frans |
| demotie verlaging in rang 1984 [gvd] <Engels |
| demotie terugzetting in rang of salaris 1996 [De Coster 1999] |
| dempen* dichtgooien, temperen 1620 [wnt] |
| den* boomsoort 1225 [Claes] |
| denar munteenheid van Macedonië 1993 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Macedoons {3.2/4.1.12} |
| denarius oude Romeinse munt 1637 [Statenvertaling (Kantt. op Mattheus 18:29)] <Latijn |
| denatureren onbruikbaar maken voor consumptie 1824 [wei] <Frans |
| denderen* dreunend schokken 1876 [wnt] {3.1} |
| dendriet minerale afzetting in de vorm van boom in gelaagd gesteente 1734 [HubWes] |
| denier garennummer 1949 [wnt vezel] <Frans |
| denigreren minachtend spreken van 1607 [Aanv wnt] <Frans |
| denim katoenen stof 1917 [Aanv wnt] <Engels {4.1.9} |
| denken* het verstand gebruiken 901-1000 [wps] |
| denkraam* denkvermogen 1950 [R75] {4.4} |
| denominatie naamgeving 1524 [hws] <Latijn |
| denominatief van een naamwoord afgeleid 1625 [Ruijs] <Latijn |
| densimeter instrument voor bepaling van dichtheid 1872 [Aanv wnt] |
| densiteit dichtheid 1624 [Aanv wnt] <Frans |
| dentaal met de tanden gevormd 1847 [kku] <Frans |
| denudatie erosie 1824 [wei] <Frans |
| deodorant ontgeuringsmiddel 1968 [Aanv wnt] <Engels |
| deontologie plichtenleer 1847 [kku] <Engels |
| depanneren repareren 1961 [gvd] <Frans |
| departement bestuurlijke afdeling 1712 [wnt vreemde i] <Frans |
| dependance bijgebouw 1929 [kwt] <Frans |
| deplorabel betreurenswaardig 1600 [Aanv wnt] <Frans |
| deponent die een verklaring aflegt 1543 [wnt wetendheid] <Frans |
| deponeren neerleggen, in bewaring geven 1495 [wnt alzoo Suppl] <Latijn |
| deporteren naar een strafkolonie brengen 1650 [mey] <Frans |
| deposito het in-bewaring-geven, in bewaring gegeven waarden 1585 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| depot bewaargeving 1789 [wnt tamboer] <Frans |
| deppen* betten 1909 [wnt] {3.1} |
| depreciëren in waarde of waardering (doen) dalen 1824 [wei] <Frans |
| depressie gedruktheid 1720 [mey] <Frans |
| depressie lage luchtdruk 1886 [kku] <Frans |
| deprimeren neerdrukken 1669 [mey] <Frans |
| deprivatie tekort aan zintuiglijke ervaringen of slaap 1976 [gvd] <Engels |
| deputeren afvaardigen 1358 [hws] <Frans |
| derailleren ontsporen 1896 [wnt trein] <Frans |
| derailleur versnellingsmechanisme van een fiets 1951 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| derangeren storen 1789 [Aanv wnt] <Frans |
| dereguleren overheidsbemoeienis terugbrengen 1984 [gvd] <Engels |
| deren* schade doen 1100 [Willeram] |
| dergelijk* aanwijzend voornaamwoord 1236 [cg i 1, 29] {4.2} |
| derhalve* bijwoord van hoedanigheid: op die grond 1524 [wnt voltrekken] |
| derivaat afgeleide 1868 [wnt uramil] <Latijn |
| derivatie afleiding 1650 [mey] <Frans |
[pagina 921]
[p. 921]
| dermatitis huidontsteking 1847 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| dermatologie leer der huidziekten 1847 [kku] |
| derny motorfiets voor het gangmaken 1962 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| derrie* grondsoort, vuil 1343-1346 [mnw] |
| derrière achterste 1847 [kku] <Frans {4.4} |
| dertien* telwoord 1240 [Bern.] {4.2} |
| dertig* telwoord 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.2} |
| derven* missen 1236 [cg i 1, 26, 27] |
| derwaarts* bijwoord van richting: naar de genoemde plaats 1407-1432 [mnw] {3.1} |
| derwisj bedelmonnik 1721 [wnt reverteeren] <Turks {3.2} |
| desa gemeente 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 48] <Indonesisch {3.2} |
| desastreus rampspoedig 1847 [kku] <Frans |
| desavoueren niet erkennen 1626 [wnt renvooi] <Frans |
| descendent nakomeling 1580 [wnt universaliter] <Frans |
| desem* zuurdeeg 1401-1450 [mnw] {3.1} |
| deserteur wegloper 1688 [wnt] <Frans |
| desespereren wanhopen 1669 [mey] <Frans |
| desgelijks* bijwoord van hoedanigheid: evenzo 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| desideratum het gewenste 1890 [wnt bovenaan] <Latijn |
| design ontwerp 1974 [Posthumus] <Engels |
| designatie aanwijzing 1650 [mey] <Frans |
| designerdrug synthetische drug 1988 [De Coster 1999] <Engels {4.1.6} |
| desillusie ontgoocheling 1914 [gvd] <Frans |
| desinfectans ontsmettingsmiddel 1942 [wnt amandel Suppl] <modern Latijn |
| desinfecteren ontsmetten 1878 [wnt] <Frans |
| desinformatie schijninformatie 1986 [koe] <Russisch {3.2} |
| desintegreren uiteenvallen 1939 [Aanv wnt] <Frans |
| desk bureau, balie 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| desktop bureaucomputer 1986 [Mini/micro computer dec. 12, 6] <Engels {4.1.17} |
| deskundig* vakbekwaam 1717 [wnt rekenboek] |
| desnoods* bijwoord van causaliteit: zo nodig, in het uiterste geval 1671 [wnt] {3.1} |
| desolaat troosteloos 1509 [hws] <Frans |
| desperaat wanhopig, hopeloos 1485 [hws] <Latijn |
| desperado roekeloos persoon 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| despoot alleenheerser 1824 [Claes Tw. 12] <Frans |
| despotisch als een despoot 1799 [wnt vertegenwoordiger] <Frans {3.2} |
| dessert nagerecht 1663 [Claes Tw. 11] <Frans {4.1.6} |
| dessin patroon 1682 [Van Donselaar Woordenaar 2, 1] <Frans |
| destalinisatie de afbraak van het stalinisme 1970 [Recht voor raap] |
| des te* bijwoord: zoveel te 1100 [Willeram] {2.5} |
| destinatie bestemming 1582 [wnt afvaren Suppl] <Frans |
| destroyer torpedojager 1968 [kwt] <Engels {4.1.11} |
| destructie vernietiging 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| detachement deel van eenheid dat elders wordt tewerkgesteld 1691 [wnt voetvolk] <Frans {4.1.14} |
| detacheren elders plaatsen 1678 [wnt wijder i] |
| detail bijzonderheid 1706 [wnt uitgeven i] <Frans |
| detectie verkenning, onthulling 1663 [Aanv wnt] <Frans |
| detective geheim politieagent 1902 [wnt wanbedrijf] <Engels {1.2.3} |
| detective misdaadroman 1948 [Aanv wnt] {1.2.3/3.3} |
| detector opsporingstoestel 1867 [wnt verklikker] <me Latijn |
| detente politieke ontspanning 1979 [Wijnands&Ost] <Frans {3.2} |
| detentie hechtenis 1488 [hws] <Frans |
| detergens reinigingsmiddel 1824 [wei] <Frans |
| determinatie bepaling 1650 [mey] <Frans |
| determineren bepalen 1498 [hws] <Frans |
| detineren in hechtenis houden 1574 [wnt verstrikking] <Latijn |
| detonatie ontploffing 1824 [wei] <Frans |
| detonator apparaat om springstof te doen ontploffen 1929 [kwt] <modern Latijn |
| detoneren ontploffen 1793 [Aanv wnt] <Frans |
| detoneren opvallen 1921 [Aanv wnt] <Frans |
| detox afkickafdeling van een verslavingszorgcentrum 1992 [Peptalk] <Engels |
| deuce bij tennis: gelijke stand 1951 [Aanv wnt] <Engels |
| deugd* het goed-zijn 1100 [Willeram] |
| deugen* goed zijn 1240 [Bern.] |
| deugniet* iemand die niet deugt, ondeugend kind 1564 [wnt] |
| deuken* een buts maken 1772 [wnt kwetsen] {3.1} |
| deun wijsje 1477 [Teuth.] <Duits {3.2} |
| deur* toegang tot woning e.d. 901-1000 [wps] |
[pagina 922]
[p. 922]
| deurwaarder* gerechtelijk ambtenaar 1523 [wnt] |
| deuterium zware waterstof 1942 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| deuvekater tussenwerpsel: bastaardvloek 1802-1809 [wnt] {4.3} |
| deuvel* pin 1549 [hws] {3.1} |
| deuvik* pin, stop in spongat 1599-1607 [Kil.] |
| deux-chevaux type personenauto 1979 [Wijnands&Ost] <Frans {3.2/4.1.10} |
| deux-pièces dameskostuum bestaande uit jasje en rok 1950 [Aanv wnt] <Frans |
| devaluatie vermindering van waarde 1768 [wnt vermindering] |
| deviant afwijkend 1984 [gvd] <Frans |
| deviatie afwijking 1669 [mey] <Frans |
| devies zinspreuk 1525 [wnt] <Frans |
| deviezen geldswaarden ter betaling van buitenlandse schulden 1847 [kku] <Duits |
| Devoon geologisch tijdvak 1911 [Heimans, Ons Krijtland 215] |
| devoot vroom 1393 [Claes] <Frans |
| devotie vroomheid 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| dextrose druivensuiker 1886 [kku] |
| deze* aanwijzend voornaamwoord 1130 [cg ii 1, 131] {2.5/4.2} |
| dezelfde, hetzelfde* aanwijzend voornaamwoord 1240 [vmnw] {4.2} |
| dia projectieplaatje 1942-1943 [Nederlandsch Jaarboek voor Fotokunst, 12b, 14b] |
| diabetes suikerziekte 1778 [wnt pis] <Latijn |
| diabolisch duivels 1824 [wei] <Frans |
| diabolo speelgoed 1914 [gvd] <Frans {4.1.18} |
| diachronisch in tijdsorde 1961 [gvd] |
| diaconaal vanwege de diaconie 1919 [wnt wijk ii] <Frans |
| diaconaat orde die volgt op het priesterschap 1847 [kku] <Frans |
| diacones pleegzuster 1872 [gvd] <Frans {4.1.8} |
| diadeem versierde hoofdband 1434 [mnw] <Frans |
| diafragma middenrif 1660 [wnt vleesch] <Latijn {3.2} |
| diafragma verstelbare lensopening 1885-1889 [wnt] <Frans |
| diagnose beschrijving van aandoening 1857 [wnt lepra] <Frans |
| diagonaal hoeklijn 1773 [wnt rhombus] <Frans |
| diagram grafische voorstelling 1872 [gvd] <Frans |
| diaken r.-k.: iem. die de hiërarchische wijding ontvangen heeft 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.8} |
| diaken prot.: kerkelijke armenverzorger 1572 [wnt] <Latijn {4.1.8} |
| diakritisch onderscheidend 1950 [gvd] <Frans |
| dialect streektaal 1723 [Claes Tw. 9] <Frans |
| dialoog tweespraak 1380-1425 [hws] <Frans |
| dialyse scheiding van stoffen 1912 [kku] <Frans |
| diamant edelgesteente 1287 [cg NatBl] <me Latijn |
| diameter middellijn 1625 [wnt voortdragen] <Frans |
| diapositief projectieplaatje 1898 [gvd] |
| diarree buikloop 1624 [wnt rheumatisme] <Frans {4.4} |
| diaspora verstrooiing buiten de landsgrenzen 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
| diastase eiwitachtig ferment 1847 [kku] <Frans |
| diatonisch voortschrijdend met hele of halve tonen 1809 [wnt toonladder] <Frans {3.2} |
| dibbes gemoedelijke persoonsaanduiding 1961 [gvd] |
| dichotomie indeling in tweeën 1720 [mey] <Frans |
| dicht* nauw aaneensluitend 1286 [cg I2, 1176] |
| dicht gedicht 1350 [mnw] |
| dichten verzen maken 1350 [mnw] <Latijn |
| dickeyseat zitplaats achterop wagen of motorfiets 1931 [kwt] <Engels |
| dictaat wat gedicteerd wordt 1841 [wnt titel] <Latijn |
| dictafoon dicteermachine 1920 [Aanv wnt] |
| dictator onbeperkt gezaghebber 1614 [wnt werf ii] <Latijn |
| dictatuur regering door dictator 1850 [wnt] <Frans of Latijn |
| dictee speloefening 1929 [kwt] <Frans |
| dicteren voorzeggen wat iem. moet opschrijven, voorschrijven 1451-1500 [mnw] <Frans |
| dictie zegging 1894-1908 [wnt] <Frans |
| dictionaire woordenboek 1758 [Kramer, Het Koninglyk Neder-Hoog-Duitsch Dictionnaire] <Frans |
| didactisch lerend 1838 [wnt vooraleer] <Frans |
| die* aanwijzend voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| dieet leefregel m.b.t. de voeding 1617 [wnt] <Frans |
| dief* iem. die steelt 1240 [Bern.] |
| diefstal daad van stelen 1562 [Deux-aes bijbel] <Duits |
| diegene* aanwijzend voornaamwoord 1284 [cg i] {4.2} |
| diehard fanatieke aanhanger 1929 [kwt] <Engels |
[pagina 923]
[p. 923]
| dienaar ondergeschikte 1348 [mnw] {1.2.4} |
| diender* politieagent 1866 [wnt] {1.2.4} |
| dienen* geschikt of dienstig zijn, functie vervullen 901-1000 [wps] |
| dienen* moeten, verplicht zijn 1642 [wnt] |
| dienst* het dienen 1240 [Bern.] |
| diep* ver naar beneden 701-800 [Claes] {2.3} |
| diepte* de afmeting diep, het diep-zijn 1301-1400 [mnw] |
| diepvriezen het invriezen beneden min 18 graden 1952 [Aanv wnt] <Engels |
| diepvriezer apparaat om levensmiddelen in te vriezen 1953 [Aanv wnt] {4.1.9} |
| dier* beest 901-1000 [wps] |
| dies jaarlijkse feestdag 1950 [Aanv wnt] <Latijn |
| diesel soort motor en de brandstof daarvoor 1907 [wp] <Duits |
| dieselmotor door gasolie aangedreven motor 1910 [wnt uitvoeren] <Duits {4.1.10} |
| dievegge vrouw die steelt 1440 [mnw] |
| differentieel de verschillen aanwijzend 1620 [wnt verdienen] <Frans |
| differentieel tandwielconstructie in achteras van auto's 1937 [Aanv wnt] <Frans |
| differentiëren uiteenlopen 1823 [wnt integreren] <me Latijn |
| diffractie buiging van stralen 1824 [wei] <Frans |
| diffusie vermenging (van vloeistoffen), verstrooiing (van stralen) 1669 [mey] <Frans |
| diffuus verspreid 1669 [mey] <Frans |
| difterie slijmvliesontsteking 1895 [wnt ziekte] <Frans |
| diftong tweeklank 1568 [Ruijs] <Latijn |
| digestie spijsvertering 1569 [wnt] <Frans |
| digibeet iem. die volstrekt onkundig is op het gebied van computers 1995 [De Coster 1999] |
| digitaal cijferverwerkend 1959 [Aanv wnt] <Frans |
| digitalis vingerhoedskruid 1663 [mey] <modern Latijn |
| dignitaris waardigheidsbekleder 1864 [wnt nat] <me Latijn {4.1.8} |
| dij* bovenbeen 901-1000 [wps] |
| dijenkletser* grap die uitbundige reactie oproept 1959 [Aanv wnt] {3.1} |
| dijk* aarden wal 1035 [Claes] {2.3} |
| dijkgraaf voorzitter van waterschapsbestuur 1330-1332 [mnw] |
| dijn* bezittelijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {4.2} |
| dik* (op)gezet 1089 [Claes] {2.3} |
| dikkop iem. met een dik hoofd 1620 [wnt] {3.1/5} |
| dikkop larve van een kikvors 1899-1906 [wnt] {3.1} |
| dikte* de afmeting dik, het dik-zijn 1351 [mnw] {3.1} |
| dikwerf* bijwoord van tijd: dikwijls 1744 [wnt water] {4.1.7} |
| dikwijls* bijwoord van tijd: vaak 1514 [mnw] {1.2.4/3.1} |
| dildo kunstpenis 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| dilemma moeilijke keuze 1765 [wnt dubbel i] <Latijn |
| dilettant amateur 1824 [wei] <Duits of Frans |
| diligence wagen voor personen- en postvervoer 1775 [wnt] <Frans {4.1.10} |
| diligent ijverig 1524 [hws] <Frans |
| dille* plantengeslacht 1225 [Claes] {4.1.6} |
| Diluvium Pleistoceen 1856-1860 [wnt] <Latijn |
| dime munt van tien dollarcent 1832 [wei] <Engels |
| dimensie afmeting 1650 [mey] <Frans |
| dimensie aspect 1947 [Aanv wnt] <Engels |
| diminuendo afnemend in sterkte 1805 [mey] <Italiaans {3.2} |
| diminutief verkleinwoord 1584 [Spieghel, Twee-spraack] <Latijn |
| dimmen licht temperen 1934 [kwt] <Engels {1.2.5} |
| dimmen zich rustig houden 1980 [Onze Taal dec. 1980, 115] {1.2.5} |
| dimorf in twee kristalvormen voorkomend 1847 [kku] <Frans |
| dim sum Chinese maaltijd van gevarieerde hapjes 2000 [nrc-h 28/10/00] <Chinees {3.2/4.1.6} |
| dinar munteenheid van o.a. Algerije, Bahrein, Irak, Jordanië, Koeweit, Libië en Tunesië 1824 [wei] <Arabisch {3.2/4.1.12} |
| diner avondmaaltijd 1782 [wnt] <Frans |
| ding* zaak, voorwerp 901-1000 [wps] {1.2.3} |
| dingdong deurbel met twee toonhoogten 1986 [koe] <Engels {3.1} |
| dingen* trachten te krijgen 1240 [Bern.] |
| dinges aanduiding van personen of zaken waarvan men de eigennaam niet wil noemen 1784-1785 [wnt] <Duits |
| dinghy bootje 1912 [kku] <Engels {4.1.11} |
| dingo hondachtige 1869 [Sijthoffs wrdb. voor kennis en kunst] <Engels {4.1.3} |
| dink dropshot vlak achter het net 1992 [gvd] <Engels |
| dinky toy kleine metalen auto op schaal 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.18} |
[pagina 924]
[p. 924]
| dinosaurus voorhistorische hagedis 1892 [wnt tuf i] |
| dinosaurus iemand van de oude stempel 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| dinsdag* derde dag van de week 1269 [cg i 1, 133] {3.1/4.1.7} |
| diocees bisdom 1788 [wnt veinzen i] <Frans |
| diode buis met twee elektroden 1937 [wnt triode] |
| dioptrica leer van de lichtbreking 1734 [HubWes] |
| dioptrie eenheid van sterkte van lenzen 1912 [kku] |
| diorama schildering die bij op- en doorvallend licht bekeken kan worden 1847 [kku] |
| dioxine gevaarlijke chemische stof 1977 [Picarta: titel van J. Voetberg] |
| dip inzinking 1989 [Peptalk] <Engels |
| diploma bewijs van slagen voor examen 1656 [wnt] <Latijn |
| diplomaat behartiger van belangen in buitenland 1841 [wnt voorval i] <Frans |
| diplopie het dubbelzien 1824 [wei] <Frans |
| dipool dubbele pool 1942 [Aanv wnt] |
| dippen* eventjes indopen 1829 [wnt] |
| diptera tweevleugeligen 1824 [wei] <modern Latijn |
| diptiek tweeluik 1886 [Aanv wnt] <Frans |
| direct rechtstreeks, ogenblikkelijk 1647-1648 [wnt] <Frans |
| directeur hoogste bestuurder 1618 [Courante uyt Italien, 15 okt. 1a] <Frans |
| directoire damesonderbroek 1929 [kwt] |
| directory lijst met alle programma's en bestanden die op een schijfgeheugen aanwezig zijn 1981 [Mini/micro computer okt. 9, 70] <Engels |
| dirham munteenheid van Marokko en de Verenigde Arabische Emiraten 1832 [wei] <Arabisch {3.2/4.1.12} |
| dirigent orkestleider 1910 [wnt] <Duits {3.2} |
| dirigeren richten, besturen 1497 [hws] <Frans |
| dirigisme geleide economie 1952 [kwt] <Frans {3.2} |
| dirken* kakken 1911 [wnt dirken] {4.4} |
| dis gedekte tafel 901-1000 [wps] <Latijn {2.5/4.1.9} |
| dis met een halve toon verhoogde d 1832 [wei] <Duits {3.2} |
| disagio de mindere waarde van een valuta t.o.v. de pariteit 1886 [kku] <Italiaans {3.2} |
| discant sopraan, hoge tonen 1265-1270 [cg Lut.K] <me Latijn {3.2/4.1.16} |
| discipel leerling 1285 [cg Rijmb.] <Frans {4.1.8} |
| discipline tucht 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| discipline vak 1961 [gvd] <Engels |
| disco discotheek 1979 [R84] <Engels |
| disco popmuziek met veel herhalingen 1982 [R84] <Engels {4.1.16} |
| disconteren vóór de vervaldag verzilveren van wissel 1765 [wnt] <Frans |
| disconto korting op wissel wegens vervroegde betaling 1620 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| discotheek verzameling grammofoonplaten 1932 [Aanv wnt] <Frans |
| discotheek dansgelegenheid 1968 [kwt] <Engels |
| discount kortingwinkel 1974 [R75] <Engels |
| discours gesprek 1578 [wnt wijdloopig] <Frans |
| discreet bescheiden 1624-1629 [wnt] <Frans |
| discrepantie tegenstrijdigheid 1650 [mey] <Latijn {1.2.6} |
| discretie bescheidenheid 1627 [wnt] <Frans |
| discrimineren niet gelijk behandelen 1955 [Aanv wnt] <Frans |
| disculperen ontlasten, verontschuldigen 1847 [kku] <Frans |
| discursief redenerend 1824 [wei] <Frans |
| discus werpschijf 1832 [wei] <Latijn |
| discussie gedachtewisseling 1790 [wnt vindicatie] <Frans |
| discuteren van gedachten wisselen 1847 [kku] <Frans |
| disharmonie gebrek aan overeenstemming 1869 [wnt wederkomst] |
| disk schijfgeheugen 1974 [accu-map, bul. 6, 5/11, 20] <Engels |
| diskette floppy 1980 [hcc nieuwsbrief nov. 34] <Engels |
| diskjockey aankondiger van grammofoonplaten 1955 [Stoop] <Engels |
| diskrediet slechte naam 1886 [kku] |
| diskwalificeren ongeschikt verklaren 1898 [gvd] |
| disparaat niet bij elkaar passend 1824 [wei] <Frans |
| dispensatie vrijstelling 1292 [cg I3, 1720] <Frans |
| dispenser doosje voor tabletten 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| dispenseren vrijstellen 1672 [wnt dispensatie] <Frans |
| dispersie kleurschifting 1900 [wnt anomaal] <Latijn |
| display uitstalling 1974 [Posthumus] <Engels |
| disponeren beschikken, regelen 1456 [hws] <Latijn |
[pagina 925]
[p. 925]
| disponibel beschikbaar 1823 [wnt korvet] <Frans |
| dispositie beschikking 1456 [hws] <Frans |
| disputeren (wetenschappelijk) redetwisten 1240 [Bern.] <Frans |
| dispuut redetwist 1566 [wnt ventileeren] <Frans |
| dispuut studentenclub 1841 [wnt] <Frans |
| dissel* disselboom 1460-1514 [mnw] |
| dissenter andersdenkende 1769 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| dissertatie proefschrift 1793-1796 [wnt] <Frans |
| dissident andersdenkende 1824 [wei] <Frans |
| dissimilatie het ongelijk maken (in taalkunde) 1886 [kku] <Frans |
| dissonant wanklank 1650 [wnt wanluidend] <Frans |
| distel* stekelige plant 1240 [Bern.] |
| distichon tweeregelig vers 1841 [wnt reputatie] <Latijn |
| distillaat product van distillatie 1863 [Rijnhart i, 509b] <Latijn |
| distilleren zuiveren d.m.v. verdamping 1481 [hws] <Frans |
| distinctie onderscheiding 1504 [hws] <Frans |
| distinctief onderscheidend 1824 [wei] <Frans |
| distorsie verzwikking 1669 [mey] <Frans |
| distribueren verdelen 1404 [hws] <Frans |
| distributie verdeling 1531 [wnt arm ii] <Frans |
| district ambtsgebied 1588 [Claes] <Frans |
| dit* aanwijzend voornaamwoord 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] {4.2} |
| dithyrambe loflied, oorspronkelijk op Bacchus 1824 [wei] <Latijn |
| dito evenzo 1562 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| diva gevierde actrice 1914 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| divan rustbank 1871 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| divergeren uiteenwijken 1824 [wei] <Frans |
| divers verschillend 1272 [cg i 1, 228] <Frans |
| diversificatie spreiding 1970 [Picarta: titel van P. Croon] <me Latijn |
| diversiteit verscheidenheid 1540 [wnt verifieeren] <Frans |
| divertimento klein muziekwerk 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| dividend periodieke winstuitkering 1745 [wnt wisselgeld] <Frans |
| dividivi peulen 1847 [kku] <Spaans {3.1/3.2} |
| divisie grote afdeling 1365 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| dixi ik heb gezegd 1872 [gvd] <Latijn |
| dixieland soort jazzmuziek 1956 [Van Zuylen, Radio- en televisie-enc.] <Engels {4.1.16} |
| djati houtsoort 1724-1726 [wnt rustplaats] <Indonesisch {3.2} |
| djellaba gewaad van mannen in de Maghrib 1996 [Vd Sijs 1996] <Arabisch {3.2} |
| djinn geest 1886 [kku] <Arabisch {3.2} |
| DNA hoofdbestanddeel van de chromosomen 1968 [kwt] <Engels |
| do muzieknoot 1601-1700 [wp] <Italiaans {3.2} |
| dobbelen met dobbelstenen werpen 1324-1341 [Stadb. Zwolle i] {4.1.18} |
| dobbelsteen kleine kubus met ogen van één tot zes 1240 [Bern.] |
| dobber* drijver 1412 [hws] |
| dobberen* drijven 1627 [wnt] {3.1} |
| dobermannpincher hondensoort 1919 [kwt] <Duits {3.2/4.1.3} |
| dobli-spiegel spiegel aan vrachtwagen die zicht geeft in de dode hoek 1999 [Sanders 2001] <L {3.4} |
| dobra munteenheid van Sao Tomé en Principe 1977 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Portugees {3.2/4.1.12} |
| docent leraar 1805 [mey] <Latijn |
| docentschap plaats of functie als docent 1976 [gvd] |
| doceren onderwijzen 1539 [wnt termijn i] <Latijn |
| doch* nevenschikkend voegwoord 1100 [Willeram] {4.2} |
| dochter* kind van het vrouwelijk geslacht 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| dociel leerzaam, gedwee 1650 [mey] <Frans |
| doctor academische graad 1557 [wnt] <Latijn |
| doctoraal van een doctor 1698 [mey] <me Latijn |
| doctoraat graad van doctor 1485 [hws] <me Latijn |
| doctorandus iem. die geslaagd is voor doctoraalexamen 1790 [wnt voordragen] <me Latijn |
| doctrine leerstelling 1529 [wnt] <Latijn |
| docudrama combinatie van documentaire en drama 1985 [De Coster 1999] <Engels {4.1.15} |
| document bescheid 1614 [wnt waarschuw] <Frans |
| documentaire film waarin feiten worden vastgelegd 1963 [wnt retrospectief] <Frans {3.2/4.1.15} |
| documercial reclamefilmpje in de vorm van een documentaire 1987 [De Coster 1999] <Engels {4.1.15} |
[pagina 926]
[p. 926]
| docusoap combinatie van documentaire en soap 1993 [Sanders 2001] <Engels {4.1.15} |
| dodecaëder twaalfvlak 1886 [kku] <Frans |
| dodecafonie twaalftonig stelsel 1956 [Enc. van de muziek] |
| doden* van het leven beroven 1240 [Bern.] |
| dodo uitgestorven vogelsoort 1853 [wnt] <Portugees {3.1/3.2} |
| doedelzak blaasinstrument 1783 [Toll.] <Duits {3.2/4.1.16} |
| doe-het-zelfwinkel* winkel met materialen voor de amateur 1957 [wp jaarboek 1962] {3.1} |
| doeg* tussenwerpsel: groet 1974 [Vd Toorn, Gesch. Ned. Taal 556] {4.3} |
| doei* tussenwerpsel: groet 1975 [Vd Toorn, Gesch. Ned. Taal 556] {1.2.2/4.3} |
| doejoeng zeekoe 1863 [kku] <Indonesisch {3.2/4.1.3} |
| doek* geweven stof 1240 [Bern.] {4.1.9} |
| doel* mikpunt 1579 [wnt] |
| doelen* mikken 1623 [wnt] |
| doelmatig geschikt voor het doel 1801 [wnt voortbrenging] |
| doem* oordeel, vloek 901-1000 [wps] {3.1} |
| doemdenken* sombere gedachten over de toekomst hebben 1980 [Sanders 1999] {4.4} |
| doen* handelen, plaatsen 901-1000 [wps] |
| doerak gemeen mens 1879 [Stoett] <Russisch {3.2} |
| doerian vrucht 1596 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.2} |
| does hondensoort 1914 [gvd] {4.1.3} |
| doetje* sukkel 1632 [wnt] |
| doezelen* suf zijn 1911 [wnt doezelen ii] {3.1} |
| dof* mat, gedempt 1608 [wnt voos i] {1.2.4} |
| doffer* mannetjesduif 1287 [cg NatBl] |
| dog hondensoort 1546 [hws] <Engels {3.2/4.1.3} |
| dog-cart licht rijtuig 1912 [kku] <Engels {4.1.10} |
| doge titel van hoogste overheidspersoon in Venetië en Genua 1653 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| dogma vastomlijnd geloofsartikel 1804 [wnt leerstelling] <Latijn |
| dojo judoschool 1961 [gvd] <Japans {3.2} |
| dok inrichting voor scheepsreparaties 1525 [hws] <me Latijn |
| doka donkere kamer 1942-1943 [Nederlandsch Jaarboek voor Fotokunst, plaat xv] <L {1.1/1.2.5/3.4} |
| dokken betalen 1509 [wnt] <Romani {3.2} |
| dokken schepen in het dok brengen 1671 [wnt] |
| doksaal wand tussen koor en schip van een kerk 1276 [cg i 1, 332] <me Latijn {1.2.4/3.2} |
| dokter arts 1576 [wnt] <Latijn {1.2.3/4.1.13/5} |
| dol* krankzinnig, dwaas 1240 [vmnw] |
| dol* roeipen 1286 [cg i Dordrecht] |
| dolblij* buitengewoon blij 1916 [wnt dol z.j.] {4.4} |
| dolby systeem voor ruisonderdrukking 1991 [Spectrum Muziek lexicon] <Engels |
| dolce zacht, lieflijk 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| dolen* dwalen 1240 [Bern.] |
| dolendo klagend 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| dolfijn walvisachtige 1287 [cg NatBl] <Frans {4.1.3} |
| dolgraag* buitengewoon graag 1838 [Beets, Camera Obscura 297] {4.4} |
| dolk steekwapen 1513 [Claes Tw. 11] <Duits {4.1.14} |
| dollar munteenheid van o.a. Australië, Canada, Nieuw-Zeeland, de vs en enige staten in Azië, Afrika en het Caribisch gebied 1821 [Sanders 1995] <Engels {4.1.12} |
| dolle Mina strijdster voor vrouwenemancipatie 1970 [Sanders 1993] {1.2.1/4.4} |
| dollen* uitgelaten handelen 1401-1450 [mnw] |
| dolmen megalithisch grafmonument 1847 [kku] <Frans |
| dom* niet wijs 901-1000 [wps] |
| dom kerk 1574 [wnt vrede] <Frans |
| dom Portugese titel 1574 [wnt] <Portugees {3.2} |
| dombo sufferd 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| domein gebied 1602 [wnt] <Frans |
| domicilie woonplaats 1535 [wnt wet i] <Latijn |
| dominant overheersend 1824 [wei] <Latijn |
| dominee predikant 1619 [De Jonge iv, 149] <Latijn {4.1.8} |
| domineren overheersen 1467-1490 [hws] <Frans |
| dominicaan monnik van de orde van Sint-Dominicus 1637 [wnt] <me Latijn {4.1.8} |
| dominion autonoom deel van het Britse Rijk 1931 [kwt] <Engels |
| domino spel met dominostenen 1854 [Kappler, Nederlandsch-Guyana 10] {4.1.18} |
| dommekracht* werktuig 1660 [wnt] |
| dommelen* dutten 1685 [wnt] {3.1} |
| domoor* dom mens 1757 [wnt] |
| dompelen* onder laten gaan in vloeistof 1598 [wnt] {3.1} |
| domper* kapje om vlam te doven 1691 [Sewel 66b] |
| dompig* mistig 1562 [Claes Tw. 11] |
| dompteur dierentemmer 1907 [kwt] <Frans |
| don heer, eretitel 1577 [wnt verwissen] <Spaans of Italiaans {3.2} |
| donateur schenker 1612 [wnt vertijgen] <Frans |
[pagina 927]
[p. 927]
| donatie schenking 1650 [mey] <Frans |
| donder* geluid bij bliksemslag 1240 [Bern.] {3.1} |
| donderdag* vijfde dag van de week 1257 [cg i 1, 68] {3.1/4.1.7} |
| donderen* hard lawaai maken, o.a. van donder 1240 [Bern.] {3.1} |
| donders* tussenwerpsel: krachtterm 1713 [wnt] {4.3} |
| doneren geven 1562 [Aanv wnt] <Latijn |
| dong munteenheid van Vietnam 1946 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Vietnamees {4.1.12} |
| donk* moeras, hoogte daarbij 694 [Claes] {2.3} |
| donker* niet licht 1240 [Bern.] {4.1.5} |
| donna vrouwelijke eretitel 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| donor gever van bloed, organen e.d. 1947 [kwt] <Engels |
| donquichotterie handeling uit onberedeneerd idealisme 1799 [wnt vol i] |
| dons* pluizig haar 1240 [Bern.] |
| donut rond, luchtig soort gebak met een gat in het midden 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.6} |
| dood* toestand waarin men niet meer leeft 901-1000 [wps] |
| dood* niet meer levend 1100 [Willeram] |
| doodarm* zeer arm 1830 [wnt wel v] {4.4} |
| dooddoener* algemeen gezegde dat niets bewijst 1858 [wnt] |
| doodeerlijk* zeer eerlijk 1901 [wnt refugié] {4.4} |
| doodleuk* kalmweg 1897 [wnt reporter] {4.4} |
| doodsbang* zeer bang 1866 [wnt dood i] {4.4} |
| doodstil* zeer stil 1676 [wnt dood ii] {4.4/5} |
| doodverven* kenschetsen 1642 [wnt] |
| doodziek* zeer ziek 1633 [wnt dood] {4.4} |
| doof* niet kunnende horen 1240 [Bern.] |
| dooien* ophouden te vriezen 1287 [cg NatBl] |
| dooier* centrale deel van vogelei 1287 [cg NatBl] |
| dook* ijzerstaaf om hout en stenen te verbinden 1827 [wnt schoen] |
| doopsgezinde* aanhanger van een protestantse beweging die volwassenendoop voorstaat 1603 [wnt] {4.1.8} |
| doopvont bekken met doopwater 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| door* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| doordat* onderschikkend voegwoord 1859-1860 [Nieuwe Taalgids 1982, 340] {4.2} |
| doorgaans* bijwoord van tijd: gewoonlijk 1575 [wnt wegvloeien] {3.1} |
| doorgronden* volledig doorzien 1265-1270 [cg Lut.K] |
| doorheen* voorzetsel 1619 [wnt] {4.2} |
| doorheen* bijwoord van richting 1731-1735 [wnt] |
| doorluchtig* verheven 1401-1425 [mnw] |
| doorn* puntig uitsteeksel aan plant 721 [Künzel] {2.3} |
| doortrapt* sluw 1555 [wnt weder iii] |
| doorwrocht* grondig 1653 [wnt] |
| doos kartonnen omhulsel 1361 [mnw] |
| doos* (onnozele) vrouw 1642 [wnt] |
| doos vagina 1650 [wnt] {4.4} |
| dop* schaal 1287 [cg NatBl] |
| dope stimulerend middel 1968 [kwt] <Engels {4.1.6} |
| dopen* dompelen, door doop in geloofsgemeenschap opnemen 1240 [Bern.] |
| doping gebruiken van stimulerende middelen in sport 1930 [Aanv wnt] <Engels |
| doppen* pellen 1401-1450 [mnw] |
| dor* onvruchtbaar door droogte 918-948 [Künzel] {2.3} |
| dorade goudmakreel 1764 [hou i, 7, 767] <Spaans {3.2} |
| dorknoper* saaie, strenge ambtenaar 1951 [Mondria, Bommelbibl.] {4.4} |
| dorp* plattelandsgemeente 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| dorpel* drempel 701-800 [Lex Salica] {2.2/3.2} |
| dors jonge kabeljauw 1351-1400 [mnw] <Oudnoor(d)s {3.2} |
| dorsen* zaad uit de aren slaan 1285 [cg Rijmb.] |
| dorst* verlangen (naar drinken) 901-1000 [wps] |
| dorsten* verlangen naar 1240 [Bern.] |
| dos-à-dos rijtuigje 1883 [Java-Bode 1/9, 1b] <Frans {4.1.10} |
| doseren een dosis bepalen 1914 [Aanv wnt] <Frans |
| dosis hoeveelheid 1663 [Claes] <me Latijn |
| dossier papieren over één onderwerp 1856 [wnt] <Frans |
| dot* pluk 1554 [wnt] |
| dot* lief persoon 1836 [wnt] |
| dotatie schenking 1558 [Aanv wnt] <Frans |
| dotcom commercieel internetbedrijf 1999 [Sanders 2000] <Engels |
| dotteren het verwijden van bloedvaten 1989 [De Coster 1999] |
| douairière adellijke weduwe 1669 [mey] <Frans |
| douane dienst voor in- en uitvoerrechten 1813 [wnt regulier i] <Frans {3.2} |
| doublé met edelmetaal bedekt 1888 [Aanv wnt] <Frans |
| double-breasted met elkaar bedekkende voorpanden en twee rijen knopen 1984 [gvd] <Engels {3.2} |
[pagina 928]
[p. 928]
| doubleren verdubbelen 1581 [Aanv wnt] <Frans |
| doublet dubbel exemplaar 1771 [hou i, 15, 203] <Frans |
| douceur fooi 1681 [Aanv wnt] <Frans |
| douche stortbad 1847 [kku] <Frans |
| doven* uitdoen 1611 [wnt] |
| dovenetel* plantengeslacht 1514 [Groten Herbarius] |
| Dow-Jonesindex index van koersen van Amerikaanse effecten 1989 [Peptalk] <Engels |
| down neerslachtig 1878 [Aanv wnt] <Engels |
| downloaden binnenhalen van gegevens uit een andere computer 1985 [hcc nieuwsbrief nov. 10, 15] <Engels |
| dozijn telwoord: twaalftal 1286 [cg I2, 1161] <Frans {4.2} |
| dra* bijwoord van tijd: spoedig 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.1.7} |
| draad* garen, vezel 1236 [cg i 1, 23] |
| draaiboek script 1950 [gvd] <Duits {3.2} |
| draaien* keren, wenden 1240 [Bern.] |
| draak fabelachtig monster 1240 [Bern.] <Latijn |
| drab* droesem 1599 [Kil.] |
| drachme oude Griekse munt, munteenheid van Griekenland 1637 [Statenvertaling (1 Kronieken 29:7)] <Latijn of Grieks {4.1.12} |
| drachtig* zwanger 1285 [cg Rijmb.] |
| draconisch zeer streng 1869 [wnt vermaard] |
| draf* afval na bierbrouwen 1101-1200 [Tavernier] {2.4} |
| draf* gang van een paard 1351-1400 [mnw] |
| dragee versuikerde tablet 1948 [kwt] <Frans |
| dragen* ondersteunen, bij zich hebben, aan hebben 1100 [Willeram] |
| dragline graafmachine 1934 [Aanv wnt] <Engels {4.1.10} |
| dragon slangenkruid 1554 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| dragonder cavalerist 1666 [Claes] <Duits {4.1.14} |
| dragonder heerszuchtig persoon 1899-1906 [wnt] <Duits |
| draineren ontwateren 1872 [gvd] <Frans |
| draisine loopfiets 1824 [wei] <Duits {4.1.10} |
| dralen* talmen 1546 [Claes] |
| dralon kunststof 1957 [wp jaarboek 1958] <Duits {3.2/4.1.9} |
| dram munteenheid van Armenië 1994 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Armeens {4.1.12} |
| drama toneelstuk 1778 [Picarta: titel van Hartsen] <Latijn {4.1.15} |
| dramady mengvorm van een drama en een comedy 1991 [De Coster 1999] <Engels {4.1.15} |
| dramaturg toneelschrijver, toneeladviseur 1847 [kku] <Frans |
| drammen* aandringen 1477 [Teuth.] |
| drank* drinkbaar vocht 901-1000 [wps] {4.1.6} |
| drank* sterkedrank 1580 [wnt] {4.1.6} |
| draperen omhangen met een ruim hangend gewaad 1861 [wnt] <Frans |
| draperie hangende stof als versiering 1854-1855 [wnt] <Frans |
| drassig* doorweekt (van grond) 1771 [wnt] |
| drastisch krachtig 1824 [wei] <Frans |
| draven* rennen 1350 [mnw] |
| draw gelijk spel 1914 [gvd] <Engels |
| drawback nadelige omstandigheid 1912 [kku] <Engels |
| dreadlocks haardracht van ongekamde krullen 1984 [De Coster 1999] <Engels |
| dreadnought slagschip 1912 [kku] <Engels {4.1.11} |
| drecht* overvaart, doorwaadbare plaats 1105 [Claes] {2.3} |
| dreef* brede landweg 1285 [cg I2, 978] |
| dreg haak, baggerbeugel 1384-1407 [mnw] <Engels {3.2} |
| dreigen* bedreigend bejegenen 1240 [Bern.] |
| dreinen* zeuren 1886 [wnt] {3.1} |
| drek* uitwerpselen, vuil 1285 [cg Rijmb.] |
| drempel* verhoging bij deur 1567 [Claes] {3.2} |
| drenkeling* die dreigt te verdrinken of verdronken is 1635 [wnt] |
| drenken* te drinken geven 901-1000 [wps] {3.1/5} |
| drentelen* zonder doel rondlopen 1678 [wnt] {3.1} |
| drenzen* zeuren 1477 [Teuth.] {3.1} |
| dresseren africhten 1650 [Claes] <Frans |
| dressing slasaus 1974 [Posthumus] <Engels {4.1.6} |
| dressoir buffet 1350 [mnw] <Frans {4.1.9} |
| dressuur africhting 1833 [wnt veld i] |
| dreumes* klein kind 1843 [wnt] {4.1.4} |
| dreunen* met een zwaar geluid trillen 1620 [wnt] {3.1} |
| dreutelen* talmen 1599 [Kil.] {3.1} |
| drevel* drijfijzer 1384-1407 [mnw] {3.1} |
| dribbelen* met kleine passen lopen 1412 [mnw] {3.1} |
| dribbelen met de bal lopen 1914 [gvd] <Engels |
| drie* telwoord 820 [Künzel] {2.3/4.2} |
| driehoek* deel van plat vlak door drie lijnen ingesloten 1351 [mnw] {3.1/5} |
| drieling* drie tegelijk geboren kinderen van één ouderpaar 1773 [wnt] |
[pagina 929]
[p. 929]
| drieluik* schilderstuk met drie panelen 1891 [wnt kruis] |
| driest* vermetel 1324-1341 [Stadb. Zwolle i] |
| driewieler* voertuig met drie wielen 1869 [wnt twee] {3.1/4.1.10} |
| drift* hartstocht 1657 [wnt] |
| drift* plotselinge woede 1689 [wnt] |
| drijfveer beweegreden 1793 [wnt] <Duits |
| drijten* kakken 1599 [Kil.] {4.4} |
| drijven* voor zich uit doen gaan 1100 [Willeram] |
| drijven* op een vloeistof liggen 1339 [mnw] |
| dril gekeperd weefsel 1860-1861 [wnt] <Duits {4.1.9} |
| dril* gelei 1867 [wnt] |
| drilboor* bepaalde boor 1840 [wnt drillen] |
| drillen* boren 1460 [mnw] |
| drillen* africhten 1724-1726 [wnt] |
| dringen* druk doen gelden 1290 [cg ii 1 En.Codex] |
| drinkebroer* dronkaard 1539 [wnt] |
| drinken* vloeistof tot zich nemen 901-1000 [wps] {3.1} |
| drive bridgewedstrijd 1936 [bvc-krant 2 okt., 4a] <Engels |
| droef* neerslachtig 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| droefenis* bedroefdheid 1450 [mnw] {3.1} |
| droes duivel 1561 [wnt droes i] <? {3.5} |
| droes* paardenziekte 1573 [Claes] |
| droesem* bezinksel 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| drogbeeld chimère 1872 [gvd] <Duits |
| drogen* droogmaken 1240 [Bern.] |
| drogeren drogerende middelen toedienen 1984 [gvd] <Frans |
| drogist verkoper van drogerijen 1574 [Claes] <Frans {4.1.13} |
| drol* keutel 1903 [wnt] {4.4} |
| drom* menigte 1637 [wnt] |
| dromedaris hoefdier 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.3} |
| dromen* een droom hebben 1240 [Bern.] |
| drommel beklagenswaardig persoon 1782 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| drommels* tussenwerpsel: bastaardvloek 1682 [wnt] {4.3} |
| dronken* beschonken 1100 [Willeram] |
| droog* niet nat 1100 [Willeram] |
| droogstoppel saai mens 1860 [wnt] {4.4} |
| droom* voorstelling in de slaap 1240 [Bern.] {3.1} |
| drop* druppel 901-1000 [wps] {4.1.1} |
| drop-out mislukkeling 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| droppen afzetten 1946 [De Vooys] <Engels |
| droschke huurrijtuig 1832 [wei] <Duits {4.1.10} |
| drossen deserteren 1707 [wnt opdrossen] <? {3.5} |
| drost* bestuursambtenaar 1557 [wnt] |
| droste-effect repeterend effect 1984 [gvd] {4.4} |
| drug verdovend middel 1968 [Aanv wnt] <Engels {4.1.6} |
| drugsbaron die op grote schaal drugs verhandelt 1996 [Vd Sijs 1996] |
| druïde Keltische priester 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Latijn |
| druif* vrucht van de wijnstok 1100 [Willeram] {4.1.2} |
| druiloor* lijzig persoon 1719 [wnt] |
| druipen* in druppels neervallen 901-1000 [wps] |
| druisen* aanhoudend geluid voortbrengen 1562 [Toll.] {3.1} |
| druk* het drukken 1351-1400 [mnw] |
| drukken* duwen, zwaar liggen op 1240 [Bern.] |
| drukken* d.m.v. een pers letters of afbeeldingen op papier drukken 1567 [wnt zetten] |
| drukken* zijn behoefte doen 1950 [gvd] {4.4} |
| drukker* iem. die boeken drukt 1626 [wnt] {4.1.13} |
| drukknoop knoop waarvan de delen op elkaar sluiten 1908 [wnt drukken] <Duits |
| drukte* het druk-zijn 1700 [wnt] {3.1} |
| drum slaginstrument 1934 [De Echo 10/3, 227] <Engels {4.1.16} |
| drumstick boutje van gevogelte 1984 [gnn] <Engels {4.1.6} |
| druppel* vochtdeeltje 1240 [Bern.] {1.1/3.1/4.1.1/5} |
| dry niet zoet (van wijn) 1912 [kku] <Engels |
| D-trein trein die naar het buitenland gaat 1908 [wnt luxueus] |
| dubbel telwoord: tweevoudig 1278 [cg i 1, 363] <Frans {4.2} |
| dubbeldekker autobus met twee verdiepingen 1976 [gvd] <Engels {4.1.10} |
| dubbelganger iem. die buitengewoon sterk op een ander lijkt 1879 [wnt] <Duits |
| dubbeltje muntstuk 1612 [Toll.] {4.1.12} |
| dubben twijfelen 1550 [wnt dubben i] |
| dubben nasynchroniseren 1984 [gvd] <Engels |
| dubieus twijfelachtig 1562 [wnt uitlander] |
| dubloen dubbele dukaat 1596 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| duce fascistische regeringsleider 1926 [kwt] <Italiaans {3.2} |
| duchten* vrezen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| duel tweegevecht 1636 [wnt zwaarte] <Frans |
| duet tweestemmig gezang 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans of Duits {3.2} |
[pagina 930]
[p. 930]
| duf* suf, muf 1599-1607 [Kil.] {1.2.4} |
| duffel* dikke wollen stof 1637 [Sanders 1995] {4.1.9} |
| dug-out ruimte voor reservespelers 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| duidelijk* gemakkelijk te begrijpen of te zien 1557 [wnt] |
| duiden* wijzen, uitleggen 1200 [cg ii 1 Servas] |
| duif* duifachtige 901-1000 [wps] {4.1.6} |
| duig stuk hout van de wand van een vat 1286 [cg I2, 1115] <me Latijn {3.2} |
| duiken* onder water gaan 1287 [cg NatBl] |
| duiken* bukken 1301-1400 [mnw] |
| duim* voorste vinger 1240 [Bern.] {3.1} |
| duin zandheuvel 1067 [Claes] <Keltisch {2.3/3.2} |
| duister* zonder licht 1370 [mnw] {4.1.5} |
| duisternis* afwezigheid van licht 901-1000 [cg wps Gloss.] {3.1/5} |
| duit koperen munt 1268 [mnw] <Oudnoor(d)s {3.2/4.1.12} |
| duivel het kwaad als persoon 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] <Latijn {2.5} |
| duizelen* draaierig worden 1301-1400 [hws] {3.1} |
| duizend* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| dukaat gouden munt 1525 [De Bruijn Tw. 10] <Frans {4.1.12} |
| dukaton zilveren munt 1618 [Van Gelder 1965] <Frans {4.1.12} |
| dukdalf zware meerpaal 1671 [Toll.] |
| dulden* verdragen, toelaten 1477 [Teuth.] |
| dumdumkogel kogel die bij inslag uitzet 1899 [Sanders 1995] {1.2.5/3.1/4.1.14} |
| dummy model van uitvoering, pop 1931 [kwt] <Engels |
| dumpen onder de markt verkopen, storten 1972 [Aanv wnt] <Engels |
| dun* niet dik, smal 1240 [Bern.] |
| dunk basketbal: sprong waarbij de bal van bovenaf in het net wordt geworpen 1984 [gnn] <Engels |
| dunken* als mening hebben 1240 [Bern.] |
| duo koppel 1618 [wnt trio] <Italiaans {3.2} |
| dupe bedrogene 1697 [wnt] <Frans |
| duplicaat kopie 1657 [wnt] <Latijn |
| dur majeur 1618 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| duratief voortdurend 1898 [gvd] <Frans |
| duren tijd in beslag nemen, voortduren 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Frans {1.3} |
| durfal* iemand die alles durft 1916 [wnt durven] |
| duro munt 1950 [gvd] <Spaans {3.2} |
| durven* wagen 1568 [wnt] {1.1} |
| dus* bijwoord van kwantiteit: op deze wijze, aldus 1100 [Willeram] {2.5} |
| dus* nevenschikkend voegwoord 1350 [mnw] {4.2} |
| dusdanig* aanwijzend voornaamwoord 1237 [cg i 1, 32] {4.2} |
| duster ochtendjas voor dames 1958 [wp jaarboek 1959] <Engels {3.2} |
| dutten* suffen, soezen 1642 [wnt] |
| duur* kostbaar 1100 [Willeram] |
| duur het (voort)duren 1599-1607 [Kil.] |
| duurte* het duur-zijn 1641-1642 [wnt] {3.1} |
| duwen* door drukking voortbewegen 1285 [cg Rijmb.] |
| dvd digitale videodisk 1994 [nrc-h 17/12/94, 15] <Engels {4.1.17} |
| dwaas* zonder verstand 1287 [cg NatBl] |
| dwalen* zich vergissen (in de weg) 901-1000 [wps] |
| dwang* machtsuitoefening 1455 [mnw] |
| dwarrelen* zich zwevend verplaatsen 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| dwars* scheef, weerbarstig 1265-1270 [cg Lut.K] |
| dwarsbomen* moeilijkheden in de weg leggen 1872 [gvd] |
| dweil* schoonmaakdoek 1546 [Naembouck] {1.2.3} |
| dwepen* overdreven verering koesteren 1785 [wnt] |
| dwerg* onnatuurlijk klein mens 1301-1400 [mnw] |
| dwingeland* tiran 1540 [wnt verabelen] |
| dwingen* noodzaken 1265-1270 [vmnw] |
| dynamiek stuwkracht 1847 [kku] <Frans |
| dynamiet springstof 1871 [wnt] {4.1.14} |
| dynamo toestel voor opwekking van elektrische energie 1894 [wnt vereffening] <Engels |
| dynastie vorstenhuis 1816 [wnt] <Frans |
| dyne eenheid van kracht 1895 [Aanv wnt] <Frans |
| dysenterie besmettelijke darmontsteking 1624 [wnt verduffen] <Frans |
| dyslexie woordblindheid 1923 [Aanv wnt] |
| dyspepsie slechte spijsvertering 1624 [Aanv wnt] <Frans |
| dyspneu ademnood 1624 [Aanv wnt] <Latijn |
| dysprosium chemisch element 1950 [gvd] <modern Latijn |
| dystrofie slechte ontwikkeling door storing in voedseltoevoer 1847 [Aanv wnt] |
[pagina 931]
[p. 931]
| easy listening gemakkelijk in het gehoor liggende popmuziek 1992 [De Coster 1992] <Engels {4.1.16} |
| eau de cologne reukwater 1824 [wei] <Frans |
| eb* het aflopen van de zee 1351-1375 [mnw] |
| ebbenhout harde houtsoort 1240 [Bern.] |
| ebolavirus virus dat gevaarlijke bloedingen veroorzaakt 1978 [Sanders 1995] <Engels |
| eboniet gevulkaniseerd caoutchouc 1874 [Album der Natuur bijblad 26] |
| eBook elektronisch boek 1998 [http:/huizen.dds.nl/∼zuperman/ebook.html] <Engels |
| ecarté kaartspel 1840 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| ecarteren terzijde schuiven 1824 [wei] <Frans |
| echec mislukking 1824 [wei] <Frans |
| echelon bevelsniveau 1824 [wei] <Frans {4.1.14} |
| echo geluidsweerkaatsing 1477 [hws] <Latijn |
| echofoon toestel dat bv. scholen vis op het scherm brengt 1984 [gvd] |
| echografie registratie van de gegevens van echopeiling 1984 [gvd] |
| echt* huwelijk 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| echt* wettig, werkelijk 901-1000 [wps] |
| echtbreker die de huwelijkstrouw schendt 1592 [wnt echtbreken] <Duits {4.1.4} |
| echter* nevenschikkend voegwoord 1641-1642 [wnt] {4.2} |
| echtgenoot* man met wie iemand getrouwd is 1631 [wnt] {4.1.4} |
| echtgenote* vrouw met wie iemand getrouwd is 1631 [wnt] {4.1.4} |
| eclatant opzienbarend 1824 [wei] <Frans |
| eclectisch uitkiezend 1847 [kku] <Duits |
| eclips verduistering 1573 [Plantijn] <Frans |
| ecoboer ecologisch producerende boer 1996 [Missets horeca dl. 44, afl. 39] {4.1.13} |
| ecologie leer van de betrekkingen tussen dieren en planten en hun leefomgeving 1938 [Van Essen] <Duits |
| e-commerce handel via het internet 1997 [De Coster 1999] <Engels |
| economie zuinigheid 1793 [wnt] <Frans |
| economie staathuishoudkunde 1864 [wnt] <Frans |
| écossaise Schotse dans 1824 [wei] <Frans {4.1.15} |
| ecosysteem het functionele geheel van een levensgemeenschap 1970 [Recht voor raap] {1.2.6} |
| ecru ongebleekt 1912 [kku] <Frans {4.1.5} |
| ecstasy een hallucinerend middel 1987 [De Coster 1999] <Engels {4.1.6} |
| ecu Franse daalder 1734 [HubWes] <Frans |
| ecu fictieve munteenheid van de eu tot 1999 1984 [Picarta: titel van rapport Commissie van de Europese Gemeenschappen] <Engels {4.1.12} |
| eczeem huiduitslag 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
| edammer* ronde kaas uit Edam 1725 [wnt klootkaas] {4.1.6} |
| edel* adellijk 1100 [Willeram] |
| edelweiss plantje uit het hooggebergte 1888 [Aanv wnt] <Duits |
| edge telecommunicatiesysteem dat dertig keer sneller is dan gsm 2000 [Sanders 2001] <Engels {4.1.17} |
| edict verordening 1482 [hws] <Latijn |
| edison voor grammofoonplaten en cd's toegekende prijs 1984 [gvd] |
| editen bezorgen (van een boek) 1984 [gvd] <Engels |
| editie uitgave 1546 [wnt] <Frans |
| edoch* nevenschikkend voegwoord 1200 [cg ii 1 Servas] {4.2} |
| educatie opvoeding 1650 [mey] <Frans |
| edutainment educatief entertainment 1994 [De Coster 1999] <Engels {4.1.15} |
| eed plechtige verklaring 1236 [cg i 1, 23] <? {3.2/3.5} |
| eega* echtgenoot, echtgenote 1588 [Claes] {4.1.4} |
| eekhoorn* knaagdier 1287 [cg NatBl] {4.1.3} |
| eelt* verdikking van opperhuid 1567 [Claes] |
| een* telwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| een* lidwoord 1100 [Willeram] {2.5/4.2} |
| eenakter toneelstuk in één bedrijf 1910 [wnt repertoire] <Duits {4.1.15} |
| eend* eendachtige 793 [Prisma NPl.] {2.3/4.1.6} |
| eendagsvlieg* haft 1769-1811 [wnt] |
| eender* gelijk 1569 [Kool] |
| eendracht* eensgezindheid 1367 [mnw] |
| eenduidig ondubbelzinnig 1939 [Theissen 1978] <Duits |
| eenentwintigen* kaartspel 1924 [gvd] {4.1.18} |
| eenheid* hecht samenhangend geheel 1461 [mnw] |
| eenheid* team 1989 [Sterkenburg, Taal van het Journaal] |
| eenhoorn* fabeldier 1287 [cg NatBl] |
| eenkennig* verlegen 1611 [wnt] |
| eenparig* overeenstemmend, eendrachtig 1277 [cg i 1, 354] |
| eens* bijwoord van tijd: eenmaal 1265-1270 [cg Lut.K] {3.1} |
| eenvoudig* niet ingewikkeld 1350 [hws] {5} |
| eenzaam alleen 1477 [Teuth.] <Duits |
| eer* bijwoord van tijd: vroeger 901-1000 [wps] {2.5/4.1.7} |
[pagina 932]
[p. 932]
| eer* achting, deugd 901-1000 [wps] {1.3} |
| eerbied* achting 1643-1644 [wnt] |
| eerdaags* bijwoord van tijd: binnenkort 1648 [wnt steekind] {3.1} |
| eerder* vroeger 1637 [Statenvertaling (Hebreeën 13:19)] |
| eergisteren* bijwoord van tijd: op de dag voor gisteren 1240 [Bern.] {4.1.7} |
| eerlijk* oprecht 901-1000 [wps] |
| eerst* rangtelwoord: vóór ieder ander 1100 [Willeram] {2.5} |
| eerstens rangschikkend bijwoordelijk telwoord: ten eerste 1846 [wnt telwoord] <Duits {4.2} |
| eerzucht* dorst naar roem 1620 [wnt weiden i] |
| eetlezen* lezen tijdens het eten 1986 [De Coster 1999] {1.2.5/4.4} |
| eeuw* honderd jaar 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| efedrine stimulerend alkaloïde 1941 [Holleman, Leerboek der organische chemie 449] {4.1.6} |
| efemeer kortstondig 1847 [kku] <Frans |
| efemeriden eendagsvliegen 1872 [gvd] <modern Latijn |
| effect uitwerking 1456 [hws] <Latijn |
| effect verhandelbaar waardepapier 1807 [wnt] <Frans {3.2} |
| effectief wezenlijk 1669 [mey] <Frans |
| effectueren verwezenlijken 1601 [Aanv wnt] <Frans |
| effen* vlak, gelijkmatig 1236 [cg i 1, 28] |
| efficiency doelmatigheid 1926 [kwt] <Engels |
| efficiënt doelmatig, werkzaam 1949 [koe] <Frans |
| eg* landbouwwerktuig 1240 [Bern.] |
| egaal gelijkmatig, glad 1503 [hws] <Frans |
| egaliseren gelijkmaken, vereffenen 1669 [mey] <Frans |
| egard achting 1652 [Aanv wnt] <Frans |
| egel* insectenetend zoogdier 1240 [Bern.] {3.1/4.1.3} |
| egelantier roosachtige heester 1225 [Claes] <Frans |
| egelstelling stelling die geheel door de vijand is ingesloten 1945 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| ego ik-gevoel 1843 [Aanv wnt] <Engels |
| egocentrisch bij wie het eigen ik steeds het middelpunt is 1912 [kku] <Engels |
| egoïsme zelfzucht 1872 [gvd] <Frans |
| egotrip activiteit ter verhoging van het zelfgevoel 1975 [R84] <Engels |
| e-government besturen via het internet 2000 [nrc-h 22/5/2000] <Engels {1.4} |
| eh* tussenwerpsel: ter uitdrukking van aarzeling 1840 [wnt wonder] {4.3} |
| ei* vrouwelijke geslachtscel, kiem 1230-1231 [cg i 1, 18] |
| ei* tussenwerpsel: uitroep van verrassing 1566-1568 [wnt] {4.3} |
| eiderdons borstveren van de eidereend 1770 [Papillon] <IJslands {3.2} |
| eidetisch m.b.t. de aanschouwing 1931 [Enc. handb. mod. denken (eidetiek)] <Duits |
| eigen* van het subject 1100 [Willeram] |
| eigen* wederkerend voornaamwoord 1624-1625 [wnt eigen i] {4.2} |
| eigenaar bezitter 1508 [hws] |
| eigenaardig een eigen karakter dragend 1764-1775 [wnt] <Duits {3.1} |
| eigendom* wat men zijn eigen mag noemen 1268 [cg i 1, 123] |
| eigengerechtig* naar eigen oordeel te werk gaand 1848-1875 [wnt] |
| eigenlijk* waar, echt 1240 [Bern.] |
| eigennaam* individuele naam 1477 [Teuth.] |
| eigenschap bijbehorend kenmerk 1461 [mnw] <Duits |
| eigenwijs ontoegankelijk voor raad 1466 [hws] <Nederduits {3.2} |
| eigenzinnig zijn eigen zin volgend 1567 [wnt] <Duits |
| eik* boomsoort 1137 [Künzel] {2.3} |
| eikel* vrucht van de eikenboom 1240 [Bern.] {3.1} |
| eikel* voorste deel van de penis 1686 [wnt] {4.4} |
| eikel* scheldwoord: sukkel 1989 [Heestermans, Luilebol] {3.1} |
| eiker* vrachtschip 1684 [wnt] {4.1.11} |
| eiland land omgeven door water 1240 [Bern.] <Fries {3.2} |
| eilieve* tussenwerpsel: als aansporing 1634 [wnt] {4.3} |
| einde* laatste gedeelte 901-1000 [wps] |
| eindigen* een eind nemen 1395 [hws] {3.1} |
| einsteinium (kunstmatig) chemisch element 1961 [gvd] <modern Latijn |
| eïs met een halve toon verhoogde e 1890 [Melchior] <Duits {3.2} |
| eisen* verlangen 1240 [Bern.] |
| eivol* stampvol 1816-1817 [wnt ei] {4.4} |
| ejaculatie zaadlozing 1799 [wnt uitspuiten] <Frans {3.2} |
| ejector uitwerper 1920 [Aanv wnt] <Engels |
| ekster* zangvogel 1287 [cg NatBl] |
| eksteroog* likdoorn 1350 [mnw] |
| el* lengtemaat 1277 [cg i 1, 352] |
| elan bezieldheid 1891 [Aanv wnt] <Frans |
[pagina 933]
[p. 933]
| eland herkauwer 1456-1489 [mnw] <Duits {4.1.3} |
| elandtest uitwijktest voor auto's 1997 [De Coster 1999] |
| elastiek rekbare band 1838 [wnt weg ii] <Frans |
| elders* bijwoord van plaats: niet hier 1514 [mnw] {1.2.4/3.1} |
| eldorado paradijs 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| electoraat de kiezers 1961 [gvd] <Engels |
| elefantiasis huidverdikking, knobbelmelaatsheid 1608 [wnt lazerij] <Latijn |
| elegant bevallig 1784 [wnt wit i] <Frans |
| elegantie bevalligheid 1548 [wnt redite] <Latijn |
| elegie lyrisch dichtstuk 1616 [wnt] <Frans |
| elektricien vakman op elektrisch gebied 1894 [Aanv wnt] <Frans {4.1.13} |
| elektriciteit natuurkracht die door wrijving wordt opgewekt 1736 [wnt] <Engels {3.2} |
| elektrificeren voorzien van elektrische installaties 1914 [gvd] |
| elektrisch m.b.t. elektriciteit 1786 [wnt] <modern Latijn |
| elektrode geleider van elektrische stroom in elektrolyten en gassen 1859 [Aanv wnt] <Engels |
| elektrolyse ontleding van chemische verbindingen d.m.v. elektriciteit 1862 [wnt rheo] <Frans |
| elektromotor machine die beweegkracht geeft door elektrische stroom 1872 [wnt vonk i] {4.1.10} |
| elektron elementair deeltje 1902 [wnt arbeid Suppl] <Grieks {3.2} |
| elektronica elektronentechniek 1954 [wnt transistor] <modern Latijn |
| elektronicus specialist in elektronica 1984 [gvd] <modern Latijn |
| elektronisch werkend door vrije elektronen 1950 [wnt rekenmachine] |
| element hoofdstof, eenheid 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans of Latijn |
| element persoon in genoemde (negatieve) hoedanigheid 1989 [Sterkenburg, Taal van het Journaal] |
| elementair fundamenteel 1810 [wnt meetkunde] <Frans {3.2} |
| elf* telwoord 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.2} |
| elf geest 1855-1857 [wnt] <Duits |
| elfstedentocht* schaatswedstrijd langs de elf Friese steden 1909 [wp] {4.1.18} |
| elft* beenvis 1351-1400 [mnw] |
| eliminatie verwijdering 1847 [kku] <Frans |
| elimineren verwijderen 1832 [wei] <Frans |
| elisie wegvallen van letter 1669 [mey] <Frans |
| elite het geselecteerde gedeelte 1824 [wei] <Frans |
| elixer geneeskrachtige drank 1774 [wnt] <me Latijn {4.1.6} |
| elk* onbepaald voornaamwoord 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.2} |
| elkaar, elkander* wederkerig voornaamwoord 1285 [cg Rijmb.] {4.2} |
| elkeen* onbepaald voornaamwoord 1615 [wnt] {4.2} |
| elleboog* gewricht tussen beneden- en bovenarm 1240 [Bern.] {3.1} |
| ellende* beroerdigheid 1285 [cg Rijmb.] |
| ellepijp dikste bot in benedenarm 1867 [wnt] |
| ellips ovaal 1749 [wnt weg i] <Latijn |
| elmsvuur lichtjes door elektriciteit 1778 [wnt elmusvuur] |
| el Niño periodieke warme golfstroom in de Stille Oceaan 1989 [De Coster 1999] <Spaans {3.2/4.1.1} |
| eloquent welsprekend 1583 [Aanv wnt] <Frans |
| elpee langspeelplaat 1966 [Aanv wnt] <L {3.4} |
| els* boomsoort 772-776 [Künzel] {2.3} |
| els* priem 1240 [Bern.] {1.2.4} |
| e-mail elektronische post 1991 [Van der Neut, Stappenplan bij het Project Ned.-Frankrijk] <Engels {4.1.17} |
| email glazuur 1562 [Claes] <Frans |
| emancipatie gelijkstelling voor de wet 1503 [Claes Tw. 11] <Frans |
| emanciperen mondig verklaren 1570 [wnt] <Frans |
| emballage verpakking 1745 [mey] <Frans |
| embargo beslaglegging 1808 [wnt] <Spaans {3.2} |
| embargo publicatieverbod 1961 [gvd] <Engels |
| embleem zinnebeeld, herkenningsteken, zinnebeeldige plaat 1625 [wnt] <Frans of Latijn |
| embolie verstopping van bloedvat 1896 [Aanv wnt] |
| embonpoint gezetheid 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| embouchure mondstuk van blaasinstrument 1824 [wei] <Frans |
| embryo kiem 1824 [wei] <modern Latijn |
| emenderen verbeteren 1552 [Apherdianus 38r] <Frans |
| emergency dringende noodzaak 1992 [gvd] <Engels |
| emeritus zijn ambt neergelegd hebbend 1658 [wnt] <Latijn {4.1.4} |
| emfyseem zwelling 1824 [wei] <modern Latijn |
| emigrant landverhuizer 1741 [wnt] <Frans |
| emigreren uitwijken naar ander land 1650 [Claes] <Frans |
[pagina 934]
[p. 934]
| eminent voortreffelijk 1503 [Claes Tw. 11] <Frans |
| eminentie titel van kardinalen 1654 [wnt] <Latijn |
| emir Arabisch opperhoofd 1619 [Courante uyt Italien, 19 jun. 1a] <Arabisch {3.2} |
| emissie uitgifte van obligaties e.d. 1886 [kku] <Frans |
| emmentaler kaassoort 1866 [Sanders 1995] <Duits {4.1.6} |
| emmer vat 1240 [Bern.] <Latijn |
| emmeren zaniken 1914 [gvd] |
| emmy onderscheiding voor televisie 1984 [gnn] <Engels |
| emoe loopvogel 1596 [De Jonge ii, 339] <Engels {3.2} |
| emolumenten bijkomende verdiensten 1660 [wnt] <Frans |
| emotie gemoedsbeweging 1824 [wei] <Frans |
| emotioneel vatbaar voor ontroering 1894-1908 [wnt] <Frans |
| empathie inlevingsvermogen 1968 [kwt] <Engels |
| empire (stijl van) het eerste Franse keizerrijk 1912 [kku] <Frans |
| empiricus iem. met alleen door ondervinding opgedane kennis 1824 [wei] <Latijn |
| emplacement terrein bij station 1905 [wnt] <Frans |
| emplooi bezigheid 1627 [wnt] <Frans |
| employability brede inzetbaarheid van werknemers 1996 [De Coster 1999] <Engels |
| emulgeren tot een emulsie maken 1793 [Aanv wnt] <Latijn |
| emulsie melkachtige oplossing 1761 [hou i, 1, 259] <Frans |
| en* nevenschikkend voegwoord 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5/4.2} |
| encadreren inlijsten 1824 [wei] <Frans |
| encanailleren, zich omgaan met mensen beneden zijn stand 1697 [wnt kittebroer] <Frans |
| enchilada gevulde gebakken tortilla 1999 [gvd] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| enclave door vreemd gebied omsloten terrein 1824 [wei] <Frans |
| enclise aansluiting van woord bij ander woord 1847 [kku] <Frans |
| encycliek pauselijke zendbrief 1865 [Aanv wnt] <Latijn |
| encyclopedie beschrijvend woordenboek 1654 [Claes] <Frans |
| endeldarm* laatste deel van darm 1434-1436 [hws] |
| endemisch niet elders voorkomend 1821 [Aanv wnt] <Frans |
| endocrien met inwendige afscheiding 1927 [Oosthoek's geïll. enc. ii] |
| endogeen uit het binnenste voortkomend 1886 [kku] |
| endorfine morfineachtige substantie 1984 [gvd] <Frans {3.2} |
| endoscoop instrument om in lichaamsholten te kijken 1886 [kku] |
| endosseren overdragen van wissel door aantekening op achterkant 1651 [wnt] <Frans |
| energie veerkracht, arbeidsvermogen 1668 [Koerbagh] <Frans |
| enerveren op de zenuwen werken 1903 [wnt welstand] <Frans |
| enfant terrible flapuit 1874 [Aanv wnt] <Frans |
| enfin tussenwerpsel: kortom 1646 [wnt] <Frans {4.3} |
| eng* bouwland 801 [Künzel] {2.3} |
| eng* nauw 1240 [Bern.] |
| eng* griezelig 1896 [wnt zeilen i] |
| engageren (als artiest) verbinden aan 1806 [wnt] <Frans {3.2} |
| engel bode van God 1200 [cg ii 1 Servas] <Latijn |
| engerling larve van meikever 1766 [hou i, 9, 215] <Duits |
| en gros bijwoord: in het groot 1824 [wei] <Frans |
| enig* onbepaald voornaamwoord 1230-1231 [cg i 1, 19] {4.2} |
| enigma raadsel 1824 [wei] <Latijn |
| enjambement overloop van versregels 1824 [Aanv wnt] <Frans |
| enkel* voetgewricht 1351-1400 [mnw] {3.1} |
| enkel* alleen, enig in zijn soort 1351-1400 [hws] {4.2} |
| enkelvoud* vorm van woord die aangeeft dat er slechts van één exemplaar sprake is 1805 [Weiland, Spraakkunst] |
| enorm bijzonder groot 1477 [hws] <Frans of Latijn |
| enormiteit grote blunder 1898 [wnt] <Frans |
| enquête onderzoek 1494 [wnt] <Frans |
| ensceneren in scène zetten 1921 [wnt apotheose Suppl] |
| ensemble het geheel 1824 [wei] <Frans |
| ensemble muziekgezelschap 1929 [Aanv wnt] <Frans |
| entameren in behandeling nemen 1932 [Aanv wnt] <Frans |
| enten een loot op een andere boom bevestigen 1240 [Bern.] <Frans |
[pagina 935]
[p. 935]
| entente overeenkomst 1865 [kvw] <Frans |
| enter* eenjarige koe 1599 [Kil.] {3.1/4.1.3} |
| enteren een vijandig schip beklimmen 1571 [wnt] <Spaans {3.2} |
| enteren de enterknop indrukken 1999 [R99] <Engels |
| entertainment amusement 1953 [De Vooys] <Engels |
| enthousiasme geestdrift 1784 [wnt] <Frans |
| enthousiast geestdriftig 1788 [wnt] <Frans |
| entiteit het wezenlijke 1824 [wei] <Frans |
| entourage omgeving 1824 [wei] <Frans |
| entozoön endoparasiet 1847 [kku] |
| entr'acte pauze tussen twee bedrijven 1832 [wei] <Frans |
| entrecote stuk vlees van tussen de ribben 1910 [Aanv wnt] <Frans {4.1.6} |
| entree intrede, ingang 1467-1490 [hws] <Frans |
| entree toegangsprijs 1824 [wei] |
| entremets tussengerecht 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {4.1.6} |
| entrepot opslagplaats 1819 [wnt] <Frans |
| entropie maatstaf voor de wanorde in een systeem 1902 [Vivat's Enc.] |
| envelop(pe) briefomslag 1817 [wnt theeboei] <Frans |
| enzovoort(s)* woord dat aangeeft dat verdere opsomming overbodig is 1624 [wnt zenuwig] |
| enzym ferment 1895 [Aanv wnt] <Duits |
| Eoceen geologisch tijdperk 1844 [Aanv wnt] <Engels |
| Eolithicum geologisch tijdperk 1922 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| eon onafzienbare tijdruimte 1832 [wei] <modern Latijn |
| Eozoïcum geologische periode 1935 [Kath. Enc.] <modern Latijn |
| epateren overdonderen 1921 [Aanv wnt] <Frans |
| epaulet schouderbelegsel 1806 [Verz. v.W. v.d. Kon. v. Holl. 1,139] <Frans {3.2} |
| epibreren niet nader aan te geven werkzaamheden verrichten waarvan men de indruk wil wekken dat ze belangrijk zijn 1954 [Vd Sijs 1996] {1.2.5/4.4} |
| epicentrum middelpunt van aardbeving 1886 [kku] <modern Latijn {1.2.6} |
| epidemie besmettelijke ziekte, plaag 1400 [mnw] <me Latijn |
| epidermis opperhuid 1663 [mey] <Grieks {3.2} |
| epiek verhalende poëzie 1884 [Aanv wnt] <Latijn |
| Epifanie feest van de verschijning van Christus 1668 [Koerbagh] <Latijn {4.1.7} |
| epifyse pijnappelklier 1929 [kwt] <Frans |
| epigoon navolger 1867 [Aanv wnt] <Frans |
| epigram puntdicht 1582 [Aanv wnt] <Frans |
| epilepsie vallende ziekte 1624 [Aanv wnt] <Latijn |
| epileren ontharen 1914 [Aanv wnt] <Frans |
| epiloog slotrede 1824 [wei] <Frans |
| episch m.b.t. de verhalende poëzie 1824 [wei] |
| episcopaal bisschoppelijk 1720 [mey] <Frans |
| episcopaat bisschoppelijke waardigheid 1824 [wei] <Latijn |
| episode op zichzelf staand deel van verhaal of gebeurtenis 1824 [wei] <Frans |
| epistel brief 1240 [Bern.] <Latijn |
| epistemologie kennisleer 1931 [Enc. handb. mod. denken] |
| epitheel bekleedsel van organen 1847 [kku] <modern Latijn |
| epitheton bijnaam 1663 [mey] <Grieks {3.2} |
| epizoën in of op de huid van dieren levende insecten 1886 [kku] |
| epo eiwithormoon gebruikt als doping 1997 [De Coster 1999] {4.1.6} |
| epoche tijdperk 1720 [mey] <Latijn |
| eponiem woord dat is afgeleid van een eigennaam 1981 [Sanders 1993] <Frans {3.2} |
| epos heldendicht 1824 [wei] <Grieks {3.2} |
| epoxy kunsthars 1955 [wp] <Engels |
| epsilon vijfde letter van het Griekse alfabet 1873 [wp] <Grieks {3.2} |
| equator evenaar 1598 [wnt] <Latijn |
| equinox dag- en nachtevening 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| equipage paard met rijtuig 1734 [wnt] <Frans {4.1.10} |
| equipage scheepsbemanning 1803 [wnt] <Frans {3.2} |
| equipe sportploeg 1929 [kwt] <Frans |
| equiperen toerusten 1632 [wnt] <Frans |
| equivalent gelijkwaardig 1650 [mey] <Frans |
| er* bijwoord van plaats 1237 [cg i 1, 32] |
| era tijdrekening, periode 1824 [wei] <Latijn |
| erbarmen, zich medelijden betonen 1477 [Teuth.] <Duits |
| erbium chemisch element 1870 [Gerding, Zakwrdb. Scheik.] <modern Latijn |
| erectie oprichting van de penis 1850 [wnt zaad] <Latijn {1.2.3} |
| eren* eerbied bewijzen 1100 [Willeram] |
| ereprijs plantengeslacht 1554 [Dod.] <Duits |
| erewoord belofte met eer als onderpand 1934 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| erf erfdeel, grond behorend bij huis 901-1000 [wps] <? {3.2/3.5} |
[pagina 936]
[p. 936]
| erfenis* wat men erft 1399 [mnw] {3.1} |
| erfgenaam op wie een nalatenschap overgaat 1284 [vmnw] <? {3.5} |
| erfvijand gezworen vijand 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Duits |
| erg* slecht 901-1000 [wps] |
| erg* bijwoord van graad: zeer 1866 [wnt] |
| erg eenheid van arbeid 1907 [wp] |
| ergens* bijwoord van plaats 1285 [mnw] {3.1} |
| ergeren* aanstoot geven of nemen 1240 [Bern.] |
| ergernis* irritatie 1566-1568 [wnt] {3.1} |
| ergo bijwoord van causaliteit: derhalve 1540 [wnt verkleining] <Latijn |
| ergonomie studie van werkomstandigheden 1961 [gvd] |
| ergotherapie oefening om uitgevallen functies weer op te wekken 1955-1956 [Aanv wnt] |
| erica dopheide 1889 [wnt rose] <me Latijn |
| erkennen inzien 1376-1400 [mnw] <Duits |
| erkentelijk dankbaar 1626 [wnt] <Duits |
| erkentenis* besef van bestaan of waarheid van iets 1604 [wnt] {3.1} |
| erker uitbouw 1901 [wnt] <Duits |
| erlang eenheid van dichtheid van telefoonverkeer 1961 [gvd] |
| erlenmeyer laboratoriumkolf 1949 [ensie iv, 333] |
| ernst* serieuze gestemdheid, oprechtheid 1100 [Willeram] |
| eroderen afslijpen 1650 [mey] <Frans |
| erogeen gevoelig voor erotische prikkels 1923 [Aanv wnt] |
| erosie afslijting van land 1669 [mey] <Frans |
| erotiek het geheel van gevoelens van zinnelijke liefde 1895 [Broeckaert] <Frans |
| erotisch m.b.t. de zinnelijke liefde 1782 [wnt] <Duits |
| erotogeen erogeen 1955-1956 [Aanv wnt] |
| erratum drukfout 1676 [wnt vinden] <Latijn |
| ersatz vervangingsmiddel 1919 [kwt] <Duits {3.2} |
| erts metaal bevattende delfstof 1556 [wnt] <Duits |
| erudiet uitgebreide kennis en smaak bezittend 1824 [wei] <Frans |
| eruditie geleerdheid 1824 [wei] <Frans |
| eruptie uitbarsting 1650 [mey] <Frans |
| ervaren ondervinden 1420 [mnw] <Duits |
| erven* door erfenis verkrijgen 1263-1264 [cg i 1, 83] |
| erwt* een plantenzaad, ook als voedsel 1240 [Bern.] {4.1.6} |
| erwtensoep soep van groene erwten 1778 [wnt erwt] {4.1.6} |
| erytrocyt rood bloedlichaampje 1923 [Aanv wnt] |
| es* loofboom 860 [Künzel] {2.3} |
| esbattement rederijkerstoneelstuk 1500 [Den spieghel der salicheit van Elckerlijc, a2] <Frans {4.1.15} |
| escadrille groep vliegtuigen 1919 [kwt] <Frans {4.1.14} |
| escalatie het van stap tot stap groeien van een conflict 1965 [wp jaarboek 1966] <Engels |
| escaleren steeds ernstiger worden 1969 [Aanv wnt] |
| escapade dwaze streek 1824 [wei] <Spaans {3.2} |
| escapisme vluchtgedrag 1955 [Aanv wnt] <Engels |
| escargot wijngaardslak 1952 [wp voor de vrouw] <Frans {3.2/4.1.6} |
| eschatologie leer van de laatste dingen 1847 [kku] <Frans |
| escort callgirl 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.13} |
| escorte gewapend geleide 1592 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| escudo munteenheid van Portugal en Kaapverdië, vroeger ook van Spanje, Mexico en diverse Zuid-Amerikaanse landen 1832 [wei] <Portugees of Spaans {3.2/4.1.12} |
| esculaap embleem van geneeskundigen 1615 [wnt artsenij Suppl] <Frans |
| eskader vlootafdeling 1631-1634 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| eskadron afdeling ruiterij 1580 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| esoterisch geheim 1821 [Aanv wnt] <Frans |
| esp* ratelpopulier 870 [Künzel] {2.3} |
| espadrille schoen met touwzool 1984 [gvd] <Frans {3.2/4.1.9} |
| espagnole Spaanse dans 1847 [kku] <Frans {4.1.15} |
| esplanade wandelplein 1821 [Aanv wnt] <Frans |
| espressivo met veel gevoel 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| espresso zwarte koffie 1955 [Stoop] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| esprit geest 1821 [Aanv wnt] <Frans |
| essay verhandeling 1769 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| essence aromatisch aftreksel 1715 [wnt] <Frans |
| essentie het wezen 1501-1550 [Mak] <Latijn |
| establishment heersend bestel, heersende klasse 1969 [R75] <Engels |
| estafetteloop snelheidswedstrijd tussen verschillende teams 1920 [wnt z.j.] {4.1.18} |
[pagina 937]
[p. 937]
| ester scheikundige verbinding 1870 [Gerding, Zakwrdb. Scheik.] <Duits |
| estheet kunstgevoelige 1950 [gvd] <Frans |
| estuarium trechtervormige riviermonding 1901 [kui] <Latijn |
| etablissement onderneming, inrichting 1703 [wnt stokhouder] <Frans |
| etage verdieping 1786 [wnt trap i] <Frans |
| etalage uitstalkast 1824 [wei] <Frans |
| etappe afstand tussen twee rustpunten 1832 [wei] <Frans |
| et cetera, etc. enzovoorts 1570 [wnt achten Suppl] <Latijn |
| eten* nuttigen 901-1000 [wps] |
| eterniet asbestcementlei 1917 [wnt plafond] |
| ethaan gasvormige koolwaterstof 1925 [Oosthoek's geïll. enc. ii] |
| ether verdovende vloeistof 1778 [wnt] <Duits |
| ether (boven)lucht 1778 [wnt] <Duits |
| etherisch vergeestelijkt 1855 [kku] <Duits |
| ethiek zedenleer 1667 [wnt volk] <Latijn |
| ethologie gedragsbeschrijving 1824 [wei] <Latijn |
| ethos zedelijke houding 1824 [wei] <Grieks {3.2} |
| ethyl koolwaterstofgroep 1863 [kku aethyl] |
| etiket label 1824 [wei] <Frans |
| etiquette omgangsvormen 1764 [wnt drukletter] <Frans |
| etmaal* 24 uur 1289 [cg I2, 1343] {3.1/4.1.7} |
| etnisch volkenkundig 1880 [Aanv wnt] <Frans |
| etnografie beschrijvende volkenkunde 1824 [wei] |
| ets door etsen verkregen voorstelling 1866 [wnt] |
| etsen in metaal laten uitbijten 1573 [Claes] <Duits |
| ettelijke onbepaald voornaamwoord 1443-1451 [mnw] <Duits {4.2} |
| etter* pus 1240 [Bern.] {1.2.3} |
| etter scheldwoord 1914 [gvd] <Frans {1.2.3} |
| etude muzikale studie 1847 [kku] <Frans |
| etui koker 1670 [wnt] <Frans |
| etymologicon etymologisch woordenboek 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
| etymologie woordafleidkunde 1521 [Mak] <Frans |
| eucalyptus plantengeslacht 1868 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| eucharistie Heilige Sacrament 1669 [mey] <Frans |
| eufemisme verhullend woord 1824 [wei] <Frans of Latijn |
| euforie gevoel van welbehagen 1832 [wei] <Frans of modern Latijn |
| eugenese rasverbetering 1919 [Aanv wnt] |
| eunuch ontmande (als vrouwenoppasser in harem) 1615 [wnt vervatten] <Latijn |
| eureka, heureka tussenwerpsel: uitroep bij ontdekking 1847 [kku] <Grieks {3.2/4.3} |
| euro vanaf 1999 munteenheid van de eu, vanaf 2002 als betaalmiddel 1995 [De Coster 1999] {1.2.2/4.1.12} |
| europium chemisch element 1927 [Oosthoek's geïll. enc. ii] <modern Latijn |
| eustachiusbuis buis in het oor 1847 [kku] |
| euthanasie het bespoedigen van de dood bij ongeneeslijk zieken 1824 [wei] <Frans |
| euvel* kwaad 901-1000 [wps] |
| evacuatie ontruiming 1560 [Aanv wnt] <Frans |
| evacueren ontruimen 1650 [mey] <Frans |
| evalueren schatten 1650 [mey] <Frans |
| evangelie elk van de vier boeken van het Nieuwe Testament 1240 [Bern.] <Latijn |
| evangelisch volgens het evangelie 1550 [hws] <Frans |
| evangeliseren het evangelie verkondigen 1291-1300 [cg Luiks Diat.] <Frans |
| evangelist schrijver van een evangelie, verkondiger van het evangelie 1240 [Bern.] <Frans {4.1.8} |
| evaporatie verdamping 1636 [Secreeten van Alexis Piemontois 39, 241] <Frans |
| evaporeren uitwasemen 1514 [Aanv wnt] <Frans |
| evasie ontwijking 1669 [mey] <Frans |
| even* bijwoord van graad: in gelijke mate 1240 [Bern.] |
| even* door twee deelbaar 1467 [mnw] |
| even* bijwoord van tijd: ogenblik 1659-1673 [wnt] {4.1.7} |
| evenaar equator 1585 [Claes Tw. 9] |
| evenaren gelijkwaardig zijn 1710 [wnt wierook] |
| evenbeeld die sprekend lijkt op een ander 1557 [wnt] <Duits |
| eveneens* bijwoord van modaliteit: ook 1857 [wnt] {3.1} |
| evenement gebeurtenis 1668 [Koerbagh] <Frans |
| evenknie* gelijke (in stand) 1303 [mnw] |
| eventing bepaalde paardenwedstrijd: military 1999 [Sanders 2001] <Engels {4.1.18} |
| eventualiteit mogelijkheid dat iets gebeurt 1847 [kku eventus] <Frans |
| eventueel mogelijkerwijs 1816 [Aanv wnt] <Frans |
[pagina 938]
[p. 938]
| evenwicht* toestand van rust door gelijk gewicht aan weerszijden van de balans 1642 [wnt waag i] |
| ever* hoefdier 1287 [cg NatBl] {4.1.3} |
| evergreen populair blijvend lied 1965 [R75] <Engels |
| evident zonneklaar 1503 [Claes Tw. 11] <Frans |
| evidentie klaarblijkelijkheid 1650 [mey] <Frans |
| evocatie het voor de geest roepen 1650 [mey] <Frans |
| evocatief beeldend 1939 [wnt treffen] <Latijn |
| evolueren ontwikkelen 1824 [wei] <Frans |
| evolutie ontwikkeling 1896 [wnt] <Frans |
| evviva tussenwerpsel: leve! 1847 [kku] <Italiaans {3.2/4.3} |
| ex voormalig echtgenoot of echtgenote 1982 [R84] <Engels {4.1.4} |
| exact nauwkeurig 1652 [wnt] <Frans |
| exaltatie geestvervoering 1294 [cg I3, 2074] <Frans |
| examen onderzoek naar iemands kennis 1477 [hws] <Latijn |
| examinandus degene die geëxamineerd moet worden 1847 [kku] <Latijn |
| excellent voortreffelijk 1450 [mnw] <Frans |
| excellentie titel van hoge staatsdienaar 1583 [wnt] <Latijn |
| excelleren uitmunten 1650 [mey] <Frans |
| excentriek buitenissig 1830 [wnt] <Frans |
| exceptie uitzondering 1467-1490 [hws] <Frans |
| exceptioneel uitzonderlijk 1839 [Aanv wnt] <Frans |
| excerperen een uittreksel maken 1650 [mey] <Latijn |
| excerpt uittreksel 1787 [wnt woord i] <Latijn |
| exces buitensporigheid 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| exclamatie uitroep 1650 [mey] <Frans |
| exclusief iets anders uitsluitend 1824 [wei] <Frans |
| excommunicatie kerkban 1529 [wnt verwaten i] <Frans |
| excommuniceren in de kerkban doen 1540 [hws] <Latijn |
| excrement ontlasting 1650 [mey] <Latijn {4.4} |
| excretie lichaamsafscheiding 1668 [Koerbagh] <Frans of Latijn |
| excursie uitstapje 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| excusabel te verontschuldigen 1669 [mey] <Frans |
| excuseren verontschuldigen 1353 [hws] <Frans |
| excuus verontschuldiging 1546 [hws] <Frans |
| executeren (vonnis) voltrekken 1454 [hws] <Frans |
| executeur uitvoerder 1476-1500 [hws] <Frans |
| executie uitvoering 1299 [cg i Brugge] <Frans |
| executie terechtstelling, uitvoering van doodvonnis 1992 [gvd] <Engels |
| exegeet bijbelverklaarder 1824 [wei] <Frans {4.1.8} |
| exegese bijbelverklaring 1799 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| exemplaar stuk 1641 [wnt] <Frans |
| exemplair voorbeeldig 1692 [wnt regretteeren] <Frans |
| exerceren militair oefenen 1592 [Schulten Tw. 9] <Frans |
| exercitie militaire oefening 1691 [wnt] <Latijn |
| exhibitie tentoonstelling 1650 [mey] <Frans |
| exhumatie opgraving van een lijk 1847 [kku] <Frans |
| exil ballingschap 1824 [wei] <Frans |
| existentie het bestaan 1650 [mey] <me Latijn |
| existeren bestaan 1650 [mey] <Frans |
| exit hij gaat af (van toneel) 1847 [kku] <Latijn |
| exit uitgang 1950 [gvd] <Engels |
| ex-libris eigendomsmerk voor boeken 1886 [kku] <Latijn |
| exocet raket die met radar zijn doel zoekt 1992 [gvd] <Engels of Frans {3.2/4.1.14} |
| exodus uittocht 1528 [wnt uitgang] <Latijn |
| exogeen van buitenaf komend 1847 [kku] |
| exoniem eigen vorm in een taal voor een buitenlandse aardrijkskundige naam 1986 [koe] |
| exoot uitheemse plant of dier 1935 [Kath. Enc.] |
| exorbitant buitensporig 1596 [Aanv wnt] <Frans |
| exorciseren geesten uitdrijven 1569 [Aanv wnt] <Frans |
| exorcist duivelbanner 1565 [Aanv wnt] <Frans |
| exosfeer luchtzone boven 1000 km 1976 [wp] |
| exoterisch ook voor oningewijden bestemd 1824 [wei] <Frans |
| exotisch uitheems 1824 [wei] <Frans |
| expanderen uitbreiden 1658 [mey] <Latijn |
| expansief betrekking hebbend op expansie 1824 [wei] <Frans |
| expeditie verzending van goederen 1450 [hws] <Frans |
| expeditie onderzoekstocht 1607 [wnt] <Frans |
| experiment proefneming 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| experimenteel proefondervindelijk 1824 [wei] <Frans |
| experimenteren een proef nemen 1546 [hws] <Frans |
| expert deskundige 1829 [wnt] <Frans |
| expiratie afloop, beëindiging 1512 [hws] <Frans |
[pagina 939]
[p. 939]
| expireren eindigen, aflopen 1450 [hws] <Frans |
| explicatie uitleg 1649 [Aanv wnt] <Frans |
| expliceren uitleggen 1635 [Aanv wnt] <Latijn |
| expliciet uitdrukkelijk 1669 [mey] <Frans of Latijn |
| expliciteren met zoveel woorden zeggen 1976 [gvd] <Frans |
| exploderen ontploffen 1824 [wei] <Frans |
| exploiteren winstgevend maken 1886 [wnt] <Frans |
| exploot betekening 1482 [hws] <Frans |
| exploratie verkenning 1669 [mey] <Frans |
| exploreren doorzoeken (van gebied) 1623 [Aanv wnt] <Frans |
| explosie ontploffing 1793 [Aanv wnt] <Frans |
| exponent getal dat aanwijst uit hoeveel gelijke factoren een product bestaat 1740 [wnt proportie] <Latijn |
| exponent kenmerkend vertegenwoordiger 1950 [gvd] <Engels |
| exporteren uitvoeren 1808 [wnt partij] <Frans {1.2.3/3.2} |
| exporteren uitvoeren van computergegevens 1999 [R99] <Engels {1.2.3} |
| exposant die tentoonstelt 1875 [Aanv wnt] <Frans |
| exposé overzicht 1824 [wei] <Frans |
| exposeren tentoonstellen 1824 [wei] <Frans |
| expositie tentoonstelling 1824 [wei] <Frans |
| exposure aandacht van de media voor een product 1989 [Peptalk] <Engels |
| expres met opzet 1824 [wei] <Frans |
| expressie uitdrukking 1680 [Aanv wnt] <Frans |
| expressief sterk sprekend 1824 [wei] <Frans |
| expressionisme kunstrichting 1912 [Aanv wnt] <Frans |
| expres(trein) zeer snelle trein 1864 [wnt express] <Engels {4.1.10} |
| expulsie uitdrijving 1650 [mey] <Frans |
| exquis voortreffelijk 1650 [mey] <Frans |
| extase geestvervoering 1782 [Wolff en Deken, Sara Burgerhart 1915, 1, 196] <Frans |
| extatisch in vervoering 1847 [kku] <Frans |
| extensie uitbreiding 1559 [Aanv wnt] <Frans |
| exterieur uiterlijk, buitenkant 1669 [mey] <Frans |
| extern uitwonend, buiten iets liggend 1669 [mey] <Frans |
| exterritoriaal buiten het staatsgebied vallend 1832 [wei] |
| extra boven het gewone, bijzonder 1738 [wnt] <Latijn |
| extract uittreksel 1660 [wnt] <Latijn |
| extract aftreksel 1778 [wnt] <Latijn |
| extractie het extraheren 1568 [Kool] <Frans |
| extraheren uittrekken 1477 [hws] <Latijn |
| extramuraal buiten het gebouw plaatshebbend 1976 [gvd] |
| extraneus examenstudent 1819 [Aanv wnt] <Latijn |
| extraordinair buitengewoon 1503 [hws] <Frans |
| extrapoleren uit bekende termen daarbuiten liggende termen berekenen 1925 [Aanv wnt] |
| extra-uterien buitenbaarmoederlijk 1886 [kku] <Frans |
| extravagant buitensporig 1650 [mey] <Frans |
| extravert naar buiten gekeerd 1935 [Kath. Enc.] |
| extreem uiterst 1544 [hws] <Frans |
| extremiteit uiterste, uiteinde 1650 [mey] <Frans |
| extrinsiek niet wezenlijk, nominaal 1910 [Aanv wnt] <Frans |
| extrovert naar buiten gekeerd 1938 [Van Essen] |
| exuberant overdadig 1824 [wei] <Frans |
| ex-voto geloftegeschenk 1824 [wei] <Latijn |
| eyeliner stift voor accentueren van oogranden 1965 [wp jaarboek 1966] <Engels |
| eye-opener openbaring 1989 [Peptalk] <Engels |
| ezel paardachtige 1240 [Bern.] <Latijn {1.1/4.1.3} |
| ezel schildersezel 1654 [wnt] {1.2.3} |
| ezelin wijfjesezel 1240 [Bern.] |
| ezelsbruggetje hulpmiddel om iets te onthouden 1682 [wnt ezel] {1.2.5} |
| ezelsoor omgevouwen hoek 1766 [Sewel/Buys] <Duits |
| e-zine elektronisch tijdschrift 1996 [Alg. Dagblad 3/12/96] <Engels {1.2.1} |
| fa muzieknoot 1350 [mnw] |
| faam reputatie, roem 1250 [cg ii 1 Trist.] <Frans |
| fabel vertelling, verzinsel 1240 [Bern.] <Frans of Latijn |
| fabricage het vervaardigen 1807 [In Notificatie van de Leidse politie] {3.3} |
| fabricatie het vervaardigen 1705 [wnt uitroeien i] <Frans |
| fabriceren vervaardigen 1593 [wnt verblijven] <Frans |
| fabriek industrieel bedrijf 1764-1775 [wnt] <Frans {1.2.5} |
| fabrikant eigenaar van een fabriek 1782 [Picarta: titel van D. Schuurman] <Frans |
| fabuleus fabelachtig 1650 [mey] <Frans |
| façade voorgevel 1695 [Aanv wnt] <Frans |
| facelift het optrekken van gezichtshuid 1937 [Aanv wnt] <Engels |
| facet aspect, kant 1901 [wnt] <Frans |
[pagina 940]
[p. 940]
| faciaal m.b.t. het gelaat 1847 [kku facies] <Frans |
| facie gezicht (tegenwoordig minachtend) 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {1.2.3} |
| faciliteit hulpmiddel 1881 [Aanv wnt] <Frans |
| facsimile nauwkeurige nabootsing 1824 [wei] |
| factie politieke groep 1596 [Linschoten 162] <Frans |
| factie fictie gebaseerd op ware gebeurtenissen 1997 [De Coster 1999] <Engels |
| factor in de wiskunde: vermenigvuldiger 1821 [wnt] <Latijn |
| factor element 1856 [wnt] <Latijn |
| factorij filiaal van handelsonderneming in buitenland 1663 [wnt] |
| factoring het verzorgen van de inning door een financiële instelling 1974 [Posthumus] <Engels |
| factotum manusje-van-alles 1605 [wnt schransen] <Frans |
| factuur rekening voor geleverde goederen 1600 [De Jonge i, 238] <Frans |
| facultatief aan eigen verkiezing overlatend 1847 [kku] <Frans |
| faculteit hoofdafdeling van universiteit 1710 [wnt] <Frans |
| fading sluiereffect 1929 [kwt] <Engels |
| fado melancholiek Portugees lied 1933 [Aanv wnt] <Portugees {3.2} |
| faëton rijtuigje 1731-1735 [wnt] <Engels {3.2/4.1.10} |
| fagocyt wit bloedlichaampje, eetcel 1912 [kku] |
| fagot blaasinstrument 1599 [Kil.] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| Fahrenheit bepaalde thermometerschaal 1736 [wnt thermometer] <Duits |
| faience soort aardewerk 1824 [wei] <Frans |
| failliet bankroet 1844 [wnt] <Frans |
| faillissement het failliet gaan of zijn 1582 [wnt] {3.3} |
| fair eerlijk 1887 [wnt unfair] <Engels |
| fake namaak 1965 [R75] <Engels |
| fakir boetende bedelmonnik 1788 [Toll.] <Arabisch of Frans {3.2} |
| fakkel toorts 1240 [Bern.] <Latijn |
| falafel gerecht van gefrituurde erwtjes, uien en kruiden 1989 [Philippa, Koffie, kaffer, katoen] <Arabisch {3.2/4.1.6} |
| falanx slagorde 1824 [wei] <Latijn |
| falderappes gespuis 1701-1725 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| falen in gebreke blijven, mislukken 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| faliekant verkeerd, mis 1727 [Tuinman] |
| fall-out radioactieve neerslag 1964 [Ferrée, In en uit 59] <Engels |
| fallus mannelijk lid in erectie 1832 [wei] <Latijn {3.2/4.4} |
| falset stemregister 1564 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| falsificatie vervalsing 1650 [mey] <Frans |
| fameus vermaard 1488 [hws] <Frans |
| familiair, familiaar gemeenzaam 1560 [wnt] <Latijn |
| familiariteit te grote vertrouwelijkheid 1567 [wnt] <Frans |
| familie gezin, bloedverwanten 1566-1568 [wnt] <Frans {5} |
| familie Doorsnee doorsneegezin 1954 [De Coster 1999] {4.4} |
| fan ventilator 1931 [Aanv wnt] <Engels {4.1.9} |
| fan bewonderaar 1947 [kwt jazz-fan] <Engels |
| fanatiek bezeten 1796 [wnt] <Frans {3.2} |
| fancy-fair liefdadigheidsbazaar 1855 [kku] <Engels |
| fandango Spaanse volksdans 1806 [wnt quadrille] <Spaans {3.2/4.1.15} |
| fanfare muziekstuk voor koper 1655 [wnt] <Frans |
| fanmail van fans ontvangen correspondentie 1942 [kwt] <Engels |
| fantasie verbeeldingskracht 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| fantasmagorie geestverschijning 1824 [wei] <Frans |
| fantast iem. met sterke fantasie 1599 [Kil.] <Duits |
| fantastisch niet werkelijk, onwerkelijk goed e.d. 1824 [wei] <Frans |
| fantoom spook 1287 [cg NatBl] <Frans |
| farad eenheid van elektrische capaciteit 1894 [wnt watt] |
| farao naam van Egyptische koningen 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| farce dwaze grap 1617 [wnt] <Frans |
| farizeeër schijnheilige 1808-1816 [wnt geldzuchtig] <Duits {4.1.8} |
| farm particulier landbouwbedrijf 1847 [kku] <Engels |
| farmaceut apotheker 1847 [kku] <Latijn {4.1.13} |
| farmacie artsenijbereidkunde, apotheek 1689 [Picarta: titel van C. Bontekoe] <Frans |
| faro Zuid-Nederlandse biersoort 1528 [wnt] {4.1.6} |
| faro kaartspel 1699 [wnt] {4.1.18} |
| fascineren sterk boeien 1553 [Claes Tw. 11] <Frans |
[pagina 941]
[p. 941]
| fascisme politiek systeem 1923 [Picarta: titel van N.J.C.M. Kappeijne van de Coppello] <Italiaans {3.2} |
| fase schijngestalte van planeet, stadium 1824 [wei] <Frans |
| fashion mode 1847 [kku] <Engels |
| fashionable naar de mode 1840 [Kolfin, Van de slavenzweep 157] <Engels |
| fastfood gemaksvoedsel 1984 [R84] <Engels {4.1.6} |
| fat modegek, dandy 1698 [wnt kwibus] <Frans |
| fataal noodlottig 1603 [wnt] <Frans |
| fatalisme geloof in noodlot 1800 [wnt uitvloeisel] <Frans {3.2} |
| fata morgana luchtspiegeling 1808 [wnt gewaand] <Italiaans {3.2} |
| fatsoen welgemanierdheid 1714 [wnt] <Frans |
| fatsoensrakker zedenmeester 1935 [Aanv wnt] {4.4} |
| fatwa door een islamitisch rechtsgeleerde geformuleerd decreet 1989 [Vd Sijs 1996] <Arabisch {3.2} |
| faun bos- en veldgod 1579 [wnt aanrecht] <Latijn |
| fauna dierenwereld 1822 [Aanv wnt] |
| fauteuil leunstoel 1776 [wnt vis-à-vis] <Frans {4.1.9} |
| fauvisme richting in schilderkunst 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| favorabel gunstig 1370-1378 [hws] <Frans |
| favoriet gunsteling 1650 [mey] <Frans |
| favoriseren begunstigen 1467-1490 [hws] <Frans |
| favus hoofdzeer 1901 [kui] <Latijn |
| fax systeem van telecommunicatie 1982 [R84] <Engels {4.1.17} |
| fazant hoendervogel 1287 [cg NatBl] <Frans {1.2.4} |
| feature iets speciaals 1925 [De Telegraaf 13/12/25, 13] <Engels |
| februari tweede maand 1376 [Claes] <Latijn {4.1.7} |
| fecaliën uitwerpselen 1876 [wnt utiliseeren] <Latijn {4.4} |
| feces uitwerpselen 1778 [wnt gist] <me Latijn {4.4} |
| federatie bond 1805 [wnt] <Frans {3.2} |
| fee vrouwelijke sprookjesfiguur 1871 [wnt] <Frans |
| feedback terugkoppeling 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| feeëriek toverachtig 1922 [Aanv wnt] <Frans |
| feeks lastige vrouw 1607 [wnt] <Fries {3.2} |
| feeling intuïtie 1946 [Aanv wnt] <Engels |
| feest viering 1265-1270 [vmnw] <Frans of Latijn |
| feil fout 1573 [Claes] <Frans |
| feit daad, wat werkelijk is 1294 [cg i Brugge] <Frans |
| fel hevig, vurig 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Frans |
| felgeel knalgeel 1901 [wnt koepel] {4.1.5} |
| feliciteren gelukwensen 1688-1696 [wnt] <Frans {1.2.5} |
| fellatie het pijpen 1970 [gvd Suppl.] <modern Latijn |
| felsen metalen platen omvouwen en vastslaan 1860 [wnt] <Duits |
| femel mannelijke hennep 1401-1500 [mnw] <Frans |
| femelen zoetsappig zeuren 1866 [wnt] |
| femininum vrouwelijk geslacht 1584 [wnt wijflijk] <Latijn |
| feminisme vrouwenbeweging 1899 [dbl] <Frans |
| feng shui bepalen van gunstige omstandigheden voor de vestiging van een gebouw 1975 [wp (tauïsme)] <Chinees {3.2} |
| feniks mythische vogel 1301-1325 [hws] <Latijn |
| fennek hondachtige 1902 [Vivat's Enc. 4:2736] <Arabisch {3.2/4.1.3} |
| fenol carbolzuur, hydroxybenzeen 1881 [wnt phenol] |
| fenologie leer van de invloed van het klimaat 1917 [kwt] |
| fenomeen verschijnsel 1778 [wnt] <Frans |
| fenotype verschijningsvorm 1926 [kwt] |
| feodaal tot het leenstelsel behorend 1650 [Claes] <Frans |
| ferm flink 1815 [wnt] <Frans |
| fermate rustpunt 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| ferment giststof 1668 [Koerbagh] <Frans |
| fermentatie gisting 1777 [wnt verrotting] <Frans |
| fermenteren gisten 1668 [Koerbagh] <Frans |
| fermium chemisch element 1961 [gvd] <modern Latijn |
| ferry veerboot 1857 [wnt pol i] <Engels {4.1.11} |
| fervent vurig 1832 [wei] <Frans |
| festijn feest(maal) 1672 [wnt] <Frans |
| festival groot (muziek)feest 1872 [gvd] <Engels |
| festiviteit feestelijkheid 1764 [wnt] <Frans |
| festoen guirlande 1617 [wnt af Suppl] <Frans |
| feston ornament (in bouwkunde), guirlande 1549 [wnt usance] <Frans |
| feta zachte witte kaas 1996 [Vd Sijs 1996] <modern Grieks {3.2/4.1.6} |
| fêteren vieren, onthalen 1824 [wei] <Frans |
[pagina 942]
[p. 942]
| fetisj vereerd voorwerp 1602 [wnt fetisch] <Frans |
| feuilletee bladerdeeg 1761 [Aanv wnt] |
| feuilleton vervolgverhaal 1847 [wnt] <Frans |
| feut noviet 1913 [Aanv wnt] |
| fez muts 1836 [Sanders 1995] <Frans {4.1.9} |
| fiacre huurrijtuig 1824 [wei] <Frans {4.1.10} |
| fiasco mislukking 1847 [kku] <Italiaans of Frans {3.2} |
| fiat goedkeuring 1630 [wnt request] <Latijn |
| fiber isolatiemateriaal uit vezels e.d. 1921 [Aanv wnt] <Frans |
| fibrilleren onregelmatig samentrekken van spieren 1955 [Aanv wnt] |
| fibrine bloed- of plantenvezelstof 1847 [kku] <Frans |
| fiche speelmerkje, kaart uit kaartsysteem 1735 [wnt] <Frans |
| fictie niet op werkelijkheid berustende voorstelling 1566-1568 [wnt] <Frans |
| fictief verdicht 1822 [wnt publiek i] <Frans |
| ficus plantengeslacht 1911 [wnt] <Latijn |
| fideel trouwhartig 1637 [wnt] <Frans |
| fideï-commis erfstelling over de hand 1624 [Aanv wnt] <Frans |
| fideliteit trouw 1569 [wnt] <Frans |
| fiduciair op goede trouw berustend 1898 [gvd] <Frans |
| fiducie vertrouwen 1787 [wnt vigilantie] <Latijn |
| fielt schurk 1550 [mnw] <Frans {1.2.4} |
| fier trots 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Frans |
| fierljeppen polsstokverspringen 1996 [Vd Sijs 1996] <Fries {3.2/4.1.18} |
| fiets rijwiel 1886 [Sanders 1997b] <? {3.5/4.1.10} |
| fiets Bargoens: vijf gulden 1910 [kwt] <? {3.5/4.1.12} |
| figaro barbier, sluwe dienaar 1898 [gvd] <Frans |
| figurant acteur met zwijgende rol 1805 [wnt] <Frans {3.2} |
| figuur gestalte, afbeelding 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| fijn niet grof, verfijnd, heerlijk 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| fijnmechanicus instrumentmaker 1961 [gvd] <Duits {3.2/4.1.13} |
| fijns tussenwerpsel: fijn, vaak ironisch 1974 [Sanders 1999] {4.3} |
| fijnzinnig met fijn onderscheidingsvermogen 1950 [gvd] <Duits {3.2} |
| fijt ontsteking aan vinger 1554 [Dod. 798] |
| fikfakken beuzelen, prutsen 1636-1638 [wnt] <Duits {3.1} |
| fikken* vingers 1894-1908 [wnt fik ii] |
| fikken* branden 1897 [wnt fikken ii] |
| fikkie hond 1916 [wnt fik i] <? {3.5} |
| fiks flink, stevig 1800 [wnt] <Frans {3.2} |
| fiksen in orde brengen 1954 [De Vooys] <Engels |
| filantroop liefdadig persoon 1757 [wnt] <Frans |
| filantropie menslievendheid 1778 [wnt] <Frans |
| filatelist postzegelverzamelaar 1884 [gvd] <Frans |
| file rij 1889 [wnt] <Frans |
| file administratief bestand 1969 [Dijkman, Computer-abc 164] <Engels |
| fileren van bot of graat ontdoen 1900 [wnt haring] |
| filet bot- of graatloos stuk vlees of vis 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] <Frans {4.1.6} |
| filharmonisch de toonkunst beminnend 1847 [kku] <Duits of Frans {3.2} |
| filiaal bijkantoor 1888 [wnt] <Frans |
| filibuster obstructie door eindeloze redevoeringen 1961 [gvd] <Engels |
| filigraan, filigrein zilver- of gouddraadwerk 1832 [wei] <Frans |
| filigram watermerk 1847 [kku] |
| filippica agressieve redevoering 1838 [wnt] <Latijn |
| filippie Bargoens: tien gulden 1906 [moo] {4.1.12} |
| filippine dubbele amandel 1840 [wnt] <Frans |
| filister bekrompen burger 1847 [kku] <Duits |
| filler Hongaarse munt, een honderdste forint 1928 [Oosthoek's geïll. enc. 2, dl. 7: 136 (Hongarije)] <Hongaars |
| film strook met film- of fotobeelden 1912 [wnt] <Engels {4.1.15/4.1.17} |
| filofax losbladige agenda 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| filologie taal- en letterkunde van een volk 1824 [wei] <Frans |
| filosofie wijsbegeerte 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| filosofie grondgedachte, beleid 1975 [R75] <Engels |
| filter zeef 1851 [wnt uittappen] <Frans |
| filter mondstuk van sigaret 1976 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| filtratiekamp gevangenkamp 2000 [Sanders 2001] <Engels |
| finaal uiteindelijk, tot het einde toe 1516 [wnt verstand] <Frans |
| finale slotstuk van meerdelig instrumentaal muziekstuk 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| finale eindstrijd in sport 1914 [gvd] <Frans |
| financiën geldwezen 1459 [hws] <Frans of Latijn |
[pagina 943]
[p. 943]
| fineren met fineer beleggen 1879 [wnt] <Engels |
| finesse kleine bijzonderheid 1805 [wnt vergauwen] <Frans {3.2} |
| fingerboard klein vingerbestuurd skateboard 1999 [Sanders 2000] <Engels |
| fingeren verzinnen 1351-1400 [mnw] <Latijn |
| fini bijwoord van tijd: afgelopen 1847 [kku] <Frans {4.1.7} |
| finish laatste deel van een wedstrijdbaan, eindstreep 1897 [koe] <Engels |
| finnjol type van jol 1976 [gvd] {4.1.11} |
| finoegristiek kennis van de Fins-Oegrische talen 1976 [gvd] |
| fiorituren versieringen van de zang 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| firma handelsnaam, handelszaak 1806 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| firmament uitspansel 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| firn korrelig sneeuwijs 1734 [HubWes] <Duits {4.1.1} |
| fis met een halve toon verhoogde f 1832 [wei] <Duits {3.2} |
| fiscaal m.b.t. de belastingen 1767 [wnt] <Frans |
| fiscus staatskas 1660 [wnt restitueeren] <Latijn |
| fistel afvoerkanaal van etter 1301-1400 [mnw] <Frans |
| fit gezond 1896 [kwt] <Engels |
| fitness training d.m.v. lichaamsbeweging 1983 [R84] <Engels {4.1.18} |
| fitnesscentrum inrichting voor het op peil houden van de lichamelijke conditie 1984 [gvd] <Engels |
| fitten pasklaar maken (van buizen) 1898 [gvd] <Engels |
| fitting deel van lamp dat gloeidraden met stroomdraden verbindt 1897 [Aanv wnt] <Engels |
| fixatie volledige aandacht 1932 [Aanv wnt] <Engels |
| fixeren vastmaken, vastleggen 1485 [hws] <Frans |
| fjeld bergvlakte 1863 [kku] <Noors {3.2} |
| fjord inham 1659 [Aanv wnt] <Noors {3.2} |
| flacon sierlijke fles 1824 [wei] <Frans |
| fladderen* vlinderen, wapperen 1755 [wnt] {3.1} |
| flagellant geselbroeder 1824 [wei] <Frans {4.1.8} |
| flageolet boon 1916 [wnt z.j.] <Frans {4.1.6} |
| flagrant zonneklaar 1847 [kku] <Frans |
| flagstone tuintegel 1945 [Van der Vlerk, Geheimschrift der aarde 219] <Engels |
| flair bijzondere handigheid 1890 [Aanv wnt] <Engels |
| flakkeren* onrustig branden 1484 [mnw] {3.1} |
| flambard slappe vilten hoed met brede rand 1889 [wnt] {4.1.9} |
| flamberen opdienen met brandende alcohol 1957 [Aanv wnt] <Frans |
| flambouw fakkel 1380-1420 [mnw] <Frans |
| flamboyant stralend 1950 [Aanv wnt] <Frans |
| flamelamp gloeilamp met getint glas 1984 [gvd] <Engels |
| flamenco Spaanse zigeunerdans 1956 [Aanv wnt] <Spaans {3.2/4.1.15} |
| flamingant aanhanger van de Vlaamse beweging 1881 [wnt terugtrekken] <Frans |
| flamingo reigerachtige 1646 [wnt] <Portugees {3.2} |
| flamoes kut 1914 [gvd] <? {3.5} |
| flan eiervla 1961 [gvd] <Frans {3.2/4.1.6} |
| flanel geweven stof 1601-1700 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| flaneren rondslenteren om gezien te worden 1847 [kku] <Frans |
| flank zijkant 1591 [Schulten Tw. 9] <Frans |
| flankeren zich in de flank bevinden 1599 [Kil.] <Frans |
| flansen* haastig in elkaar zetten 1625 [wnt] {3.1} |
| flap bankbiljet 1954 [Aanv wnt] <Duits {3.2/4.1.12} |
| flapdrol* stommerd 1899 [Aanv wnt] |
| flapuit* iemand met het hart op de tong 1793-1796 [wnt] |
| flard* afgescheurde lap 1600 [wnt] {3.1} |
| flash flits 1958 [P. Heyse, Enc. Fotografie] <Engels |
| flashback vertelwijze waarin wordt teruggegrepen op het verleden 1953 [De Vooys] <Engels |
| flat gebouw met woningen 1931 [kwt] <Engels |
| flater* blunder 1866 [wnt] {3.1} |
| flatneurose neurose ontstaan door het wonen in een flat 1965 [wp jaarboek 1966] |
| flatteren te fraai voorstellen 1477 [Teuth.] <Frans |
| flatteus vleiend, flatterend 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| flauw niet hartig, niet krachtig 1401-1500 [mnw] <Frans |
| flauwekul kletspraat 1989 [Hofkamp&Westerman] |
| flecteren verbuigen 1650 [mey] <Latijn |
| flegma onverstoorbaarheid 1600 [wnt] <Latijn |
| flemen* vleien 1624 [wnt] |
| flens opstaande rand 1872 [gvd] <Engels |
| flensje* dun pannenkoekje 1633 [wnt] {4.1.6} |
[pagina 944]
[p. 944]
| flenter, flinter* lap, reep 1635 [wnt] {3.1} |
| fleppen* lurken 1872 [gvd] {3.1} |
| fles* glazen vat met nauwe hals 1351-1400 [mnw] |
| flessentrekker* zwendelaar 1894-1908 [wnt] |
| flets bleek 1785 [wnt] <Frans {4.1.5} |
| fleur bloeiende toestand 1521 [wnt wijd i] <Frans |
| flexibel buigzaam 1669 [mey] <Frans |
| flexibiliteit buigzaamheid 1824 [wei] <Frans |
| flexie buiging, verbuiging 1847 [kku] <Frans |
| flexwerk flexibel werk 1996 [De Coster 1999] |
| flierefluiter* losbol 1861 [wnt] {3.1} |
| flikflak achterwaartse rol in de gymnastiek 1941 [Aanv wnt] <Duits {3.1/3.2} |
| flikflooien* met baatzuchtige bedoelingen vleien 1625 [wnt] {3.1} |
| flikje chocolaatje 1864 [Toll.] {4.1.6} |
| flikken handig klaarspelen, leveren 1850 [wnt] <Duits |
| flikker* homoseksueel 1916 [wnt flikker i] |
| flikkeren* onrustig licht afgeven 1545 [tntl 90, 1974, 187] {3.1} |
| flink* fors, stevig 1655 [wnt verstand] |
| flip-over flap-overbord 1989 [Peptalk] <Engels |
| flippen ongunstig reageren op drugs, uitgekeken zijn op 1967 [Aanv wnt] <Engels |
| flipperkast speelautomaat 1973 [Aanv wnt] {4.1.18} |
| flippo plastic schijfje met stripfiguurtje als speelgoed 1995 [De Coster 1999] {4.1.18} |
| flirten niet serieus het hof maken 1889 [wnt lach] <Engels |
| flit insecticide 1939-1940 [De Gedehpost 66] <Engels |
| flits kort schijnsel 1555 [Claes Tw. 11] <Frans |
| flitsen bloot over straat rennen 1976 [gvd] |
| flitsstep opklapbare twee- of driewieler 2000 [nrc-h 10/8/2000] {4.1.10} |
| flitstrein hogesnelheidstrein 1990 [Sanders 2001] {4.1.10} |
| flobert achterlaadgeweer 1885 [wnt kamer] {4.1.14} |
| flodder* oefenpatroon 1950 [gvd] |
| floepen* zich schielijk uitschietend bewegen 1904 [wnt] {3.1} |
| floers geweven stof 1336-1339 [mnw] <Frans {4.1.9} |
| flonkeren* warm schitteren 1552 [Toll.] {3.1} |
| flop mislukking 1961 [Aanv wnt] <Engels |
| floppy diskette 1983 [R84] <Engels |
| flora gezamenlijke planten van een streek 1760 [Meese, Flora Frisica] |
| floréal bloeimaand, 8e maand, van 20 april tot 19 mei, volgens de revolutionaire kalender 1824 [wei] <Frans {3.2} |
| florentium minder gebruikelijke naam voor het chemische element promethium 1976 [gvd illinium] <modern Latijn |
| floreren bloeien 1451-1500 [mnw] <Latijn |
| floret schermdegen 1658 [wnt] <Frans |
| florijn gulden 1369 [Claes Tw. 9] <Frans {4.1.12} |
| florin munteenheid van Aruba 1986 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Papiaments {3.2/4.1.12} |
| florissant bloeiend 1802 [wnt] <Frans {3.2} |
| flossen gebit met een draadje reinigen 1984 [gvd] <Engels |
| flotatie scheiding van poedervormige mengsels 1949 [Aanv wnt] <Engels |
| flottielje groep lichte oorlogsvaartuigen 1804 [wnt verzameling] <Frans {3.2/4.1.11} |
| flower power jongerenbeweging die liefde predikte 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| flox sierplantengeslacht 1847 [kku] |
| fluctuatie het schommelen 1669 [mey] <Frans |
| fluïdum uitvloeiende stof 1824 [wei] <Latijn |
| fluim hoeveelheid slijm 1287 [cg NatBl] <Frans |
| fluistercampagne ondergrondse mondelinge propaganda 1950 [gvd] |
| fluisteren* zacht spreken 1640 [wnt] {3.1} |
| fluit blaasinstrument 1351-1400 [mnw] <Frans {4.1.16} |
| fluitglas hoog, smal wijnglas 1847 [kku] |
| fluitschip vrachtschip 1642 [wnt quel] {4.1.11} |
| fluks spoedig, dadelijk 1485 [mnw] <Duits |
| fluor gas 1847 [kku] <Latijn |
| fluoresceren licht uitstralen 1886 [kku] |
| flut* prul 1961 [gvd] {3.1} |
| flutter snelle zweving bij geluidsweergave 1974 [Posthumus] <Engels |
| fluviatiel rivier- 1950 [gvd] <Frans |
| fluviometer meter voor stroomsnelheden 1886 [kku] |
| fluweel geweven stof 1336-1339 [mnw] <Frans {4.1.9} |
| flux de bouche radheid van tong 1835 [Lulofs, Lessen over de Redekunst, ii, 212] <Frans |
| flyer kleine folder 1989 [Peptalk] <Engels |
| fly-over viaduct 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| fnuiken* beknotten 1613 [wnt] |
| fobie angstbeklemming 1930 [Oosthoek's geïll. enc. 2, dl. 10] <Frans |
| focus brandpunt 1778 [wnt vector] <Latijn |
| focussen in het brandpunt plaatsen 1959 [Aanv wnt] <Engels |
| foedraal koker 1847 [kku] <Duits |
[pagina 945]
[p. 945]
| foefje* truc 1789 [wnt] |
| foei* tussenwerpsel: uitroep van afkeuring 1618 [wnt] {4.3} |
| foelie zaadmantel van de muskaatnoot 1286 [cg I2, 1173] <Latijn {4.1.6} |
| foelie bladmetaal 1400-1434 [mnw] <Latijn |
| foerage veevoeder 1599 [Kil.] <Frans |
| foerier bevoorradingsonderofficier 1594 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| foeteren mopperen 1848 [wnt] <Frans |
| foetsie weg 1902 [Aanv wnt] <Duits |
| foetus embryo 1770 [wnt vruchtbeginsel] <Latijn |
| foeyonghai soort garnalenomelet 1968 [wp voor de vrouw] <Chinees {3.2/4.1.6} |
| foezel slechte jenever 1716 [wnt] <Nederduits {3.2/4.1.6} |
| föhn warme valwind 1847 [kku] <Duits {4.1.1} |
| föhn elektrische haardroger 1956 [Aanv wnt] <Duits {3.2/4.1.9} |
| fok* voorzeil 1438 [hws] |
| fok* bril 1829 [H. Martin, Beredeneerd Nederduitsch Wrdb.] |
| fokken* aankweken, doen voorttelen 1704 [Claes] |
| folder vouwblad 1920 [Aanv wnt] <Engels |
| foliant boek in folioformaat 1766 [Sewel/Buys] <Duits |
| folie bladmetaal 1400-1434 [mnw] <Latijn |
| foliëren de bladen van een boek nummeren 1684 [wnt] |
| folio boekformaat 1599 [wnt alphabet] <me Latijn |
| folklore volksoverleveringen 1887 [Toll.] <Engels |
| follikel zakje 1847 [kku follikel] <Latijn {3.2} |
| folteren martelen 1599 [Kil.] <Duits |
| fondant suikergoed 1896 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| fonds vastgelegd kapitaal 1651-1652 [wnt] <Frans |
| fondue gesmoltenkaasgerecht 1863 [Rijnhart i, 375b] <Frans {4.1.6} |
| foneem klankeenheid 1937 [Kath. Enc. 19] <Frans |
| fonetiek tak van taalwetenschap betreffende spraakklanken 1847 [kku] <Duits |
| foniatrie spraakverbetering 1929 [kwt] |
| foniek tak van taalwetenschap 1847 [kku] |
| fonkelen levendig glanzen 1812 [wnt] <Duits |
| fonkelnieuw splinternieuw 1874 [wnt] <Duits {4.4} |
| fonograaf voorloper van de grammofoon 1886 [kku] <Frans {4.1.17} |
| fonologie tak van taalwetenschap betreffende fonemen 1855 [kku] |
| font letterset 1992 [gvd] <Engels |
| fontanel zacht deel van schedeldak 1824 [wei] <Frans {1.2.2} |
| fontein kunstmatige springbron 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <Frans |
| fooi drinkgeld 1651 [wnt] <Frans |
| foolproof beschermd tegen onoordeelkundige behandeling 1946 [De Vooys] <Engels |
| foon eenheid van geluid 1939 [Aanv wnt] <Grieks {3.2} |
| foppen voor de gek houden 1639 [wnt stoppen] <Duits |
| force kracht 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Frans |
| forceps tang 1847 [kku] <Latijn |
| forceren met geweld openen 1556 [Claes] <Frans |
| foreest woud 1085 [Slicher] <Latijn {2.4} |
| forehand slag met handpalm richting bal (bij tennis) 1924 [Aanv wnt] <Engels |
| forel beenvis 1700 [Toll.] <Duits |
| forens wie woont buiten de plaats waar hij werkt 1898 [gvd] <Duits |
| forensisch betrekking hebbend op het gerecht 1832 [wei] <Latijn |
| forfait vast bedrag 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| forint munteenheid van Hongarije 1951 [wp, dl. 10, 524] <Hongaars {4.1.12} |
| formaat grootte 1573 [Plantijn] <Frans |
| formaat structuur van een computerdocument 1986 [mcc dec. 86, 8, 12, 33] <Engels |
| formaldehyde een alifatisch aldehyde 1895 [Aanv wnt] |
| formaline desinfectiemiddel 1895 [Aanv wnt] |
| formaliseren formeel maken 1650 [mey] <Frans |
| formaliteit uiterlijke vorm, plichtpleging 1663 [mey] <Frans |
| formateur samensteller 1924 [gvd] <Frans |
| formatie vorming 1812 [wnt azijn Suppl] <Frans {3.2} |
| formatteren een informatiedrager gereed maken voor gegevensopslag 1984 [hcc nieuwsbrief dec. 12, 27] |
| formeel naar de vorm 1614 [wnt] <Frans |
| formeren vormen 1287 [cg NatBl] <Frans |
| formica harde kunststof 1962 [Aanv wnt] |
| formidabel geducht 1647-1648 [wnt] <Frans |
| formule vast geheel van woorden 1698 [wnt bezweren] <Frans |
| formulier in te vullen papier 1624 [wnt wederroeping] |
| fornuis kookkachel 1270 [cg i 1, 159] <Frans {4.1.9} |
[pagina 946]
[p. 946]
| fors stevig 1599 [Kil.] <Frans |
| forsythia sierheester 1907 [wp] <modern Latijn |
| fort vestingwerk 1577 [wnt] <Frans |
| forte bijwoord: sterk 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| fortepiano toetsinstrument 1786 [wnt trekker] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| fortificatie versterking 1477 [hws] <Frans |
| fortissimo bijwoord: zeer krachtig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| forto bijwoord: sterk, luid 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| fortuin groot kapitaal 1494 [hws] <Frans |
| fortuin lot, geluk 1557 [wnt] <Frans |
| forum markt te Rome 1832 [wnt reus i] <Latijn |
| forum groep deskundigen 1954 [R75] <Engels |
| fosburyflop techniek bij het hoogspringen, met de rug over de lat 1984 [gvd] <Engels |
| fosco chocoladedrank 1912 [kku] {3.3/4.1.6} |
| fosfaat zout van fosforzuur 1883 [Java-Bode 1/9, 2e] <Frans |
| fosfor chemisch element 1720 [wnt worm i] <Latijn |
| fosforesceren licht geven na bestraling 1824 [wei] <Frans |
| fossiel versteend overblijfsel 1847 [kku] <Frans |
| fot eenheid van lichtsterkte 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| foto fotografische opname 1898 [wnt photo] <Engels {1.1/1.2.4/4.1.17} |
| fotografie het maken van afbeeldingen door chemische inwerking van licht 1847 [kku] <Frans {4.1.17} |
| fotokopie fotografisch vervaardigde kopie 1946 [Aanv wnt] <Engels |
| foton lichtquant 1942 [kwt] |
| fouilleren kleren doorzoeken 1898 [gvd] <Frans |
| foundation damesondergoed 1958 [R75] <Engels {3.2} |
| foundation onderlaag van poeder 1975 [R75] <Engels |
| fourneren verschaffen 1472 [hws] <Frans |
| fournituren kleine handwerkbenodigdheden 1808 [wnt viseeren] <Frans {3.2} |
| fout gebrek, misslag 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| foxterriër hondensoort 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 9a] <Engels {4.1.3} |
| foxtrot dans 1919 [kwt] <Engels {4.1.15} |
| foyer koffiekamer 1832 [wei] <Frans |
| fraai mooi 1276-1300 [cg Lut.A] <Frans |
| fractal bepaalde meetkundige figuur 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| fractie onderdeel 1787 [wnt land] <Frans |
| fractie deel van een politieke partij 1847 [kku] <Frans |
| fractioneren trapsgewijs distilleren 1895 [Aanv wnt] <Frans |
| fractuur breuk 1560 [Aanv wnt] <Frans |
| fragiel breekbaar 1824 [wei] <Frans |
| fragment gedeelte 1787 [Picarta: Rhijnvis Feith, Fanny: een fragment] <Frans |
| fragmentarisch uit brokstukken bestaand 1824 [wei] <Engels |
| fraise aardbeikleurig 1895 [Broeckaert] <Frans {4.1.5} |
| frak jas 1782 [wnt lus] <Frans |
| framboesia tropische huidziekte 1919 [kwt] <modern Latijn |
| framboos vrucht 1554 [wnt] <Frans {4.1.2} |
| frame raamwerk 1886 [kku] <Engels |
| franchise vrijstelling van invoerrechten 1886 [kku] <Frans |
| franchising het huren van rechten van een ander bedrijf 1973 [R84] <Engels |
| franciscaan monnik van de orde gesticht door Franciscus van Assisi 1654 [wnt voet] {4.1.8} |
| francium chemisch element 1967 [wp in kleuren] <modern Latijn |
| franco bijwoord: portvrij 1676 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| francofoon Frans sprekend 1976 [gvd] |
| franc-tireur vrijschutter 1886 [kku] <Frans {4.1.14} |
| franje overbodige opsiering 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Frans |
| frank vrij 1267 [cg i 1, 96] <Frans |
| frank oude muntnaam, munteenheid van o.a. Frankrijk en België 1382 [mnw] <Frans {4.1.12} |
| frankeren porto betalen 1729 [wnt] <Duits |
| franskiljon Vlaming die voor overheersing van het Frans is 1838 [wnt anti i Suppl] |
| fransoos Fransman (minachtend) 1240 [Bern.] <Frans |
| frappant treffend 1799 [wnt] <Frans {3.2} |
| frapperen treffen 1781 [wnt] <Frans |
| frase volzin 1784-1785 [wnt] <Frans |
| fraseologie woordkeus van een schrijver 1885-1886 [wnt] <Engels |
| fraseren (muzikaal) interpungeren 1912 [kku] <Duits {3.2} |
| frater broeder 1544 [wnt typograaf] <Latijn {4.1.8} |
| fraterniseren zich verbroederen 1824 [wei] <Frans |
| frats gril 1684 [wnt] <Duits |
| fraude bedrog 1294 [cg I3, 2151] <Frans |
[pagina 947]
[p. 947]
| frauderen bedriegen 1451 [hws] <Frans |
| freak fanaat 1971 [R75] <Engels |
| freatisch m.b.t. de grondwaterspiegel 1947 [Koningsberger, Leerboek der alg. plantkunde] |
| freelancer losse medewerker 1950 [De Vooys] <Engels |
| frees geplooide halskraag 1847 [kku] <Frans |
| frees werktuig 1860 [wnt] |
| freeware software die gratis wordt verspreid, maar waarop wel copyright rust 1994 [pc+ 3/11, 19, 17] <Engels |
| freewheelen doorgaan zonder activering 1950 [gvd] <Engels |
| fregat (oorlogs)schip 1598 [wnt wederhouden] <Frans {4.1.11} |
| frêle broos 1904 [Aanv wnt] <Frans |
| frenesie bezetenheid 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| frenetiek bezeten 1566 [wnt kleven] <Frans |
| frenologie beoordeling van karakter en geestelijke vermogens naar de vorm van de schedel 1847 [kku] |
| freon chloorfluorkoolstofproducten 1939 [Aanv wnt] |
| frequent veelvuldig 1619 [Aanv wnt] <Frans |
| fresco muurschildering 1604 [wnt versch i] <Italiaans {3.2} |
| fresia knolgewas 1927 [Oosthoek's geïll. enc. 2, dl. 5] <modern Latijn |
| fret marterachtige 1287 [cg NatBl] <Frans {4.1.3} |
| fret boortje 1351-1400 [mnw] <Frans |
| freudiaans iets prijsgevend uit het onderbewustzijn 1939 [wnt angst Suppl] |
| freule adellijke jonkvrouw 1646 [wnt] <Duits |
| frezen met de frees bewerken 1924 [gvd] <Frans |
| fricandeau stuk vlees 1765 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| fricassee gerecht van gehakt vlees 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] <Frans {4.1.6} |
| fricatief wrijvingsmedeklinker 1912 [kku] <modern Latijn |
| frictie wrijving 1847 [kku] <Frans |
| friemelen* peuteren 1889 [wnt knijpen] {3.1} |
| fries gebeeldhouwde strook boven aan muur of vaas 1568 [wnt] <Frans |
| frigidaire koelkast 1929 [kwt] <Frans {4.1.9} |
| frigide seksueel ongevoelig 1933 [Aanv wnt] <Frans |
| frigiditeit seksuele ongevoeligheid van vrouwen 1847 [kku] <Frans |
| frigorie koude-eenheid 1961 [gvd] |
| frik* schoolmeester 1914 [gvd] {1.2.5} |
| frikadel gehakt vlees 1599-1607 [Kil.] <Frans {4.1.6} |
| frikandel bepaald soort worst 1961 [gvd] {4.1.6} |
| frimaire rijpmaand 1824 [wei] <Frans {3.2} |
| fris vers, koel 1477 [Teuth.] <Duits |
| frisbee werpschijf 1971 [Aanv wnt] <Engels {4.1.18} |
| frisdrank verfrissende, niet-alcoholische drank 1956 [Van Gelder 1993] {1.2.1/4.1.6/4.4} |
| friseren doen krullen 1562 [Naembouck] <Frans |
| frites, friet in vet gebakken reepjes aardappel 1924 [gvd] {3.3/4.1.6} |
| friteuse frituurpan 1979 [Wijnands&Ost] <Frans {3.2} |
| frituur in kokend vet gebakken spijs 1599 [wnt] <Frans |
| frivool lichtzinnig 1500 [hws] <Frans |
| fröbelen spelen, vrijblijvend bezig zijn 1898 [gvd] {3.3} |
| frommelen* friemelen 1710 [wnt] {3.1} |
| fronsen tot rimpels samentrekken (van voorhoofd) 1619 [wnt] <Frans |
| front voorzijde 1683 [wnt] <Frans |
| frontispice voorgevel 1668 [Koerbagh] <Frans |
| fronton driehoekige gevelbekroning 1770 [wnt] <Frans |
| frotté ruw weefsel 1917 [Aanv wnt] <Frans {4.1.9} |
| frou-frou biscuitje 1929 [kwt] <Frans {3.1/4.1.6} |
| fructidor naam van maand tijdens de Franse revolutie 1800 [De Rampen van De la Galetierre, 36, noot a.] <Frans {3.2} |
| fructivoor vruchteneter 1984 [gvd] |
| fructose vruchtensuiker 1895 [Aanv wnt] |
| fruit vruchten 1285 [cg Rijmb.] <Frans {4.1.2} |
| fruitautomaat gokautomaat 1984 [gvd] {4.1.18} |
| fruiten bruin braden 1477 [mnw] <Frans |
| frunniken* peuteren, morrelen 1920 [wnt z.j.] {3.1} |
| frustreren dwarsbomen 1518 [hws] <Frans |
| frutselen* knoeien 1878 [wnt tuieren ii] {3.1} |
| fuchsia siergewas 1847 [kku] <modern Latijn |
| fuck tussenwerpsel: uitroep van ergernis 1986 [De Coster 1999] <Engels {4.3} |
| fuckmuziek zeer slechte muziek 1992 [gvd] |
| fuga meerstemmig stuk 1739 [wnt verhandelen] <Italiaans {3.2} |
| fuif feest 1884 [wnt tractaat] <? {3.5} |
| fuik* langwerpig vistuig 1383 [mnw] |
| fulmineren heftig uitvaren 1574 [Aanv wnt] <Frans |
| fumarole damp- en gasbron 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| functie ambt 1652 [wnt aanzienlijk] <Latijn |
[pagina 948]
[p. 948]
| functionaris die een functie vervult 1891 [wnt trouwlustig] <Frans |
| fundament grondslag 1240 [Bern.] <Latijn {3.2} |
| fundamenteel tot grondslag dienend 1668 [Koerbagh] <Frans |
| fundatie stichting 1370-1378 [hws] <Frans |
| funderen grondvesten 1331 [Claes] <Frans |
| fundgrube goudmijn, schatkamer 1996 [Vd Sijs 1996] <Duits {3.2} |
| funest verderfelijk 1801 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| fungeren de dienst verrichten van 1658 [mey] <Latijn |
| fungibel vervangbaar 1903 [wnt verbruiken] <me Latijn |
| fungicide stof die schimmels doodt 1934 [Van den Berge, Beoordeeling van de waarde van fungicide stoffen] |
| fungus zwam, paddestoel 1675 [wnt verguld i] <Latijn |
| funiculaire kabelbaan 1929 [kwt] <Frans |
| funk soort van popmuziek 1982 [R84] <Engels {4.1.16} |
| funshoppen recreatief winkelen 1988 [Sanders 2001] {3.3} |
| furby interactief knuffeldier 1998 [Internet: homepage] <Engels {4.1.18} |
| furie razernij 1538 [wnt] <Frans |
| furieus razend 1531 [Aanv wnt] <Frans |
| furore opgang 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| fusee scharnier van autovoorwiel 1953 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| fuseren samensmelten 1963 [Aanv wnt] <Frans |
| fusie het samengaan 1636 [Secreeten van Alexis Piemontois, 226] <Frans |
| fusilleren neerschieten (als straf) 1824 [wei] <Frans |
| fust houten vat 1599 [Kil.] <Frans |
| fut* energie 1813 [wnt] |
| futiel nietig 1824 [wei] <Frans |
| futiliteit nietigheid, kleinigheid 1824 [wei] <Frans |
| futon dunne oprolbare matras 1992 [gvd] <Japans {3.2} |
| futselen* friemelen 1616 [wnt] {3.1} |
| futurisme kunstrichting 1921 [Aanv wnt] <Frans |
| futurum toekomende tijd 1633 [Ruijs] <Latijn |
| fuut* duikvogel 1763 [wnt] |
| fylogenese ontwikkelingsleer van lagere levensvormen 1914 [gvd] |
| fysica natuurkunde 1575 [wnt] <Latijn |
| fysiek van de natuur, lichamelijk 1723 [wnt opgraven] <Frans |
| fysiologie verrichtingsleer 1824 [wei] <Frans |
| fysiotherapeut iem. die masseert of oefeningen laat verrichten om de lichamelijke conditie te verbeteren 1956 [Aanv wnt] |
| fysisch overeenkomend met de natuur 1784-1785 [wnt] <Duits |
| gaaf* ongeschonden 1281-1282 [cg i Dordrecht] |
| gaaf* geweldig 1973 [De Coster 1999] {3.1} |
| gaai zangvogel 1287 [cg NatBl] <Frans |
| gaaischieten met pijl en boog een vogel van een hoge paal schieten 1805 [wnt gaai] {4.1.18} |
| gaan* zich voortbewegen 901-1000 [wps] {5} |
| gaande* voorzetsel 1994 [Van der Horst] {4.2} |
| gaanderij zuilengang 1804 [Roos, Surinaamsche Mengelpoezij 146] |
| gaandeweg* bijwoord van tijd: van lieverlede 1799 [wnt] {4.1.7} |
| gaandeweg* voorzetsel 1974 [Van der Horst] {4.2} |
| gaar* voldoende toebereid 901-1000 [wps] |
| gaard* omheinde tuin 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| gaarkeuken spijshuis 1599-1607 [Claes Tw. 11] <Duits |
| gaarne* bijwoord van hoedanigheid: met genoegen 1100 [Willeram] {1.3/2.5} |
| gaas luchtig weefsel 1692 [Sanders 1995] <Frans {4.1.9} |
| gabardine waterdichte stof 1919 [kwt] <Engels {4.1.9} |
| gabber kameraad 1769 [moo] <Jiddisch {1.2.5/3.2} |
| gabber jongere die van bepaalde muziek houdt 1993 [De Coster 1999] {1.2.5} |
| gabberhouse Nederlandse variant van housemuziek 1991 [De Coster 1999] {4.1.16} |
| gade* echtgenoot, echtgenote 1357 [mnw] {4.1.4} |
| gadeslaan* observeren 1514 [mnw] |
| gadget klein, speels voorwerp 1968 [kwt] <Engels |
| gading* lust 1312 [mnw] |
| gado-gado Indonesisch gerecht van koude groenten met pindasaus 1968 [wp voor de vrouw] <Indonesisch {3.1/3.2/4.1.6} |
| gadolinium chemisch element 1907 [wp] <modern Latijn |
| gaffel* tweetandige stok, vork 1477 [Teuth.] |
| gag kwinkslag 1948 [Aanv wnt] <Engels |
| gaga kinds 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 48] <Frans {3.1} |
| gage loon 1530 [mnw] <Frans |
| gagel* heester 1212 [Prisma NPl.] {2.3} |
| gaillarde dans 1569 [Aanv wnt] <Frans {4.1.15} |
[pagina 949]
[p. 949]
| gajes volk (vooral pejoratief) 1906 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| gakken* het natuurlijke geluid van ganzen maken 1961 [gvd] {3.1} |
| gal* bittere vloeistof 901-1000 [wps] |
| gal eenheid van versnelling 1950 [gvd] |
| gala staatsiekleding 1761 [Van Donselaar Woordenaar 2, 1] <Frans |
| gala hoffeest 1846 [wnt] <Frans |
| galactisch m.b.t. de melkweg 1950 [gvd] <Engels |
| galant hoffelijk 1574 [Toll.] <Frans |
| galantine vleesgerecht 1331 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| galappel* uitwas aan eikenbomen 1704 [Claes] |
| galei vaartuig, geroeid door gevangenen 1350 [mnw] <Frans {4.1.11} |
| galerie verkooplokaal voor moderne kunst 1970 [Recht voor raap] <Frans {3.2} |
| galerij zuilengang 1538 [Claes] <Frans |
| galg* strafwerktuig voor ophanging 1240 [Bern.] |
| galgenaas* schurk 1562 [Naembouck] |
| galjas schip 1592 [wnt verstranden] <Frans {4.1.11} |
| galjoen zeilschip 1538 [hws] <Frans {4.1.11} |
| galjoot schip 1240 [Bern.] <Frans {4.1.11} |
| gallicisme uit het Frans overgenomen woord of uitdrukking, in strijd met het eigen taalgebruik 1806 [Aanv wnt] <Frans of Latijn {3.2} |
| gallium chemisch element 1898 [gvd] <modern Latijn |
| gallon inhoudsmaat 1692 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| galm* zwaar geluid 1477 [Teuth.] {3.1} |
| galon koordvormig weefsel op uniformen e.d. 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Frans |
| galop snelle gang van paard 1588 [Claes] <Frans |
| galvanisch m.b.t. opgewekte elektriciteit 1831 [wnt ammonia Suppl] |
| gamba snaarinstrument 1824 [wei] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| gamba soort van grote garnaal 1984 [gvd] <Portugees {3.2} |
| gambiet schaakopening waarin een pion wordt geofferd 1847 [kku] <Duits |
| game deel van een set in tennispartij 1903 [Prick 1903] <Engels |
| gameet voortplantingscel 1902 [Kerner von Marilaun, Leven der planten iii:53] <modern Latijn |
| gamel eetketel 1928 [Aanv wnt] <Frans |
| gamelan stel muziekinstrumenten 1851 [Van Doren, Reis naar Nederlands Oost-Indië, 76b] <Indonesisch {3.2} |
| gamma Griekse letter 1581 [Aanv wnt] <Grieks {3.2} |
| gammel* wrak, vervallen 1445 [mnw] |
| gang* loop, wijze van gaan 1100 [Willeram] |
| gang* doorloop, overdekte weg 1450 [mnw] |
| gang bende 1931 [kwt] <Engels |
| ganglion zenuwknoop, peesknoop 1824 [wei] <Grieks {3.2} |
| gangreen koudvuur 1595 [wnt bloemig] <Latijn |
| gangstarap rapmuziek uit de Amerikaanse zwarte getto's waarvan de teksten handelen over het (gewelddadige) leven in straatbendes 1994 [De Coster 1999] <Engels {4.1.16} |
| gangster bendelid 1931 [kwt] <Engels |
| gannef dief 1769 [Endt] <Jiddisch {3.2} |
| gans geheel 1236 [cg i 1, 24,25] <Duits |
| gans* eendachtige 1240 [Bern.] {4.1.6} |
| ganzenbord* bordspel 1621 [wnt] {4.1.18} |
| ganzerik mannetjesgans 1543 [Heukels] <Duits |
| ganzerik* roosachtig plantengeslacht, zilverschoon 1554 [wnt] |
| gapen* de mond wijd openen 1240 [Bern.] |
| gappen stelen 1875 [Polak, Geïllustreerd Politie Nieuws] <Jiddisch {3.2} |
| garage autostalling 1912 [kku] <Frans |
| garanderen waarborgen 1574 [Aanv wnt] <Frans |
| garantie waarborg 1700 [Aanv wnt] <Frans |
| gard* strafwerktuig, roe 901-1000 [wps] |
| garde keurbende 1855 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| gardenia plantengeslacht 1889 [wnt frak] <Engels |
| garderobe klerenbewaarplaats 1588 [Claes] <Frans |
| gareel halsjuk 1294-1300 [cg I4, 2832] <Frans |
| garen* draad 1278 [cg i 1, 367] |
| garen* verzamelen 1514 [mnw] {1.2.5} |
| garf, garve* schoof 1170 [Rey] {2.2} |
| garm, germ ooi die nog niet gelammerd heeft 1477 [Teuth.] <Frans {4.1.3} |
| garnaal* schaaldier 1657 [wnt vijlen i] {1.2.4} |
| garneren versieren 1773 [wnt voorschoot] <Frans |
| garnituur garneersel 1793 [wnt] <Frans |
| garnizoen legerafdeling 1695 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| gas stof in luchtvormige toestand 1648 [Toll.] {1.2.5/4.4} |
| gasmotor door brandbaar gas aangedreven machine 1892 [wnt petroleum] {4.1.10} |
| gast* bezoeker 1236 [cg i 1, 27] {1.2.5} |
| gastarbeider buitenlandse werknemer 1964 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
[pagina 950]
[p. 950]
| gastritis ontsteking van maagslijmvlies 1847 [kku] <modern Latijn |
| gastronomie hogere kookkunst 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| gastvrij mild gasten onthalend 1542 [Claes Tw. 11] <Duits |
| gat* opening 1236 [cg i 1, 23] |
| gat* anus, achterwerk 1481-1483 [mnw] {4.4} |
| gaucho gekleurde koeherder 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| gauw* snel, spoedig 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {1.3} |
| gauwdief* geslepen dief 1351 [mnw] |
| gave* iets dat gegeven wordt 1100 [Willeram] |
| gaviaal krokodilachtige 1847 [kku] <Frans |
| gavotte dans 1738 [Aanv wnt] <Frans {4.1.15} |
| gay homoseksueel 1984 [gnn] <Engels |
| gazelle herkauwer 1720 [wnt vogelstruis] <Frans {4.1.3} |
| gazet krant 1615 [Aanv wnt] <Frans |
| gazon onderhouden grasveld 1780 [wnt trap i] <Frans |
| gazpacho koude soep van tomaten, olie en knoflook 1976 [Complete kookboek voor de goede keuken] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| geaccidenteerd ongelijk (van bodem) 1875 [wnt verkeer ii] |
| geaffecteerd gekunsteld 1582 [wnt affecteren] |
| geallieerden bondgenoten 1600 [wnt representeeren] |
| gebaar* beweging van het lichaam 1100 [Willeram] |
| gebak* taart 1778 [wnt] {4.1.6} |
| gebarenspel* mime 1866 [wnt] {4.1.15} |
| gebbetje* grapje 1897 [Aanv wnt] |
| gebed* het bidden 901-1000 [wps] |
| gebeente* het beendergestel 1285 [cg Rijmb.] {1.2.5/3.1/5} |
| gebergte* groep van bergen 1626 [wnt] {3.1} |
| gebeten* nijdig 1550 [wnt vervleten] |
| gebeuren* voorvallen 1272 [cg i 1, 244] |
| gebeurtenis* voorval 1793-1796 [wnt] {3.1} |
| gebied streek waarover een macht heerst 1599 [Toll.] <Duits |
| gebieden* (als heerser) bevelen 901-1000 [wps] |
| gebint* samenstel van balken 1252 [mnw] |
| gebit* geheel van tanden en kiezen 1340 [mnw] |
| gebladerte* alle boombladeren 1805 [wnt] {3.1} |
| gebod* het bevolene 901-1000 [wps] |
| geboefte* gespuis 1400 [mnw] {3.1} |
| geboomte* groep bomen 1285 [vmnw] {3.1} |
| geboorte* het ter wereld komen 1240 [Bern.] |
| gebouw* bouwwerk 1599 [wnt] |
| gebrek* gemis, kwaal 1265-1270 [vmnw] |
| gebroeders* broers 1240 [Bern.] |
| gebrouilleerd in onmin zijnde 1781 [wnt wel v] |
| gebruiken* zich bedienen van 1240 [Bern.] |
| gedaante* uiterlijk 1276-1300 [cg Lut.A] |
| gedachte* het nadenken, idee 901-1000 [wps] |
| gedeelte* deel 1237 [cg i 1, 38, 39] |
| gedegen goed doordacht 1928 [wnt trouw i] <Duits {1.4} |
| gedeisd kalm, koest 1955 [Aanv wnt] |
| gedijen* voorspoedig groeien, welvaren 1265-1270 [cg Lut.K] |
| geding* rechtszaak 1237 [cg i 1, 32] |
| gedistingeerd voornaam 1770 [Aanv wnt] |
| gedogen* dulden 1236 [cg i 1, 21] |
| gedrag* wijze van doen 1701 [wnt schot iii] |
| gedragen, zich* handelen, doen 1712 [wnt] |
| gedrocht* monster 1351 [mnw] |
| geducht* gevreesd 1643 [wnt uitwerken] |
| geduld* lijdzaamheid, volharding 901-1000 [wps] |
| gedurende* voorzetsel 1642 [wnt] {4.2} |
| gedwee* onderworpen 1401-1450 [mnw] |
| geëigend geschikt 1855 [wnt zusterschap] <Duits |
| geel* kleurnaam 1240 [Bern.] {4.1.5} |
| geelgors* zangvogel 1477 [Teuth.] |
| geeltje* Bargoens: biljet van f 25,- 1906 [Köster Henke] {4.1.12} |
| geelzucht* ziekte 1350 [mnw] |
| geen* telwoord 1100 [Willeram] {2.5/4.2} |
| geenszins* bijwoord van modaliteit: in genen dele 1350 [mnw] {3.1} |
| geep* beenvis 1567 [Claes] |
| geer* spits toelopende lap kleding of grond 1135 [Künzel] {2.3} |
| geest* ziel, onstoffelijk wezen 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| geest* grond 911-948 [Claes] {2.3} |
| geestdodend* afstompend 1866 [wnt] {3.1/5} |
| geestig* gevat 1831 [wnt] |
| geestverwant gelijkgezinde, medestander 1864 [wnt] <Duits |
| geeuwen* gapen 1240 [Bern.] |
| geeuwhonger* plotselinge honger 1769 [wnt] {1.2.4} |
| geëxalteerd overspannen 1887 [wnt richten] {1.2.5} |
| gegadigde* belanghebbende 1672 [wnt toezegging] |
| gegeven* grootheid, bekend geval 1872 [gvd] |
| gegeven* voorzetsel 1884 [wnt zwaar i] {4.2} |
| gegoed* welgesteld 1292-1293 [cg i] |
| gehaaid* gewiekst 1912 [wnt verkommeren] |
| gehalte inhoud 1729 [wnt] <Duits |
[pagina 951]
[p. 951]
| geheel* heel 1236 [cg i 1, 29] |
| geheid* onwrikbaar 1899 [dbl] |
| geheim verborgen 1588 [Claes] <Duits |
| gehemelte* bovenwand van mondholte 1514 [mnw] {3.1} |
| geheugen* herinnering 1648 [wnt wijds] |
| gehoorzaam* gewillig 1240 [Bern.] |
| gehucht* klein dorpje 1272 [cg i 1, 233] |
| geigerteller meetinstrument voor radioactieve stralen 1953 [Huizinga] |
| geil* wulps 1350 [mnw] |
| gein lol 1906 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| geïntimeerde gedaagde in beroep 1948 [kwt] |
| geiser warme springbron 1832 [wei] <IJslands {3.2} |
| geiser waterverwarmingstoestel 1897 [Aanv wnt] <Engels {4.1.9} |
| geisha Japanse dienster 1912 [kku] <Japans {3.2} |
| geit* herkauwer 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| gek* krankzinnig, dwaas 1401-1450 [mnw] |
| gekkekoeienziekte* besmettelijke ziekte bij runderen 1990 [De Coster 1999] {3.1} |
| gekko hagedis 1718 [Van Donselaar Tw. 13] |
| gekscheren* spotten 1701 [wnt wierookvat] |
| gekte* gekkigheid, dwaasheid 1973 [Van Gelder 1993] {3.1/4.4} |
| gel geleiachtige stof 1909 [Aanv wnt] <Engels |
| gelaat* aangezicht 1240 [Bern.] |
| gelag* vertering 1285 [cg Rijmb.] |
| gelagerd voorzien van kogellagers 1944 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| gelasten* bevelen 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| gelaten in het lot berustend 1461 [mnw] <Duits |
| gelatine geleiachtig eiwitpreparaat 1599 [Kil.] <Frans {4.1.6} |
| geld* betaalmiddel 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| geld* onvruchtbaar (van dieren) 1135 [Künzel] {2.3} |
| gelden* meetellen, van kracht zijn 1237 [cg i 1, 32] |
| geleding* het verbonden-zijn van delen 1690 [wnt wade ii] |
| geleed* uit geledingen bestaand 1240 [Bern.] |
| geleerd* knap 1240 [Bern.] |
| gelegenheid* plaats m.b.t. haar ligging 1399 [Stadb. Zwolle ii] |
| gelei ingekookt sap 1377-1378 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| geleidelijk* niet plotseling geschiedend 1793-1796 [wnt] |
| geletterd gestudeerd 1410 [mnw] |
| gelid* gewricht 1301-1400 [mnw] |
| gelid* rij militairen van voren gezien 1639 [wnt] |
| gelieven* lief zijn 901-1000 [wps] |
| gelijk* overeenkomend 901-1000 [wps] |
| gelijken* gelijk zijn aan 1240 [Bern.] |
| gelijkenis* uiterlijke overeenkomst 901-1000 [wps] {3.1} |
| gelofte* plechtige belofte 1285 [cg I2, 1055] |
| geloven* vertrouwen in of op 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| gelte* jong vrouwtjesvarken, m.n. een dat onvruchtbaar gemaakt is 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| geluid* dat wat hoorbaar is 1265-1270 [vmnw] |
| geluk* voorspoed 1240 [Bern.] |
| gelukskind* bofkont 1871 [wnt] |
| gelukzalig uiterst gelukkig 1599 [Kil.] <Duits |
| gelul* kletspraat 1657 [wnt] |
| gemaal echtgenoot 1580 [Claes] <Duits {4.1.4} |
| gemak* kalmte 1236 [cg i 1, 25] |
| gemak* wc 1637 [wnt] {4.4} |
| gemakkelijk* op zijn gemak gesteld 1240 [Bern.] |
| gemakkelijk* niet moeilijk 1866 [wnt] |
| gemalin echtgenote 1629 [wnt prononceeren] <Duits {4.1.4} |
| gematigd* niet overdreven 1401-1450 [mnw] |
| gember eetbare gekonfijte wortelstok 1240 [Bern.] <me Latijn {4.1.6} |
| gemeen* gemeenschappelijk 901-1000 [wps] {1.2.3} |
| gemeen* vals 1776 [wnt] {1.2.3} |
| gemeengoed algemeen verspreid idee 1872 [wnt gemeen] <Duits |
| gemeenplaats alledaags gezegde 1585 [wnt toevallig i] |
| gemeente* zelfbestuur uitoefenend onderdeel van de staat 1798 [wnt] {1.2.2/3.1} |
| gemeenzaam familiair 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Duits |
| gemelijk* misnoegd 1447 [mnw] |
| gemenebest* republiek 1624 [wnt eenmoedig] |
| gemet* vlaktemaat 1181-1210 [Künzel] {2.3} |
| geminatie verdubbeling 1669 [mey] <Frans |
| gemoed* innerlijk 1285 [cg Rijmb.] |
| gemoedelijk genoeglijk, gezellig 1889 [wnt z.j.] <Duits |
| gems herkauwer 1515 [Murmellius, Pappa Puerorum] <Duits {4.1.3} |
| gen drager van erfelijke eigenschappen 1928 [Geerts, Leerboek der plantkunde] |
| genade* gratie, gunst 901-1000 [wps] |
| genaken* naderen, ophanden zijn 901-1000 [wps] |
[pagina 952]
[p. 952]
| gênant verlegenheid wekkend 1847 [kku] <Frans |
| gendarme rijkswachter in België 1847 [kku] <Frans |
| gender het geheel van sociale en culturele kenmerken van een sekse 1991 [Kunst en Schutte, Lesbiaans] <Engels |
| genderbender iem. die bewust gedrag van de andere sekse vertoont 1992 [De Coster 1999] <Engels |
| gene* aanwijzend voornaamwoord 1237 [cg i 1, 30] {4.2} |
| gêne verlegenheid 1847 [kku] <Frans |
| genealogie geslachtkunde 1567 [Junius 557a] <Frans |
| genebbisj tussenwerpsel: uitroep van medelijden 1937 [Van Bolhuis] {4.3} |
| geneesheer-directeur arts die directeur van een ziekenhuis is 1885 [wnt rijk i] {3.1} |
| genegen* lust tot iets hebbend 1480 [mnw] |
| generaal hoogste opperofficiersrang 1567 [Junius 500a] <Frans {4.1.14} |
| generaliseren veralgemenen 1803 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| generalissimus hoogste militaire commandant 1675 [Aanv wnt] <modern Latijn {4.1.14} |
| generalist niet-specialist 1984 [gvd] <Frans {3.2} |
| generatie geslacht 1250 [mnw ongeraectheit] <Frans |
| generatief geslachtelijk, voortbrengend 1847 [kku] <Frans |
| generator toestel dat gas of stroom opwekt 1843 [Aanv wnt] <Latijn |
| generen hinderen, schamen 1824 [wei] <Frans |
| genereren verwekken 1351-1400 [mnw] <Latijn |
| genereus edelmoedig 1824 [wei] <Frans |
| generlei onbepaald voornaamwoord 1400 [mnw] {4.2} |
| generositeit edelmoedigheid 1824 [wei] <Frans |
| genese ontstaan, wording 1824 [wei] <Frans |
| genetica erfelijkheidsleer 1929 [kwt] |
| genetkat civetkat 1287 [cg NatBl] {4.1.3} |
| geneugte* genieting 1350 [mnw] |
| genezen* beter (doen) worden 1200 [cg ii 1 Servas] |
| geniaal buitengewoon begaafd 1841 [wnt uitvoerbaarheid] <Frans |
| genie die buitengewoon begaafd is 1784 [wnt verlagen iii] <Frans |
| genie wapen van de landmacht dat zorgt voor bouwwerkzaamheden 1861-1862 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| geniep* geheim 1736 [wnt] |
| genieten* vreugde beleven aan, ontvangen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| genitaal m.b.t. de genitaliën 1919 [wnt auto- i] <Latijn |
| genitaliën geslachtsdelen 1847 [Aanv wnt] <Latijn {3.2/4.4} |
| genitief tweede naamval 1633 [Ruijs] <Latijn |
| genius beschermgeest 1597 [wnt belachen] <Latijn |
| genocide uitroeiing van een volk 1950 [gvd] <Engels |
| genoeg* onbepaald telwoord: voldoende 1100 [Willeram] {2.5/4.2} |
| genoegen* voldoening 1393-1402 [mnw] |
| genoom geheel van de genen en chromosomen 1946 [Bijlmer, De evolutie van de mens, 66] |
| genoot* deelgenoot, makker 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| genot* vreugde 1285 [cg Rijmb.] |
| genotype type zoals bepaald door erfelijke aanleg 1936 [Aanv wnt] |
| genre soort 1824 [wei] <Frans |
| gent* mannetjesgans 1477 [Teuth.] |
| gentherapie behandeling door het inbrengen van genetisch materiaal 1985 [De Coster 1999] |
| gentiaan plantengeslacht 1554 [wnt] <Latijn |
| gentleman heer 1824 [wei] <Engels |
| genus geslacht 1638 [Ruijs] <Latijn |
| geobotanie plantengeografie in relatie tot de bodem 1948 [kwt] |
| geocentrisch met de aarde als middelpunt 1763 [Aanv wnt] |
| geode holte in gesteente 1970 [gvd] <Frans {1.2.6/3.2} |
| geodesie theoretische landmeetkunde 1824 [wei] <Frans |
| geograaf aardrijkskundige 1813 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| geografie aardrijkskunde 1592 [De Jonge i, 167-168] <Frans of Latijn |
| geologie aardkunde 1813 [Picarta: Bilderdijk, Geologie of verhandeling] <Frans {3.2} |
| geometrie meetkunde 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| geoniem woord dat is afgeleid van een aardrijkskundige naam 1995 [Sanders 1995] <Duits {3.2} |
| geoorloofd* toegelaten 1240 [Bern.] |
| geostatica leer van het evenwicht der vaste lichamen 1824 [wei] |
| gepensioneerde iem. die pensioen trekt 1814 [wnt pensionneeren] {4.1.4} |
| gepeupel gewone volk 1562 [wnt verschrapen ii] |
| gepikeerd ontstemd 1641 [wnt pikeeren i] |
[pagina 953]
[p. 953]
| geporteerd op hebbend met 1762 [Van Donselaar Woordenaar 2, 1] |
| geraamte* raamwerk 1340 [mnw] {3.1} |
| geraamte* skelet 1526 [wnt verdoemenis] |
| geranium plantengeslacht 1861 [wnt stokroos] <Latijn |
| gerant zaakleider 1847 [kku] <Frans |
| gerbera snijbloem 1923 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| gerbil knaagdier 1984 [gvd] <Engels {4.1.3} |
| gerecht* eten in één gang 1040 [Slicher] {2.4/4.1.6} |
| gerecht* rechtbank 1237 [cg i 1, 32] |
| gereed* bereid, klaar voor of met een handeling 1230-1231 [cg i 1, 24] |
| gereedschap* werktuigen 1240 [Bern.] |
| gereformeerd protestant 1578 [wnt] {4.1.8} |
| gerei* benodigdheden 1240 [Bern.] |
| geren* schuin lopen 1829 [H. Martin, Beredeneerd Nederduitsch Wrdb.] |
| gerenommeerd vermaard 1608 [Aanv wnt] |
| geriatrie ouderdomszorg 1956 [Aanv wnt] |
| gerief* genot 1376-1400 [mnw] |
| gering klein, onbeduidend 1561-1562 [Toll.] <Duits |
| germanisme uit het Duits overgenomen woord of uitdrukking, in strijd met het eigen taalgebruik 1817 [Aanv wnt] <Frans of Latijn |
| germanium chemisch element 1898 [gvd] <modern Latijn |
| germinal kiemmaand 1824 [wei] <Frans {3.2} |
| geronnen* gestremd 1265-1270 [cg Lut.K] |
| gerontologie leer van de ouderdomsverschijnselen 1954 [Aanv wnt] |
| gerst* graangewas 1240 [Bern.] {4.1.2} |
| gerstekorrel* gezwelletje aan ooglid 1871 [wnt anthrax] |
| gerucht* geluid 1200 [cg ii 1 Servas] |
| gerucht* praatje 1390 [mnw] |
| gerust* kalm 1240 [Bern.] |
| geschieden* gebeuren 1236 [cg i 1, 21] {1.2.4} |
| geschiedenis* het gebeurde 1401-1500 [mnw] {3.1} |
| geschikt* aangenaam in omgang, passend 1460 [mnw] |
| geschil* onenigheid 1200 [mnw] |
| geschrift het geschrevene 1100 [Willeram] |
| geschut* oorlogstuig waarmee men projectielen afvuurt 1285 [cg Rijmb.] {4.1.14} |
| gesel* strafwerktuig 1240 [Bern.] |
| geserreerd beknopt 1929 [kwt] |
| gesjochten arm 1860 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| geslacht* familie 1285 [cg Rijmb.] |
| geslacht* sekse 1393-1402 [mnw] |
| geslacht* als grammaticale term: genus 1584 [Ruijs] |
| geslacht* genitaliën 1968 [Heestermans, Erotisch Wrdb.] {3.1} |
| geslepen* sluw 1599 [Kil.] |
| gesp* sluitmechanisme aan riemen e.d. 1276-1300 [cg ii 1 Perch.] |
| gesprek* mondeling onderhoud 1599-1607 [Claes Tw. 11] |
| gespuis* geboefte 1573 [wnt] |
| gestaag* voortdurend, bestendig 1240 [Bern.] |
| gestalte gedaante 1542 [Claes Tw. 11] <Duits |
| gestalttherapie therapie gericht op het herstellen van een eenheid in de beleving en waarneming 1991 [wp] <Duits {3.2} |
| Gestapo Duitse geheime politie 1940-1945 [Van Lennep, Oorlogswrdb.] <Duits {3.2} |
| geste gebaar 1596 [Linschoten 10] <Frans |
| gesteente* stenen 1325 [mnw] {3.1} |
| gesteggel* ruzie 1927 [Aanv wnt] |
| gestel* samenstel 1265-1270 [cg Lut.K] {1.2.6} |
| gestel* lichamelijke constitutie 1776 [wnt] {1.2.6} |
| gesteld* gehecht 1451-1500 [mnw] |
| gesternte* alle sterren 1376-1400 [mnw] {3.1} |
| gesticht* inrichting voor krankzinnigen 1808 [wnt] |
| gesticuleren gebaren maken 1669 [mey] <Frans |
| gestoord* gek 1976 [gvd] {1.2.2/3.1} |
| gestreng streng, onverbiddelijk 1620-1650 [wnt] <Duits |
| getal* cijfer, aantal 1240 [Bern.] |
| getal* als grammaticale term: enkel- of meervoud 1576 [Ruijs] |
| geteisem uitvaagsel 1906 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| getijde, getij* eb en vloed 1236 [cg i 1, 25] |
| getouw* toestel waarop men weeft 1240 [Bern.] |
| getroebleerd niet goed bij het hoofd 1829 [Aanv wnt] |
| getsie tussenwerpsel: uitroep van afschuw 1986 [koe] {4.3} |
| getto jodenwijk 1847 [kku] <Duits of Italiaans |
| gettoblaster grote draagbare radio 1985 [De Coster 1999] <Engels {4.1.17} |
| getuige* voorzetsel 1644 [wnt] {4.2} |
| getuigen* als getuige verklaren 1240 [Bern.] |
| getuigenis* wat men getuigt 1293 [vmnw] {3.1} |
| getverderrie tussenwerpsel: uitroep van afschuw 1986 [koe] {4.3} |
| geul* smal water 908 [Künzel] {2.3} |
| geur* wat men ruikt 1265-1270 [cg Lut.K] |
| geuren* met iets pronken 1898 [gvd] |
| geus lid van een bepaalde partij 1566 [wnt af] <Frans {1.2.3} |
[pagina 954]
[p. 954]
| geus kleine boegvlag 1685 [wnt] |
| geuze biersoort 1924 [gvd] <Duits {3.2/4.1.6} |
| gevaar hachelijke toestand 1574 [Toll.] <Duits |
| gevaarte* kolos 1626 [wnt wonderwerk] {3.1} |
| geval* voorval, omstandigheid 1240 [Bern.] |
| gevangenis* bajes 1281-1282 [cg i 1, 649] {3.1} |
| gevat geestig 1704 [Claes] <Duits |
| gevecht* gewapend treffen 1285 [cg Rijmb.] |
| gevel* voormuur van gebouw 1450 [mnw] |
| geven* aanreiken, verschaffen, schenken 901-1000 [wps] |
| gevest handvat van blank wapen 1588 [Claes] <Duits |
| gevoeg* behoefte 1552 [Apherdianus 11v] {4.4} |
| gevoeglijk* betamelijk, gepast 1240 [Bern.] |
| gevoel* tastzin 1450 [mnw] |
| gevogelte* alle vogels 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| gevolg* personen die iem. begeleiden 1285 [cg I2, 1049] |
| gevolg* wat uit iets voortvloeit 1644 [wnt] |
| gewaad* kleding 1285 [cg Rijmb.] |
| gewaarworden* bespeuren 1236 [cg i 1, 28] |
| gewagen* vermelden 1236 [cg i 1, 27] |
| geweer* handvuurwapen 1771 [wnt] {4.1.14} |
| gewei hoorns van herten e.d. 1592 [Toll.] <Duits |
| geweld* uiting van macht of kracht 901-1000 [wps] |
| gewelf* halfgebogen zoldering 1435-1500 [mnw] |
| gewest* landstreek 1564 [wnt vinder i] |
| geweten besef van goed en kwaad 1588 [Kil.] <Duits |
| gewetensvraag vraag waarbij men zijn geweten raadpleegt 1886 [wnt] <Duits |
| gewicht* zwaarte 1240 [Bern.] |
| gewicht* zwaar voorwerp voor aandrijving van mechanismen 1694 [wnt] {4.1.10} |
| gewiekst bijdehand 1898 [gvd] |
| gewijsde* definitief vonnis 1295 [cg I4, 2249] |
| gewis* waar 1287 [cg NatBl] |
| gewoon* gewend, gebruikelijk 1236 [cg i 1, 25] |
| gewricht* beweegbare beenderverbinding 1477 [Teuth.] |
| gewrocht* voortbrengsel 1350 [mnw] |
| gewürztraminer kruidige witte wijnsoort 1950 [wp (Frankrijk)] <Duits {3.2/4.1.6} |
| gezag* macht 1401-1500 [mnw] |
| gezaghebbend* overwicht hebbend 1847 [wnt] {3.1} |
| gezaghebber* regeerder 1646 [wnt] {3.1} |
| gezagvoerder* iem. die het bevel heeft 1856 [wnt] {3.1} |
| gezamenlijk* samen 1286-1343 [mnw] |
| gezant afgevaardigde 1588 [Claes Tw. 11] <Duits |
| gezapig* gemoedelijk 1873 [Aanv wnt] {1.2.2} |
| gezegde* spreekwijze 1785 [wnt] |
| gezeik* kletspraat 1937 [Aanv wnt] |
| gezel* makker 1100 [Willeram] |
| gezellig* knus 1240 [Bern.] |
| gezet* corpulent 1647 [wnt] |
| gezicht* het zien 1100 [Willeram] |
| gezicht* gelaat 1619 [wnt] |
| gezichtspunt oogpunt 1784 [wnt] |
| gezien* voorzetsel 1921 [wnt zien] {4.2} |
| gezin* echtpaar met hun kinderen 1586 [wnt] {5} |
| gezind* genegen 1300 [mnw] |
| gezindte* gemeenschap van gelovigen 1676 [wnt] |
| gezond* niet ziek 901-1000 [wps] |
| gezusters* zusters 1276-1300 [cg Lut.A] |
| gezwind* rap 1599 [Kil.] |
| ghazel Arabische dichtvorm 1847 [kku] <Arabisch {3.2} |
| ghostwriter die voor een ander teksten schrijft 1968 [kwt] <Engels |
| gibbon mensaap 1784 [wnt wouwou] <Frans {4.1.3} |
| gids leidsman 1643 [Toll.] <Romani {3.2} |
| giebelen* giechelen 1898 [gvd] {3.1} |
| giechelen* halfgesmoord lachen 1573 [Plantijn] {3.1} |
| giek onderste parallelle rondhout van een langsgetuigd schip 1671 [wnt] |
| giek lange, smalle sloep 1846 [wnt] <Engels {4.1.11} |
| gienje Engelse munt 1766 [Sewel/Buys] <Engels {3.2} |
| gier* roofvogel 1287 [cg NatBl] |
| gier vloeibare mest 1343-1346 [mnw] <Fries {3.2} |
| gieren* (scherp) geluid maken 1567 [Junius 376b] {3.1} |
| gieren* heen en weer gaan 1627 [wnt] |
| gierig* inhalig 1100 [Willeram] |
| gierst graangewas 1577 [wnt] <? {1.2.4/3.5/4.1.2} |
| giervalk roofvogel 1287 [cg NatBl] <Oudnoor(d)s {3.2} |
| gierzwaluw* gierzwaluwachtige 1567 [Junius 64a] {1.2.6} |
| gieten* schenken 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| gietstaal sterk soort staal 1860 [wnt] <Duits |
| gif vergif 1606 [wnt waren ii] <Duits {1.2.4} |
| gift* geschenk 1240 [Bern.] |
| gigantisch reusachtig 1944 [wnt ton i] |
| gigategenvaller zeer grote tegenvaller 1992 [De Coster 1999] |
[pagina 955]
[p. 955]
| gigolo betaalde minnaar 1935 [Aanv wnt] <Frans {4.1.13} |
| gigue oude, oorspronkelijk Engelse dans, de muziek daarvan 1751 [Aanv wnt] <Frans {4.1.15} |
| gij* persoonlijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {4.2} |
| gijpen* voor de wind overstag gaan 1618 [wnt] |
| gijzelaar persoon die als onderpand dient 1401-1500 [mnw] |
| gijzelen als gijzelaar gevangenzetten 1254 [mnw] <Keltisch {3.2} |
| gilamonster hagedis 1976 [gvd] |
| gilbert eenheid van magnetomotorische kracht 1912 [kku] |
| gilde* middeleeuwse broederschap 1115 [Slicher] {2.4} |
| gillen* schel schreeuwen 1588 [Claes] {3.1} |
| gimmick vernuftig apparaat, laatste snufje 1962 [Aanv wnt] <Engels |
| gin jenever 1847 [kku] <Engels {4.1.6} |
| ginder* bijwoord van plaats: daar 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| ginds* aanwijzend voornaamwoord 1250 [cg ii 1 Trist.] {4.2} |
| gin fizz coctail met gin 1974 [Culinaire Enc. 115] <Engels {4.1.6} |
| gingerbeer gemberbier 1912 [kku] <Engels {4.1.6} |
| ginkgo een Japanse sierboom 1866 [Alg. Ned. Enc.] <Japans {3.2} |
| ginnegappen* giechelen 1717 [wnt] {3.1} |
| ginseng Chinese plant 1770 [Papillon] <Chinees {3.2} |
| gips pleister 1477 [Teuth.] <Frans |
| gipsy zigeuner(in) 1847 [kku] <Engels |
| giraal m.b.t. de giro 1929 [kwt] <Duits |
| giraffe herkauwer 1588 [Claes] <Frans {4.1.3} |
| gireren overmaken (van geld) 1676 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| giro overschrijving 1734 [Aanv wnt] <Duits of Italiaans |
| gis met een halve toon verhoogde g 1832 [wei] <Duits {3.2} |
| gis Bargoens: slim 1860 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| gispen* laken 1626 [wnt] {1.2.3} |
| gissen* raden 1451-1500 [mnw] |
| gist* rijsmiddel 1461 [mnw] |
| gisteren* bijwoord van tijd: de dag voor heden 1240 [Bern.] {4.1.7} |
| git zwarte delfstof 1451-1500 [mnw] <Frans |
| gitaar snaarinstrument 1683 [wnt] <Frans {4.1.16} |
| glacé geglansd leer 1864 [wnt glacéhandschoen] <Frans |
| glaceren met een gladde laag overdekken 1847 [kku] <Frans |
| glaciaal m.b.t. de ijstijd 1882 [Aanv wnt] <Frans |
| glaciologie gletsjerkunde 1961 [gvd] |
| glad* egaal 1287 [cg NatBl] |
| gladakker leperd 1860 [moo] <Indonesisch {3.2} |
| gladiator zwaardvechter 1781 [wnt werkzaam] <Latijn |
| gladiool, gladiolus knolgewassengeslacht 1779 [wnt water] <Latijn |
| gladjanus gewiekste vent 1907 [Aanv wnt] |
| glamour schone schijn 1947 [De Vooys] <Engels |
| glans schijnsel 1477 [Teuth.] <Duits |
| glans eikel 1686 [wnt eikel] <Latijn {3.2/4.4} |
| glas* harde stof uit silicaten 1240 [Bern.] {1.2.3} |
| glasnost openheidspolitiek 1987 [Picarta: titel van J. Blokker] <Russisch {3.2} |
| glaucoom groene staar 1720 [mey] <Latijn |
| glazuur glasachtige laag 1766 [Sewel/Buys] <Duits |
| gletsjer ijsstroom 1780 [hou iii, 1, 57] <Duits |
| gleuf* spleet 1858 [wnt] |
| glibberen* glijden 1632 [wnt slibber] {3.1} |
| glijden* zich met weinig wrijving voortbewegen 901-1000 [wps] |
| glimlach* onhoorbare lach 1765 [wnt vergoeding] |
| glimmen* gloeien, blinken 1480 [mnw] |
| glimmer delfstof mica 1770 [Toll.] <Duits |
| glimp* flikkering 1620 [wnt] |
| glinsteren* schitteren 1350 [hws] {3.1} |
| glippen* uitglijden, ontglijden 1588 [Claes] |
| glissando bijwoord: met een vlotte voordracht 1860 [Nieuw beknopt en volledig muziekaal wrdb.] <Italiaans {3.2} |
| glitter fonkeling 1966 [Aanv wnt] <Engels |
| globaal niet nauwkeurig 1860-1865 [wnt] <Frans |
| globe wereldbol 1588 [De Jonge i, 166, 178] <Frans of Latijn |
| globetrotter wereldreiziger 1903 [Prick 1903] <Engels |
| gloed* uitstralende hitte 1290 [cg ii 1 En.Codex] |
| gloednieuw* volstrekt nieuw 1836 [wnt] {4.4} |
| gloeien* door verhitting stralen 1287 [cg NatBl] |
| gloeiendheet* zeer heet 1896 [wnt zuur i] {4.4} |
| glooien* met een flauwe helling aflopen 1640 [wnt] |
| gloren* lichten 1611-1620 [wnt vermiljoen] |
| glorie roem, pracht 1240 [Bern.] <Latijn |
| gloriëren roemen 1534 [Vorstermanbijbel (1 Corinthen 9)] <Latijn |
| glorieus roemrijk 1450-1520 [mnw] <Frans |
[pagina 956]
[p. 956]
| glos kanttekening 1240 [Bern.] <Latijn |
| glossarium verklarende woordenlijst 1824 [wei] <Latijn |
| glossolalie extatische verkondiging 1899 [dbl] <modern Latijn |
| glossy periodiek op glanzend papier gedrukt 1989 [Peptalk] <Engels |
| glottis stemspleet 1734 [HubWes] <modern Latijn {3.2} |
| gloxinia plant 1889 [wnt violet ii] <modern Latijn |
| glucose druivensuiker 1865 [Aanv wnt] |
| gluipen* loeren 1573 [Plantijn] |
| gluren* tersluiks kijken 1588 [Claes] |
| gluten kleefstof uit graankorrels 1770 [Papillon] <Latijn |
| gluton plakmiddel 1929 [kwt] |
| glycerine driewaardige alcohol 1831 [Aanv wnt] <Frans |
| glycogeen spiersuiker 1912 [kku] |
| glycol antivries 1907 [wp] |
| gniffelen* onderdrukt lachen 1860 [wnt] {3.1} |
| gnoe herkauwer 1803 [wnt wildebeest] <Duits {4.1.3} |
| gnoom aardgeest 1776 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| gnosis diepere kennis m.b.t. godsdienstige waarheden 1824 [wei] <modern Latijn |
| gnostisch m.b.t. de gnosis 1922 [wnt vitaal] <Frans |
| gnuiven* gniffelen 1920 [wnt windzak i] |
| go Japans bordspel 1950 [wp, dl. 9, 608] <Japans {3.2/4.1.18} |
| goal doel(punt) 1903 [Aanv wnt] <Engels |
| gobang muntstuk 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.2} |
| gobelin wandtapijt 1857 [wnt verschieten i] <Frans |
| god* bovenmenselijk wezen 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| goddank* tussenwerpsel: uitroep van blijdschap 1350 [mnw] {4.3} |
| godlof* tussenwerpsel: uitroep van blijdschap 1635 [wnt God] {4.3} |
| godsamme* tussenwerpsel: uitroep om schrik uit te drukken 1968 [Aanv wnt] {4.3} |
| godsdienst* religie 1301-1400 [mnw] {3.1} |
| godsvrucht devotie 1605 [wnt waar iv] <Duits |
| godverdomme* tussenwerpsel: vloek 1874 [wnt God] {4.3} |
| godvruchtig* godvrezend 1285 [cg Rijmb.] |
| goed* niet slecht 901-1000 [wps] |
| goedendag* tussenwerpsel: groet 1265-1270 [vmnw] {4.3} |
| goedendag* middeleeuwse knots 1306 [Grand Robert] {3.1/4.1.14} |
| goedertieren* welgezind 1276-1300 [cg ii 1 Rein. E] |
| goedkoop niet duur 1390 [mnw] |
| goedkoopte het goedkoop-zijn 1858 [wnt turf i] {3.1} |
| goedlachs* graag lachend 1784-1785 [wnt] {3.1} |
| goegemeente* gewone, niet-kritische publiek 1628 [wnt reupen i] |
| goelag interneringskamp 1984 [gvd] <Russisch {3.2} |
| goena-goena tovermiddelen 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| goeroe leermeester 1910 [Prick 1910] <Hindi |
| goesting trek 1653 [wnt] |
| goh tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1966 [Aanv wnt] {4.3} |
| goj niet-jood 1824 [wei] <Jiddisch {3.2} |
| gokken spelen om geld 1860 [moo] <Jiddisch {3.2/4.1.18} |
| golem joodse sagefiguur, tot leven gebrachte kleifiguur 1886 [kku] <Hebreeuws {3.2} |
| golf* opgestuwd water 1475 [mnw] |
| golf zeeboezem 1488 [mnw] <Frans |
| golf balspel 1890 [Haagse Golfclub] <Engels {4.1.18} |
| gom kleverige boomvloeistof 1287 [cg NatBl] <Frans |
| gonade geslachtsklier 1950 [gvd] <Frans |
| gondel Venetiaans bootje 1602 [wnt verheffen] <Italiaans {3.2/4.1.11} |
| gong slaginstrument 1603 [De Jonge iii, 154] <Indonesisch {3.2/4.1.16} |
| goniometrie hoekmeetkunde 1824 [wei] <Frans |
| gonje jute 1886 [kku] <Indonesisch {3.2/4.1.9} |
| gonorroe druiper 1769 [Aanv wnt] <Latijn |
| gonzen* dof klinken 1588 [Claes] {3.1} |
| goochelen door handigheid misleiden 1340-1350 [mnw] <? {3.5} |
| goochem slim 1800 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| goodwill waarde van een zaak voor zover die berust op haar verworven positie, boven de intrinsieke waarde 1912 [kku] <Engels |
| goog iemand die zich met opvoeding of vorming bezighoudt 1982 [R84] {1.2.4} |
| googol telwoord: 10 tot de 100ste macht of een 1 met 100 nullen 1976 [wp] <Engels {4.2} |
| gooien* werpen 1350 [mnw] {1.3} |
| goor* vies 1599 [Kil.] |
| goot* afvoerkanaal 1277 [cg i 1, 348] |
| gordel* riem 1240 [Bern.] {3.1} |
[pagina 957]
[p. 957]
| gordeldier* tandarm zoogdier 1864 [wnt] {1.2.1/4.1.3} |
| gordijn voorhangsel 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| gorgelen de keel spoelen 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] {3.1} |
| gorgonzola kaassoort 1903 [Sanders 1995] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| gorilla mensaap 1857 [Aanv wnt] <modern Latijn {4.1.3} |
| gorilla lijfwacht 1964 [Aanv wnt] <Engels |
| gors* buitendijks land 1339-1345 [mnw] {1.2.4} |
| gors* zangvogel 1860 [wnt] |
| gort* gepelde gerst 1170 [Rey] {1.2.4/2.2/4.1.2} |
| gortig* erg, grof 1784-1785 [wnt] {1.2.5} |
| gospel godsdienstig negerlied 1959 [Enc. van de muziek] <Engels {4.1.16} |
| gossiemijne* tussenwerpsel: bastaardvloek 1870 [wnt God] {4.3} |
| gossip roddelpraat 1984 [gvd] <Engels |
| gotisch naam van een stijl 1717 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| gotspe brutaliteit 1937 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| gouache soort waterverf 1832 [wei] <Frans |
| goud* chemisch element 901-1000 [wps] |
| goudeerlijk* zeer eerlijk 1912 [Aanv wnt] |
| goudse* kaas uit Gouda 1811 [wnt kaas] {4.1.6} |
| goulash vleesgerecht 1886 [kku] <Duits {4.1.6} |
| gourde munteenheid van Haïti 1881 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Frans {4.1.12} |
| gourmand lekkerbek 1824 [wei] <Frans |
| gourmet fijnproever 1865 [kvw] <Frans |
| gouvernante particuliere onderwijzeres 1683 [wnt paedagoog] <Frans {5} |
| gouvernement regering 1646 [wnt] <Frans |
| gouverneur bestuurder 1336-1339 [mnw] <Frans |
| gouw* gewest, landstreek 790-793 [Claes] {2.3} |
| gouw* weg langs water, sloot 976 [Künzel] {2.3} |
| gozer Bargoens: kerel 1906 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| gprs bepaald telecommunicatiesysteem 1999 [Sanders 2001] <Engels {4.1.17} |
| graad eenheid van schaalverdeling, rang 1240 [Bern.] <Latijn |
| graaf adellijke titel 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <me Latijn {1.2.3} |
| graag* bijwoord van hoedanigheid: met plezier 1600 [wnt] {1.3} |
| graaien* met de handen rondtasten 1617 [wnt] |
| graal schaal waarin Christus' bloed opgevangen werd 1276-1300 [cg ii 1 Perch.] <Frans |
| graan zaadkorrel, koren 1240 [mnw] <Latijn {4.1.2} |
| graat* been van vis 1116 [Prisma NPl.] {2.3} |
| grabbelen* grijpen 1486 [mnw] {3.1} |
| gracht* kanaal 1101-1200 [Claes] {2.3} |
| gracieus bevallig 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| gradatie verloop 1650 [mey] <Frans |
| gradiënt ruimtelijk verloop van een grootheid 1912 [kku] <Frans |
| graduaat Belgische academische graad 1976 [gvd] <me Latijn |
| gradueel opklimmend 1847 [kku] <Frans |
| gradueren een graad verlenen 1559 [Aanv wnt] <Frans |
| graecisme ontlening aan het Grieks 1552 [Aanv wnt] |
| graecus beoefenaar van het Oudgrieks 1871 [wnt Piet i] <Latijn |
| graf* waar lijk begraven wordt 901-1000 [wps] |
| grafeem schriftteken 1976 [gvd] <Frans {3.2} |
| graffiti leuzen aangebracht op muren e.d. 1983 [R84] <Engels |
| grafiek schrijf- en tekenkunst, prentkunst 1832 [wei] <Frans |
| grafiet koolstof 1832 [wei] <Duits |
| grafologie handschriftkunde 1898 [gvd] |
| gram* boos 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| gram 0,001 kilogram 1808 [wnt kilogram] <Frans {1.2.2/3.2} |
| grammatica spraakkunst 1500 [Aanv wnt] <Latijn |
| grammofoon platenspeler 1912 [kku] <Duits {4.1.17} |
| gramstorig* boos 1709 [wnt links] |
| granaat ontploffend projectiel 1594 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| granaatappel vrucht van de granaatboom 1534 [Claes] {4.1.2} |
| grandeur groot(s)heid 1669 [mey] <Frans |
| grandioos groots 1847 [kku] <Frans |
| graniet hard gesteente 1770 [Papillon] <Frans |
| granman stamhoofd bij bosnegers 1769 [Van Donselaar 1989] <Sranantongo {3.2} |
| grap* kwinkslag 1761 [wnt] |
| grapefruit citrusvrucht 1929 [kwt] <Engels {4.1.2} |
| grapjas lolbroek 1912 [wnt toren] |
| grappa Italiaanse alcoholische drank 1978 [Complete drankenenc.] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| gras* gewas op weiden e.d. 1125-1130 [Claes] {1.2.4/2.3} |
| grasduinen zijn hart ophalen 1574 [wnt] |
| gratie goedgunstigheid, genade 1240 [Bern.] <Latijn |
| gratie bevalligheid 1630 [wnt] <Latijn |
| gratificatie bonus 1669 [mey] <Frans |
[pagina 958]
[p. 958]
| gratineren met een korstje toebereiden 1912 [kku] <Frans |
| gratis zonder betaling 1689 [wnt revisie] <Latijn |
| gratuit onverplicht, ongegrond 1661 [wnt verstoring i] <Frans |
| grauw* vaalwit 1132 [Claes] {2.3/4.1.5} |
| grauw* gepeupel 1588 [Claes] |
| grauwen* snauwen 1573 [Claes] |
| grauwsluier grijs waas 1970 [Recht voor raap] <Duits {3.2} |
| grave plechtig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| gravel dakpannengruis als bestrating 1914 [Aanv wnt] <Engels |
| graven* in de grond spitten 901-1000 [wps] |
| graveren figuren inkrassen 1240 [Bern.] <Frans |
| graves wijnsoort 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| graveur kunstenaar die graveert 1796 [wnt wenden] <Frans {3.2} |
| gravitatie zwaartekracht 1832 [wei] <modern Latijn |
| gravure gegraveerd werk 1796 [wnt] <Frans {3.2} |
| gray eenheid van geabsorbeerde stralingsenergie 1976 [wp techn. enc.] |
| grazen* gras eten 1401-1450 [mnw] |
| grazioso bevallig 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| greep* het grijpen, handvat 1477 [Teuth.] |
| gregoriaans van Gregorius 1739 [wnt tusschen] |
| grein korrel 1287 [cg NatBl] <Frans |
| grein gewichtje 1371-1423 [mnw] <Frans |
| gremium college van vertegenwoordigers 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| grenadier keursoldaat van de infanterie 1688 [wnt vooraan] <Frans {4.1.14} |
| grenadine limonade 1912 [kku] <Frans {4.1.6} |
| grendel* schuifbout voor deuren 1100 [Willeram] {3.1} |
| grenen van grenenhout 1643 [wnt sas iv] <Zweeds {3.2} |
| grens scheidingslijn 1573 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| grenshospitium asielzoekerscentrum 1992 [De Coster 1999] |
| greppel* ondiepe sloot 1245 [Slicher] {2.4/3.1} |
| gres aardewerk 1912 [kku] <Frans |
| gretig* begerig 1573 [Plantijn] |
| greyhound hondensoort 1900-1908 [wnt windhond] <Engels {4.1.3} |
| gribus bouwvallige woning of buurt 1709 [wnt] <? {3.5} |
| grief klacht 1301-1325 [cg i 1, 66 (latere vertaling)] <Frans |
| griend* waard 1376-1400 [mnw] |
| grienen* huilen 1170 [Rey] {2.2/3.1} |
| griep influenza 1873 [wnt] <Frans |
| griesmeel gebroken, niet tot meel gemalen graan 1872 [Toll.] <Duits |
| griet* beenvis 1567 [Claes Tw. 11] |
| griet* steltloper 1717 [wnt vogel] |
| grietjebie zangvogel 1917 [Van Donselaar Tw. maart 2000] |
| grieven krenken 1350 [mnw] |
| griezelen* ijzen 1434-1436 [hws] {3.1} |
| grif* vlug 1649 [wnt] |
| griffel schrijfstift 1370 [mnw] <me Latijn |
| griffie secretarie 1488 [hws] <Frans |
| griffier secretaris 1481 [hws] <Frans |
| griffioen mythische vogel 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| grijnzen* vals lachen 1240 [Bern.] {3.1} |
| grijpen* pakken 1240 [Bern.] |
| grijs* lichtgrauw 1140 [Rey] {2.2/4.1.5} |
| grijsaard oude man 1450 [mnw] {4.1.4} |
| gril inval 1573 [wnt] <Duits |
| grill vleesrooster 1954 [Aanv wnt] <Engels |
| grille rooster voor radiateur van auto 1912 [kku] <Frans |
| grillen roosteren 1961 [gvd] <Engels |
| grilleren roosteren 1824 [wei] <Frans |
| grimas vertrekking van het gezicht 1555 [Claes] <Frans |
| grimeren schminken 1888 [Aanv wnt] <Frans |
| grimeur die grimeert 1898 [gvd] {3.3/4.1.13} |
| grimlach* bittere lach 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| grimmig* boos 1400 [mnw] |
| grind* kiezels 1820-1829 [wnt] |
| grind, griend walvisachtige 1864 [wnt grindewal] <Deens {3.2/4.1.3} |
| grinniken* grijnzend lachen 1410 [mnw] {3.1} |
| grissen* snel naar zich toe halen 1810 [wnt] |
| grit* schelpengruis 1903 [Aanv wnt] |
| grivnja munteenheid van Oekraïne 1918 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Oekraïens {3.2/4.1.12} |
| grizzlybeer soort beer 1919 [Picarta: titel van E.S. Thompson] <Engels {4.1.3} |
| groed* aangeslibd land 1133 [Künzel] {2.3} |
| groef* greppel, inkerving 901-1000 [wps] |
| groeien* (in grootte) toenemen 1100 [Willeram] {1.2.5} |
| groen* kleurnaam 1040 [Claes] {1.2.5/2.3/3.1/4.1.5/5} |
| groente* groenvoer 1721 [wnt] {3.1/4.1.6} |
| groenteboer* verkoper van groenten 1858 [wnt groente] {4.1.13} |
[pagina 959]
[p. 959]
| groentesoep soep van groenten 1900 [wnt z.j.] {4.1.6} |
| groenvoer groene planten als voedsel 1844 [wnt winterrogge] <Duits {4.1.6} |
| groep verzameling 1618 [wnt] <Frans |
| groeten* gedagzeggen 1200 [cg ii 1 Servas] |
| groezelig* niet schoon 1796 [wnt] |
| grof* groot, ruw 1240 [Bern.] |
| grofstoffelijk ruw, onbehouwen 1975 [Heer Bommel en de opvoedering] {4.4} |
| grog sterkedrank met heet water 1847 [kku] <Engels {4.1.6} |
| groggy waggelend, dronken 1932 [Aanv wnt] <Engels |
| grol* grap, frats 1625 [wnt] |
| grom* ingewand van vis 1501-1600 [mnw] |
| grommen* dof brommend geluid maken 1440 [mnw] {3.1} |
| grond* bodem 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| grondel* beenvis 1440 [mnw] {3.1} |
| grondslag* fundament 1599 [Kil.] |
| grondsop* bezinksel van een drank 1477 [Teuth.] |
| groot* niet klein 1177-1187 [Künzel] {2.3} |
| groot* munt 1288 [cg I2, 1330] {4.1.12} |
| groothandel koop en verkoop in het groot 1857 [wnt] <Duits |
| grootmoeder* moeder van iemands vader of moeder 1482 [hws] {4.1.4} |
| grootte* afmeting 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| grootvader* vader van iemands vader of moeder 1545 [mnw] {4.1.4} |
| gros telwoord: twaalf dozijn 1745 [mey] <Frans {4.2} |
| gros het grootste aantal, de meeste(n) 1832 [wei] <Frans |
| groschen munt 1734 [HubWes] <Duits |
| grosse afschrift 1668 [wnt] <Frans |
| grossier groothandelaar 1485 [hws] {3.3/4.1.13/5} |
| grosso modo bijwoord: ruw geschat 1805 [mey] <Latijn |
| grot onderaardse ruimte 1600 [wnt] <Frans |
| grotesk zonderling, buitensporig 1785 [wnt] <Frans |
| grrl zelfbewuste jonge vrouw 1996 [Internet: webgrrls.nl] <Engels |
| gruis* verbrokkelde stof 1330 [Jacobs 14] |
| gruit* ingrediënt van bier 999 [Slicher] {2.4} |
| grunge bepaald soort rockmuziek 1992 [De Coster 1999] <Engels {4.1.16} |
| grutten* graan dat op de molen verbrijzeld is 1599 [Kil.] {1.2.4} |
| grutto* steltloper 1770 [Van Groen, Steltlopers 72] {3.1} |
| gruwel* afschuw 1350 [mnw] |
| gruwen* afschuw hebben van 1420 [mnw] |
| gruyère kaassoort 1822 [Sanders 1995] <Frans {4.1.6} |
| gruzelementen scherven 1873 [wnt] |
| gsm mobiele telefoon 1991 [Sanders 2000] <Engels {1.3/4.1.17} |
| g-string minuscuul broekje dat van achter slechts uit een koordje bestaat 1989 [Sanders 2000] <Engels {3.2} |
| guanaco hoefdier 1847 [kku] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| guano mest van zeevogels 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| guarani munteenheid van Paraguay 1943 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| guave boom en vrucht daarvan 1625 [Van Donselaar Woordenaar 1, 1] <Engels {3.2/4.1.2} |
| guerrilla strijd van ongeregelde troepen 1824 [wei] <Spaans {3.2} |
| guillotine valbijl 1795 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| Guinees biggetje knaagdier 1761 [hou i, 2, 439] {4.1.3} |
| guirlande bloemenslinger 1588 [Claes] <Frans |
| guit* deugniet 1501-1550 [mnw] |
| gul* royaal 1615 [wnt gul ii] |
| gulden* oude munt, munteenheid van Nederland, de Nederlandse Antillen en Suriname 1248-1271 [cg Antwerps Obituarium] {4.1.12} |
| gulp* dikke straal 1588 [Claes] |
| gulp* split in broek 1829 [wnt gulp ii] |
| gulzig gretig 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| gummi kleverige boomvloeistof 1542 [Claes Tw. 11] <Latijn |
| gunnen* verlenen 1260-1280 [cg ii 1 Rein. G] |
| gunst* welwillendheid 1240 [Bern.] {3.1} |
| gup, guppy beenvis 1967 [Aanv wnt] <Engels |
| gut* tussenwerpsel: uitroep van verwondering 1612 [wnt wederbrengen] {4.3} |
| guts beitel met holle bek 1600 [Toll.] <Frans |
| guts lef 1986 [De Coster 1999] <Engels |
| gutsen* in stromen neervloeien 1659 [wnt] |
| guttapercha verdroogd melksap van bomen 1859 [wnt vulcanisatie] <Indonesisch {3.2} |
| gutturaal keelklank 1832 [wei] <Frans |
| guur* snijdend 1599 [wnt] |
| g.v.d. tussenwerpsel: vloek, verkorting van godverdomme 1875 [wnt zeeziekte] <L {3.4/4.3} |
| gymnasium instelling voor middelbaar onderwijs 1876 [wnt] <Duits {1.2.2} |
[pagina 960]
[p. 960]
| gymnastiek lichaamsoefeningen 1840 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| gymnastiekschoenen schoenen met zachte zolen 1898 [gvd] {4.1.9} |
| gynaecologie leer der vrouwenziekten 1847 [kku] |
| gyros gerecht bestaande uit aan het spit geroosterd vlees of vis 1999 [gvd] <modern Grieks {3.2/4.1.6} |
| gyroscoop stabilisator 1855 [Aanv wnt] |
| ha* tussenwerpsel: uitroep van blijdschap 1330 [mnw] {4.3} |
| haag* heg 889 [Künzel] {2.3} |
| haagdoorn* heestergeslacht 901-1000 [wps] {3.1} |
| haai kraakbeenvis 1445-1455 [mnw] <Oudnoor(d)s {3.2} |
| haaibaai* kijfzieke vrouw 1642 [wnt heibei] {3.1} |
| haak* gebogen voorwerp om iets vast te houden, op te hangen e.d. 1240 [Bern.] |
| haam* houten halsband voor paard 1317 [mnw] |
| haan* mannetje bij hoenderachtigen 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.6} |
| haar* hoogte in het veld 797 [Claes] {2.3} |
| haar* bezittelijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| haar* buigbare vezels die op huid van zoogdieren groeien 1100 [Willeram] |
| haar* bijwoord van richting: links (bij voerlieden) 1616 [wnt] |
| haard* stookplaats 1350 [mnw] {4.1.9} |
| haarfijn bijwoord: uiterst nauwkeurig 1806-1807 [wnt] |
| haarscherp zeer scherp 1922 [Aanv wnt] <Duits {3.2/4.4} |
| haarstilist haarkunstenaar 1984 [gnn] <Engels {4.1.13} |
| haas* haasachtige 1240 [Bern.] {4.1.3} |
| haas* spier bij slachtdieren 1562 [Claes] {4.1.6} |
| haasje-over* spel waarbij men over elkaars rug springt 1717 [wnt] {4.1.18} |
| haast spoed 1237 [cg i 1, 35] <Frans |
| haast bijwoord van hoedanigheid: bijna, weldra 1401-1450 [mnw] <Frans |
| haat* diepe afkeer 1287 [cg NatBl] |
| habbekrats kleinigheid, klein bedrag 1906 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| habijt geestelijk gewaad 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| habitat natuurlijk woongebied 1939 [wnt associatie] <Latijn |
| habitué regelmatige bezoeker 1840 [wnt] <Frans |
| habitus uiterlijke gedaante 1803 [wnt analyse Suppl] <Latijn |
| haček typografisch teken 1999 [gvd] <Tsjechisch {3.2} |
| hachee gerecht met vlees en kruiden 1778 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| hachelijk* gevaarlijk 1600 [wnt] |
| hachje* leven 1670 [wnt] |
| haciënda landgoed in Midden- en Zuid-Amerika 1863 [kku] <Spaans {3.2} |
| hacker computerkraker 1985 [De Coster 1999] <Engels |
| hadji Mekkaganger 1847 [kku] <Arabisch {3.2} |
| haf strandmeer 1670 [wnt instorten] <Duits |
| hafnium chemisch element 1950 [gvd] <modern Latijn |
| haft* insect 1635 [wnt haft ii] |
| hagedis* hagedisachtige 1301-1400 [Claes] |
| hagel* ijskorrels als neerslag 1265-1270 [cg Lut.K] {4.1.1} |
| hagiografie levensbeschrijving van heilige 1847 [kku] |
| haha* tussenwerpsel: nabootsing van lachen 1330 [mnw] {3.1} |
| haiku Japanse dichtvorm 1969 [wp] <Japans {3.2} |
| hak* landbouwwerktuig 1301-1350 [mnw] |
| hak* hiel 1444-1450 [hws] |
| haken* verlangen 1301-1350 [mnw] |
| hakenkruis swastika, insigne van nazi's 1924 [gvd] <Duits {1.4/3.2} |
| hakkebord* slaginstrument 1477 [Teuth.] {4.1.16} |
| hakkelen* stamelen 1562 [Claes] {3.1} |
| hakken* houwen 1350 [mnw] |
| hakketakken* vitten 1914 [gvd] {3.1} |
| hal* ruimte 1213 [Rey] {2.2} |
| halal rein volgens de islamitische spijswetten (van vlees) 1989 [Philippa, Koffie, kaffer, katoen] <Arabisch {3.2} |
| halen* (bij zich) brengen, bemachtigen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| half* telwoord: de helft 1236 [cg i 1, 25] {4.2} |
| halflandelijkheid gebied tussen land en stad 1931 [Burger en De Jong] {4.4} |
| hallali tussenwerpsel: jagerskreet 1914 [gvd] <Frans {4.3} |
| halleluja tussenwerpsel: lofkreet 1561 [wnt] <Hebreeuws {3.2/4.3} |
| hallo tussenwerpsel: uitroep en groet 1909 [wnt smeerpoets] <? {3.5/4.3} |
[pagina 961]
[p. 961]
| hallucinatie zinsbegoocheling 1847 [kku] <Frans |
| hallucineren begoochelen 1865 [kvw] <Frans |
| halm* stengel van gewas 1268 [cg i 1, 117] {3.1} |
| halma bordspel 1931 [kwt] <Engels {4.1.18} |
| halo lichtende kring om zon of maan 1894 [wnt wiel i] <Frans |
| halogeen chemisch element van de 7e groep 1847 [Aanv wnt] |
| hals* keel 1080 [Rey] {2.2} |
| halsstarrig hardnekkig 1542 [Claes Tw. 12] <Duits |
| halster* leidsel 1450 [mnw] |
| halt tussenwerpsel: stop 1673 [wnt] <Duits {4.3} |
| halte stopplaats voor openbaar vervoer 1896 [wnt] <Frans |
| halter staaf met kogels of schijven aan uiteinden 1872 [gvd] <Duits |
| halva(product) product met minder vet 1982 [R84] |
| halvarine halfvette margarine 1968 [Voorlichtingsbureau Margarine, Vetten en Oliën] {4.1.6} |
| ham* aangeslibd land 694 [Claes] {2.3} |
| ham* achterbout van varken 1301-1400 [mnw] {4.1.6} |
| hamam oosters badhuis 1988 [Philippa, Koffie, kaffer, katoen] <Arabisch {3.2} |
| hamburger broodje met gehakt 1938 [Sanders 1995] <Engels {4.1.6} |
| hamel* gecastreerde ram 1376-1400 [mnw] {3.1/4.1.3} |
| hamer* werktuig 801-850 [Künzel] {2.3} |
| hammondorgel elektronisch muziekinstrument 1952 [wnt vibrato] {4.1.16} |
| hamster knaagdier 1515 [Claes Tw. 12] <Duits {4.1.3} |
| hamsteren voorraden inslaan voor tijden van schaarste 1917 [Slijper] <Duits {3.2} |
| hamvraag* voornaamste kwestie 1953-1957 [Van Gelder 1993] {3.1} |
| hand* lichaamsdeel aan uiteinde van arm 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| handboek* leidraad 1513 [Bibliotheca 1954, nr. 430] |
| handel* kopen en verkopen 1573 [Plantijn] |
| handelen* doen, behandelen 1236 [cg i 1, 29] |
| handelen* handel drijven 1573 [wnt] |
| handhaven in stand houden 1599 [Kil.] <Duits |
| handicap belemmering, gebrek 1929 [kwt] <Engels |
| handlanger die een ander bijstaat bij verboden handelingen 1787-1789 [wnt] <Duits |
| handling handelingen m.b.t. de afwerking na de productie 1999 [gvd] <Engels |
| handschoen* kledingstuk voor de hand 1286 [cg I2, 1173] {1.2.4/3.1} |
| handvest* stuk met rechtsbeginselen 1528 [Hs kbh 129.E.2, Hoorn] |
| hangar overdekte bergplaats 1895 [Broeckaert] <Frans |
| hangbrug* vaste brug waarvan het dek aan kabels hangt 1844 [wnt ketting] |
| hangen* aan bovenkant bevestigd door eigen zwaarte neerwaarts gehouden worden 1100 [Willeram] |
| hangende* voorzetsel 1626 [wnt] {4.2} |
| hangijzer ijzer waaraan iets hangt 1278 [cg i Gent] |
| hangmat hangend net om in te liggen 1627 [Van DonselaarTw. 8] <Spaans {1.2.1/1.2.4/3.2} |
| hannes sukkel 1620 [wnt] |
| hannesen knoeien 1858 [wnt] |
| hansom tweewielig rijtuigje 1886 [kku] <Engels {4.1.10} |
| hansop wijd kledingstuk, m.n. als nachtkleding 1725 [wnt] |
| hansworst potsenmaker 1732 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| hanteren omgaan met, (werktuig) gebruiken 1286 [cg I2, 1130] <Frans {1.2.5} |
| Hanze koopmansgilde 1233 [Slicher] <Duits {2.4} |
| haperen* blijven steken 1351-1400 [mnw] {3.1} |
| haplologie weglating van een lettergreep 1950 [gvd] |
| happen* bijten 1588 [Claes] {3.1} |
| happening manifestatie 1965 [R75] <Engels |
| happig* gretig 1625 [wnt waarnemen] |
| happy gelukkig 1951 [Aanv wnt] <Engels |
| hapsnap* onregelmatig 1976 [gvd] {1.2.2/3.1} |
| haptonomie de wetenschap der affectiviteit 1991 [wp] |
| harakiri zelfmoord 1877 [wp, dl. 9, 44] <Japans {3.2} |
| hard* moeilijk samen te drukken, te verbrijzelen, te buigen; luid, meedogenloos 901-1000 [wps] |
| hardboard houtvezelplaat 1954 [De Vooys] <Engels |
| harddrug verslavende drug 1973 [R75] <Engels {4.1.6} |
| harder* beenvis 1286 [cg I2, 1173] |
| hardhandig* ruw 1841 [wnt] {3.1} |
| hardnekkig* halsstarrig 1357 [mnw] |
| hardrock harde rockmuziek 1984 [gvd] <Engels {4.1.16} |
[pagina 962]
[p. 962]
| hardvochtig* ongevoelig 1785 [wnt] {1.2.3} |
| hardware computerapparaten 1969 [Dijkman, Computer-abc 24] <Engels |
| harem vrouwenverblijf, vrouwen en bijzitten van een moslim 1792 [wnt vrouw] <Turks {3.2} |
| haren* een zeis scherpen 1343-1346 [mnw] |
| haring* beenvis 1101-1200 [Rey] {2.2} |
| haringbuis schip voor haringvangst 1521 [wnt konvooieeren] {4.1.11} |
| hark* tuingereedschap 1420 [Claes] |
| harlekijn hansworst 1653 [wnt] <Frans |
| harmattan verschroeiende West-Afrikaanse wind 1847 [kku] <Spaans {3.2/4.1.1} |
| harmonica toetsinstrument 1824 [wei] <Engels {4.1.16} |
| harmonie eendracht 1330 [mnw] <Frans |
| harmonisatie het harmoniseren 1931 [Aanv wnt] <Frans of Engels |
| harmonium toetsinstrument 1869 [Aanv wnt] <Frans {4.1.16} |
| harnas wapenrusting 1250 [cg ii 1 Trist.] <Frans {4.1.14} |
| harp* snaarinstrument 1240 [Bern.] {4.1.16} |
| harpoen geweerhaakt werptuig 1287 [cg NatBl] <Frans |
| harrewarren* krakelen 1676 [wnt] {3.1} |
| hars kleverige stof uit naaldbomen 1285 [cg Rijmb.] <Duits |
| hart* spier die bloedsomloop regelt 901-1000 [wps] {1.2.5} |
| harten* kleur in kaartspel 1612 [wnt klaveren i] {4.1.18} |
| hartenbeest herkauwer 1652-1662 [wnt] <Afrikaans {3.2} |
| hartstikke* bijwoord van hoedanigheid 1839 [wnt] |
| hartstocht* passie 1599 [wnt hartstrek] |
| hartsvanger jachtmes 1731 [wnt] <Duits |
| hasjiesj bedwelmend genotmiddel 1838 [Heldring, De jenever erger dan de cholera] <Arabisch {3.2/4.1.6} |
| haspel* toestel om garen op te winden 1486 [mnw] {3.1} |
| hassebassen* kibbelen 1605 [wnt] {3.1} |
| hatchback vijfde deur van een auto 1978 [Picarta: titel van P.H. Olving] <Engels |
| haten* sterke afkeer voelen 901-1000 [wps] |
| hatsiekidee* tussenwerpsel: reactie op iets onverwachts 1984 [gvd] {4.3} |
| hatsjie* tussenwerpsel: geluid van het niezen 1950 [gvd] {3.1} |
| hattrick het maken van drie doelpunten achter elkaar 1940 [De Telegraaf 3/6, 6b] <Engels |
| hausmacher soort van leverworst 1986 [koe] {4.1.6} |
| hausse het rijzen van prijzen, opleving 1847 [kku] <Frans {1.3} |
| hautain hooghartig 1540 [Aanv wnt] <Frans |
| hauw* type vrucht 1287 [cg NatBl] |
| havanna sigaar 1839 [wnt somber] <Frans {4.1.6} |
| have* bezit 1237 [cg i 1, 32] |
| haveloos* armoedig 1677 [wnt] {1.1/1.2.3} |
| haven* ligplaats voor schepen 1240 [Bern.] |
| havenen* beschadigen 1676 [wnt] |
| haver* korensoort 1280 [cg i 1, 509] {4.1.2} |
| havik* roofvogel 1287 [cg NatBl] |
| hazard kans, geluk 1484 [mnw] <Frans |
| hazelaar struik 1546 [Naembouck] |
| hazelworm* hagedis 1862 [wnt] |
| hazenpeper gerecht van hazenvlees 1778 [wnt] {4.1.6} |
| hazewind* hondensoort 1376-1400 [mnw] {4.1.3} |
| H-bom waterstofbom 1955 [Stoop] <Engels {4.1.14} |
| hè, hé* tussenwerpsel: uitroep om aandacht of bevestiging te krijgen 1612 [wnt] {4.3} |
| headbangen heftig het hoofd heen en weer bewegen op harde rockmuziek 1985 [De Coster 1999] <Engels |
| headhunter iem. die kaderpersoneel selecteert 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| hearing hoorzitting 1946 [De Vooys] <Engels |
| heat manche 1968 [kwt] <Engels |
| heavy zwaarwichtig 1984 [De Coster 1999] <Engels |
| heavy metal vorm van hardrock 1984 [De Coster 1999] <Engels {4.1.16} |
| hebben* bezitten, hulpwerkwoord 901-1000 [wps] |
| hebbes* tussenwerpsel: daar heb ik 't 1937 [Aanv wnt] {4.3} |
| hebraïcus kenner van het Hebreeuws 1847 [kku] <Latijn |
| hecatombe offer, slachting 1605 [Aanv wnt] <Latijn |
| hecht* stevig 1750 [wnt hecht vi] |
| hechten* bevestigen 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| hechtenis* gevangenschap 1471 [hws] {3.1} |
| hectare vlaktemaat 1814 [wnt voerling] <Frans {3.2} |
| hectisch gejaagd 1962 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| hectogram 100 gram 1802 [wnt hectometer] <Frans {3.2} |
| hectoliter 100 liter 1802 [wnt liter] <Frans {3.2} |
| hectometer 100 meter 1802 [wnt] <Frans {3.2} |
[pagina 963]
[p. 963]
| heden* bijwoord van tijd: vandaag 901-1000 [wps] {1.3/4.1.7} |
| heden* tussenwerpsel: uitroep van verwondering of schrik 1662 [wnt] {4.3} |
| hedonisme leer dat genot het hoogste goed is 1847 [kku] <Duits |
| hedsjra de migratie van Mohammed uit Mekka naar Medina 1847 [kku] <Arabisch {3.2} |
| heel* ongeschonden, volledig 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| heel* bijwoord van hoedanigheid: zeer 1617 [wnt] |
| heemkunde streekgeschiedenis 1945 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| heemraad* college van raadslieden 1155 [Slicher 119] {2.4/3.1} |
| heen* bijwoord van plaats: weg 1287 [cg NatBl] |
| heengaan* weggaan 1599 [wnt kil] {1.2.1} |
| heengaan* sterven 1635 [wnt] {4.4} |
| heer* leger 850 [Künzel] {2.3/4.1.14} |
| heer* naam en titel van mannelijk persoon 901-1000 [wps] {1.2.3} |
| heer* naam van een speelkaart 1717 [wnt] {4.1.18} |
| heerlijk* prachtig, aangenaam 1200 [cg ii 1 Servas] |
| heeroom* gemoedelijke benaming voor een pastoor 1528 [wnt] {3.1} |
| heersen regeren 1348 [mnw] <Duits |
| hees* schor 901-1000 [wps] |
| heester* struik 1210 [Rey] {2.2} |
| heet* zeer warm 901-1000 [wps] |
| heffen* omhoog brengen 1200 [cg ii 1 Servas] {1.3} |
| hefnerkaars eenheid van lichtsterkte 1907 [wnt watt] |
| heft* handvat 1480 [mnw] |
| heftig onstuimig 1542 [Dasypodius] <Duits |
| heg* haag 1100 [Willeram] |
| hegemonie overwicht van een staat 1847 [kku] <Frans |
| heibel drukte, ruzie 1903 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| heide* plant, grond met heideplant begroeid 1240 [Bern.] |
| heiden* ongelovige 1200 [cg ii 1 Servas] {4.1.8} |
| heien* in de grond stampen 1350 [mnw] |
| heiig* wazig (van de lucht) 1840 [wnt] |
| heikel netelig 1972 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| heil* welzijn, redding 901-1000 [wps] |
| Heiland Zaligmaker 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Duits |
| heilbot* beenvis 1476-1500 [hws] |
| heilgymnastiek fysische therapie 1912 [kku] <Duits |
| heilig* verheven 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| heiligbeen* een bekkenbeen 1718 [wnt] |
| heim, heem* woonplaats 709 [Claes] {2.3/3.1} |
| heimelijk* geheim, verborgen 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| heimwee verlangen naar geboortegrond 1689 [Vd Sijs 1998, 124] <Duits |
| heinde* bijwoord van plaats: dichtbij 1440 [mnw] |
| heining* schutting 1401-1500 [mnw] |
| heisa* drukte 1912 [wnt z.j.] |
| heitje Bargoens: kwartje 1860 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2/4.1.12} |
| hek* rastering 1227 [Tavernier] {2.4} |
| hekel* vlaskam 1485 [mnw] {3.1} |
| hekel* afkeer 1785 [wnt] |
| hekelen* over de hekel halen 1485 [mnw] |
| heks tovenares 1562 [Claes] <Duits |
| hel* onderwereld 901-1000 [wps] |
| hel* schel, fel 1477 [Teuth.] {4.1.5} |
| hela* tussenwerpsel: uitroep om aandacht te trekken 1800 [wnt voorman ii] {4.3} |
| helaas tussenwerpsel: uitroep van smart 1548 [wnt] <Frans {4.3} |
| held* dapper iemand 1250 [cg ii 1 Trist.] |
| helder* klaar, duidelijk 1573 [wnt] {4.1.5} |
| heleboel* onbepaald telwoord 1785 [wnt] {4.2} |
| helegaar* bijwoord van hoedanigheid: geheel en al 1785 [wnt heelemaal] {1.2.4} |
| helemaal* bijwoord van hoedanigheid: geheel en al 1784 [wnt witten] {1.2.4} |
| helen* genezen 1100 [Willeram] |
| helen* verbergen (ook van gestolen goed) 1562 [Dict. Tetraglotton 104B] |
| helft* elk der beide gelijke delen waarin iets verdeeld is 1236 [cg i 1, 23] {4.2} |
| helikopter hefschroefvliegtuig 1900 [Aanv wnt] <Frans {4.1.10} |
| heliocentrisch met de zon als middelpunt 1763 [Aanv wnt] |
| heliotroop plantengeslacht 1854 [wnt] <Frans |
| helium chemisch element 1882 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| hellebaard* blank wapen 1429 [mnw] {4.1.14} |
| hellen* schuin aflopen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| hellenisme de Griekse beschaving na het instorten van Alexanders rijk 1847 [kku] <Duits |
| heller munt 1400 [mnw] <Duits |
| helleveeg* feeks 1567 [Claes] |
| helm* hoofddeksel 1080 [Rey] {2.2/3.1/4.1.14/5} |
| helm* duinplant 1500 [mnw] |
[pagina 964]
[p. 964]
| helmstok* stok die het roer beweegt 1465 [mnw] |
| heloot Spartaanse horige 1824 [wei] <Latijn |
| helpdesk bureau vanwaaruit ondersteuning aan cliënten wordt geboden 1994 [pc+ 3/11, 19, 15] <Engels |
| helpen* bijstaan 901-1000 [wps] |
| hem* buitendijks land 1182-1206 [Slicher] {2.4} |
| hem* persoonlijk voornaamwoord 1200 [cg ii 1 Servas] {4.2} |
| hemd* onderkledingstuk 1240 [Bern.] |
| hemel* firmament 901-1000 [wps] |
| hemelsbreed* zeer breed, zeer veel 1677 [wnt] {4.4} |
| hemisfeer halve bol 1650 [mey] <Frans |
| hemofilie bloederziekte 1924 [gvd] <modern Latijn |
| hemorroïden aambeien 1847 [kku] <Frans |
| hemostase bloedstolling 1976 [gvd] <Frans {3.2} |
| hen* hoendervogel 1240 [Bern.] {4.1.6} |
| hen* persoonlijk voornaamwoord 1265-1270 [cg Lut.K] {4.2} |
| hendel hefboom 1852 [wnt] <Engels |
| hendiadys stijlfiguur 1832 [wei] <me Latijn |
| hengel* vistuig 1440 [mnw] {3.1} |
| hengsel* beugel, scharnier 1285 [cg i Dordrecht] |
| hengst* mannelijk paard 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| henna oranjerood kleurmiddel 1847 [kku] <Arabisch {3.2} |
| hennep plant 1343-1346 [mnw] <Scythisch of Thracisch {3.2} |
| henry eenheid van zelfinductie 1950 [gvd] |
| hepatitis geelzucht 1734 [HubWes] <modern Latijn |
| her* bijwoord van plaats: hierheen 1180 [Rey] {2.2} |
| heraldiek wapenkunde 1824 [wei] <Frans |
| heraut aanroeper 1340-1350 [mnw] <Frans |
| herbarium verzameling gedroogde planten 1770 [Aanv wnt] <Latijn |
| herberg* logement 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| herbergier waard 1451-1500 [mnw] {4.1.13} |
| herbicide onkruidverdelger 1961 [gvd] |
| herbivoor planteneter 1872 [Aanv wnt] |
| herder* hoeder van een kudde 1240 [Bern.] {4.1.13} |
| herdershond* hondensoort 1811 [wnt] {4.1.3} |
| herderstasje* plantje 1668 [wnt] |
| hereditair erfelijk 1572 [Aanv wnt] <Frans |
| heremiet kluizenaar 1240 [Bern.] <Latijn |
| heremijntijd* tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1855 [wnt] {4.3} |
| herenboer* heer die uit liefhebberij het boerenbedrijf uitoefent 1877 [wnt] {3.1/4.1.13/5} |
| herfst* najaar 1050 [cg ii 1, 122] {1.1/4.1.7} |
| herfstmaand* september 1050 [cg ii 1, 122] {3.1/4.1.7} |
| herfsttij* laatste (levens)fase 1919 [Huizinga, Hersttij der me] {4.4} |
| herinneren doen terugdenken aan 1599 [Kil.] <Duits |
| hermafrodiet tweeslachtig wezen 1596 [Linschoten 61] <Frans |
| hermandad politie 1824 [wei] <Spaans {3.2} |
| hermelijn marterachtige 1287 [cg NatBl] <me Latijn {4.1.3} |
| hermeneutiek theorie van de exegese 1734 [HubWes] <Latijn |
| hermetisch volkomen dicht 1778 [wnt] <Frans |
| hernhutter lid van een christelijke sekte 1781 [wnt] <Duits {4.1.8} |
| hernia uitstulping van tussenwervelschijf, ingewandsbreuk 1552 [Toll.] <Latijn |
| heroïek heldhaftig 1599 [Van Meteren, Historien 268] <Frans |
| heroïne bedwelmende stof 1928 [Oosthoek's geïll. enc.] <Duits {4.1.6} |
| heroïsch heldhaftig 1847 [kku] <Latijn |
| herpes huidziekte 1825 [wnt hoofdzeer] <Latijn |
| herrie lawaai 1806 [wnt] <Engels |
| herrijzenis* wederopstanding 1852 [wnt] {3.1} |
| hersenen* deel van centrale zenuwstelsel 1240 [Bern.] |
| hersengymnastiek oefening in logisch denken 1912 [wnt z.j.] |
| hert* herkauwer 901-1000 [wps] {4.1.3} |
| hertog* adellijke titel 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] {1.2.3} |
| hertz eenheid van trillingen 1948 [Aanv wnt] |
| hervormd protestant 1773 [wnt gereformeerd] {4.1.8} |
| hes kiel 1851 [wnt] |
| hesp* (hieltje van een) ham 1252 [mnw] {4.1.6} |
| het* persoonlijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| het* lidwoord 1370 [Vd Toorn, Gesch. Ned. Taal 219] {4.2} |
| heten* de naam dragen 1200 [cg ii 1 Servas] |
| heterofiel seksueel op het andere geslacht gericht 1970 [Recht voor raap] |
| heterogeen ongelijksoortig 1788 [wnt uitvullen] <Frans |
[pagina 965]
[p. 965]
| hetman aanvoerder van de kozakken 1833 [wnt] <Pools {3.2} |
| hetze lastercampagne 1919 [kwt] <Duits {3.2} |
| hetzij* nevenschikkend voegwoord 1407 [mnw] {4.2} |
| heugen* herinnerd worden 1330 [mnw] |
| heulen* samenspannen 1590 [wnt] |
| heup* gewricht tussen bovenbeen en romp 1240 [Bern.] |
| heuristiek leer van het vinden 1847 [kku] |
| heus* hoffelijk 1406 [mnw] |
| heus* werkelijk 1866 [wnt] |
| heuvel* verheffing van aardbodem 901-1000 [wps] {3.1} |
| hevel* gebogen buis om vloeistoffen over te tappen 1736 [wnt] {3.1} |
| hevig* sterk, erg 1100 [Willeram] |
| hexaëder zesvlak 1669 [mey] <modern Latijn |
| hexameter versmaat 1655 [wnt maat ii] <Latijn of Grieks |
| hezbollah (lid van) een radicale islamitische groepering 1989 [Philippa, Koffie, kaffer, katoen] <Arabisch {3.2} |
| hiaat leemte 1860 [wnt] <Latijn |
| hibiscus plantengeslacht 1911 [wnt uur i] <Latijn |
| hidrotica zweetmiddelen 1734 [HubWes] <modern Latijn |
| hiel* achterste deel van voet 1285 [cg Rijmb.] |
| hiep, hiep, hoera tussenwerpsel: uitroep bij verjaardag 1845 [wnt] <Duits {4.3} |
| hier* bijwoord van plaats 1236 [cg i 1, 21] |
| hiërarchie rangorde 1350 [mnw] <me Latijn |
| hiëroglief teken van beeldschrift 1804-1808 [wnt sleutel] <Frans {3.2} |
| highbrow intellectueel 1947 [De Vooys] <Engels |
| hij* persoonlijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| hijgen* kort ademhalen 1351 [mnw] {3.1} |
| hijsen* naar boven trekken 1645 [wnt] {3.1} |
| hikikomori het zichzelf opsluiten van jongeren 2000 [Internet: tkmst.nl] <Japans {3.2} |
| hikken* de hik hebben 1573 [wnt] {3.1} |
| hil* hoogte 1188 [Claes] {2.3} |
| hilariteit vrolijkheid 1650 [mey] <Frans |
| hillebil* draaigat (meisje) 1654 [wnt] {3.1} |
| hinde* wijfje van hert 822-825 [Künzel] {2.3/4.1.3} |
| hinder* overlast 1297 [cg I4, 2412] |
| hindernis* belemmering 1256-1370 [mnw] {3.1} |
| hindoe aanhanger van het hindoeïsme 1822 [Van Wijk, Alg. Aardrijkskundig Wrdb. dl. 2, 569] <Perzisch |
| hinkelen* op één been voortspringen 1599 [wnt] {1.2.6/4.1.18} |
| hinken* mank gaan 1301-1400 [mnw] |
| hinniken* het natuurlijke geluid van paarden maken 1630 [wnt] {3.1} |
| hint wenk 1903 [Prick 1903] <Engels |
| hip vlot 1966 [Aanv wnt] <Engels |
| hiphop stroming in de popmuziek 1984 [De Coster 1999] <Engels {4.1.16} |
| hippen* springen 1724 [wnt] |
| hippie jong, non-conformistisch persoon 1968 [R75] <Engels {4.1.4} |
| hippisch m.b.t. paarden 1897 [koe] |
| hippopotamus hoefdier 1773 [wnt waterzwijn] <Latijn {4.1.3} |
| hiragana Japans cursief lettergreepschrift 1877 [wp, dl. 9, 52] <Japans {3.2} |
| histamine bloedvaten verwijdende stof 1941 [Holleman, Leerboek der organische chemie 364] |
| historicus geschiedkundige 1770 [wnt trouwheid] <Latijn |
| historie verhaal, geschiedverhaal 1240 [Bern.] <Latijn |
| historiografie geschiedschrijving 1845 [Aanv wnt] |
| historisch geschiedkundig 1607 [wnt applicatie Suppl] |
| hit paardje 1778 [wnt] {4.1.3} |
| hit succesnummer 1924 [Aanv wnt] <Engels |
| hitparade overzicht van de best verkochte muzieknummers 1956 [Enc. van de muziek] <Engels |
| hitsig vurig 1442 [hws] <Duits |
| hitte* sterke warmte 1240 [Bern.] |
| hittepetit* bedrijvig persoontje 1855 [De Navorscher] {3.1} |
| hiv virus dat aids veroorzaakt 1989 [De Coster 1999] <Engels |
| hm, hum* tussenwerpsel: uitroep van twijfel of om aandacht te trekken 1561 [wnt] {4.3} |
| ho* tussenwerpsel: uitroep om iets te stoppen 1540 [mnw] {4.3} |
| hobbel* oneffenheid 1546 [Naembouck] |
| hobbelen* schommelend bewegen 1477 [Teuth.] {3.1} |
| hobbelpaard* houten paard als speelgoed 1784-1785 [wnt] {4.1.18} |
| hobbezak lomp persoon 1735 [wnt] |
| hobby liefhebberij 1896 [kwt] <Engels |
| hobo blaasinstrument 1714 [wnt] <Frans {4.1.16} |
| hobo zwerver 1984 [gvd] <Engels |
[pagina 966]
[p. 966]
| hockey veldsport 1892 [Amsterdamsche Hockey- en Bandyclub] <Engels {4.1.18} |
| hocus-pocus toverformule: tussenwerpsel 1644 [wnt] {3.1/4.3} |
| hoe* bijwoord van hoedanigheid: op welke wijze 901-1000 [wps] |
| hoed* hoofddeksel 1253 [cg ii 1 Gezondh.] {4.1.9} |
| hoedanig* vragend en betrekkelijk voornaamwoord 1285 [cg Rijmb.] {4.2} |
| hoede* bewaking, waakzaamheid 1253 [cg ii 1 Gezondh.] |
| hoeden* beschermen 901-1000 [wps] |
| hoef* hoornschoen 1287 [cg NatBl] |
| hoefdier* zoogdier met hoeven 1921 [wnt zwijn] |
| hoek* ruimte tussen twee lijnen of vlakken 1177-1187 [Claes] {2.3} |
| hoela dans 1961 [gvd] <Engels {4.1.15} |
| hoelahoep hoepelspel 1958 [R75] <Engels {3.1/4.1.18} |
| hoelman hondsaap 1914 [gvd] {4.1.3} |
| hoempa* straatmuzikant 1881 [kui] |
| hoen* hoendervogel 1279 [cg i 1, 443] {4.1.6} |
| hoepel* band om vaatwerk 1728 [wnt] {3.1} |
| hoepelen* met een hoepel spelen 1682 [Cock en Teirlinck, Kinderspel 53] {4.1.18} |
| hoepla* tussenwerpsel: uitroep bij beweging 1912 [wnt z.j.] {3.1} |
| hoer* prostituee 1240 [Bern.] {4.1.13} |
| hoera tussenwerpsel: vreugdekreet 1816 [wnt] <Duits {4.3} |
| hoeri maagd in islamitisch paradijs 1824 [wei] <Perzisch |
| hoes overtrek 1343-1344 [mnw] <Frans |
| hoest* uitstoting van lucht met keelgeluid 1253 [cg ii 1 Gezondh.] |
| hoeve* boerderij 889 [Slicher] {2.4} |
| hoeveelheid* aantal 1599 [wnt] |
| hoeven* nodig hebben of zijn 1588 [Claes] |
| hoewel* onderschikkend voegwoord 1436-1443 [mnw] {4.2} |
| hoezee tussenwerpsel: vreugde- of aanmoedigingskreet 1748 [wnt] <Engels {3.2/4.3} |
| hoezenpoes* afbeelding van aantrekkelijke vrouw op platenhoes 1960 [Discografie van repertoire Schmidt] {3.1/4.4} |
| hof* omheind stuk grond 976 [Claes] {2.3} |
| hof* omgeving van een vorst 1200 [cg ii 1 Servas] |
| hof* rechtbank 1240 [Bern.] |
| hofnar nar die koninklijk hof moet vermaken 1599 [wnt] <Duits |
| hogesnelheidstrein trein voor de grote afstand die meer dan 200 km/u rijdt 1986 [De Coster 1999] {4.1.10} |
| hoi* tussenwerpsel: groet 1956 [Aanv wnt] {4.3} |
| hok* bergruimte 1567 [Claes] {3.2} |
| hol* leeg 918-948 [Claes] {2.3} |
| hol* grot 1240 [Bern.] |
| hola tussenwerpsel: uitroep om iets te stoppen 1516 [hws] <? {3.5/4.3} |
| holderdebolder* bijwoord van tijd: halsoverkop 1665 [wnt] {3.1} |
| holisme biologisch-filosofische leer 1950 [Banning, Enc. handboek van het moderne denken 313] |
| hollanditis verzet tegen plaatsing van kernwapens 1981 [De Coster 1999] <Engels |
| hollen* rennen 1484 [mnw] |
| hollerithsysteem administratiesysteem met ponskaarten 1948 [kwt] <Engels {4.1.17} |
| holmium chemisch element 1947 [Holleman, Leerboek der organische chemie 678] <modern Latijn |
| holocaust moord op het joodse volk in wo ii 1966 [Aanv wnt] <Engels |
| Holoceen geologisch tijdperk 1927 [Aanv wnt] <Frans |
| holster* vuurwapenfoedraal 1678 [wnt] |
| hom zaad van vis 1567 [wnt] <? {3.5} |
| homeopathie geneeswijze 1824 [wei] <Duits |
| homepage eerste pagina van een website met algehele informatie 1994 [pc+ 3/11, 19, 15] <Engels |
| hometrainer toestel om thuis op te oefenen 1976 [gvd] {1.2.5/3.3} |
| hommage eerbetoon 1548 [Aanv wnt] <Frans |
| hommel* mannetjesbij 1301-1350 [mnw] {3.1/5} |
| hommeles* ruzie 1653 [wnt] |
| hommer zeekreeft 1872 [gvd] <Deens {3.2} |
| homo persoon met seksuele gerichtheid op personen van hetzelfde geslacht 1933 [Aanv wnt] <Engels {1.2.4} |
| homofiel homoseksueel 1961 [gvd] |
| homofonie het gelijk-klinken 1832 [wei] <Frans |
| homogeen van dezelfde aard 1824 [wei] <Frans |
| homoloog overeenstemmend 1824 [wei] <Frans |
| homoniem gelijkluidend woord met verschillende betekenissen 1847 [kku] <Frans |
| homoseksueel gericht op seksuele omgang met personen van hetzelfde geslacht 1892 [Kunst en Schutte, Lesbiaans] |
| homosueel homoseksueel 1987 [Kuitenbrouwer] |
| homp* stuk, brok 1573 [Claes] |
[pagina 967]
[p. 967]
| hond* hondachtige 901-1000 [wps] {4.1.3} |
| hond* landmaat van 100 roeden 1130-1161 [Slicher] {2.4} |
| honderd* telwoord 1236 [cg i 1, 25] {4.2} |
| hondsdagen* warmste tijd van het jaar 1485 [mnw] {4.1.7} |
| hondsdraf* plantengeslacht 1642 [wnt] {1.2.4} |
| hondsvot scheldwoord 1580 [wnt] <Duits |
| honen* smaden 1080 [Rey] {2.2} |
| honen binnenomtrek slijpen 1961 [gvd] <Engels |
| honger* eetlust 901-1000 [wps] |
| honing* stof door bijen uit bloemvocht bereid 901-1000 [wps] |
| honk* thuis, vrijplaats bij kinderspelen 1401-1450 [mnw] {3.2/4.1.18} |
| honky-tonk metalige pianomuziek 1980 [Picarta: titel van de Basispers, Utrecht] <Engels {3.1} |
| honneponnig* snoezig 1935 [wnt vitrine] {3.1} |
| honorabel eervol 1589 [Aanv wnt] <Frans |
| honorair ere- 1775 [Aanv wnt] <Frans |
| honorarium geldelijke vergoeding 1614 [wnt wijd i] <Latijn |
| honoreren belonen, als geldig erkennen 1561 [Aanv wnt] <Frans |
| hoofd* kop 901-1000 [wps] |
| hoofd* leider 1285 [cg Rijmb.] |
| hoofs* vormelijk 1240 [Bern.] |
| hoog* boven een ander punt, verheven 1130-1161 [Künzel] {2.3} |
| hoogaars vissersschip 1688 [wnt] {4.1.11} |
| hoogmoed* trots 1470 [mnw] |
| hoogoven hoge smeltoven 1823 [wnt] <Duits |
| hoogseizoen drukste tijd van het jaar 1962 [wnt repatriatie] <Duits {3.2} |
| hoogspanning elektrische spanning boven 600 volt 1907 [wnt vereffenen] <Duits |
| hoogstens bijwoord: op zijn hoogst, meest 1802 [wnt hoogst] <Duits |
| hoogte* afmeting in verticale richting 1452-1501 [mnw] {3.1} |
| hooi* gedroogd gras 1050 [cg ii 1, 122] |
| hooimaand* juli 1050 [cg ii 1, 122] {3.1/4.1.7} |
| hooimijt stapel hooi 1872 [gvd] |
| hooked verslaafd 1978 [De Coster 1999] <Engels |
| hooligan voetbalvandaal 1985 [De Coster 1999] <Engels |
| hoon* smadelijke bejegening 1287 [cg NatBl] |
| hoop* verwachting 1240 [Bern.] |
| hoop* stapel (dingen), massa (mensen of dieren) 1283 [cg i 1, 732] |
| hoop* uitwerpselen 1605 [wnt] {4.4} |
| hoor* tussenwerpsel: ter bevestiging van een uitspraak 1781 [wnt hooren] {4.3} |
| hoorn* uitsteeksel aan dierenkop 901-1000 [wps] |
| hoorn* blaasinstrument 1300 [mnw] {4.1.16} |
| hoorndol* razend, stapelgek 1555 [wnt] |
| hoorndrager* iem. die door zijn echtgenote wordt bedrogen 1599 [wnt] |
| hoos* wervelwind als een slurf 1610 [wnt] {4.1.1} |
| hop* scharrelaarachtige 1270-1290 [mnw] {3.1} |
| hop* klimplant 1376-1400 [hws] {1.1} |
| hop* inham 1401-1450 [mnw] |
| hopen* wensen, verwachten 1240 [Bern.] |
| hopje* handelsnaam voor een bepaald snoepje 1855 [wnt pepermunt] {4.1.6} |
| hopla* tussenwerpsel: uitroep bij beweging 1850 [wnt toom i] {3.1} |
| hopman kapitein 1556 [wnt] <Duits {4.1.14} |
| hopper baggervaartuig 1905 [wnt] <Engels {4.1.11} |
| hor* gaas voor raam tegen insecten 1599 [Kil.] |
| horde bende 1622 [wnt] <Duits |
| horeca bedrijfsgroep van hotel-, restauranthouders e.d. 1940 [Picarta: titel van A.C. de Vooijs] <L {1.1/1.2.5/3.4} |
| horig* onderworpen 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| horizon gezichtseinder 1598 [wnt] <Latijn |
| hork lomperd 1900 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| horlepijp dans van één persoon 1839 [Toll.] {4.1.15} |
| horloge zakuurwerk, polshorloge 1688-1696 [wnt] <Frans |
| hormoon inwendig afgescheiden stof 1912 [kku] <Engels |
| horn* in het water uitspringende hoek land 838 [Künzel] {2.3} |
| horoscoop punt van ecliptica tijdens geboorte-uur, waaruit de toekomst blijkt 1626 [wnt] <Frans |
| horrelvoet* misvormde voet 1715 [wnt] |
| horreur afschuw 1650 [mey] <Frans |
| horror afschuw 1847 [kku] <Latijn |
| hors beenvis 1862 [wnt] |
| hors* zandplaat 1862 [wnt] |
| hors d'oeuvre voorgerecht 1824 [wei] <Frans {4.1.6} |
| horse heroïne 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.6} |
| horst* roofvogelnest 1547 [wnt] |
| hort korte stoot 1350 [mnw] |
| hortensia sierheester 1844 [wnt vermoedelijk] <modern Latijn |
| horticultuur tuinbouw 1847 [kku] |
| hortologie tuinbouwkunde 1847 [kku] |
| hortus tuin 1765 [wnt] <Latijn |
[pagina 968]
[p. 968]
| horzel* insect 1180 [Rey] {2.2/3.1} |
| hosanna tussenwerpsel: heil 1824 [wei] <Latijn {4.3} |
| hosklos* lomp persoon 1871 [wnt] {3.1} |
| hospes persoon bij wie men op kamers woont 1692 [wnt] <Latijn |
| hospita kostjuffrouw 1646 [wnt wen ii] <Latijn |
| hospitaal militair ziekenhuis 1662 [wnt] <Latijn {3.2} |
| hospitant aanstaand leraar die lessen bijwoont 1964 [Aanv wnt] <Latijn |
| hospitium gastverblijf 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| hossebossen* op en neer gaan bij het rijden 1637 [wnt] {3.1} |
| hosselen op illegale wijze geld voor drugs verkrijgen 1984 [gvd] <Surinaams-Nederlands {3.2} |
| hossen elkaar arm in arm vasthoudend dansen 1897 [wnt hotsen] {1.2.4} |
| hostess gastvrouw in vliegtuigen e.d. 1959 [Aanv wnt] <Engels |
| hostess chique prostituee 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.13} |
| hostie offerbrood 1282 [cg i 1, 643] <Latijn |
| hot* bijwoord van richting: rechts (bij voerlieden) 1550 [mnw] |
| hotdog broodje knakworst 1951 [De Vooys] <Engels {4.1.6} |
| hotel logement 1855 [wnt] <Frans |
| hoteldebotel dol 1935 [De Coster 1998] <Jiddisch {3.1/3.2} |
| hotemetoot hoge piet 1896 [wnt] <Japans {3.1/3.2} |
| hotpants type shorts voor vrouwen 1971 [R75] <Engels {3.2} |
| hotsen schokken 1612 [wnt] <Duits {1.2.4} |
| hotshot belangrijk persoon 1989 [Peptalk] <Engels {3.1} |
| houdbaar duurzaam van levensmiddelen 1905 [wnt] <Duits {1.4} |
| houden* niet afstaan, tegenhouden 901-1000 [wps] |
| houding* wijze waarop men het lichaam houdt 1719 [Hannot&Hoogstraten] |
| houdoe* tussenwerpsel: groet 1882 [Aanv wnt] {4.3} |
| house stroming in de popmuziek 1987 [Sanders 1995] <Engels {4.1.16} |
| hout* hard gedeelte van bomen 741 [Claes] {2.3} |
| houtje-touwtjejas driekwartjas die sluit met houten staafjes 1955 [Stoop] {3.1} |
| houtsnede* in hout uitgesneden voorstelling 1778 [wnt plaat] |
| houtvester bosopzichter 1314 [mnw] |
| houw* hak, slag 1170 [Rey] {2.2} |
| houwdegen vechtersbaas 1900 [wnt] <Duits |
| houweel werktuig, bik 1296 [cg i Brugge] <Frans |
| houwen* slaan, afhakken 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] |
| houwitser vuurmond met kortere loop dan kanon 1663 [wnt] <Duits {4.1.14} |
| hovaardig* hoogmoedig 1291-1300 [cg Luiks Diat.] |
| hovercraft amfibisch vaartuig 1967 [R75] <Engels {4.1.11} |
| hozen* water scheppen 1588 [Claes] |
| hufter* Bargoens scheldwoord: schoft 1927 [wnt soep] |
| hugenoot Franse protestant 1565 [wnt] <Frans {4.1.8} |
| huichelen veinzen 1562 [Deux-aes bijbel] <Duits |
| huid* vel 1100 [Willeram] |
| huidig* tegenwoordig 1409 [mnw] |
| huif* kap 1240 [Bern.] |
| huig* lelletje in de keel 1301-1350 [mnw] |
| huik mantel 1317 [mnw] <Frans |
| huilebalk* iem. die vaak huilt 1612 [wnt] {3.1} |
| huilen* schreien, janken 1287 [cg NatBl] {1.3/3.1} |
| huis* woning 893 [Claes] {1.2.3/1.3/2.3} |
| huisjesmelker* verhuurder van slechte woningen 1866 [wnt huis] |
| huiveren* rillen 1573 [Plantijn] {3.1} |
| huizenhoog* zeer hoog 1677 [wnt] {4.4} |
| hulde* eerbetoon 1784-1785 [wnt] |
| huldigen* eer bewijzen 1654 [wnt] {3.1} |
| hulk schip 1240 [Bern.] <me Latijn {4.1.11} |
| hulk zeer sterke man 1994 [De Coster 1999] <Engels |
| hullen* wikkelen in 1330 [mnw] |
| hullie* persoonlijk voornaamwoord 1882 [wnt verstoppen] {4.2} |
| hulp* bijstand 901-1000 [wps] |
| huls koker 1542 [Claes Tw. 12] <Duits |
| hulst* heester 710 [Claes] {1.2.4/2.3} |
| hum goed humeur, schik 1912 [C. Veth, Prikkel-Idyllen v, 25] {1.1/1.2.4} |
| humaan menslievend 1840 [wnt] <Latijn |
| humaan (med.) van de mens afkomstig 1961 [gvd] <Latijn |
| humaniora studiën die iem. tot mens maken 1823 [wnt volmaaktelijk] <modern Latijn |
| humaniteit menselijkheid 1619 [wnt voorbedacht i] <Frans |
| humbug bluf 1901 [wnt] <Engels |
[pagina 969]
[p. 969]
| humeur gemoedsgesteldheid 1658 [wnt] <Frans {1.2.4} |
| hummel jong kind 1887 [wnt] <? {3.5/4.1.4} |
| hummen* ‘hm’ zeggen 1539 [wnt] {3.1} |
| humor scherts 1839 [Toll.] <Engels |
| humoreske kort humoristisch vertelsel 1912 [kku] <Duits |
| humus teelaarde 1828 [wnt water] <Latijn |
| hun* verbogen vorm van het persoonlijk voornaamwoord derde persoon meervoud 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.2} |
| hun* bezittelijk voornaamwoord 1358 [mnw] {4.2} |
| hunebed voorhistorische begraafplaats 1809 [wnt urn(e)] |
| hunkeren* verlangen 1573 [Plantijn] {3.1} |
| hup* tussenwerpsel: uitroep bij beweging 1904 [wnt] {3.1} |
| huppelen* zich springend voortbewegen 1477 [Teuth.] {3.1/5} |
| huppen* springen 1599 [Kil.] |
| hups aardig 1477 [Teuth.] <Duits |
| huren* pachten 1240 [Bern.] |
| hurken* met gebogen knieën op de eigen hielen zitten 1599 [Kil.] |
| husky hondensoort 1940 [Toepoel, Hondenenc.] <Engels {4.1.3} |
| hut houten woning 1475 [mnw] <Duits |
| hutselen* door elkaar mengen 1599 [Kil.] {3.1} |
| hutsen* hutselen 1351 [mnw] |
| hutspot gerecht 1527 [hws] {4.1.6} |
| huttentut* plant 1808 [wnt vlas i] {3.1} |
| huur* pacht 1324-1341 [Stadb. Zwolle i] |
| huwelijk* echtverbintenis 1236 [cg i 1, 29] |
| huwen* trouwen 1236 [cg i Gent] {1.3} |
| huzaar soldaat van de ruiterij 1599 [Van Meteren, Historien 408] <Duits {4.1.14} |
| hyacint bolplant 1608 [wnt] <Latijn |
| hybridisch bastaard- 1847 [kku] |
| hybris overmoed 1896 [Aanv wnt] <Grieks {3.2} |
| hydra slang 1552 [wnt uitwassen] <Latijn |
| hydraat verbinding met water 1844 [Aanv wnt] |
| hydraulica de leer der vloeistoffen 1736 [wnt watergoot] <modern Latijn |
| hydraulisch waarbij van vloeistoffen gebruik gemaakt wordt 1740 [Aanv wnt] <Frans |
| hydrocefaal met een waterhoofd 1604 [wnt waterzucht] <Frans |
| hydrofiel vocht aantrekkend 1924 [gvd] |
| hydrografie deel van de aardrijkskunde 1623 [Ruiters, Toortse der Zee-vaert vi] <Frans |
| hydrometer vochtweger 1824 [wei] |
| hyena hyena-achtige 1552 [Toll.] <Latijn {4.1.3} |
| hygiëne gezondheidsleer 1642 [wnt gezond] <Frans |
| hygrofyt vochtminnende plant 1944 [Meltzer, Inleiding tot de plantensociologie 147] |
| hygrograaf registrerende vochtigheidsmeter 1914 [gvd] |
| hygroscoop vochtigheidsmeter 1847 [kku] |
| hymen maagdenvlies 1604 [wnt vermengeling] <Latijn {3.2} |
| hymne lofzang 1350 [mnw] <Frans |
| hype overdreven publiciteit 1975 [wp jaarboek 1976] <Engels |
| hyperbool kegelsnede 1605 [wnt kegelsnede] <Frans |
| hyperbool overdrijving 1669 [mey] <Frans |
| hypercorrect foutief uit vrees voor onjuistheid 1950 [gvd] |
| hyperlink tekstgedeelte dat een onderliggende verwijzing bevat 1991 [Sanders 2001 (dieplinken)] <Engels |
| hypermetroop verziend 1898 [gvd] |
| hypermodern zeer modern 1912 [wnt hyper- z.j.] |
| hypertekst koppeling van tekst, geluid en beeld 1994 [pc+ 3/11, 19, 21] <Engels |
| hypertrofie abnormale gewichtstoeneming 1846 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| hypnose kunstmatige slaap 1903 [wnt water] <Frans |
| hypochondrie zwaarmoedigheid 1771 [H.J. Vieu-Kuik, in ts. De Rhapsodist 1956, 50] <Latijn |
| hypocriet huichelaar 1240 [Bern.] <Frans |
| hypofyse hersenaanhangsel 1906 [Aanv wnt] <Frans |
| hypotensie lage bloeddruk 1961 [gvd] |
| hypotenusa schuine zijde van rechthoekige driehoek 1631 [wnt rechthoekig] <Latijn |
| hypotheek geldlening voor onroerend goed 1503 [Claes Tw. 12] <Frans |
| hypothermie ondertemperatuur 1961 [gvd] |
| hypothese nog te bewijzen stelling 1568 [Kool] <Frans |
| hysterectomie operatieve verwijdering van de baarmoeder 1895 [Picarta: titel van S.R. Brouwer] |
| hysterie zenuwziekte 1847 [kku] <Frans |
| iatrosofie alternatieve geneeswijze 1993 [De Coster 1999] |
| ibidem bijwoord: ter zelfder plaatse 1824 [wei] <Latijn |
| ibis reigerachtige 1240 [Bern.] <Latijn |
[pagina 970]
[p. 970]
| ichneumon civetkat 1761 [wnt pharao] <Latijn {4.1.3} |
| ichtyosaurus voorhistorische vishagedis 1855 [kku] |
| ichtyosis huidziekte met schubben 1847 [kku] <modern Latijn |
| iconoclast beeldenstormer 1824 [wei] <Latijn |
| iconografie beeldbeschrijving 1824 [wei] <me Latijn |
| icoon voorstelling van Christus, Maria en/of de heiligen 1824 [wei] <Latijn |
| icoon pictogram 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| icoon iemand met grote invloed 1997 [De Coster 1999] <Engels |
| ict informatie- en communicatietechnologie 1997 [Internet: nrc.nl] <Engels |
| ideaal droombeeld 1784-1785 [wnt] <Frans |
| ideaalbeeld ideale voorstelling 1964 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| idee voorstelling, denkbeeld 1485 [mnw] <Frans |
| ideëel denkbeeldig 1871 [wnt] <Duits |
| idem bijwoord: de- of hetzelfde 1515 [wnt waal ii] <Latijn |
| identiek gelijk(waardig) 1872 [Aanv wnt] <Frans |
| identificeren de identiteit vaststellen 1824 [wei] <me Latijn |
| identiteit (persoons)gelijkheid 1824 [wei] <Frans |
| ideologie ideeënleer 1832 [wei] <Frans |
| idioom bijzondere eigenaardigheid van een taal 1824 [wei] <Frans of Latijn |
| idioot gek 1857 [wnt] <Frans |
| idiosyncrasie aangeboren overgevoeligheid 1734 [HubWes] <Grieks {3.2} |
| idioticon dialectwoordenboek 1778 [Aanv wnt] <Grieks {3.2} |
| idolaat afgodisch 1784 [wnt] <Frans |
| idolatrie beeldendienst 1650 [mey] <Frans |
| idool afgod(sbeeld) 1462 [hws] <Frans |
| idylle dichterlijke schildering van eenvoudig leven 1784 [wnt uitlaten] <Frans |
| iebel naar, kregel 1961 [gvd] <Jiddisch {3.2} |
| ieder onbepaald voornaamwoord 1573 [Plantijn] <Duits {4.2} |
| iedereen* onbepaald voornaamwoord 1636 [wnt] {4.2} |
| iegelijk* onbepaald voornaamwoord 1240 [Bern.] {4.2} |
| iel* dun 1596 [wnt kind] |
| iemand* onbepaald voornaamwoord 1236 [cg i Gent] {1.2.4/4.2} |
| iep loofboom 1567 [wnt] <? {3.5} |
| iets* onbepaald voornaamwoord 1348 [mnw] {4.2} |
| ietsepietsje kleinigheid 1984 [gvd] {3.1} |
| iezegrim* brompot 1401-1450 [mnw] |
| iglo hut van bevroren sneeuw 1886 [kku] <Engels |
| ignoramus een onwetende 1984 [gvd] <Latijn |
| i-grec Griekse i, de letter y 1952 [kwt] <Frans {3.2} |
| I-ijzer profielijzer met I-vormige doorsnede 1933 [wnt trog] <L {3.4} |
| ijdel* vergeefs 901-1000 [wps] |
| ijdel* verwaand 1463 [mnw] |
| ijdeltuit* iemand die erg ijdel is 1501-1525 [mnw] |
| ijken waarmerken 1285 [cg i Dordrecht] <Latijn |
| ijl* leeg, dun, wazig 1809 [wnt voos i] |
| ijlen* zich haasten, hard lopen 901-1000 [wps] |
| ijlen* verward praten 1783 [Claes] |
| ijlhoofdig* licht in het hoofd, onbesuisd 1641 [wnt] |
| ijs* bevroren water 1240 [Bern.] {4.1.1} |
| ijs* bevroren water of room als lekkernij 1793-1796 [wnt] {4.1.6} |
| ijsbeen dijbeen in ham 1101-1200 [Tavernier] {2.4/4.1.6} |
| ijsbeer* soort beer 1788 [wnt wegsnorren] {1.3/4.1.3} |
| ijsberen* rusteloos heen en weer lopen 1897 [wnt wandelen] {1.2.2} |
| ijsco ijsje 1928 [Andries de Rosa, in: Nu 1, 55] {4.1.6} |
| ijselijk* verschrikkelijk 901-1000 [wps] |
| ijskast kast waarin etenswaar koel gehouden wordt 1897 [wnt ijs] {1.2.1/4.1.9} |
| ijsvogel* scharrelaarachtige 1287 [cg NatBl] |
| ijver toewijding 1542 [Claes Tw. 12] <Duits |
| ijzel* dunne ijskorst na neerslag 1485 [mnw] {3.1/4.1.1} |
| ijzen* gruwen 1285 [cg Rijmb.] |
| ijzer chemisch element 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Keltisch {3.2} |
| ik* persoonlijk voornaamwoord 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5/4.2} |
| ikebana bloemschikkunst 1940 [Picarta: titel van A.L. Sadler] <Japans {3.2} |
| illegaal onwettig 1824 [wei] <Frans |
| illinium chemisch element 1946 [Holleman, Leerboek der organische chemie 529] <modern Latijn |
| illuminatie verlichting 1698 [wnt vreugdeteeken] <Frans |
| illumineren verlichten, versieren 1450-1500 [mnw] <Frans |
[pagina 971]
[p. 971]
| illusie zinsbegoocheling, droombeeld 1837 [wnt uitroeien] <Frans |
| illusionist goochelaar 1950 [Aanv wnt] <Frans |
| illusoir denkbeeldig 1895 [Broeckaert] <Frans |
| illuster doorluchtig 1553 [Aanv wnt] <Frans |
| illustratie het illustreren 1871 [wnt kindercourant] <Frans |
| illustreren met afbeeldingen voorzien, toelichten 1548 [wnt vatten] <Frans |
| I love you-virus gevaarlijk computervirus 2000 [Sanders 2001] <Engels |
| image voorstellingsbeeld 1963 [R75] <Engels |
| imaginair denkbeeldig 1637 [Aanv wnt] <Frans |
| imago voorstellingsbeeld 1961 [wnt] <Latijn |
| imam islamitische gebedsvoorganger 1626 [Aanv wnt] <Arabisch {3.2} |
| imbeciel zwakzinnig, onnozel 1650 [mey] <Frans |
| imbroglio verwikkeling 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| imitatie nabootsing 1650 [mey] <Frans |
| imitator nabootser 1847 [kku] <Latijn {1.2.4} |
| imiteren navolgen 1669 [mey] <Frans |
| imker* bijenhouder 1886 [wnt] {4.1.13} |
| immanent inwonend 1824 [wei] <Frans |
| immens onmetelijk 1650 [mey] <Frans |
| immensiteit onmetelijkheid 1621 [Aanv wnt] <Frans |
| immer* bijwoord van tijd: altijd 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| immers* bijwoord van modaliteit: toch 1530 [mnw] {3.1} |
| immigrant inkomend landverhuizer 1865 [kvw] <Frans |
| imminent boven 't hoofd hangend 1824 [wei] <Frans |
| immobiel onbeweeglijk 1650 [mey] <Frans |
| immuniteit niet-onderworpen zijn aan wetten, onvatbaarheid 1545 [wnt kerk] <Frans |
| immuun onschendbaar, onvatbaar 1895 [wnt] <Latijn |
| i-mode mobiele internettelefoon in Japan 1999 [Sanders 2001] <Engels {4.1.17} |
| impact invloed 1966 [R75] <Engels |
| impala herkauwer 1961 [gvd] <Zoeloe {4.1.3} |
| impasse moeilijkheid zonder oplossing 1903 [Aanv wnt] <Frans |
| impegno borgstelling 1832 [wei] <Italiaans {3.2} |
| imperatief gebiedende wijs 1576 [Colloquien oft tsamensprekingen (...) in ses spraken] <Latijn |
| imperator opperbevelhebber 1575 [wnt wapen] <Latijn |
| imperfect onvolmaakt 1539 [wnt uitwendigheid] <Latijn |
| imperiaal keizerlijk 1553 [Aanv wnt] <Frans |
| imperiaal bagagerek op voertuig 1832 [wei] <Frans {1.2.3} |
| imperium (keizer)rijk, oppermacht 1824 [wei] <Latijn |
| impertinent onbehoorlijk 1784-1785 [wnt] <Frans |
| implanteren inplanten 1824 [wei] <Latijn |
| implementeren verwezenlijken 1983 [R84] <Engels |
| implicatie verwikkeling in een zaak 1946 [Aanv wnt] <Frans |
| impliceren omvatten 1594 [Aanv wnt] <Latijn |
| impliciet mede erin betrokken 1832 [wei] <Frans |
| implosie ontploffing naar binnen toe 1976 [wp] |
| imponderabilia onweegbare zaken 1872 [gvd] <Latijn |
| imponeren ontzag inboezemen 1923 [wnt vetzucht] <Frans |
| importeren invoeren 1824 [wei] <Frans {1.2.3} |
| importeren computergegevens invoeren 1989 [hcc nieuwsbrief nov. 11, 47] <Engels {1.2.3} |
| imposant indrukwekkend 1784 [Aanv wnt] <Frans |
| impotent niet in staat tot geslachtelijk verkeer 1824 [wei] <modern Latijn {1.2.2} |
| impregneren doordrenken 1847 [kku] <Frans |
| impresario ondernemer van toneelvoorstellingen e.d. 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| impressie indruk 1575 [Aanv wnt] <Frans |
| impressionisme kunststroming 1896 [wnt] <Frans |
| imprimatur verlof tot drukken 1824 [wei] <Latijn |
| improviseren voor het ogenblik bedenken 1824 [wei] <Frans |
| impuls prikkel 1847 [kku] <Latijn |
| in* voorzetsel 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5/4.2} |
| inbeelden, zich* zich iets onmogelijks voorstellen 1595 [wnt] |
| inborst* aard 1376-1400 [mnw] |
| inburgeren opgenomen worden in een (taal)gemeenschap 1847 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| incapabel onbekwaam 1630 [Aanv wnt] <Frans |
| incarnatie vleeswording 1252 [mnw] <Frans |
| incasseren in ontvangst nemen 1793-1796 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| incasso het incasseren 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| incentive aansporing 1984 [gvd] <Engels |
[pagina 972]
[p. 972]
| incest bloedschande 1503-1516 [Aanv wnt] <Frans |
| inch Engelse duim 1832 [wei] <Engels |
| inchoatief werkwoord dat begin van een handeling aangeeft 1633 [Ruijs] <Latijn |
| incident (hinderlijk) voorval 1683 [wnt] <Frans |
| incidenteel bijkomstig 1840 [wnt appel ii] <Frans |
| incisie insnijding 1552 [Aanv wnt] <Frans |
| inciviek politiek onbetrouwbaar (persoon) 1961 [gvd] <Frans |
| incluis bijwoord: inbegrepen 1562-1592 [mnw] <Frans |
| inclusief met inbegrip van 1669 [mey] <Frans |
| incognito bijwoord: onder schuilnaam 1662 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| incoherent onsamenhangend 1824 [wei] <Frans |
| incommunicado geïsoleerd, van de buitenwereld afgezonderd 1996 [Vd Sijs 1996] <Spaans {3.2} |
| incompatibel onverenigbaar 1619 [De Jonge iv, 183] <Frans |
| incompetent onbevoegd 1599 [wnt] <Frans |
| incongruent niet overeenstemmend 1824 [wei] <Latijn |
| inconsequent onlogisch 1824 [wei] <Frans |
| incontinent urine of ontlasting niet kunnende ophouden 1950 [gvd] <Frans |
| incorporatie opneming 1480 [hws] <Frans |
| incorrect onnauwkeurig, ongepast 1824 [wei] <Frans |
| incrimineren als schuld aanrekenen 1847 [kku] <Frans |
| incubatie broeiing 1824 [wei] <Frans |
| incubator broedmachine 1912 [kku] <Latijn |
| incunabel wiegendruk 1824 [wei] <Frans |
| indecent onwelvoeglijk 1556 [wnt woord i] <Frans |
| indemniteit schadevergoeding 1570 [Aanv wnt] <Frans |
| inderdaad* bijwoord van modaliteit: werkelijk 1639 [wnt] |
| index inhoudsopgave, verhoudingscijfer 1676 [wnt belasting] <Latijn |
| indicatie aanwijzing 1824 [wei] <Frans |
| indicatief aantonende wijs 1576 [Colloquien oft tsamensprekingen (...) in ses spraken] <Latijn |
| indien* onderschikkend voegwoord 1463 [mnw] {4.2} |
| indigestie gestoorde spijsvertering 1793-1796 [wnt] <Frans |
| indigo blauwe kleur(stof) 1582 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.5} |
| indiscreet onbescheiden 1480 [mnw criscer] <Frans |
| indium chemisch element 1901 [kui] <modern Latijn |
| individu enkeling 1824 [wei] <Frans |
| individualiteit eigen aard 1824 [wei] <Frans |
| indo halfbloed 1898 [gvd] |
| indoctrineren inprenten (van opvattingen) 1966 [Aanv wnt] |
| indolentie lusteloosheid 1824 [wei] <Frans |
| indoorgolf binnenshuis gespeelde golf 1931 [kwt] <Engels {4.1.18} |
| in dorso op de achterzijde 1612 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| indruk uitwerking op de geest 1461 [mnw] <Duits |
| in dubio in twijfel 1638 [wnt inhulding] <Latijn |
| inductie redeneren van het bijzondere naar het algemene 1863 [wnt] <Frans |
| in duplo in tweevoud 1808 [wnt archief] <Latijn |
| industrie nijverheid, fabriekswezen 1864 [wnt] <Frans |
| ineffectief zonder voldoende uitwerking 1855 [kku] <Frans |
| inert traag 1824 [wei] <Frans |
| inertie traagheid 1650 [mey] <Frans |
| in extenso in zijn geheel 1832 [wei] <Latijn |
| in extremis in de laatste ogenblikken 1511 [wnt weren i] <Latijn |
| infaam schandelijk 1542 [wnt vervolgen] <Frans |
| infante koninklijke prinses 1598 [wnt] <Spaans {3.2} |
| infanterie wapen van de landmacht te voet 1588 [Claes] <Frans {4.1.14} |
| infantiel kinderlijk 1950 [gvd] <Frans |
| infarct verstopping van de bloedtoevoer 1847 [Aanv wnt] |
| infecteren besmetten 1550 [wnt woonstede] <Frans |
| infectie aansteking 1664 [wnt] <Frans |
| inferieur lager, minder 1650 [mey] <Frans |
| inferioriteit minderheid in rang 1669 [mey] <Frans |
| inferno hel 1874 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| infiltreren naar binnen siepelen, binnendringen 1847 [kku] <Frans |
| infinitesimaalrekening differentiaal- en integraalrekening 1824 [wei] <Duits |
| infinitief onbepaalde wijs 1625 [Ruijs] <Latijn |
| infix tussengevoegd element 1974 [Elseviers Nederlands wrdb. en vreemde-woordentolk] <modern Latijn |
[pagina 973]
[p. 973]
| inflatie opzetting van de buik 1624 [Aanv wnt] <Frans |
| inflatie waardevermindering van geld 1912 [kku] <Engels |
| inflorescentie bloeiwijze 1847 [kku] <Frans |
| influenza griep 1800 [Picarta: Bij-lichter, (...) verhandeling over de influenza] <Italiaans {3.2} |
| infomercial commercieel filmpje van een adverteerder 1986 [De Coster 1999] <Engels {4.1.15} |
| informatica leer van de automatische informatieverwerking 1964 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| informatie inlichting, nasporing 1451-1500 [mnw] <Frans |
| informatietechnologie toegepaste kennis m.b.t. het ontwerpen en beheren van informatiesystemen 1991 [wp] <Engels |
| informeren inlichten 1460 [hws] <Frans |
| infotainment informatief amusement op radio en tv 1990 [De Coster 1999] <Engels {4.1.15} |
| infrarood onder het rood liggend 1914 [gvd] |
| infrasoon beneden de frequentie van de geluidstrillingen 1967 [wp in kleuren] |
| infrastructuur onroerende voorzieningen voor het economische leven 1953 [Aanv wnt] <Engels |
| infusie het laten trekken, aftreksel 1608 [wnt zwaarmoedigheid] <Frans |
| infuus intraveneuze toediening 1967 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| ingenieur afgestudeerde aan een hogere technische school 1842 [wnt] <Frans |
| ingenieus vernuftig 1602 [wnt goud] <Frans |
| ingetogen* zich onthoudend van buitensporigheden 1625 [wnt] |
| ingevolge* voorzetsel 1723 [wnt] {4.2} |
| ingewand* inwendige delen van het lichaam 1400 [mnw] |
| ingrediënt bestanddeel 1652 [wnt trekken] <Frans |
| inhaler inhaleertoestel 1999 [gvd] <Engels |
| inhaleren diep inademen (van rook) 1847 [kku] <Frans |
| inham* kleine baai 1567 [Claes Tw. 12] |
| inheems* in het land zelf thuis behorende 1237 [cg i Gent] |
| inherent eigen aan 1824 [wei] <Frans |
| inhibitie verbod, remming 1361-1425 [mnw] <Frans |
| inhumaan onmenselijk 1832 [wei] <Latijn |
| initiaal hoofdletter 1847 [kku] <Frans |
| initiatie inwijding 1669 [mey] <Frans |
| initiatief aanstichting 1832 [wnt vrede] <Frans |
| initieel aanvankelijk 1976 [gvd] <Frans |
| initiëren inleiden, invoeren 1777 [mey] <Frans |
| injecteren inspuiten 1954 [Aanv wnt] <Frans |
| injectie inspuiting 1778 [wnt] <Frans |
| injector inspuittoestel 1883 [wnt brandslang] <me Latijn |
| inkapselen insluiten in een omhulsel 1936 [Aanv wnt] <Duits |
| inkeer bezinning 1537 [wnt voortgaan] <Duits |
| inklinken* door klinken (met een hamer) vastmaken 1769 [wnt inklinken ii] |
| inkt schrijfvloeistof 1351 [mnw] <Frans {1.2.4} |
| inlay op maat gemaakte vulling voor een kies 1989 [Peptalk] <Engels |
| inlichten* opheldering geven 1866 [wnt] |
| inlijven* opnemen 1565 [wnt] |
| inmiddels bijwoord van tijd: middelerwijl 1642 [wnt] <Duits {4.1.7} |
| in natura in goederen 1780 [wnt] <Latijn |
| innen* invorderen 1268 [cg i 1,128 Holland graf. kans.] |
| innerlijk inwendig 1450 [mnw] <Duits |
| innig* in of uit iemands binnenste 1265-1270 [cg Lut.K] |
| inning slagbeurt bij cricket e.d. 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 6b] <Engels |
| innoveren als nieuwigheid invoeren 1512 [hws] <Frans |
| inoculeren inenten 1768 [wnt] <Frans |
| inpalmen naar zich toehalen 1598 [wnt] |
| inpalmen listig voor zich innemen 1734 [wnt] |
| inpeperen betaald zetten 1564 [wnt inpeperen] |
| in petto bijwoord: in voorraad, achter de hand 1859 [wnt petto] <Italiaans {3.2} |
| inprenten doen doordringen 1450 [mnw] |
| input wat toegevoerd wordt 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| inquisitie kerkelijke rechtbank 1560 [wnt] <Frans |
| inro doosje aan de gordel gedragen 1976 [wp] <Japans {3.2} |
| inscriptie inschrift 1541-1550 [hws] <Frans |
| insect klasse van gelede dieren 1660 [wnt] <Frans |
| inseminatie inbrengen van zaadcellen 1950 [gvd] <Latijn |
| insgelijks* bijwoord van hoedanigheid: evenzo 1485 [mnw] {3.1} |
| insider ingewijde 1903 [Prick 1903] <Engels |
| insigne onderscheidingsteken 1730 [wnt lang i] <Frans {1.3} |
| insinuatie zijdelingse verdachtmaking 1764 [wnt] <Frans |
| insinueren bedekt aantijgen 1847 [kku] <Frans |
| insisteren aandringen 1630 [Aanv wnt] <Frans |
[pagina 974]
[p. 974]
| insjallah tussenwerpsel: zo God wil 1886 [kku] <Arabisch {3.2/4.3} |
| insolvent niet in staat te betalen 1582 [wnt] |
| inspecteren bezichtigen 1637 [wnt wateren] <Frans |
| inspecteur opziener 1688 [wnt] <Frans |
| inspectie onderzoek 1544 [hws] <Frans |
| inspiciënt die toezicht houdt op rekwisieten e.d. 1858 [Aanv wnt] <Duits |
| inspiratie ingeving 1330 [mnw] <Frans |
| instabiel onvast 1847 [kku] <Latijn |
| installeren inrichten, bevestigen (in een ambt) 1691 [wnt] <Frans |
| installeren computerprogramma op de harde schijf zetten 1985 [hcc nieuwsbrief dec. 11, 74] <Engels |
| instantie rechtsgang 1472 [hws] <Latijn |
| instantie overheidsorgaan 1961 [gvd] <Latijn |
| instantpudding pudding die direct klaar is 1963 [R75] <Engels {4.1.6} |
| instemmen zijn stem met andere verenigen 1766 [Sewel/Buys] <Duits |
| instigatie aandrijving 1524 [wnt vertooning] <Frans |
| instinct natuurdrift 1650 [Claes] <Frans |
| institutie instelling 1478 [hws] <Frans |
| instituut instelling 1800 [wnt vertooning] <Frans {3.2} |
| instructeur leermeester 1664 [wnt] <Frans |
| instructie onderricht, aanwijzing 1467-1490 [hws] <Frans |
| instrueren onderrichten 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| instrument gereedschap 1285 [vmnw] <Frans of Latijn |
| instrumentalis naamval die het middel aangeeft 1847 [kku] <modern Latijn |
| instrumentarium stel instrumenten 1908 [wnt instrument] <modern Latijn |
| insubordinatie militaire ongehoorzaamheid 1796 [wnt wanorde] <Frans {3.2} |
| insufficiëntie onvoldoende werking 1663 [mey] <Latijn {1.2.6} |
| insulair eiland- 1847 [kku] <Frans |
| Insulinde Indonesische archipel 1860 [wnt] {4.4} |
| insuline hormoon 1926 [kwt] <Engels |
| intact onaangeroerd 1824 [wei] <Frans |
| intaglio camee 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| intakegesprek gesprek bij de inschrijving 1984 [gvd] |
| intarsia inlegwerk 1926 [kwt] <Italiaans {3.2} |
| integer onkreukbaar 1873 [wnt wijnbouw] <Latijn |
| integraal volledig 1814 [wnt] <Frans |
| integraalrekening berekenen van de oorspronkelijke functie uit de afgeleide 1740 [wnt] <Duits |
| integratie het maken tot een geheel 1872 [Picarta: titel van N.P. Kapteijn] <Frans |
| integreren volledig maken, tot een geheel samenvoegen 1775 [wnt] <Frans |
| integriteit rechtschapenheid 1689 [wnt] <Frans |
| intellect verstand 1650 [mey] <Frans |
| intellectueel verstandelijk 1824 [wei] <Frans |
| intelligent verstandig 1808 [wnt post] <Frans {3.2} |
| intelligentsia de stand der intellectuelen 1931 [kwt] <Russisch {3.2} |
| intendance rentmeesterschap 1815 [wnt] <Frans |
| intens hevig 1902 [wnt] <Frans |
| intensief krachtig, hevig 1864 [wnt] <Frans |
| intensiteit mate van kracht 1843 [wnt vrij] <Frans |
| intensive care intensieve verpleging 1974 [koe] <Engels |
| intentie bedoeling 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| interactie wisselwerking 1949 [Aanv wnt] <Engels |
| interbellum periode tussen twee oorlogen 1958 [Aanv wnt] <Engels |
| intercedent bemiddelaar 1824 [wei] <Latijn |
| intercity sneltrein tussen grote steden 1970 [gvd 1984] <Engels {4.1.10} |
| intercom huistelefoon 1974 [R75] <Engels {4.1.17} |
| intercommunaal tussen verschillende gemeenten 1929 [kwt] <Frans |
| interessant belangwekkend 1762 [wnt interessabel] <Frans |
| interesse belangstelling 1913 [Baale, Handboek vreemde woorden] <Duits {5} |
| interest procentuele vergoeding voor lening 1530 [wnt] <Frans |
| interferentie inmenging 1847 [kku] <Frans |
| interfereren tussenbeide komen 1950 [gvd] <Engels |
| interferon eiwit dat deel van het afweersysteem is 1989 [Peptalk] <Engels |
| interieur het inwendige 1847 [kku] <Frans |
| interim tussentijd 1568 [wnt wijdberoemd] <Latijn |
| interimaris plaatsvervanger 1984 [gvd] <modern Latijn |
| interlinie regelafstand 1801 [wnt wit ii] <Frans {3.2} |
[pagina 975]
[p. 975]
| interlock dubbel breigoed, ondergoed daarvan 1948 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| intermediair bemiddeling 1832 [Aanv wnt] <Frans |
| intermezzo tussenspel 1810 [Picarta: titel van A. von Kotzebrie] <Italiaans {3.2} |
| intern inwendig 1722 [wnt] <Frans |
| internaat kostschool 1896 [kwt] <Frans |
| internationaal tussen verschillende naties 1847 [kku] <Engels |
| interneren een gedwongen verblijfplaats aanwijzen 1855 [kku] <Frans |
| internet wereldwijd netwerk van computers 1992 [Sanders 2000] <Engels {4.1.17} |
| internist arts voor inwendige ziekten 1907 [kwt] |
| interpellatie vraag om inlichting aan bestuurder 1633 [wnt] <Frans |
| interpelleren om inlichting vragen 1592 [wnt vermaning] <Frans |
| Interpol internationale politie 1974 [koe] <Frans {3.2} |
| interpolatie tussenvoeging 1824 [wei] <Frans |
| interpretatie uitlegging, vertolking 1350 [hws] <Frans |
| interpunctie leestekens 1822 [wnt] <Latijn |
| interregnum tussenregering 1824 [wei] <Latijn |
| interrumperen onderbreken 1538 [wnt dingtaal] <Latijn |
| interruptie onderbreking 1501-1525 [mnw onterfenesse] <Frans |
| interval tussentijd 1485 [mnw] <Frans |
| interveniëren tussenbeide komen 1669 [mey] <Frans |
| interventie tussenkomst van buitenaf 1592 [wnt voegen i] <Frans |
| interview vraaggesprek 1886 [kku] <Engels |
| intestaat zonder testament overledene 1669 [mey] <Frans |
| intiem innig, vertrouwelijk 1740 [wnt] <Frans |
| intifada Palestijnse volksopstand tegen de Israëliërs 1992 [gvd] <Arabisch {3.2} |
| intimideren schrik aanjagen 1678 [F. van der Doe, Indianen in Zeeuwse bronnen 14] <Frans |
| intimus boezemvriend 1847 [kku] <Latijn |
| intonatie stembuiging 1910 [wnt] <Frans |
| intranet besloten computernetwerk 1996 [De Coster 1999] <Engels {4.1.17} |
| intransitief onovergankelijk 1669 [mey] <Latijn |
| intraveneus in de ader geschiedend 1912 [kku] |
| intrigant arglistig mens 1795 [wnt klanteren] <Italiaans {3.2} |
| intrigeren slinks te werk gaan 1824 [wei] <Frans |
| intrigeren nieuwsgierig maken 1888 [wnt] <Frans |
| intrinsiek wezenlijk 1656 [wnt uitwerken] <Frans |
| introducé geïntroduceerde 1912 [wnt introduceren z.j.] {3.3} |
| introduceren voorstellen 1650 [mey] <Latijn |
| introductie binnenleiding 1544 [wnt] <Frans |
| introïtus inleiding tot de mis 1641 [Aanv wnt] <Latijn |
| introspectie innerlijke zelfwaarneming 1865 [kvw] <Frans |
| introvert naar binnen gekeerd 1947 [kwt] |
| intuïtie ingeving 1824 [wei] <Frans |
| intussen bijwoord van tijd: inmiddels 1757 [wnt voortvaren] <Duits {4.1.7} |
| invalide gehandicapt 1726 [wnt] <Frans |
| invariabel onveranderlijk 1669 [mey] <Frans |
| invasie vijandelijke inval 1524 [wnt vangenis] <Frans |
| inventaris boedelbeschrijving 1450 [hws] |
| inventief vindingrijk 1669 [mey] <Frans |
| inversie omkering van de gewone orde 1650 [mey] <Frans |
| invertebrata ongewervelde dieren 1863 [kku] <modern Latijn |
| inverteren omkeren 1658 [Aanv wnt] <Frans |
| investeren beleggen 1937 [koe] <Frans |
| invitatie uitnodiging 1781 [wnt] <Frans |
| inviteren uitnodigen 1553 [wnt vermaken] <Frans |
| in-vitrobevruchting reageerbuisbevruchting 1984 [gvd] |
| invloed inwerking 1282 [cg i 1, 640] <Duits |
| invocatie aanroeping 1650 [mey] <Frans |
| involveren verwikkelen in 1511 [Aanv wnt] <Latijn |
| inwendig van binnen zittend 1276-1300 [cg Kerst.] <Duits |
| inwilligen toestaan 1647 [wnt] <Duits |
| inzake* voorzetsel 1890 [wnt] {4.2} |
| ion elektrisch geladen deeltje 1886 [kku] |
| ippon heel punt bij Japanse vechtsport 1992 [gvd] <Japans {3.2} |
| irbis katachtige 1976 [gvd] <Russisch {3.2/4.1.3} |
| iridium chemisch element 1872 [gvd] <modern Latijn |
| iris plantengeslacht 1608 [wnt] <Frans |
| iriscopie alternatieve onderzoeksmethode op basis van de iris 1983 [De Coster 1999] |
| ironie lichte spot 1650 [Claes] <Frans |
| irrationeel onberedeneerbaar 1824 [wei] <Frans |
| irrelevant niet ter zake 1658 [Aanv wnt] |
[pagina 976]
[p. 976]
| irreversibel onomkeerbaar 1912 [kku] <Frans |
| irrigatie kunstmatige bevloeiing 1824 [wei] <Frans |
| irrigator toestel voor het uitspoelen van lichaamsholten 1901 [kui] <Latijn |
| irrigeren bevloeien 1847 [kku] <Frans |
| irritatie onaangename prikkeling 1614 [wnt kreiten] <Frans |
| irriteren prikkelen 1553 [wnt kreiten] <Frans |
| ischias heupjicht 1826 [wnt typheus] <Latijn |
| isdn digitale variant van het telefoonnet 1986 [De Coster 1999] <Engels {4.1.17} |
| islam moslimgodsdienst 1820 [wnt] <Arabisch {3.2} |
| isobaar lijn die plaatsen met gelijke luchtdruk verbindt 1886 [kku] |
| isoglosse grenslijn van een taalverschijnsel 1915 [wnt verbinden] |
| isoleren afzonderen 1799 [wnt transcendentaal] <Frans {3.2} |
| isometrie gelijkheid van maat 1847 [kku] <Frans |
| isomorf van dezelfde gedaante 1847 [kku] |
| isotherm met constante temperatuur 1950 [gvd] |
| isotoon van gelijke spanning 1961 [gvd] |
| isotoop elke vorm van eenzelfde element met verschillende atoomkern 1950 [gvd] |
| issue onderwerp 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| it informatietechnologie 1991 [P.E. Wisse, Integratie van electronische post] <Engels |
| item onderwerp, punt 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| iteratie herhaling 1650 [mey] <Frans |
| iteratief herhalend 1669 [mey] <Frans |
| ivoor materiaal van slagtanden 1240 [Bern.] <Frans |
| ja* tussenwerpsel: uitroep ter bevestiging 1240 [Bern.] {4.3} |
| jaap diepe snijwond 1612 [wnt] |
| jaar* tijd van 12 maanden 1236 [cg i 1, 24] {4.1.7} |
| jaargang tijdschriftafleveringen van één jaar 1836 [wnt woest i] <Duits |
| jabroer die op alles ja zegt 1710 [wnt] <Duits |
| jacht* het vervolgen van dieren 1240 [Bern.] |
| jacht* vaartuig 1528 [Toll.] {4.1.11} |
| jack jasje 1968 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| jacket kroon over een tand 1940 [Aanv wnt] {3.3/5} |
| jacket papieromslag van boek 1950 [gvd] <Engels |
| jackpot de totale inleg 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| jacquet pandjas 1897 [wnt] <Frans |
| jacuzzi systeem van onderwaterstralen die het lichaam masseren 1992 [De Coster 1999] <Engels |
| jade kostbaar gesteente 1832 [wei] <Frans |
| jaeger wollen weefsel voor ondergoed 1899 [dbl] {3.3/4.1.9} |
| jaffa sinaasappel 1950 [gvd] {4.1.2} |
| jagen* wild vervolgen 1240 [Bern.] |
| jaguar katachtige 1770 [Van Donselaar Tw. 10] <Engels {1.3/3.2/4.1.3} |
| jajem Bargoens: jenever 1844 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2/4.1.6} |
| jak kiel, kort jasje 1350 [mnw] <Frans |
| jak herkauwer 1857-1858 [wnt] <Engels {4.1.3} |
| jakhals hondachtige 1653 [wnt] <Frans {4.1.3} |
| jakkeren* voortjagen 1850 [wnt] {3.1} |
| jakkes tussenwerpsel: uitroep van tegenzin 1910 [wnt] {1.2.4/4.3} |
| jakobijn naam van de eerste dominicanen in Noord-Frankrijk 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {4.1.8} |
| jakobsladder over schijven lopende ketting met bakken 1858 [wnt stander] |
| jakobsschelp schaal van oestersoort 1613 [wnt] |
| jaloers naijverig 1300 [mnw] <Frans |
| jaloezie afgunst 1300 [mnw] <Frans |
| jaloezie optrekbaar zonnescherm 1892 [wnt] <Frans |
| jam confiture 1903 [Prick 1903] <Engels {4.1.6} |
| jam, yam eetbare wortelknol 1695 [wnt] <Engels {3.2/4.1.6} |
| jambe versvoet 1623 [wnt wet i] <Latijn |
| jamboree internationaal padvinderskamp 1920 [Aanv wnt] <Engels |
| jammer* spijtig, als tussenwerpsel: helaas 1780 [wnt tintelen i] {4.3} |
| jamsession geïmproviseerde jazzuitvoering 1957 [Enc. van de muziek] <Engels |
| jandomme tussenwerpsel: bastaardvloek 1872 [gvd] {4.3} |
| janhagel gepeupel 1650 [wnt] |
| janken* huilen 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| janklaassen hansworst 1788 [wnt] |
| Jan Rap gespuis 1613 [wnt wedergeven] |
| jansalie slappe man 1622 [wnt] {4.4} |
| jansenist aanhanger van een bepaalde godsdienstige leer 1654 [wnt] {4.1.8} |
| januari eerste maand 1293 [cg I3, 1849] <Latijn {4.1.7} |
| jan-van-gent pelikaanachtige 1619 [wnt] |
| jap pejoratief voor Japanner 1926 [wnt z.j.] <Engels |
[pagina 977]
[p. 977]
| japon jurk 1717 [wnt] |
| jargon groepstaal, vaktaal 1824 [wei] <Frans |
| jarig* zijn geboortedag herdenkend 1714 [wnt] |
| jarretelle kousenophouder 1913 [Aanv wnt] <Frans |
| jas kledingstuk 1733 [Toll.] |
| jasmijn plantengeslacht 1350 [mnw] <Frans |
| jaspis steensoort 1240 [Bern.] <Latijn |
| jassen kaartspel 1738 [wnt] {4.1.18} |
| jasses tussenwerpsel: uitroep van afschuw 1612 [wnt jaszes] {4.3} |
| jat hand 1858 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| jatmoos handgeld 1950 [gvd] <Jiddisch {3.2} |
| jatten gappen 1901 [wnt vrede] |
| jawel* tussenwerpsel: uitroep ter bevestiging 1615 [wnt ja] {4.3} |
| jazz moderne muziek met sterk improvisatie-element 1912 [Toll.] <Engels {4.1.16} |
| je* persoonlijk voornaamwoord 1618 [Wester-poorts Praatjen in Taal en Tongval 1999, 1, 7] {4.2} |
| jeans spijkerbroek 1954 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| jee tussenwerpsel: uitroep van schrik 1661 [wnt] {4.3} |
| jeep legerauto 1944 [Ts. Kijk, nr. 2] <Engels {4.1.10} |
| jegens* voorzetsel 1292 [cg i Middelburg] {4.2} |
| jekker korte overjas 1788 [wnt] |
| jemig tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1897 [Aanv wnt] {4.3} |
| jemig de pemig tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1985 [Sanders 1999] {3.1/4.3} |
| jeminee tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1613 [wnt] {4.3} |
| jenaplanschool schoolvorm 1976 [wp] |
| jenever alcoholische drank 1606 [Vd Sijs 1998, 137] {4.1.6} |
| jengelen* dwingend huilen 1528 [mnw] {3.1} |
| jennen plagen 1937 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| jeremiade klaaglied 1802-1803 [wnt Bijv.+verb.] <Frans {3.2} |
| jerrycan benzineblik 1950 [Aanv wnt] <Engels |
| jersey gebreide kleding 1889 [Sanders 1995] <Engels |
| jet straalvliegtuig 1956 [R75] <Engels {4.1.10} |
| jetlag fysieke ervaring van tijdsverschil op lange vluchten 1984 [gvd] <Engels |
| jetset groep rijkelui die de toon zetten in het uitgaansleven 1970 [Recht voor raap] <Engels {3.1} |
| jeu aardigheid 1719 [wnt] |
| jeugd* het jong-zijn 901-1000 [wps] |
| jeugd* jongelui 1480 [mnw] |
| jeugdsentiment met vertedering terugdenken aan de jeugdjaren 1967 [Van Gelder 1993] {4.4} |
| jeuïg fleurig, smeuïg 1915 [wnt jeu] |
| jeuken* kriebelen 1240 [Bern.] |
| je-weet-wel-kater gecastreerde kater 1974 [25 jaar Jan, Jans etc. 14] {4.1.3/4.4} |
| jezuïet lid van de Sociëteit van Jezus 1567 [wnt uitgeven i] <Latijn {4.1.8} |
| jezusmina tussenwerpsel: bastaardvloek 1992 [gvd] {4.3} |
| jicht* pijnlijke gewrichtsontsteking ten gevolge van onder meer een stofwisselingsziekte 1599 [Kil.] |
| jid jood 1921 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| jiffypotje plantenbakje dat in de grond vergaat 1986 [koe] |
| jihad heilige oorlog 1907 [wp] <Arabisch {3.2} |
| jij* persoonlijk voornaamwoord 1617 [wnt aanraken Suppl] {1.3/4.2} |
| jingle herkenningsmelodie 1962 [Aanv wnt] <Engels |
| jioe-jitsoe Japans worstelen 1931 [Aanv wnt] <Japans {3.2/4.1.18} |
| jippie tussenwerpsel: vreugdekreet 1992 [gvd] <Engels {4.3} |
| jitterbug moderne dans 1945 [Metro 1:14, 36b] <Engels {4.1.15} |
| jive Amerikaanse dans 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.15} |
| job baan 1928 [Aanv wnt] <Engels |
| jobhopper iemand die regelmatig van baan verwisselt 1994 [De Coster 1999] <Engels |
| jobsbode ongeluksbode 1560 [wnt Job i] |
| jockey pikeur 1824 [wei] <Engels |
| jodelen manier van zingen bij de alpenbewoners 1890 [wnt] <Duits {3.2} |
| jodium chemisch element 1834 [wnt vereenigen] <modern Latijn |
| joechei* tussenwerpsel: vreugdekreet 1992 [gvd] {4.3} |
| joehoe* tussenwerpsel: groet 1991 [Hoppenbrouwers] {4.3} |
| joekel hond 1873 [moo] <Romani {3.2} |
| joekel kanjer 1965 [Aanv wnt] |
| joelen* zich luidruchtig gedragen 1648 [wnt] {3.1} |
| joet, joetje tientje 1899 [dbl] <Jiddisch {3.2/4.1.12} |
| jofel Bargoens: fijn 1913 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| joggen hardlopen 1979 [Verschueren, Bijvoegsel, 2495] <Engels {4.1.18} |
| joh* tussenwerpsel: aanspreekvorm 1924 [wnt smeken] {4.3} |
[pagina 978]
[p. 978]
| joint hasj- of marihuanasigaret 1970 [R75] <Engels |
| joint venture samenwerkingsverband 1968 [kwt] <Engels |
| jojo klimtol 1872 [gvd] <Frans {3.1/4.1.18} |
| joke grap 1984 [gvd] <Engels |
| joker overscharige kaart 1948 [kwt] <Engels {4.1.18} |
| joker teken om 0 of meer willekeurige tekens te zoeken 1995 [Handleiding wnt] <Engels |
| jokkebrok kind dat veel jokt 1872 [gvd] {3.1} |
| jokken liegen 1635 [wnt] |
| jol kleine boot 1567 [wnt] <Nederduits {3.2/4.1.11} |
| jolig* vol vrolijkheid 1784 [wnt] |
| jolijt vrolijkheid 1276-1300 [cg Lut.A] <Frans |
| Jom Kippoer Grote Verzoendag 1910 [wnt vasten i] <Hebreeuws {3.2/4.1.7} |
| jonassen iem. met zijn tweeën horizontaal vasthouden en heen en weer slingeren 1669 [wnt] {4.1.18} |
| jong* jeugdig 1100 [Willeram] |
| jongejannen het spelen van een groot aantal rollen door één speler 1904 [H. de Vries, Mijn mémoires 52] {4.4} |
| jongeling* jonge man 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| jongen* mannelijk kind 1479 [hws] {4.1.4} |
| jongere oudere* iemand globaalweg tussen de 50 en 60 of 65 jaar 1985 [Sanders 1999] {4.1.4/4.4} |
| jongleur evenwichtskunstenaar 1566 [wnt] <Frans |
| jongstleden* vorig 1643 [wnt] |
| jonk Chinees schip 1596 [De Jonge ii, 337] <Indonesisch {3.2/4.1.11} |
| jonker* aanspreektitel voor adelborst 1631 [wnt] {3.1/4.1.14} |
| jonkheer* adellijk predikaat, aanvankelijk: jong edelman 1240 [Bern.] {1.2.3} |
| jonkvrouw* adellijk predikaat, aanvankelijk: jonge edelvrouw 1240 [Bern.] {1.2.4} |
| jood Israëliet 1270 [cg i] <Latijn |
| jool* pret, feest 1852 [wnt jool ii] |
| jopper zeilkiel 1941 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| jota Griekse letter 1580 [wnt] <Grieks {3.2} |
| jou* persoonlijk voornaamwoord 1330 [mnw] {4.2} |
| joule praktische eenheid van elektrische arbeid, thans ook de officiële warmte-eenheid i.p.v. de calorie 1909 [wp] |
| journaal dagboek, nieuwsrubriek 1591 [wnt vijand] <Frans |
| journaille persmuskieten 1974 [Aanv wnt] {3.3} |
| journalist verslaggever 1790 [wnt] <Frans |
| jouw* bezittelijk voornaamwoord 1290 [mnw] {4.2} |
| jouwen* schimpen 1613 [wnt] |
| joviaal gulhartig 1642 [wnt] <Frans |
| joyriding rijden in een gestolen auto 1939 [kwt] <Engels |
| J-pop Japanse popcultuur 2000 [nrc-h 8/6/2000] <Engels |
| jubelen vreugdekreten aanheffen 1854-1855 [wnt] <Duits |
| jubilaris die een jubileum viert 1659 [wnt] <me Latijn |
| jubileum herdenkingsdag van bekleding van ambt 1726 [wnt bruiloft] <modern Latijn |
| jucht(leer) soort leer 1609 [wnt jucht] <Nederduits {3.2} |
| judaskus verraderlijke kus 1470 [mnw] |
| judicieel rechterlijk 1570 [wnt] <Frans |
| judicium vonnis, oordeel 1687 [wnt] <Latijn |
| judo verdedigingssport 1948 [Picarta: titel van M. van Nieuwenhuizen] <Japans {3.2/4.1.18} |
| judogi oefenpak van judoka 1984 [gvd] <Japans {3.2} |
| judoka beoefenaar van judo 1950 [Picarta: titel van H. Hobbema] <Japans {3.2} |
| juffrouw* (ongehuwde) vrouw 1451-1500 [mnw] {1.2.4/3.1/4.1.4} |
| Jugendstil een Europese kunststijl 1948 [wp (art nouveau)] <Duits {3.2} |
| juichen* uiting geven aan vreugde 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| juist billijk, correct 1337-1382 [mnw] <Frans |
| jujube vrucht 1351 [Toll.] <Frans {4.1.2} |
| juk* trektuig voor dieren 1240 [Bern.] |
| jukebox muziekautomaat 1955 [R75] <Engels |
| juli zevende maand 1286 [cg i Brugge] <Latijn {4.1.7} |
| juliennesoep heldere groentesoep 1912 [kku] <Frans {4.1.6} |
| jullie* persoonlijk voornaamwoord 1601-1700 [Franck/Van Wijk, Etym. wrdb.] {4.2} |
| jumbo naam voor olifant 1899 [dbl] <Engels |
| jumbo groot exemplaar 1976 [gvd] <Engels |
| jumbojet zeer groot straalvliegtuig 1966 [Aanv wnt] <Engels {4.1.10} |
| jumelage band tussen twee organisaties 1961 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| jumper damestrui 1937 [wnt knallen] <Engels {3.2} |
| junctie verbinding 1872 [gvd] <Latijn |
| jungle wildernis 1847 [kku] <Engels |
| juni zesde maand 1270 [Toll.] <Latijn {4.1.7} |
| junior de jongere (achter namen) 1795 [wnt volk] <Latijn |
[pagina 979]
[p. 979]
| junkbond obligatie met hoog risico 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| junkie, junk verslaafde aan drugs 1965 [Aanv wnt] <Engels |
| junkmail ongevraagde e-mail met reclame 1992 [De Coster 1999] <Engels |
| junta staatsraad, regeringscomité 1790 [wnt verificatie] <Spaans {3.2} |
| juridisch rechtskundig 1751 [wnt promoveeren] <Frans |
| jurisdictie rechtsmacht, rechtsgebied 1345 [mnw] <Frans |
| jurisprudentie toegepaste rechtspraak 1658 [mey] <Latijn |
| jurist rechtsgeleerde 1401-1500 [mnw] <me Latijn |
| jurk kledingstuk 1691 [wnt] <Frans {1.2.3} |
| jury beoordelingscommissie, beëdigd college 1824 [wei] <Engels |
| jus vleesnat 1518 [Claes] <Frans {4.1.6} |
| jus d'orange sinaasappelsap 1956 [Kolsteren, Prisma-vreemde-wrdb.] <Frans {3.2/4.1.6} |
| justeren op de juiste maat brengen 1479 [hws] <Frans |
| justificatie rechtvaardiging 1467-1490 [mnw] <Frans |
| justificeren rechtvaardigen 1499 [hws] <Latijn |
| justitie rechterlijke macht 1276-1300 [cg i 1, 40] <Frans |
| jute vezelstof 1858-1859 [wnt] <Engels {4.1.9} |
| jutten stranddieverij plegen 1912 [Toll.] |
| juvenaat school voor aspirant-kloosterlingen 1912 [kku] <Frans |
| juveniel jeugdig 1952 [kwt] <Frans |
| juweel kostbaar sieraad 1287 [cg NatBl] <Frans |
| juwelier handelaar in juwelen 1520 [wnt] <Frans {4.1.13} |
| juxtapositie het naast elkaar plaatsen 1832 [wei] <me Latijn |
| k kanker 1964 [Wolkers, Hond met de blauwe tong] <L {3.4/4.4} |
| k telwoord: 1000 1999 [R99] <Engels {4.2} |
| ka bazige vrouw 1950 [gvd] |
| kaag* buitendijks land 1151-1157 [Künzel] {2.3} |
| kaag* vaartuig 1588 [Claes] {4.1.11} |
| kaai wal 1457 [mnw] <Frans |
| kaaiman krokodilachtige 1564 [wnt kaaiman ii] <Spaans {3.2} |
| kaak* deel van skelet waarin tanden en kiezen zitten 1285 [cg Rijmb.] |
| kaak* schandpaal 1340 [mnw] |
| kaakje koekje 1699 [Claes Tw. 12] <Engels {3.2/4.1.6} |
| kaal* zonder haar 1240 [Bern.] |
| kaalkop iem. met een kaal hoofd 1599 [wnt] {3.1} |
| kaan* stukje uitgebraden spek 1305-1370 [mnw] {1.2.4/4.1.6} |
| kaan bootje 1599 [Kil.] <Duits {4.1.11} |
| kaap landtong 1567 [Claes] <Frans |
| kaapstander windas 1530 [Toll.] |
| kaars vetstaaf met pit voor verlichting 1240 [Bern.] <Duits |
| kaart landkaart 1532 [wnt] <Frans |
| kaart speelkaart 1599 [mnw] <Frans |
| kaarten kaartspelen 1394 [Janssen, Gesch. speelkaart, 194] {4.1.18} |
| kaas zuivelproduct 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.6} |
| kaasburger broodje gehakte biefstuk met kaas 1975 [R75] {1.2.5/4.1.6} |
| kaasschaaf schaaf om plakjes van kaas te snijden 1950 [gvd] |
| kaatsen balslaan 1374-1394 [mnw] <Frans {4.1.18} |
| kabaal lawaai 1845 [wnt] <Frans |
| kabbala geheime joodse leer 1847 [kku] <Hebreeuws {3.2} |
| kabbelen* zacht golven 1631-1634 [wnt] {3.1} |
| kabel dik touw of staal 1285-1286 [cg I2, 1153] <Frans |
| kabelaring kabeltouw 1652-1662 [wnt] <Portugees {3.2} |
| kabeljauw beenvis 1101-1200 [Tavernier] <? {2.4/3.5} |
| kabeltelevisie televisie waarbij de beelden via een kabel worden overgebracht 1974 [R75] <Engels {4.1.17} |
| kabinet meubelstuk 1588 [Claes] <Frans {1.2.3/4.1.9} |
| kabinet regering 1858 [wnt] <Frans {1.2.3} |
| kabouter* aardmannetje 1573 [Plantijn] |
| kabouter* lid van politieke groepering die een niet-autoritaire maatschappij nastreeft 1970 [Recht voor raap] {3.1} |
| kabuki Japans volkstoneel met mannen in alle rollen 1970 [wp (kaboeki)] <Japans {3.2} |
| kachel verwarming 1591 [Toll.] {4.1.9} |
| kachel dronken 1913 [wnt] |
| kadaster grondbeschrijving 1828 [Toll.] <Frans |
| kadaver lijk 1662 [wnt cadaver] <Frans |
| kaddisj gebed ter herdenking van een dode 1832 [wei] <Jiddisch {3.2} |
| kade wal 1111-1115 [Prisma NPl] <Keltisch {1.2.4/2.3/3.2} |
| kader frame, lijst 1816 [wnt] <Frans |
[pagina 980]
[p. 980]
| kadetje broodje 1823 [wnt] {4.1.6} |
| kadi rechter 1653 [Aanv wnt] <Arabisch {3.2} |
| kadreren in een kader plaatsen 1984 [gvd] <Frans |
| kaduuk bouwvallig, kapot 1558 [wnt] <Frans |
| Kaenozoïcum geologische periode 1933 [De Gaay Fortman en Heidinga, Leerboek der Nat. Hist. iii, 284] <modern Latijn |
| kaf* hulzen van aren 1240 [Bern.] |
| kaf Bargoens: twintig 1860 [moo] <Jiddisch {3.2/4.2} |
| kaffer boer, lomperd 1724 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| kafferkoren graansoort 1918 [wnt zeebies] <Afrikaans {3.2/4.1.2} |
| kaft omslag 1861 [wnt] |
| kaftan lang opperkleed 1714 [wnt ceintuur] <Turks {3.2} |
| kajak eenpersoonsvaartuigje 1847 [kku] <Engels {4.1.11} |
| kajuit passagiersverblijf op boten 1455 [Toll.] <Frans |
| kak drek 1376-1400 [hws] {4.4} |
| kakelbont met vele, niet-harmoniërende kleuren 1603 [De Jonge iii, 159] {4.1.5/4.4} |
| kakelen* het roepen van kippen 1477 [Teuth.] {3.1} |
| kakelvers* gloednieuw 1957 [Aanv wnt] {4.4} |
| kakemono hangende rolschildering 1891 [Picarta: Kakemono: Japansche tafereeltjes] <Japans {3.2} |
| kaken* ingewandsverwijdering van haring via de kieuw 1462 [mnw] |
| kaken* op het punt staan te braken 1650 [wnt] {3.1} |
| kaketoe papegaaiachtige 1662 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| kaki stof, uniform daarvan 1912 [kku] <Engels {4.1.14} |
| kakken poepen 1514 [mnw] <Latijn {4.4} |
| kakkerlak insect 1646 [wnt] <Portugees {3.2} |
| kakmadam opgedirkte vrouw 1914 [gvd] |
| kakofonie herrie 1824 [wei] <Frans |
| kalander mangel 1622 [wnt] |
| kalasjnikov Russisch geweer 1984 [gvd] <Russisch {3.2/4.1.14} |
| kalebas vrucht 1588 [Claes] <Frans {4.1.2} |
| kalender tijdoverzicht 1573 [Plantijn] <Duits |
| kalf* jong van een koe 901-1000 [wps] {4.1.3} |
| kalfaten, kalefaten herstellen 1530 [wnt] <Frans |
| kalfsoester gepaneerd lapje kalfsvlees 1910 [wnt kalf i] {4.1.6} |
| kali kaliumzout 1583 [Dod. 82] |
| kali rivier 1896-1901 [kui] <Indonesisch of Javaans {3.2} |
| kaliber middellijn van de loop van een vuurwapen 1697 [wnt] <Frans |
| kalibreren het kaliber vaststellen 1872 [gvd] <Frans |
| kalief titel van de opvolgers van Mohammed 1462 [hws] <Frans |
| kalium chemisch element 1847 [kku] |
| kalk bouwmateriaal 1240 [Bern.] <Latijn {3.2} |
| kalkoen hoendervogel 1551 [Sanders 1995] {4.1.6} |
| kalle Bargoens: meisje, geliefde, hoer 1875 [Polak, Geïllustreerd Politie Nieuws] <Jiddisch {3.2/4.1.13} |
| kalligraferen schoonschrijven 1871 [wnt penneschrijver] <Grieks {3.2} |
| kalm rustig 1568 [wnt vrede] <Frans |
| kalmte rust 1602 [wnt] {3.1} |
| kalong vleermuis 1854 [Junghuhn, Licht- en schaduwbeelden 10a] <Indonesisch {3.2/4.1.3} |
| kalot mutsje 1677 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| kaltstellen uitschakelen 1994 [nrc-h 4/7/1994] <Duits {3.2} |
| kam* gereedschap om haar te ontwarren of bijeen te houden 1240 [Bern.] |
| kameel hoefdier 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.3} |
| kameleon hagedis 1240 [Bern.] <Frans |
| kamelot weefsel 1390-1460 [mnw] <Frans {4.1.9} |
| kamenier vrouwelijke bediende 1240 [Bern.] <me Latijn {1.2.4} |
| kamer vertrek 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <Latijn |
| kamer wetgevend lichaam: Eerste, Tweede Kamer 1798 [wnt] {1.4} |
| kameraad makker 1596 [wnt mondelijk i] <Frans |
| kamerbreed gesteund door de meerderheid van de (Tweede) Kamer 1982 [R84] |
| kamerling kamerheer 1050 [Rey] {2.2} |
| kamermuziek muziek die oorspronkelijk in een kleine ruimte werd uitgevoerd 1795 [wnt] <Duits {3.2/4.1.16} |
| kamfer middel tegen motten, geneesmiddel 1351 [mnw] <Frans |
| kamikaze zelfmoordpiloot 1945 [Schuurman, De Tweede Wereldoorlog 28] <Japans {3.2} |
| kamille plantengeslacht 1351 [hws] <Frans |
| kamizool kledingstuk 1654 [wnt] <Frans |
| kamp stuk land 847 [Claes] <Latijn {2.3} |
| kamp strijd 1240 [Bern.] <Latijn |
| kamp legerplaats 1573 [Plantijn] <Frans |
| kampen strijden 1299 [mnw] |
[pagina 981]
[p. 981]
| kamperen tijdelijk in tenten verblijven 1688 [wnt] <Frans |
| kamperfoelie plant 1567 [Claes] <Latijn |
| kampioen de beste in een sport, voorvechter 1340-1350 [mnw] <Frans |
| kampong gehucht 1606 [De Jonge iii, 215] <Indonesisch {3.2} |
| kan* pot 1285 [cg I2, 1020] |
| kan oosterse titel 1462 [mnw winnen] <Frans |
| kanaal kunstmatige waterweg 1376-1400 [mnw] <Frans |
| kanarie zangvogel 1554 [Sanders 1995] <Frans |
| kandeel warme wijndrank 1351 [mnw] <me Latijn {4.1.6} |
| kandelaar kaarsdrager 1240 [Bern.] <Frans |
| kandelaber kroonluchter 1832 [wei] <Frans |
| kandidaat gegadigde 1652 [wnt alumnus Suppl] <Frans |
| kandideren zich kandidaat stellen 1912 [kku] <Duits |
| kandij soort suikerklontjes 1397 [hws] <Frans |
| kaneel specerij 1276-1300 [cg ii 1 Perch.] <Frans {4.1.6} |
| kanen* met smaak eten 1976 [gvd] {3.1} |
| kangoeroe buideldier 1774 [wnt] <Engels {3.2/4.1.3} |
| kanis Bargoens: hoofd, kop 1906 [Köster Henke] |
| kanjer voortreffelijk persoon 1734 [wnt] <Frans |
| kanjer iets dat groot is 1897 [wnt] |
| kanji Japanse schriftsoort 1992 [gvd] <Japans {3.2} |
| kanker ziekte 1240 [Bern.] <Latijn |
| kankeren zich morrend beklagen 1904 [wnt] |
| kankerweer zeer slecht weer 1984 [gvd] {4.1.1} |
| kannibaal menseneter 1566 [wnt] <Spaans {3.2} |
| kano bootje 1598 [Toll.] <Spaans {1.2.4/3.2/4.1.11} |
| kanoet steltloper 1763 [hou i, 5, 250] |
| kanon vuurwapen met lange loop 1574 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| kanon een kei, kopstuk 1984 [gvd] <Duits {3.2} |
| kanonnade het schieten met kanonnen 1647 [wnt] <Frans |
| kans waarschijnlijkheid 1350 [mnw] <Frans |
| kansel preekstoel 1599 [wnt] <Duits |
| kanselarij griffie 1530 [wnt] <me Latijn {3.2} |
| kanselier hoogwaardigheidsbekleder 1293 [mnw] <Frans |
| kant zijde, rand 1248-1271 [cg Antwerps Obituarium] <Frans of Latijn |
| kant weefsel 1617 [wnt] {4.1.9} |
| kanteel opstaand deel van muur 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| kantelen omkeren 1782 [wnt] |
| kanteloep meloen 1779 [hou ii, 11, 322] <Frans {4.1.2} |
| kantine schaftlokaal 1676 [wnt] <Frans |
| kantje* haringvaatje 1872 [gvd] |
| kanton onderafdeling van een arrondissement 1827 [wnt] <Frans |
| kantoor werkvertrek, bureau 1524 [wnt] <Frans |
| kanunnik domheer 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.8} |
| kaolien porseleinaarde 1770 [Papillon] <Chinees {3.2} |
| kap hoofddeksel 1240 [Bern.] <me Latijn {1.2.5/4.1.9} |
| kap bovendeel 1468-1497 [mnw] {1.2.5} |
| kapel bedehuisje 1102-1105 [Künzel] <Latijn {2.3/3.2/5} |
| kapel vlinder 1397 [mnw] |
| kapelaan hulppriester 1240 [Bern.] <me Latijn {4.1.8} |
| kapen overmeesteren 1652 [wnt] <Fries {3.2} |
| kapitaal vermogen 1567 [wnt] <Frans |
| kapiteel bovenstuk van zuil 1285 [cg Rijmb.] <Latijn {3.2} |
| kapitein scheepsgezagvoerder 1351 [mnw] <Frans |
| kapitein militaire rang 1562 [Dict. Tetraglotton 289B] <Frans {4.1.14} |
| kapittel bijeenkomst van kanunniken 1236 [cg i Gent] <Latijn |
| kapittel hoofdstuk 1350 [mnw] <Latijn |
| kapittelen berispen 1301-1400 [mnw] <me Latijn |
| kapoen gecastreerde haan 1240 [Bern.] <Frans |
| kapoeres verloren, dood 1871 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| kapok zaadpluis van kapokboom 1620 [De Jonge iv, 239] <Indonesisch {3.2} |
| kapot stuk 1717 [wnt] <Duits |
| kapotjas soldatenjas 1817 [wnt] {4.1.14} |
| kapotje condoom 1912 [kku] |
| kappa de Griekse letter k 1976 [wp] <Grieks {3.2} |
| kappen* hakken 1240 [Bern.] |
| kappen haar opmaken 1717 [wnt] |
| kapper struik, bes 1551 [wnt] <Latijn |
| kapper haarknipper 1732 [wnt] {4.1.13} |
| kapseizen omslaan 1856 [wnt] <Engels |
| kapsel omhulsel van bv. abces 1904-1905 [wnt] <Duits |
| kapsones koude drukte 1906 [moo] <Jiddisch {3.2} |
[pagina 982]
[p. 982]
| kapstok lat om kledingstukken aan te hangen 1669 [wnt] |
| kapucijn bedelmonnik 1622 [Bibliotheca 1954, nr. 7057] <Frans {4.1.8} |
| kapucijner soort van erwt 1854 [wnt] {4.1.6} |
| kar voertuig 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.10} |
| karaat eenheid van diamantgewicht en goudgehalte 1400-1434 [mnw] <Frans |
| karabijn buks 1582 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| karaf tafelfles 1778 [wnt] <Frans |
| karakter aard, kenmerk 1764 [wnt] <Frans |
| karakteristiek kenmerkend 1792 [wnt] <Frans |
| karamel gebrande suiker 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| karaoke Japans amusement waarbij telkens één amateur het vocale deel van de muziek invult 1991 [De Coster 1999] <Japans {3.2} |
| karate verdedigingssport 1961 [Picarta: titel van Fr. Van Haesendonck] <Japans {3.2/4.1.18} |
| karateka beoefenaar van karate 1984 [Picarta: titel van O. Roethof] <Japans {3.2} |
| karavaan troep kameelrijders 1659 [wnt] <Frans |
| karavanserai gebouw voor huisvesting van karavanen 1652 [wnt] <Perzisch |
| karbies grote handtas 1884 [wnt] |
| karbonade stuk vlees 1573 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| karbonkel een edelgesteente 1240 [Bern.] <Latijn |
| karbonkel negenoog, grote puist 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| karbouw herkauwer 1786 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.3} |
| kardinaal hoogwaardigheidsbekleder in de r.-k. kerk 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {4.1.8} |
| kardinaalsmuts plant 1800 [Flora Batava 1, nr. 72] |
| kardoes kruithuls 1593 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| kardoes hondensoort 1841 [wnt] {4.1.3} |
| karekiet* zangvogel 1779 [Sepp en Nozeman, Nederlandsche vogelen ii:93] {3.1} |
| kariatide vrouwenbeeld als zuil 1733 [Sanders 1995] <Frans |
| kariboe herkauwer 1929 [kwt] <Frans {4.1.3} |
| karig* schraal, gierig 1477 [Teuth.] |
| karikatuur spotbeeld 1785 [wnt] <Frans |
| karkas geraamte 1805 [Siegenbeek, Verhandeling Nederduitsche spelling] <Frans {3.2} |
| karma het bepaald-zijn van iemands lot 1893 [Aanv wnt] <Sanskriet |
| karmeliet monnik van de orde der karmelieten 1555 [Luython, Dictionaris in fransoys 12r] <me Latijn {4.1.8} |
| karmozijn purperverf, rode kleur 1516 [hws] <Frans |
| karn* karnton 1351-1400 [mnw] |
| karnemelk* gekarnde melk 1301-1350 [mnw] {3.1/4.1.6} |
| karos rijtuig 1618 [Courante uyt Italien, 14 jun. 1b] <Frans {4.1.10} |
| karper* beenvis 1285-1286 [cg I2, 1153] |
| karpet vloerkleed 1346 [hws] <Frans |
| karren smalle gleuven in kalksteen 1961 [gvd] <Duits {3.2} |
| karsaai grof gekeperd laken 1401 [mnw] <Engels {3.2/4.1.9} |
| kart skelter 1961 [Aanv wnt] <Engels {4.1.10} |
| kartel aaneensluiting van producenten 1824 [wei] <Duits |
| kartelen* uittanden 1599 [Kil.] {3.1} |
| karteren in kaart brengen 1847 [kku] <Duits |
| karton bordpapier 1790 [wnt] <Frans |
| kartonnage kartonnen band 1914 [gvd] <Frans |
| kartuizer monnik van de orde van Sint-Bruno 1552 [Apherdianus 71r] <me Latijn {4.1.8} |
| kartuizer kattensoort 1761 [Sanders 1995] {4.1.3} |
| karveel schip 1533 [mnw] <Frans of Portugees {4.1.11} |
| karwats zweep 1616 [tntl 1956, 304] <Russisch {3.2} |
| karwei werk 1271-1272 [cg i Mechelen] <Frans |
| karwij specerijplant 1351 [mnw] <Frans of Latijn {4.1.6} |
| kas contanten 1543 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| kas broeikas 1717 [wnt] |
| kashba Moorse citadel 1886 [kku] <Arabisch {3.2} |
| kasjmier wollen stof 1835 [Sanders 1995] <Frans {4.1.9} |
| kassa loket 1914 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| kassei straatsteen 1300 [mnw] <Frans |
| kassian tussenwerpsel: uitroep van medelijden 1867 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.3} |
| kassier kashouder 1543 [De Bruijn Tw. 10] <Duits {4.1.13} |
| kast opbergmeubel 1364-1365 [mnw] <Duits {4.1.9} |
| kastanje vrucht 1240 [Bern.] <Frans {4.1.2} |
| kaste stand binnen het hindoeïsme 1743 [wnt] <Portugees {3.2} |
| kasteel burcht 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Frans |
| kastelein caféhouder 1733 [wnt] <Latijn {4.1.13} |
[pagina 983]
[p. 983]
| kastijden tuchtigen 1240 [Bern.] <Latijn {1.2.4/1.2.6} |
| kastrol braadpan 1778 [wnt] <Frans {1.2.4} |
| kasuaris loopvogel 1763 [hou i, 5, 310] <Indonesisch {3.2} |
| kat katachtige 1210-1240 [cg i 1, 9] <Latijn {1.2.3/4.1.3} |
| kat standje 1976 [gvd] {1.2.3} |
| katakana Japans fonetisch lettergreepschrift 1877 [wp, dl. 9 (Japan)] <Japans {3.2} |
| katalysator in de scheikunde stof die een proces bespoedigt of vertraagt 1903 [wnt versnellen] <modern Latijn |
| katalyse ontbinding 1861 [Aanv wnt] <Frans |
| katapult werptuig voor jongens 1898 [gvd] <Frans {4.1.18} |
| katenspek gerookt spek 1972 [Aanv wnt] <Duits {3.2/4.1.6} |
| kater mannetjeskat 1297 [cg I4, 2418] {4.1.3} |
| kater onaangenaam gevoel na dronkenschap 1906 [wnt] <Duits |
| katern deel van boek 1717 [wnt] <Frans |
| katheder spreekgestoelte 1778 [wnt] <Duits |
| kathedraal hoofdkerk 1875 [wnt] <Frans |
| kathode negatieve elektrode 1870 [Gerding, Zakwrdb. Scheik. (anode)] |
| katholiek rooms 1567 [Claes] <Frans |
| katje bloeiwijze 1573 [wnt] |
| katoen geweven stof 1272 [cg i 1, 219] <Frans {4.1.9} |
| katrol hijsblok 1460 [mnw] |
| kattebelletje kort briefje 1662 [wnt] |
| katten berispen 1979 [Wijnands&Ost] |
| katzwijm kortstondige flauwte 1697 [wnt] |
| kauw* zangvogel 1279 [cg i 1, 431] {3.1} |
| kauwen* met de kiezen vermalen 1240 [Bern.] |
| kauwgum, kauwgom snoepgoed van suiker, olie en gom 1921 [Van Goor vreemde-woordentolk] {4.1.6} |
| kavel* deel, perceel 1240 [Bern.] |
| kaviaar viskuit 1481-1485 [tntl 1943, 135] <Turks {3.2} |
| kazemat verdedigingsstelling 1588 [Claes] <Frans |
| kazerne gebouw voor huisvesting van soldaten 1710 [wnt] <Frans |
| kazuifel deel van misgewaad 1350 [mnw] <me Latijn |
| kebab aan pennen geroosterde stukjes vlees 1976 [Complete kookboek voor de goede keuken] <Turks {3.2/4.1.6} |
| keel* strot 901-1000 [wps] |
| keel rood (in de heraldiek) 1350 [mnw] <Frans {4.1.5} |
| keelstem* zangstem tussen borst- en kopstem 1855 [wnt] {4.1.16} |
| keep* kerf 1588 [Claes] |
| keep* zangvogel 1650 [wnt keep i] {3.1} |
| keeper doelverdediger 1871 [Ter Gouw, Volksvermaken 338] <Engels |
| keerkring* cirkel evenwijdig aan de evenaar 1699 [Claes Tw. 12] |
| kees hondensoort 1841 [wnt] {4.1.3} |
| keet* schuur 1287 [cg NatBl] |
| keet* herrie 1904 [wnt] |
| keffen* blaffen 1550 [wnt] {3.1} |
| kefir melkwijn 1899 [dbl] <Kaukasisch {4.1.6} |
| kegel* conus 1276 [cg i 1, 311] {3.1} |
| kegelen* met een bal kegels omgooien 1425 [mnw] {4.1.18} |
| kei* rolsteen 1350 [mnw] |
| keihard* zeer hard 1872 [gvd] {4.4} |
| keilen* langs het wateroppervlak werpen 1406 [mnw] |
| keirin sprint achter gangmakers 1984 [gvd] <Japans {3.2} |
| keiruig* zeer ruig 1991 [Hoppenbrouwers] {4.4} |
| keizer titel van de hoogste vorst 1100 [Willeram] <Latijn {2.5} |
| keizersnede operatieve verlossing 1812 [Weiland, Spelling] |
| kek kittig 1974 [R75] <Duits {3.2} |
| keker kikkererwt, sisser 1477 [Teuth.] <Latijn {4.1.6} |
| kelder deel van gebouw onder de begane grond 1240 [Bern.] <Latijn {1.2.4} |
| kelim tapijt 1832 [wei] <Turks {3.2} |
| kelk drinkbeker 1240 [Bern.] <Latijn |
| kelk bloemkroon 1766 [wnt] <Latijn |
| kelner ober 1806 [wnt passant i] <Duits {4.1.13} |
| kempetai Japanse militaire politie 1986 [koe Kempei] <Japans {3.2} |
| kemphaan steltloper 1641 [wnt] |
| kenau manwijf 1660 [wnt] |
| kendo stokschermen 1973 [Picarta: titel Budo: (...) Kendo] <Japans {3.2/4.1.18} |
| kenmerk* merkteken 1764 [wnt] |
| kennel hondenhok voor de fok 1886 [kku] <Engels |
| kennen* weten 901-1000 [wps] |
| kennis* het kennen 1260 [hws] {3.1} |
| kennis* persoon die men kent 1391-1400 [mnw] |
| kenpo Japanse vechtkunst 1972 [Grote Sport Enc.] <Japans {3.2/4.1.18} |
| kenteren omslaan, veranderen 1671 [wnt] |
| keper visgraat (in weefsel) 1717 [wnt] <Latijn |
| kepie militair hoofddeksel 1886 [kku] <Frans {4.1.14} |
[pagina 984]
[p. 984]
| keppeltje schedelkapje 1950 [wnt veloursen] <Jiddisch {3.2} |
| keramiek pottenbakkerskunst, producten daarvan 1906 [Picarta: Het museum Willet-Holthuysen: (...) ceramiek] <Frans |
| kerel* man 1271-1272 [cg i 1, 211] |
| keren* wenden 901-1000 [wps] |
| keren* vegen 1240 [Bern.] |
| kerf* keep 1343-1346 [mnw] |
| kerfstok* stokje waarop door kerven wordt aangegeven wat iem. verbruikt (en dus: hoeveel schulden hij heeft) 1240 [Bern.] {3.1} |
| kerk bedehuis 777 [Claes] <Grieks {2.3/3.2} |
| kerker gevangenis 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Latijn |
| kerkhof begraafplaats 1240 [Bern.] |
| kerkmuziek muziek die in een kerk wordt gespeeld 1754 [wnt koor i] {4.1.16} |
| kermen* kreunen 1265-1270 [cg Lut.K] {3.1} |
| kermis volksfeest met jaarmarkt 1240 [Bern.] |
| kern* binnenste, essentie 1240 [Bern.] |
| kernenergie energie die vrijkomt bij de splitsing van atoomkernen 1950 [gvd] {4.1.10} |
| kerngezond door en door gezond 1889 [wnt] <Duits {4.4} |
| kernhem* Nederlandse kaassoort 1970 [wp] {3.1/4.1.6} |
| kernonderzeeër door kernenergie voortbewogen onderzeeboot 1979 [Wijnands&Ost] {4.1.11} |
| kernreactor toestel dat energie levert door de splijting van atoomkernen 1957 [wp jaarboek 1958] {4.1.10} |
| kerosine vliegtuigbenzine 1941 [wnt vluchtigheid] |
| kerrie specerij, daarmee gekruid gerecht 1724 [wnt] <Engels {3.2/4.1.6} |
| kers* kruisbloemige plant, waterkers e.d. 1170 [Rey] {2.2} |
| kers vrucht 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.2} |
| Kerst de kerstdagen 1719 [wnt] {1.2.4/4.1.7} |
| kerstenen dopen 1324-1341 [mnw] <Latijn |
| Kerstmis feest van Jezus' geboorte 1274 [cg i 1, 273] {1.2.4/4.1.7} |
| kerststol luxe kerstbrood 1961 [gvd stol] {4.1.6} |
| kersvers* geheel vers 1665 [wnt] {3.1} |
| kervel plantengeslacht 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] <Latijn {4.1.6} |
| kerven* insnijdingen maken 1350 [mnw] |
| ketchup pikante saus 1950 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| ketel vat 1240 [Bern.] <Latijn |
| keten ketting 1240 [Bern.] <Latijn |
| keten reeks 1664 [wnt] |
| ketjap saus van sojabonen 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| ketsen afwijzen, afspringen 1717 [wnt] |
| ketter die afwijkt van de geloofsleer 1276-1300 [cg Lut.A] <Frans {4.1.8} |
| ketting samenstel van schakels 1401-1500 [mnw] |
| kettingroker iem. die voortdurend rookt 1961 [gvd] <Duits {3.2} |
| keu biljartstok 1770 [wnt] <Frans |
| keuken kookvertrek 1236 [cg i 1, 28] <Latijn |
| keukenmachine elektrisch apparaat met hulpstukken 1982 [R84] {4.1.9} |
| keur* handvest 1217 [Slicher 125] {2.4} |
| keur* het beste, de bloem 1573 [Plantijn] |
| keurig* net 1621 [wnt] |
| keurs kledingstuk om bovenlijf 1569 [wnt] <Oudslavisch {3.2} |
| keurslijf belemmering 1840 [wnt] |
| keus* het kiezen 1300 [mnw] |
| keutel* drekballetje 1351 [mnw] {3.1} |
| keuter* kleine boer 1420 [mnw] {4.1.13} |
| keuvelen* babbelen 1724 [wnt] |
| kever* insect 901-1000 [cg wps Gloss.] |
| keyboard elektronisch muziekinstrument 1984 [Picarta: Orgelwereld en keyboardnieuws] <Engels {1.3/4.1.16} |
| kezen* neuken 1901 [wnt vinder i] {4.4} |
| kibbelen* ruzie maken 1477 [Teuth.] {3.1} |
| kibboets Israëlische kolonie 1958 [Picarta: titel van J.E. Ellemers] <modern Hebreeuws {3.2} |
| kick prikkel 1962 [R75] <Engels |
| kickboksen vechtsport met elementen van boksen, judo en karate 1986 [koe] <Engels {4.1.18} |
| kidnap ontvoering 1953 [Picarta: titel van Piet Bakker] <Engels |
| kids kinderen 1998 [De Coster 1999] <Engels {4.1.4} |
| kiebitzer toekijker bij een spel of sport die onnodig advies geeft 1992 [gvd] <Duits {3.2} |
| kiekeboe* tussenwerpsel: uitroep als men te voorschijn komt 1665 [wnt] {4.3} |
| kieken* jong van een kip 1240 [Bern.] |
| kiekendief* roofvogel 1573 [wnt] |
| kiekje* amateurfoto 1899 [dbl] {1.2.5/4.1.17} |
| kiel* boezeroen 1370 [mnw] |
| kiel* kielbalk 1527 [wnt] |
| kiele-kiele* tussenwerpsel: uitroep als men een kind kietelt 1894 [wnt] {3.1/4.3} |
| kiele-kiele* bijwoord: op het nippertje 1933 [Aanv wnt] {3.1} |
| kiem* beginsel, uitloper 901-1000 [wps] {3.1} |
| kien pienter 1969 [R75] <Engels |
[pagina 985]
[p. 985]
| kienen het kienspel spelen 1846 [wnt kienen iii] {4.1.18} |
| kiep* hengselmand 1477 [Teuth.] |
| kiepen omwerpen 1914 [gvd] <Duits {3.2} |
| kieperen vallen, smijten 1897 [wnt] |
| kier spleet 1887 [wnt] <Fries {3.2} |
| kierewiet* gek 1937 [Aanv wnt] {3.1} |
| kies* maaltand 1440 [mnw] |
| kies* kieskeurig, welvoeglijk 1610 [wnt kiesch] |
| kies zwavelverbinding 1780 [hou iii, 1, 112] <Duits |
| kieskeurig* veeleisend 1661 [wnt] |
| kietelen* een kriebeling opwekken 1240 [Bern.] {3.1} |
| kieuw* ademhalingsorgaan van vis 1599 [kil] |
| kieviet* steltloper 1287 [cg NatBl] {1.2.5/3.1} |
| kiezel* grind 1631 [wnt wateren] {3.1} |
| kiezen* een keus doen 1240 [Bern.] |
| kif hasjiesj 1961 [R84] <Arabisch {3.2/4.1.6} |
| kiften* ruzie maken 1918 [wnt] |
| kijken* zien 1350 [mnw] |
| kijven* schelden 1301-1350 [mnw] |
| kikken* een geluid voortbrengen 1450 [mnw] {3.1} |
| kikker* kikvorsachtige 1623 [wnt] {3.1} |
| kikvors* kikvorsachtige 1627 [wnt uits- (uitslibberen)] {3.1} |
| kil* koud 1628 [wnt] |
| kilo kilogram 1866 [wnt] <Frans {1.1/1.2.4} |
| kilogram 1000 gram 1808 [wnt] <Frans {1.2.2/1.2.4/3.2} |
| kilometer 1000 meter 1802 [wnt] <Frans {3.2} |
| kilt Schotse rok 1847 [kku] <Engels {3.2} |
| kim* horizon 1658 [wnt] |
| kimmel Bargoens: drie 1860 [moo] <Jiddisch {3.2/4.2} |
| kimono ochtendkleding 1908 [wnt] <Japans {3.2} |
| kin* deel van de onderkaak 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| kina boom, bast daarvan 1722 [wnt voeding] <Spaans {3.2} |
| kina munteenheid van Papoea-Nieuw-Guinea 1975 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Tok Pisin {4.1.12} |
| kind* jong mens, zoon of dochter 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| kindsbeen* vroegste kindsheid 1561 [wnt] |
| kinematica leer van de bewegingen 1931 [Picarta: titel van F. Schuh] |
| kinesitherapie bewegingstherapie 1934 [kwt] |
| kinetica dynamica 1863 [kku] |
| kinine extract van kinabast tegen koorts 1826 [wnt atonie Suppl] <Frans |
| kink* kronkel 1636 [wnt] |
| kinkel* botterik 1544 [wnt] |
| kinkhoest* ziekte 1588 [Claes] {1.2.1} |
| kinkhoorn* (eetbare) zeeslak 1488 [mnw] |
| kinnebak* onderkaak 901-1000 [wps] {3.1} |
| kinnesinne jaloezie, afgunst 1906 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.1/3.2} |
| kiosk verkoopstalletje 1885 [wnt] <Frans |
| kip* hoendervogel 1588 [Claes] {4.1.6} |
| kip politieagent 1906 [wnt kip ii] <Duits |
| kip munteenheid van Laos 1955 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Laotiaans {4.1.12} |
| kiplekker* zeer wel 1950 [gvd] {4.4} |
| kippen kantelen 1904 [wnt kippen xii] <Duits |
| kippensoep soep getrokken van kippenvlees 1845 [wnt] {4.1.6} |
| kipper gebakken haring 1984 [gvd] <Engels |
| kippig* bijziend 1790 [wnt] |
| kir alcoholische drank 1978 [Complete drankenenc.] <Frans {3.2/4.1.6} |
| kirren* rollend keelgeluid maken 1599-1607 [Claes] {3.1} |
| kirsch likeur 1864 [wnt] <Duits {4.1.6} |
| kiskassen* steentjes keilen 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 126] {3.1/4.1.18} |
| kismet voorbeschikking 1824 [wei] <Turks {3.2} |
| kissebissen* vitten 1784-1785 [wnt] {3.1} |
| kist bak met deksel 1237 [cg i 1, 38] <Latijn |
| kistjes schoenen in soldatenjargon 1914-1918 [Leen Verhoeff] {4.1.14} |
| kit lijm 1860 [wnt] <Duits |
| kit zelfbouwpakket 1984 [gvd] <Engels |
| kitchenette ingebouwd keukentje 1952 [R75] <Engels |
| kits type zeilschip 1572 [wnt] <Engels {3.2/4.1.11} |
| kits fijn, in orde 1904 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| kitsch schijnkunst 1937 [Aanv wnt] <Duits |
| kitten aaneenlijmen 1870-1871 [wnt] <Duits |
| kitten jonge kat 1984 [gvd] <Engels {4.1.3} |
| kittig* levendig 1612 [wnt] |
| kiwi loopvogel 1863 [kku] <Engels |
| kiwi vrucht 1977 [Picarta: titel van R. Efraimssou] <Engels {4.1.2} |
| klaar helder 1200 [cg ii 1 Servas] <Latijn {4.1.5} |
| klaar gereed 1651-1652 [wnt] |
| klaarkomen gereedkomen, volbrengen 1819 [wnt] |
| klaarkomen een orgasme hebben 1914 [gvd] {4.4} |
| klabak politieagent 1884 [wnt pst] |
| klad* vlek 1465 [mnw] |
| klagen* droefheid uiten 1100 [Willeram] |
| klak* klodder, vlek 1451-1500 [mnw] |
[pagina 986]
[p. 986]
| klakkeloos* zonder grond 1343-1371 [mnw] |
| klam* vochtig 1477 [Teuth.] |
| klamboe muskietennet 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 120] <Indonesisch {3.2} |
| klandizie cliëntèle 1561 [wnt] <Frans |
| klank* geluid 1287 [cg NatBl] |
| klant cliënt 1350 [mnw] <Frans |
| klap* slag 1400 [mnw] {3.1} |
| klapekster* zangvogel 1860 [wnt] |
| klaploper* profiteur 1699 [Claes Tw. 12] |
| klapmuts zeeroofdier 1843 [wnt] {4.1.3} |
| klappen* praten 1240 [Bern.] {3.1} |
| klappen* klappen geven 1627 [wnt] |
| klapper kokosnoot 1678 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.2} |
| klapperen* klepperen 1540 [mnw] {3.1} |
| klappertanden* met de tanden klapperen 1648 [wnt] {3.1} |
| klaproos plant 1543 [Heukels] |
| klapschaats scharnierende schaats 1983 [Vd Sijs 1998] {4.4} |
| klapstuk* vlees van de klapribben, de korte ribben van geslacht vee 1746 [wnt klapstuk ii] {4.1.6} |
| klapwieken* met de vleugels slaan 1710 [wnt] {3.1} |
| klarinet blaasinstrument 1790 [wnt treffelijk] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| klaroen blaasinstrument 1566-1568 [mnw] <Frans {4.1.16} |
| klas groep 1591 [wnt klasse] <Frans |
| klassement onderbrenging in een klasse 1896 [wnt] <Frans |
| klassiek antiek 1824 [wei classe] <Frans |
| klassieke muziek muziek van klassieke componisten 1961 [gvd] {4.1.16} |
| klassieker wielerwedstrijd op de weg 1961 [Aanv wnt] <Duits {1.2.2/3.2} |
| klateren* helder klinken 1351-1400 [mnw] {3.1} |
| klatergoud* vals bladgoud 1641-1642 [wnt] |
| klauteren* klimmen 1562 [wnt opklauteren] {3.1} |
| klauw* nagel 901-1000 [wps] |
| klauwier zangvogel 1762 [hou i, 4, 221] |
| klavarskribo notenschrift voor klavierinstrumenten 1931 [Presentatie in 1931] {4.4} |
| klavecimbel toetsinstrument 1519 [Liggeren en andere hist. archieven i, 93] <Italiaans of Latijn {3.2/4.1.16} |
| klaver* plantengeslacht 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] |
| klaveren* kleur in kaartspel 1612 [wnt klaveren i] {4.1.18} |
| klaverjassen een bepaald kaartspel spelen 1710 [wnt] {4.1.18} |
| klaviatuur toetsenbord 1795 [wnt] <Duits {3.2} |
| klavier toetsenbord 1567 [Junius] <Frans |
| klavier toetsinstrument, piano 1871 [wnt] <Frans {4.1.16} |
| kledderen* met iets nats knoeien 1836 [wnt] {3.1} |
| kleed* stuk weefsel 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| kleermaker* iem. die als beroep bovenkleren maakt 1342 [mnw] {4.1.13} |
| klef* kleverig 1648 [Toll.] |
| klei* grondsoort 1344 [hws] |
| klein* niet groot 1140-1170 [Künzel] {2.3/3.1} |
| kleindochter* vrouwelijk kleinkind 1760 [wnt] {4.1.4} |
| kleineren in waarde verkleinen 1599 [wnt] |
| kleingeestig bekrompen 1852 [wnt] <Duits {3.1} |
| kleinkunst cabaretkunst 1920 [wnt zwerver] <Duits {3.2/4.1.15} |
| kleinood* kostbaar voorwerp 1240 [Bern.] |
| kleinschalig op kleine schaal 1976 [gvd] {3.1} |
| kleinzoon* mannelijk kleinkind 1661 [wnt] {4.1.4} |
| klemmen* vastzetten, knellen 1477 [Teuth.] |
| klemtoon* nadruk 1723 [wnt] |
| klep* klepper, deksel 1490 [mnw] |
| klepel* staaf in klok 1272 [cg i 1, 202] {3.1} |
| kleppen* een kleppend geluid maken 1346 [hws] {3.1} |
| klepper* paard 1599 [Kil.] {3.1/4.1.3} |
| klepperen* een kleppend geluid geven 1636 [wnt] {3.1} |
| kleptomanie steelzucht 1886 [kku] |
| klere tussenwerpsel: uitroep van ergernis 1912 [Aanv wnt] {4.3} |
| klerelijer ellendeling 1955 [Endt] |
| kleren* kleding 1521 [wnt voering ii] |
| klerikaal geestelijk 1824 [wei] <me Latijn |
| klerk schrijver 1210-1240 [cg I4] <Latijn {1.2.3} |
| klessebessen* babbelen 1984 [gvd] {1.4/3.1} |
| klets* tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1599 [wnt klets ii] {3.1} |
| kletsen* geluid maken 1635 [wnt kletsen i] {3.1} |
| kletsen* praten 1841 [wnt kletsen ii] {3.1} |
| kletskop koekje 1875 [wnt] {4.1.6} |
| kletskous* praatzieke vrouw 1884 [gvd] |
| kletteren* scherpe geluiden maken 1649 [Toll.] {3.1} |
| kleumen* kou lijden 1634 [wnt] |
| kleur lichtnuance 1567 [wnt] <Frans |
| kleuter* klein kind 1569 [wnt] {4.1.4} |
| kleven* plakken 901-1000 [wps] {3.2} |
[pagina 987]
[p. 987]
| klewang kort, breed zwaard 1768 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| klezmer traditionele joodse muziek 1992 [Klezmerfestival A'dam] <Jiddisch {3.2/4.1.16} |
| kliek* voedselrest 1676 [wnt] |
| kliek exclusief groepje 1848 [wnt podagra] <Frans |
| klier* vochtafscheidend orgaan 1351 [mnw] {1.2.3} |
| klier* onuitstaanbaar persoon 1906 [wnt] {1.2.3} |
| klieven* splijten 1290 [cg ii 1 En.Codex] {3.2} |
| klif* steile bodemverheffing 1476-1500 [mnw] {3.2} |
| klik* tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1599 [wnt klik ii] {3.1} |
| klikken* overbrengen 1401-1450 [mnw] {3.1} |
| klikspaan* klikker 1691 [Sewel 159a] |
| klimaat natuurlijke gesteldheid van lucht en weer 1485 [mnw] <Frans |
| klimmen* klauteren 1265-1270 [cg Lut.K] {3.2} |
| kling lemmet 1574 [Toll.] <Duits |
| klingelen rinkelen 1746 [wnt] <? {3.5} |
| kliniek ziekenhuis 1864-1865 [wnt] <Frans |
| klinisch m.b.t. een kliniek 1815 [wnt] <Latijn |
| klink* kruk, pal 1240 [Bern.] |
| klinken* luiden 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| klinken* vastslaan 1350 [mnw] |
| klinker* vocaal 1584 [Ruijs] |
| klinker* hardgebakken steen 1599 [Kil.] |
| klinkklaar louter 1613 [wnt] {3.1} |
| klip* rots 1450 [mnw] {3.2} |
| klipdas* plantenetend zoogdier 1857-1858 [wnt klip] {4.1.3} |
| klipper type zeilschip 1852 [wnt] <Engels {4.1.11} |
| klipvis* beenvis 1652-1662 [wnt] |
| klis* plantengeslacht 1301-1400 [Glossarium Trevirense] |
| klisteerspuit pomp voor darmspoeling 1665 [wnt klisteer] |
| klit* verwarde massa 1645 [wnt] |
| klodder* klonter 1562 [Claes] |
| kloek* moedig, flink 1470 [hws] |
| kloek* hoendervogel 1886 [wnt kloek iii] {3.1} |
| klof, kloffie Bargoens: pak, kostuum 1860 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| klok bel, uurwerk 1237 [cg i 1, 31] <Iers |
| klokhen* kloek 1599 [Kil.] {3.1} |
| klokhuis* zaadhuisje van appels en peren 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] |
| klokkenluider personeelslid dat misstanden binnen de organisatie openbaar maakt 1987 [Picarta: titel van M. Bovens] |
| klomp* kluit, klont 1377 [mnw] {1.2.3} |
| klomp* houten schoen 1567 [wnt] {1.2.3/4.1.9} |
| klompendans dans op klompen 1858 [wnt boerenbruiloft] {4.1.15} |
| klont* kleine samenhangende massa 1477 [mnw] |
| kloof* spleet 1240 [Bern.] |
| klooien* stuntelen 1961 [gvd] {3.1} |
| kloon duplicaat 1938 [Picarta: titel van J.H. Bekker] <Engels |
| klooster instelling waar mensen zich terugtrekken voor godsdienstig leven 1200 [cg ii 1 Servas] <Latijn {3.2} |
| kloot* teelbal 1550 [wnt] {4.4} |
| klootschieten* een bal rollen 1424 [mnw cloot] {4.1.18} |
| klootzak scheldwoord 1908-1924 [wnt klooten] |
| klophengst ruin 1682 [wnt] <Duits {4.1.3} |
| kloppen* hoorbaar op iets slaan 1276-1300 [cg Kerst.] {3.1} |
| klos spoel 1630 [wnt] <Duits |
| klote* tussenwerpsel: uitroep van ergernis 1927 [Aanv wnt] {4.3} |
| klotebaan* zeer vervelende baan 1984 [gvd] {3.1} |
| klotsen* natuurlijke geluid van vloeistoffen maken 1667 [wnt] {3.1} |
| kloven* (doen) splijten 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| klucht* kort grappig toneelstuk 1528 [mnw] {4.1.15} |
| kluif* bot met vlees 1710 [wnt] {4.1.6} |
| kluis cel, woning van een kluizenaar 1265-1270 [cg Lut.K] <me Latijn {3.2} |
| kluis brandkast 1659 [wnt] |
| kluister boei 1477 [Teuth.] <me Latijn |
| kluit* massa, klont 1357 [mnw] |
| kluiven* met de tanden vlees van bot halen 1451-1500 [mnw] |
| kluizenaar heremiet 1301-1400 [mnw] |
| klunen met ondergebonden schaatsen lopen 1941 [Aanv wnt] <Fries {3.2} |
| klungel* sukkel 1781 [wnt] {3.1} |
| kluns sufferd 1949 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| klus* karwei 1750 [wnt] |
| kluts koppeling 1936 [wnt] <Engels |
| klutsen* door kloppen dooreenmengen 1410 [mnw] {3.1} |
| kluut* steltloper 1636 [wnt] {3.1} |
| kluwen* knot 1240 [Bern.] |
| klysma lavement 1836 [wnt reliek] <Grieks {3.2} |
[pagina 988]
[p. 988]
| knaagdier* zoogdier met grote snijtanden 1862 [wnt] |
| knaak groot muntstuk, een rijksdaalder 1689 [wnt] <? {3.5/4.1.12} |
| knaap* jongen 901-1000 [wps] {3.2/4.1.4} |
| knaapje* klerenhanger 1837 [wnt knaap] |
| knabbelen* kort op iets bijten 1562 [Claes] {3.1} |
| knäckebröd hard brood 1948 [kwt] <Zweeds {3.2/4.1.6} |
| knagen* kleine stukjes afbijten 1290 [cg ii 1 En.Codex] |
| knagen* een aanhoudende onaangename gewaarwording veroorzaken 1569 [wnt] |
| knak* tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1646 [wnt] {3.1} |
| knakken* met een knak breken 1599 [Kil.] {3.1} |
| knakker* kerel 1984 [gvd] {3.1} |
| knakworst soort worst 1599 [wnt] <Duits {4.1.6} |
| knallen* met het geluid van een ontploffing weerklinken 1762 [wnt] {3.1} |
| knalrood felrood 1903 [wnt knallen] <Duits {4.1.5/4.4} |
| knap* slim, aantrekkelijk 1657 [wnt] |
| knappen* een geluid (knap) maken, met een knap breken 1573 [Plantijn] {3.1} |
| knapzak* draagzak met etenswaren 1552 [Claes] |
| knar* oude kerel 1856 [wnt] {4.1.4} |
| knarsen* een schurend geluid maken 1461 [mnw] {3.1} |
| knarsetanden* met de tanden knarsen 1627 [wnt] {3.1} |
| knauwen* sterk kauwen 1287 [cg NatBl] |
| knecht* bediende 1240 [Bern.] |
| kneden* door knijpen dooreenmengen 1301-1400 [mnw] |
| kneep* kunstgreep 1644 [wnt] |
| kneiterberoemd* erg beroemd 1991 [Hoppenbrouwers knijter-] |
| knekel* doodsbeen 1769-1811 [wnt] |
| knellen* drukken 1598 [wnt] |
| knerpen* krakend geluid maken 1880 [wnt knarpen ii] {3.1} |
| knetteren* scherpe geluiden doen horen 1630 [wnt] {3.1} |
| knettergek* helemaal gek 1953 [Aanv wnt] {4.4} |
| knettergoed* erg goed 1961 [gvd] {4.4} |
| knetterhard* erg hard 1995 [Groene Boekje] {4.4} |
| kneu* zangvogel 1655 [wnt] {3.1} |
| kneuzen* beschadigen 1348 [mnw] |
| knevel* snor 1560 [wnt verdichten i] |
| knevel* stokje om het losdraaien te beletten 1567 [Junius 285B] {3.1} |
| knickerbocker kniebroek 1929 [kwt] <Engels {3.2} |
| knie* verbinding tussen boven- en onderbeen 1156 [Slicher] {2.4} |
| knielen* de knieën tot op de grond buigen 1240 [Bern.] |
| kniesoor* iem. die voortdurend kniest 1849 [wnt] |
| kniezen* overdreven treuren 1635 [wnt] |
| knijp kroeg 1912 [kku] <Duits |
| knijpen* druk uitoefenen 1599 [Kil.] |
| knijpkat handdynamo 1940-1945 [Nieuwe Taalgids 38, 163ff] |
| knikkebollen* dommelend knikken 1573 [wnt] {3.1} |
| knikken* het hoofd heen en weer bewegen 1300 [mnw] |
| knikken* half doorbreken 1607 [wnt] {3.1} |
| knikker* glazen of stenen balletje als kinderspel 1599-1607 [Kil.] {3.1/4.1.18} |
| knip* (vogel)val 1485 [mnw] |
| knipmes* zakmes 1697 [wnt] |
| knipogen* een ooglid snel sluiten en openen 1710 [wnt] {3.1} |
| knippen* met een schaar snijden 1477 [Teuth.] |
| knisteren een knetterend geluid maken 1864 [wnt] <Duits |
| knobbel* bult 1546 [Claes] {3.1/3.2} |
| knock-out bewusteloos geslagen 1929 [kwt] <Engels |
| knoedel* meelballetje 1778 [wnt] {3.1/4.1.6} |
| knoeien* morsen 1617 [Toll.] |
| knoeipot knoeier 1950 [gvd] |
| knoeiwerk* slordig schrijfwerk 1822 [wnt] {1.2.6} |
| knoeper(d)* joekel 1976 [gvd] {3.1} |
| knoert* harde slag 1961 [gvd] {3.1} |
| knoertgoed* heel goed 1962 [Aanv wnt] {4.4} |
| knoerthard* heel hard 1964 [Aanv wnt] {4.4} |
| knoest* uitwas aan boom 1301-1350 [mnw] |
| knoet zweep 1677 [wnt] <Russisch {3.2} |
| knoet* haar 1905 [wnt knoet ii] |
| knoeterhard* erg hard 1996 [Reker, Dikke woorden] |
| knoflook* kruiderij 1240 [Bern.] {1.2.4/3.1/4.1.6} |
| knokkel* vingergewricht 1477 [Teuth.] {3.1} |
| knol* vlezige wortel 1515 [Claes Tw. 12] {4.1.6} |
| knol* (slecht) paard 1710 [wnt] {4.1.3} |
| knook* bot 1477 [Teuth.] |
| knoop* ronde sluiting aan kleding 1265-1270 [cg Lut.K] {3.2} |
[pagina 989]
[p. 989]
| knop* rond voorwerp als versiering, bescherming of handvat 1240 [Bern.] {3.2} |
| knorhaan* beenvis 1710 [wnt] |
| knorren* het natuurlijke geluid van varkens maken 1470 [mnw] {3.1} |
| knot* bosje haar 1477 [Teuth.] |
| knots* zware stok 1567 [wnt] {4.1.14} |
| knotsgek* helemaal gek 1970 [Aanv wnt] {4.4/5} |
| knotsgezellig* heel gezellig 1984 [gvd] {4.4/5} |
| knowhow vakkennis, deskundigheid 1968 [kwt] <Engels |
| knudde* waardeloos 1925 [wnt] |
| knuffelen* liefkozend pakken 1521-1524 [wnt] {3.1} |
| knuist* harde hand 1552 [wnt] |
| knul jongen 1769 [wnt] <Duits |
| knuppel* dikke stok 1654 [wnt] {3.1} |
| knurft* stommeling 1947 [Aanv wnt] |
| knus* behaaglijk-vertrouwd 1859 [wnt] |
| knutselen* fabrieken 1785 [wnt] {3.1} |
| koala buideldier 1909 [wp] <Engels {4.1.3} |
| kobalt chemisch element 1780 [hou iii, 1, 76] <Duits |
| kobaltblauw kleurnaam 1908 [wnt koning i] {4.1.5} |
| kobold aardmannetje 1932 [wnt aardmannetje] <Duits |
| kodak camera 1903 [Nuyens, Nuovo dizionario Olandese-Italiano 1049] <Engels {4.1.17} |
| koddebeier* veldwachter 1521 [wnt] |
| koddig* grappig 1588 [Claes] |
| kodiakbeer soort beer 1984 [gvd] {4.1.3} |
| koe* herkauwer, vrouwelijk rund 901-1000 [wps] {4.1.3} |
| koedoe herkauwer 1762 [hou i, 3, 267] <Frans {4.1.3} |
| koeioneren bedillen 1682 [wnt] <Frans |
| koek* zoet gebak 1300 [mnw] {4.1.6} |
| koekeloeren zonder bezigheid uitkijken 1599 [wnt] |
| koekoek* koekoekachtige 1240 [Bern.] {1.1/1.2.5/3.1} |
| koel* matig koud 1287 [cg NatBl] |
| koelak Russische boer 1929 [kwt] <Russisch {3.2} |
| koelie dagloner 1642 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| koelkast kast waarin etenswaar koel gehouden wordt 1938 [wnt trunk i] {4.1.9} |
| koelte* frisheid 1277 [cg i Brugge] {3.1} |
| koemis gegiste paardenmelk 1847 [kku] <Russisch {3.2/4.1.6} |
| koen* dapper 1240 [Bern.] |
| koepel halfbolvormige overwelving 1600 [wnt] <Frans |
| koeren* het rollende geluid van duiven maken 1599 [wnt] {3.1} |
| koerier bode 1620 [Courante uyt Italien, 21 aug. 2a] <Frans |
| koers richting, route 1463 [hws] <Frans |
| koers prijs van geld, waardepapieren 1497 [wnt] <Frans |
| koeskoes, couscous deegwaar van kleine korrels 1681 [wnt koeskoes i] <Arabisch of Frans {3.1/3.2/4.1.6} |
| koest tussenwerpsel: rustig! 1722 [wnt] {4.3} |
| koesteren verwarmen, vertroetelen 1546 [mnw] |
| koet* ralvogel 1377-1378 [mnw] {3.1} |
| koeterwaals onverstaanbare taal 1617 [wnt] <Duits |
| koets rijtuig 1536 [Colloquia et Dictionariolum septem linguarum 23] <Duits {4.1.10} |
| koetsier bestuurder van een koets 1628 [wnt] |
| koevoet* spaak die eindigt in een klauw 1593 [wnt] {1.2.3} |
| kof(schip)* zeilschip 1750 [wnt] {4.1.11} |
| koffer reistas 1300 [mnw] <Frans |
| koffie drank uit koffiebonen 1640 [wnt] <Turks {3.2/4.1.6} |
| koffiezetapparaat toestel voor het bereiden van koffie 1963 [Aanv wnt] {4.1.9} |
| kog scheepstype 1252 [mnw] <me Latijn {4.1.11} |
| kogel* projectiel 1599 [wnt] {4.1.14} |
| kogellager ondersteuning van draaiende as in bus met bolletjes 1924 [Theissen 1978] <Duits {3.2} |
| kohier register 1462 [mnw] <Frans |
| koine gemeenschappelijke taal 1950 [Kleine wp 804] <Grieks {3.2} |
| kok die spijzen toebereidt 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.13} |
| kok fazantenhaan 1551 [mnw] <Frans |
| kokarde onderscheidingsteken op hoofddeksel 1720 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| koken verhitten, spijzen toebereiden 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| kokendheet zeer heet 1714 [wnt koken] {4.4} |
| koker etui, huls 901-1000 [wps] <me Latijn {2.5} |
| koket behaagziek 1708 [wnt coquet] <Frans |
| kokhalzen* op het punt staan te braken 1802 [wnt] {3.1} |
| kokkel mossel 1900 [wnt] <Engels |
| kokkerd* iets groots, grote neus 1864 [wnt] |
| kokkerellen allerlei kookseltjes maken 1785 [wnt] |
| kokmeeuw* meeuwachtige 1623 [wnt] {3.1} |
[pagina 990]
[p. 990]
| kokosnoot vrucht van de kokospalm 1602 [wnt] {4.1.2} |
| kol* feeks 1613 [wnt kol i] |
| kol* bles 1672 [wnt] |
| kola een West-Afrikaanse noot 1623 [Ruiters, Toortse der Zee-vaert 52] <modern Latijn {4.1.2} |
| kolbaszworstje Hongaars worstje 1992 [gvd] {4.1.6} |
| kolchoz collectief landbouwbedrijf 1931 [kwt] <Russisch {3.2} |
| kolder leren harnas 1420 [mnw] <me Latijn {4.1.14} |
| kolder hersenziekte bij vee 1763 [wnt] <Duits {1.1} |
| kolder onzin 1938 [wnt] <Duits {1.1} |
| kolere tussenwerpsel: krachtterm 1950 [gvd] <Frans {4.3} |
| kolf* achterste deel van een hand- of vuistvuurwapen 1240 [Bern.] |
| kolgans* eendachtige 1797 [wnt] |
| kolibrie kolibrie-achtige 1705 [Meriam, Metamorphosis insectorum Surinamensium] <Frans |
| koliek darmkramp 1555 [Claes] <Frans |
| kolk* maalstroom 1389 [mnw] |
| kol nidree joods gebed 1912 [kku] <Aramees {3.2} |
| kolom zuil, iets in de vorm van een zuil 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| kolonel hoofdofficier 1580 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| koloniaal m.b.t. een kolonie 1823 [wnt] <Engels |
| kolonie nederzetting 1614 [wnt voorschrift] <Latijn |
| kolos lichaam of zaak van grote afmetingen 1597 [wnt] <Latijn {3.2} |
| kolven* het kolfspel spelen 1360 [Brongers e.a., Kolf, Kolf, kolf] {4.1.18} |
| kom* vaatwerk 1277 [cg i 1, 360] |
| kombuis scheepskeuken 1400-1450 [mnw] <? {3.5} |
| komedie blijspel 1548 [wnt] <Latijn {4.1.15} |
| komeet staartster 1285 [cg Rijmb.] <Frans of Latijn |
| komen* een plaats bereiken 901-1000 [wps] |
| komfoor toestel om iets warm te houden 1491 [Claes] <Frans {4.1.9} |
| komiek grappig 1653 [wnt komiek i] <Frans |
| komijn plantengeslacht, zaad daarvan 1240 [Bern.] <Frans {4.1.6} |
| komijnekaas kaas met komijnzaad 1631 [wnt] {4.1.6} |
| Kominform organisatie voor de communicatie tussen communistische partijen 1948 [kwt] <Duits {3.2} |
| Komintern de Derde Internationale 1930 [Picarta: De roode diamantbewerker (...) Comintern] <Russisch {3.2} |
| komisch lachlust opwekkend 1808 [wnt] <Duits |
| komkommer langwerpige vrucht 1515 [mnw] <Frans {4.1.2} |
| komkommertijd slappe tijd in de media tijdens de vakanties 1871 [wnt] <Engels |
| komma leesteken 1612 [wnt] <Frans |
| kommer leed 1265-1270 [vmnw] <Frans |
| kompaan kameraad 1301-1350 [mnw] <Frans |
| kompas instrument dat de windstreken aanwijst 1384-1407 [mnw] <Frans |
| kompel mijnwerker 1948 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| kompres natte omslag 1599 [wnt] <Frans |
| kompres dicht opeen 1682 [wnt] <Duits |
| Komsomol bond voor de jeugd in de Sovjet-Unie 1949 [Vd Mandere, Polit. enc.] <Russisch {3.2} |
| komst* het komen 1236 [vmnw] {3.1} |
| konfijten in suiker inleggen 1340 [mnw cubebe] |
| kongeraal beenvis 1555 [Claes] |
| kongsie firma 1788 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| kongsie ongunstige kliek 1889 [wnt] |
| konijn haasachtige 1240 [Bern.] <Frans {4.1.3} |
| konik paardachtige 1999 [gvd] <Pools {3.2/4.1.3} |
| koning* regerend vorst 901-1000 [wps] |
| koningin-moeder* moeder van de regerende koning(in) 1630 [wnt koning] {3.1} |
| konkelen* intrigeren 1766 [wnt] |
| konkelfoezelen bedrieglijk handelen, samenzweren 1653 [wnt] |
| konstabel onderofficier bij de marine 1614 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| kont* achterste 1741 [wnt] {3.2/4.4} |
| konterfeiten afbeelden 1277 [cg i 1, 362] <Frans |
| konvooi gewapend geleide 1567 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| koog* buitendijks land 948 [Slicher] {2.4} |
| kooi hok, stal 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| kooiker houder van een eendenkooi 1856 [wnt touwker] {4.1.13} |
| kookaburra scharrelaarachtige 1953 [Vd Sijs 1998, 13] <Engels |
| kookplaat elektrisch kooktoestel 1933 [wnt koken] {4.1.9} |
| kool plantengeslacht, groente 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] <Latijn {4.1.6} |
| kool* verkoolde materie, steenkool 1240 [vmnw] |
| koolmees* zangvogel 1567 [wnt plakker ii] |
[pagina 991]
[p. 991]
| koolraap knol als groente 1778 [wnt] {4.1.6} |
| koolrabi knol als groente 1854 [wnt] <Duits {4.1.6} |
| koolvis* beenvis 1857-1858 [wnt kool i] {1.2.4} |
| koon* wang 1488 [mnw] |
| koor meerstemmige zangmelodie, zanggroep 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| koor deel van kerkgebouw 1330 [mnw] <Latijn {3.2} |
| koord touw 1277 [cg i 1, 353] <Frans |
| koorde rechte verbindingslijn van twee punten op een cirkel 1847 [kku chorde] <Latijn |
| koorts* verhoogde lichaamstemperatuur 1285 [cg Rijmb.] |
| koosjer ritueel toegestaan 1765 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| koosnaam liefkozende benaming 1984 [gvd] <Duits {3.2} |
| koot* beentje 1445-1455 [mnw] |
| kop drinkgerei 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| kop hoofd 1350 [mnw] |
| kopal harssoort 1608 [wnt] <Spaans {3.2} |
| kopeke Russische munt 1677 [wnt] <Russisch {3.2} |
| kopen door betaling verwerven 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Latijn |
| koper metaal 1240-1260 [cg i 1, 68] <Latijn |
| kopie afschrift 1295 [cg I4, 2248] <Frans |
| kopij handschrift voor de pers 1613 [wnt] |
| koppel gordel, band 1252 [mnw] <Frans |
| koppel stel, paartje 1599 [wnt] <Frans |
| koppelen aan iets verbinden 1350 [mnw] <Frans |
| koppensneller die hoofden van lijken rooft 1818 [Cultureel Indië 3, 1914, 4-6] |
| koppermaandag* maandag na Driekoningen, feestdag van boekdrukkers 1531 [wnt] {4.1.7} |
| kopra gedroogd vruchtvlees van de kokosnoot 1596 [wnt] <Portugees {3.2/4.1.6} |
| kopschuw schichtig, wantrouwend 1840 [wnt kop] <Duits {1.4} |
| kopstem falset 1885 [wnt register i] <Duits {3.2/4.1.16} |
| koraal poliepenskelettenmassa 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| koraal kerkgezang 1612 [wnt] <me Latijn |
| korakora groot Moluks vaartuig 1605 [wnt] <Portugees {3.1/3.2/4.1.11} |
| koran heilige schrift van de moslims 1778 [wnt] <Arabisch {3.2} |
| kordaat ferm 1658 [wnt] <Spaans of Latijn {3.2} |
| kordon rij van militairen ter afsluiting van een gebied 1760-1777 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| koren* graan 1101-1200 [Tavernier voedercoren] {2.4/4.1.2} |
| korf mand 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <Latijn |
| korhoen* hoendervogel 1624 [wnt] {3.1} |
| koriander plant, specerij 1285 [cg Rijmb.] <Frans {4.1.6} |
| korjaal Surinaamse boot 1669 [Van Donselaar Tw. 11] <West-Indische indianentalen {3.2/4.1.11} |
| kornak olifantgeleider 1724-1726 [wnt] <Portugees {3.2} |
| kornet blaasinstrument 1596 [Linschoten 8, 111] <Frans {4.1.16} |
| kornet vaandrig 1663 [Claes (cornet)] <Frans {4.1.14} |
| kornoelje plantengeslacht 1562 [Dict. Tetraglotton 76C] <Frans |
| kornuit makker 1570 [wnt] <me Latijn |
| korporaal militaire rang 1578 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| korrel* graantje, rond, hard lichaampje 1484 [mnw] {3.1} |
| korset rijglijf 1318-1319 [mnw] <Frans |
| korst rand van iets die taaier is dan de rest 1240 [Bern.] <Latijn |
| kort niet lang 976 [Künzel] <Latijn {2.3} |
| kortaangebonden opvliegend 1898 [gvd kort] |
| kortom bijwoord van modaliteit: om kort te gaan 1611-1620 [wnt] |
| kortwieken de slagpennen van een vogel wegnemen 1717 [wnt] {3.1} |
| koruna munteenheid van Tsjechië en Slowakije 1948 [kwt] <Tsjechisch of Slowaaks {3.2/4.1.12} |
| korvet oorlogsvaartuig 1798 [wnt zee i] <Frans {3.2/4.1.11} |
| korzelig* ontstemd 1610-1619 [wnt] |
| kosmisch het heelal betreffend 1886 [wnt avond Suppl] <Duits |
| kosmografie wiskundige aardrijkskunde 1401-1450 [hws] <Frans |
| kosmonaut ruimtevaarder 1961 [wp jaarboek 1962] <Russisch {3.2} |
| kosmopoliet wereldburger 1776 [wnt] <Frans |
| kosmos heelal 1846 [Picarta: titel van A. von Humboldt] <Grieks {3.2} |
| kost uitgave, levensonderhoud 1240 [Bern.] |
| kosten voor een bedrag verkrijgbaar zijn 1240-1260 [cg i 1, 68] <Frans |
| koster kerkbewaarder 1200 [cg ii 1 Servas] <me Latijn {4.1.8} |
| kostuum kleding, pak 1799 [wnt] <Frans {3.2} |
| kot* armoedig huis 1038 [Claes] {2.3/3.2} |
| kotelet ribstuk 1691 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| koten* met bikkels of koten spelen 1511 [wnt] {4.1.18} |
[pagina 992]
[p. 992]
| koter Bargoens: kind 1860 [wnt] <Jiddisch {3.2/4.1.4} |
| kotomissie creoolse vrouwendracht 1866 [Van Donselaar 1989] <Sranantongo {3.2} |
| kotsen braken 1562 [Toll.] <Duits {4.4} |
| kotter zeilschip 1747-1787 [wnt] <Engels {3.2/4.1.11} |
| koud* guur, kil 1130-1161 [Künzel] {2.3} |
| koudvuur* gangreen 1557 [wnt] |
| kous sok 1240 [Bern.] <Frans {1.2.3} |
| kousenband groente 1944 [Nuttige planten van Suriname] <Surinaams-Nederlands {3.2/4.1.6} |
| kouten* praten 1287 [cg NatBl] |
| kouter ploegijzer 1118 [Claes] <Latijn of Frans {2.3} |
| kozak lid van Russisch ruitervolk 1620 [Courante uyt Italien, 21 aug. 1b] <Russisch {3.2} |
| kozen vertrouwelijk praten 1300 [mnw] |
| kozijn raamwerk 1384-1407 [mnw] <Frans |
| kozijn neef 1599 [wnt] <Frans {4.1.4} |
| kraag* rand langs halsopening van kledingstuk 1350 [mnw] |
| kraai* zangvogel 1240 [Bern.] {3.1} |
| kraaien* het natuurlijke geluid van hanen maken 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| kraak schip 1376-1389 [mnw] <Frans {4.1.11} |
| kraak grote inktvis 1870 [Vd Sijs 1998] <Noors {3.2} |
| kraakbeen* buigzaam benig weefsel 1494 [mnw] |
| kraal element van sierketting 1480 [mnw] |
| kraal omsloten ruimte voor vee 1652 [wnt] <Portugees {3.2} |
| kraam* tent waarin koopwaar wordt aangeboden 1213 [Slicher] {2.4} |
| kraambed* bed waarin vrouw bevalt 1640 [wnt] |
| kraan* hijswerktuig 1244 [Slicher] {2.4} |
| kraan* kraanvogel 1287 [cg NatBl] |
| kraan* tap aan een vat 1354 [mnw] |
| kraan flinke vent 1866 [wnt] <Frans |
| krab* schaaldier 1287 [cg NatBl] {3.2} |
| krabbelen* herhaaldelijk krabben 1432-1468 [mnw] {3.1} |
| krabben* de nagels over iets heen halen 1400 [mnw] |
| krach ineenstorting van beurs 1912 [kku] <Duits |
| kracht* sterkte 901-1000 [wps] |
| krachtens voorzetsel 1817 [Picarta: Reglement of ordonnantie, (...) krachtens het besluit van (...)] <Duits {4.2} |
| krachtig* sterk 901-1000 [wps] |
| krakeel ruzie met rumoer 1562 [Claes] |
| krakeling* bros 8-vormig koekje 1330 [Jacobs 17] {4.1.6} |
| kraken* een scherp geluid maken 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| kraker* iem. die een leegstaand huis binnendringt voor bewoning 1970 [Recht voor raap] {3.1} |
| krakkemikkig* gammel 1964 [Aanv wnt] {3.1} |
| kram* bevestigingshaakje, wondhaakje 1367-1372 [mnw] |
| kramp* spiersamentrekking 1100 [Rey] {2.2} |
| kranig flink 1866 [wnt] |
| krankzinnig* gek 1544 [mnw] |
| krans ring van gevlochten bloemen 1400 [mnw] <Duits |
| krant dagblad 1610 [Picarta: titel Extract wt de laetste courante] |
| krap* nauw 1598 [wnt krap vii] |
| krapitalist iemand met een relatief klein vermogen 1996 [nrc-h 28/12/1996] <L {3.4} |
| kras sterk, flink 1781 [wnt] <Duits |
| krasse knar vitale senior 1993 [Sanders 1999] {4.1.4/4.4} |
| krassen een scherp geluid geven, inkervingen maken 1420 [mnw] <Duits |
| krat* kist van open latwerk 1911 [wnt verpakking] |
| krater mond van vulkaan 1844 [wnt vulkanisch] <Latijn |
| krats* klein bedrag 1916-1917 [moo] |
| krauwen* (zacht) krabben 1180 [Rey] {2.2} |
| krediet vertrouwen in betalingsmogelijkheid 1549 [Claes Tw. 12] <Frans |
| kreeft* schaaldier 1240 [Bern.] {1.2.5/3.2} |
| kreeftdicht retrograde 1584 [wnt retrograde i] |
| kreek* smal water 976 [Künzel] {2.3} |
| kreet* schreeuw 1265-1270 [cg Lut.K] |
| kregel* prikkelbaar 1619 [wnt] |
| krek bijwoord van hoedanigheid: precies 1708 [wnt] <Frans |
| krekel* insect 1240 [Bern.] {3.1} |
| kreng aas 1429 [mnw] <Frans {1.2.3} |
| kreng gemene vrouw of kind 1617 [wnt] <Frans {1.2.3} |
| krenken* beschadigen, beledigen 1240 [Bern.] |
| krent gedroogde druif 1514 [mnw] {4.1.6} |
| krent achterwerk 1717 [wnt] {4.4} |
| krenterig schriel 1866 [wnt] |
| kretologie het zich-te-buiten-gaan aan ongefundeerde leuzen 1972 [Aanv wnt] |
| kreuken* vouwen maken 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| kreunen* steunen 1265-1270 [cg Lut.K] {3.1} |
| kreupel* mank 1284 [cg i Brugge] |
[pagina 993]
[p. 993]
| kreupelhout* laag gewas met dooreengegroeide takken 1812 [wnt] |
| krib* voederbak 1120 [Rey] {2.2} |
| kribbig* prikkelbaar 1573 [wnt] |
| kriebelen* krabbelen 1847 [wnt] {3.1} |
| kriegel* prikkelbaar 1612 [wnt] |
| kriek kers 1351-1400 [mnw] {4.1.2} |
| krieken* aanbreken van de dag 1562-1592 [mnw] |
| kriel* hoendervogel 1567 [Claes] |
| kriel(tje)* kleine, nieuwe aardappel 1872 [gvd] {4.1.6} |
| krieuwelen* krioelen 1607 [Toll.] {3.1} |
| krijg* oorlog 1265-1270 [cg Lut.K] |
| krijgen* verwerven 1265-1270 [cg Lut.K] |
| krijgertje* tikkertje 1860 [wnt afranselen] {4.1.18} |
| krijgshaftig geneigd tot oorlog 1788 [wnt gronden] |
| krijgsmacht* gehele gewapende macht 1637 [wnt] {4.1.14} |
| krijsen* schel schreeuwen 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| krijt* strijdperk 1265-1270 [cg Lut.K] |
| krijt kalk 1301-1400 [mnw] <Latijn {3.2} |
| krijt tekenmateriaal 1565 [wnt vlaamsch] |
| krijten* luid roepen 1265-1270 [cg Lut.K] {3.1} |
| krik dommekracht 1950 [gvd] <Frans |
| krikkemik* prul, iets gebrekkigs 1655 [wnt] {3.1} |
| krill plankton 1950 [gvd] <Noors {3.2} |
| krimi detectivefilm, detectiveroman 1984 [gvd] <Duits {3.2/4.1.15} |
| krimpen* zich samentrekken 1287 [cg NatBl] |
| kring* cirkel 1477 [Teuth.] |
| kringelen* tal van kringen vormen 1477 [Teuth.] {3.1} |
| kringloop* recycling 1973 [Picarta: Bartels en Rosenzweig: Kringloop huishouding, weg uit milieucrisis] {3.1} |
| krioelen wemelen 1561 [wnt zeeraaf] <Fries {3.2} |
| kris langwerpig steekwapen 1596 [wnt] <Javaans {3.2} |
| kriskras bijwoord van richting: in alle richtingen 1902 [wnt kras ii] {3.1} |
| kristal glanzend glas, kwarts 1240 [Bern.] <Frans |
| kristalliseren kristallen vormen 1720 [wnt zout i] <Frans |
| kritiek beoordeling 1761 [wnt subtiliteit] <Frans |
| kritisch geneigd tot beoordelen 1696 [wnt] <Duits |
| kritisch op het punt van de ene toestand over te gaan in de andere 1872 [wnt] <Engels |
| kritiseren kritiek leveren op 1698 [wnt] <Duits |
| krocht spelonk 1240 [Bern.] <Latijn |
| kroeg herberg 1586 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| kroelen* dicht tegen elkaar zitten 1896 [wnt] |
| kroep ziekte 1832 [wei] <Frans |
| kroep achterdeel van paard 1832 [wei] <Frans |
| kroepoek viskoekjes 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| kroes drinkbeker 1425 [mnw] <? {3.5} |
| kroes* gekruld 1562 [Deux-aes bijbel 13] |
| krokant knapperig 1895 [Broeckaert] <Frans |
| kroket rol gehakt vlees 1863 [Rijnhart] <Frans {4.1.6} |
| krokodil krokodilachtige 1521 [wnt] <Frans |
| krokodillentranen geveinsde tranen 1596 [Linschoten 152] |
| krokus plantengeslacht 1591 [wnt vuilboom] <Latijn |
| krols* hitsig 1709 [wnt] |
| krom* gebogen 875 [Claes] {2.3} |
| krommunicatie mislukte of slechte communicatie 1975 [Sanders 1999] {4.4/5} |
| kroniek jaarboek 1351-1400 [mnw] <Frans |
| kronkel* sterke kromming 1599 [Kil.] |
| krontjong snaarinstrument 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.2/4.1.16} |
| kroon hoofdsieraad van vorsten 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <Latijn |
| kroon munteenheid van Denemarken en later ook IJsland, Noorwegen en Zweden 1871 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Deens of IJslands of Noors of Zweeds {3.2/4.1.12} |
| kroongetuige getuige voor de openbare aanklager 1960 [Nagel, Crimineel abc] |
| kroos* waterplantje 1484 [mnw] |
| kroost kinderen 1639 [wnt] <Frans |
| kroot biet 1569 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| krop* voormaag 1080 [Rey] {2.2} |
| krop* keelgezwel, struma 1617 [wnt] |
| krot* vervallen huis 1663 [wnt] |
| kruid* gewas 1100 [Willeram] {1.2.4} |
| kruid* specerij 1361-1362 [mnw] {4.1.6} |
| kruidenier handelaar in kruiderijen en vervolgens ook in grutterswaren 1568 [Kool] {1.2.3/1.2.4/4.1.13} |
| kruidje-roer-mij-niet* plant 1581 [De Lobel 318] |
| kruidnagel* specerij 1599 [Kil.] {4.1.6} |
| kruien* een kruiwagen voortduwen 1300 [mnw] |
| kruien* over elkaar schuiven (van ijsschotsen) 1781 [wnt] |
| kruik* vat 1240 [Bern.] |
[pagina 994]
[p. 994]
| kruim* kruimel, binnenste van brood 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| kruimel* broodkorreltje 1526 [Liesveltbijbel, Luc. 16c] {3.1} |
| kruin bovenste deel van hoofd 1350 [mnw] <Latijn |
| kruipen* zich op handen en voeten voortbewegen 1240 [Bern.] |
| kruis twee balken die elkaar rechthoekig snijden 991-1000 [Künzel] <Latijn {2.3/3.2} |
| kruisbes* klapbes 1545 [Fuchs, Nieuwen Herbarius Cap. 68] {4.1.2} |
| kruiselings* kruisgewijs 1844 [wnt] |
| kruisen een kruis doen vormen, snijden 1350 [mnw] |
| kruisen door een andere soort bevruchten 1838 [wnt] |
| kruiser oorlogsschip 1634 [wnt bijl] {4.1.11} |
| kruisgang* gang rond binnenplaats van klooster 1477 [Teuth.] |
| kruisigen aan een kruis slaan 1100 [Willeram] {3.1} |
| kruisjassen kaartspel 1887 [wnt Amsterdamsch Suppl] {4.1.18} |
| kruit* ontplofbaar mengsel 1376-1400 [mnw] {1.2.4/4.1.14} |
| kruiwagen* eenwielig voertuig 1343-1345 [mnw] {3.1/4.1.10} |
| kruizemunt plant 1551 [mnw] <Latijn |
| kruk* handvat 1285 [cg Rijmb.] |
| kruk* stoel zonder leuning 1842 [wnt] {4.1.9} |
| krul* omgebogen vorm, b.v. van haar 1477 [Teuth.] |
| kryoliet ijssteen 1847 [kku] |
| krypton chemisch element 1912 [kku] <Engels |
| kubiek inhoudsmaat 1599 [Kool] <Frans |
| kubisme richting in de beeldende kunst 1917 [kwt] <Frans |
| kubus hexaëder 1625 [wnt wijn] <Latijn |
| kuch* soldatenbrood 1885 [wnt kuch iii] {4.1.6} |
| kuchen* hoesten 1301-1400 [mnw] {3.1} |
| kudde* troep 1240 [Bern.] |
| kuieren* op zijn gemak lopen 1480 [mnw] {3.1} |
| kuif* opstaand voorhaar 1600 [wnt] |
| kuiken* jong van een kip 1401-1450 [mnw] |
| kuil* holte 1131 [Künzel] {2.3} |
| kuil* visnet 1252 [Prisma NPl.] {2.3} |
| kuip vat 1277 [cg i 1, 362] <Latijn |
| kuipen intrigeren 1290 [mnw] |
| kuis rein, ingetogen 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| kuit* visseneitjes 1437 [mnw] |
| kuit* deel van het onderbeen 1494 [mnw] |
| kuitenflikker* kromme sprong 1852 [wnt kuit i] {4.1.15} |
| kukelen* tuimelen 1897 [wnt] {3.1} |
| kul testikel 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| kul flauwigheid 1901 [wnt wederantwoord] |
| kummel likeur 1912 [kku] <Duits {4.1.6} |
| kumquat citrusvrucht 1992 [gvd] <Chinees {3.2/4.1.2} |
| kuna munteenheid van Kroatië 1941 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Kroatisch {3.2/4.1.12} |
| kunde* het kunnen 1240 [Bern.] |
| kundig* kunde bezittend 1240 [Bern.] |
| kungfu Chinese vechttechniek 1973 [Picarta: titel van M. Macao] <Chinees {3.2/4.1.18} |
| kunne* sekse 901-1000 [wps] |
| kunnen* in staat zijn 1100 [Willeram] |
| kunst* kunstvaardigheid, creatieve uiting 1100 [Willeram] {3.1/5} |
| kunstenaar artiest 1617 [wnt kous i] |
| kunststof* chemisch gemaakte stof 1937 [Picarta: Mededeelingen van Kunststoffen-Instituut] |
| kür vrije figuur bij het kunstschaatsen 1920 [Guinness Olympische Spelen boek] <Duits {3.2} |
| kuras borst- en rugharnas 1524 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| kurhaus plaats voor een kuur 1912 [kku] <Duits |
| kurk schors van kurkeik, materialen daarvan 1545 [hws] <Spaans {3.2} |
| kussen* zoenen 1100 [Willeram] |
| kussen gevulde zachte zak 1201-1250 [Tavernier] <Frans {2.4} |
| kust grens tussen land en zee 1436 [mnw] <Frans |
| kuster kustvaartuig 1859-1861 [B. Brommer, Reizen door oost-Indië 112b] <Engels {4.1.11} |
| kut* vrouwelijk schaamdeel 1563 [Claes Tw. 12] {3.2/4.4} |
| kut* tussenwerpsel: waardeloos! 1989 [Hofkamp&Westerman] {4.3} |
| kutsmoes zeer slechte smoes 1968 [Aanv wnt] |
| kutten* rotzooien 1991 [Hoppenbrouwers] {3.1} |
| kutzwager* man die met dezelfde vrouw geslapen heeft 1975 [Aanv wnt] {3.1/4.1.4} |
| kuur geneeswijze 1350 [mnw] <Latijn |
| kuur gril 1539 [wnt] |
| kuuroord herstellingsoord 1940 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| kwaad* slecht, boos 1240 [Bern.] |
| kwaadaardig* boosaardig 1599 [wnt] |
| kwaadschiks* bijwoord van hoedanigheid: tegen wil en dank 1832 [Bomhoff, Nieuw wrdb. Nederduitsche en Engelsche taal] {3.1} |
| kwaal* ziekte, gebrek 1240 [Bern.] {4.4} |
[pagina 995]
[p. 995]
| kwab* vetmassa 1544 [Paludanus, Dictionariolum rerum maxime vulgarium] |
| kwacha munteenheid van Zambia en Malawi 1968 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Bantoe {4.1.12} |
| kwadraat vierkant 1537 [Kool] <Frans |
| kwadrant cirkelsector met een kwart van de oppervlakte 1745 [wnt] <Frans |
| kwadratuur berekenen van kromme figuur in vierkante eenheden 1585 [wnt quadratuur] <Frans of Latijn |
| kwajongen* ondeugende jongen 1787 [wnt] |
| kwak* vissersvaartuig 1889 [wnt] {4.1.11} |
| kwakdenken* afkeurende benaming voor de denktrant dat ziekte een geestelijke kwestie is 1992 [De Coster 1999] {4.4} |
| kwaken* het natuurlijke geluid van eenden en kikkers maken 1477 [Teuth.] {3.1} |
| kwakkel hoendervogel 1240 [Bern.] <me Latijn |
| kwakkelen* sukkelen 1888 [wnt] {3.1} |
| kwakken* hard neersmijten 1588 [Kil.] {3.1} |
| kwakzalver* onbevoegd beoefenaar van de geneeskunst 1390-1460 [mnw] {4.1.13} |
| kwal* holtedier 1727 [wnt] |
| kwalificatie toekenning van eigenschap 1777 [wnt] <Frans |
| kwalijk* slecht 1237 [cg i 1, 32] |
| kwaliteit hoedanigheid 1573 [Plantijn] <Frans |
| kwant vent 1555-1560 [mnw] <? {3.5} |
| kwantificeren hoeveelheid aangeven 1976 [gvd] <me Latijn |
| kwantiteit hoeveelheid 1370-1378 [mnw] <Frans |
| kwantum hoeveelheid 1732 [wnt] <Latijn |
| kwanza munteenheid van Angola 1976 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Portugees {3.2/4.1.12} |
| kwark wrongel 1941 [Theissen 1978] <Duits {3.2/4.1.6} |
| kwart telwoord: vierde deel 1285-1286 [cg I2, 1153] <Frans {4.2} |
| kwartaal drie maanden 1685 [wnt nedergericht] <Italiaans {3.2/4.1.7} |
| kwartel hoendervogel 1537 [Pelegromius, Synonymorum Sylva] |
| kwartelkoning ralvogel 1763 [hou i, 5, 279] |
| kwartet muziekstuk voor vier partijen 1824 [wei] <Frans |
| kwartet kaartspel met stellen van vier bijeenhorende kaarten 1926 [wnt z.j.] <Frans {4.1.18} |
| kwartier verblijfplaats 1546 [wnt] <Frans |
| kwartier vierde deel van een uur 1582 [wnt] <Frans {4.1.7} |
| kwartje een vierde gulden 1646 [wnt] {4.1.12} |
| kwarto boekformaat 1642 [wnt] <modern Latijn |
| kwarts delfstof 1770 [Toll.] <Duits |
| kwast* knoest 1567 [Junius 166a-b] |
| kwast* verfgereedschap 1665 [wnt] |
| kwast* malle vent 1700 [wnt kwast iii] |
| kwast drank 1893 [Toll.] {4.1.6} |
| kwatrijn vierregelig gedicht of strofe 1857 [wnt] <Frans |
| kwebbelen* veel en rad praten 1902 [wnt] {3.1} |
| kwee vrucht 1330 [Jacobs 20] <Latijn {4.1.2} |
| kweek* tarwegras 1477 [Teuth.] |
| kweekwee gebakjes 1827 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië, 33a] <Indonesisch {3.1/3.2/4.1.6} |
| kween* onvruchtbare koe 1444 [mnw] {4.1.3} |
| kweken* verbouwen 1671 [wnt] |
| kwekken* het natuurlijke geluid van kikkers maken 1552 [wnt] {3.1} |
| kwekken* kletsen 1914 [gvd] {3.1} |
| kwel* bron 1657 [wnt kwel ii] |
| kwelder* buitendijks land 1830 [wnt] |
| kwelen* lieflijk zingen 1477 [Teuth.] |
| kwellen* pijnigen 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| kwellen* zwellen 1477 [Teuth.] |
| kwestie vraag, zaak 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| kwets pruim 1758 [wnt] <Duits {4.1.2} |
| kwetsen* beschadigen, bezeren 1240 [Bern.] |
| kwetsuur wond 1370 [mnw] <Frans |
| kwetteren* druk geluid maken (van vogels) 1562 [Claes] {3.1} |
| kwezel* (overdreven) vroom iemand 1632 [wnt] |
| kwibus dwaas 1662 [wnt] |
| kwiek* levendig 1897 [wnt] |
| kwijl* zever 1440 [mnw] |
| kwijlebabbe(l)* scheldwoord voor iemand die altijd kwijlt of kletst 1616 [wnt kwijlen] |
| kwijnen* verzwakken 1567 [Junius 453b] |
| kwijt vrij van, niet meer in het bezit van 1237 [cg i 1, 33] <Frans |
| kwijten, zich doen, vervullen 1237 [cg i 1, 37] <Frans |
| kwik* metaal 1699 [Claes Tw. 12] {1.2.4} |
| kwikstaart* zangvogel 1518 [Gemmula vocabulorum] {3.1} |
| kwikzilver* chemisch element 1287 [cg NatBl] {1.2.4/3.1} |
| kwinkeleren vrolijk zingen (van vogels) 1556 [wnt] {3.1} |
| kwinkslag* snaaks gezegde 1410 [mnw] |
| kwint vijfde toon 1477 [Teuth.] <Frans |
| kwintessens het voornaamste 1751 [wnt] <Duits |
[pagina 996]
[p. 996]
| kwintet muziekstuk voor vijf partijen 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| kwispedoor spuwpotje 1672 [tntl 1969, 85, 238] <Portugees {3.2} |
| kwispelstaarten* met de staart heen en weer gaan 1629 [wnt] {3.1} |
| kwistig* royaal 1485 [mnw] |
| kwitantie kwijting 1361-1362 [hws] <Latijn |
| kyat munteenheid van Birma 1948 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Birmaans {4.1.12} |
| kynoloog hondenkenner 1907 [Aanv wnt] |
| kyrie-eleïson liturgische smeekbede 1561 [wnt worden] <Grieks {3.2} |
| la muzieknoot 1350 [mnw] |
| laag* niet hoog 1240 [Bern.] |
| laag* hinderlaag 1240 [vmnw] |
| laag* hoeveelheid die ergens tussen of boven ligt 1285 [cg Rijmb.] |
| laak* wetering, poel, plas 723 [Künzel] {2.3} |
| laan* weg 1280-1287 [cg i 1, 506] |
| laar* open plaats in het bos 751-800 [Claes] {2.3} |
| laars* schoeisel 1240 [Bern.] {3.1/4.1.9/5} |
| laat* niet vroeg 1281 [cg i 1, 564] |
| laatdunkend* hooghartig 1617 [wnt] |
| laatstleden* laatst verlopen 1376-1400 [mnw] |
| labbekak* vreesachtig persoon 1620 [wnt] |
| label etiket 1910 [kwt] <Engels |
| label platenmerk 1971 [R75] <Engels |
| labiaal lip- 1824 [wei] <Frans |
| labiel wankelbaar 1885 [Aanv wnt] <Frans |
| labiliteit wankelbaarheid 1950 [gvd] <Frans |
| labiodentaal met de onderlip en boventanden gevormd 1886 [kku] |
| laborant assistent in een laboratorium 1832 [wei] <Duits |
| laboratorium werkvertrek voor technisch onderzoek 1711 [wnt vuurwerker] <me Latijn {3.2} |
| labrador hondensoort 1876 [Sanders 1995] <Engels {4.1.3} |
| labyrint doolhof 1650 [mey] <Latijn |
| lachen* met het gezicht vrolijkheid uitdrukken 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {3.1} |
| laci tussenwerpsel: uitroep van smart 1451-1500 [mnw] {4.3} |
| laconiek doodkalm 1782 [wnt koel i] <Frans |
| lacrimoso smartelijk klagend 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| lacrosse balspel 1929 [kwt] <Engels {4.1.18} |
| lactatie melkafscheiding 1832 [wei] <Latijn |
| lactose melksuiker 1886 [kku] |
| lacune leemte 1824 [wei] <Frans {1.2.6} |
| ladder* trap 1317 [mnw] {1.3} |
| ladderzat* zeer dronken 1984 [gvd] {1.4/4.4} |
| lade* schuifbak 1627 [wnt] |
| laden* bevrachten, inladen 1236 [cg i 1, 20] |
| laden* kogels indoen 1599 [wnt] |
| lady dame 1824 [wei] <Engels |
| ladyshave scheerapparaat voor vrouwen 1979 [Wijnands&Ost] {1.2.5/3.3/4.1.9} |
| laesie kwetsing 1565 [wnt kwetsing] <Latijn |
| laf* vreesachtig 1401-1425 [mnw] |
| lager deel van een werktuig waarop de as steunt 1908 [Aanv wnt] <Duits |
| lagerbier zomerbier 1886 [kku] <Duits {4.1.6} |
| lagune strandmeer 1824 [wei] <Frans |
| lak een harsachtig product, verf 1573 [Claes] <Frans |
| lakei huisbediende in livrei 1524 [mnw] <Frans |
| laken* textiel 1240 [Bern.] {4.1.9} |
| laken* afkeuren 1287 [cg NatBl] |
| lakmoes* kleurstof 1679 [Witgeest, Het Nieuwe Toneel der Konsten, 102] |
| laks traag 1897 [wnt] <Latijn |
| lallen* onduidelijk praten 1580 [wnt] {3.1} |
| lam* jong van een schaap 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| lam* verlamd 1376-1400 [mnw] |
| lama boeddhistische priester 1824 [wei] <Engels |
| lama hoefdier 1847 [kku] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| lamantijn zeekoe 1718 [Van Donselaar Tw. 12] <Frans {4.1.3} |
| lambada Braziliaanse dans 1989 [De Coster 1999] <Portugees {3.2/4.1.15} |
| lambda de Griekse letter l 1767 [hou i, 11, 632] <Grieks {3.2} |
| lambert eenheid van lichtsterkte 1953 [Kath. Enc.] |
| lambiek biersoort 1865 [wnt uitzet] {4.1.6} |
| lambrisering houten wandbekleding 1786-1793 [wnt] <Latijn {3.2} |
| lambrusco rode wijnsoort 1978 [Born, Wijnlexicon] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| lamé weefsel met goud- of zilverdraad 1961 [gvd] <Frans {3.2/4.1.9} |
| lamel dunne strook 1824 [wei] <Frans |
| lamenteren jammeren 1384-1407 [mnw] <Frans |
| lamentoso klagend 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| lamineren metaal pletten 1824 [wei] <Frans |
| lamlendig* futloos 1879 [wnt uitstaan] |
| lammetje Bargoens: 30 stuivers 1860 [moo] <Jiddisch {3.2/4.1.12} |
[pagina 997]
[p. 997]
| lamp tot verlichting dienend voorwerp 1240 [Bern.] <Frans |
| lampet waterkan 1524 [mnw] {3.3} |
| lampion feestverlichting 1810 [wnt] <Frans {3.2} |
| lamprei kaakloze vis 1100 [Willeram] <Latijn {2.5} |
| lamprei jong konijn 1301-1400 [mnw] <Frans |
| lanceren afvuren 1887 [wnt torpedo] <Frans |
| lancet plat mesje 1567 [Junius 287b] <Frans |
| land* grond, bouwland 801 [Künzel] {2.3} |
| land* rijk, staat 1200 [cg ii 1 Servas] |
| landauer rijtuig 1832 [wei] <Duits {4.1.10} |
| landbouwer* boer 1514 [mnw] {4.1.13} |
| landen* aan land zetten of komen 1450 [mnw] |
| landerig* slecht geluimd 1844 [Physiologie van Amsterdam, 43, 90] |
| landjeveroveren* spel met een mes om land te veroveren 1929 [Ter Laan, Nieuw Groninger wrdb.] {4.1.18} |
| landjuweel wedstrijd van rederijkerskamers 1618 [wnt] |
| landmacht* krijgsmachtonderdeel dat strijdt te land 1814 [wnt] {4.1.14} |
| landschap* landstreek, landelijke omgeving 1240 [Bern.] |
| landschap* schilderstuk, geschilderd landschap 1617 [wnt] |
| landstorm tak van militaire dienst 1813 [wnt] <Duits {4.1.14} |
| lang* met een grote lengte 788-789 [Claes] {2.3} |
| langlaufen skilopen 1924 [Guinness Olympische spelen boek] <Duits {3.2/4.1.18} |
| langoest schaaldier 1912 [kku] <Frans |
| langoureus kwijnend 1976 [gvd] <Frans |
| langs* bijwoord van richting 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| langs* voorzetsel 1351 [mnw] {4.2} |
| langwerpig* meer lang dan breed 1585 [Stevin, Dialectike ofte bewysconst] |
| langzaam* niet snel 1265-1270 [cg Lut.K] |
| lankmoedig* toegevend 1450 [mnw] |
| lanoline wolvet 1910 [kwt] <Duits |
| lans stoot- en werpwapen 1350 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| lansier met een lans gewapende ruiter 1580 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| lansquenet kaartspel 1847 [kku] <Frans {4.1.18} |
| lantaarn verlichtingstoestel 1240 [Bern.] <Frans |
| lanterfanten* zijn tijd verbeuzelen 1573 [Claes] {3.1} |
| lanthaan chemisch element 1872 [gvd] |
| lap* stuk doek 901-1000 [wps] |
| lapel omslag aan jas 1868-1872 [wnt] <Engels {3.2} |
| lapidair kort en kernachtig 1865 [kvw] <Frans |
| lapjeskat driekleurige kat 1926 [wnt] {4.1.3} |
| lapsus vergissing 1714 [wnt pissen] <Latijn |
| laptop draagbare computer 1986 [Sanders 2001] <Engels {4.1.17} |
| lapzwans vent van niks 1928 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| larderen doorspekken (lett. en later fig.) 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] <Frans |
| laren beschermgoden van grond en huis 1824 [wei] <Latijn |
| larghetto bijwoord: enigszins breed 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| largo bijwoord: zeer langzaam 1751 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| lari munteenheid van Georgië 1995 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Georgisch {4.1.12} |
| larie onzin 1787-1789 [wnt] <? {3.5} |
| lariks naaldboom 1682 [wnt] <Latijn |
| larmoyant huilerig 1824 [wei] <Frans |
| larve bij dieren met gedaanteverwisseling de vorm waarmee het dier het ei verlaat 1580 [wnt] <Frans |
| laryngitis strottenhoofdontsteking 1847 [kku] <modern Latijn |
| larynx strottenhoofd 1624 [Aanv wnt] <modern Latijn {3.2} |
| las* verbinding 1409 [mnw] |
| lasagne soort pasta 1977 [Picarta: titel van Anna Del Conte] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| laser stralingsversterker 1964 [Aanv wnt] <Engels |
| laserprinter printer die werkt met laserstralen 1986 [Mini/micro computer dec. 12, 5] <Engels |
| lash-schip zeeschip met lichters voor inlands transport 1979 [Wijnands&Ost] <Engels {4.1.11} |
| lassakoorts infectieziekte 1992 [wp] |
| lassen* een verbinding maken 1317 [mnw] |
| lasso werpkoord met strik 1836 [Muller, Reizen en Onderzoekingen in den Indischen Archipel i, 120b] <Engels of Spaans |
| last* vracht 1122 [Slicher] {2.4/3.1} |
| last* hinder 1301-1400 [mnw] |
| laster* kwaadsprekerij 1599 [kil] |
| lat* lang stuk hout 1240 [Bern.] |
| lat munteenheid van Letland 1991 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Lets {4.1.12} |
| laten* niet verhinderen, nalaten, afstaan 1236 [cg i 1, 20] |
| latent verborgen 1852 [wnt warmte] <Frans |
[pagina 998]
[p. 998]
| lateraal ter zijde 1777 [mey] <Frans |
| latex melksap der rubberbomen, rubberachtig materiaal 1931 [wnt koelie] <Latijn |
| lathyrus plantengeslacht 1773 [hou ii, 1, 55] <modern Latijn |
| lat-relatie leefsituatie waarin partners hun zelfstandigheid niet opgeven 1982 [Picarta: titel van M.C.i. Geraets] <L {3.3/3.4} |
| latrine buitenshuis toilet 1875 [wnt] <Frans {4.4} |
| laudanum opiumtinctuur 1688 [mey] <modern Latijn {4.1.6} |
| lauden kerkelijk getijde 1629 [Aanv wnt] <Latijn |
| laureaat bekroond dichter 1847 [kku] <Latijn |
| laurier sierboom 1562 [Naembouck] <Frans |
| lauw* tussen heet en koud 1240 [Bern.] |
| lauwer krans van laurieren 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| lava door vulkanische uitbarsting uitgeworpen stoffen 1778 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| lavatory toilet 1914 [gvd] <Engels {4.4} |
| laveloos stomdronken 1760 [wnt tormenteren] |
| lavement klysma 1351 [mnw] <Frans |
| laven verkwikken 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| lavendel heestergeslacht, de bloemen daarvan 1350 [mnw] <me Latijn |
| laveren telkens aan de wind overstag gaan 1384 [mnw] <Frans |
| lawaai herrie 1803 [wnt] <? {3.5} |
| lawine neerstortende sneeuw 1774 [wnt wind i] <Duits |
| lawntennis tennis dat oorspronkelijk op grasbanen werd gespeeld 1889 [wnt] <Engels {4.1.18} |
| lawrencium chemisch element 1976 [gvd] <modern Latijn |
| laxeren de stoelgang bevorderen 1477 [Teuth.] <Latijn |
| lay-out opmaak 1933 [Aanv wnt] <Engels |
| lazaret (veld)hospitaal 1656 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| lazarus stomdronken 1673 [wnt] |
| lazeren smijten 1896 [wnt] |
| leadzanger belangrijkste zanger in popgroep 1984 [gvd] |
| leasen voor lange termijn huren 1974 [Posthumus] <Engels |
| leb* lebmaag 1807 [wnt] |
| lebberen* slobberen 1897 [wnt] {3.1} |
| lector titel aan universiteit 1762-1784 [wnt] <Latijn |
| lectuur het lezen 1580 [wnt renomnie] <Frans |
| lectuur leesstof 1793 [wnt] <Frans |
| ledematen* armen en benen 1718 [wnt] |
| ledenpop pop met beweegbare leden 1864 [wnt] {4.1.18} |
| ledikant bed 1545 [hws] <Frans {4.1.9} |
| lee* watering 820 [Künzel] {2.3} |
| leed* verdriet, schade 1100 [Willeram] |
| leedvermaak* genoegen over andermans ongeluk 1811 [wnt] |
| leeftocht* proviand 1204 [Slicher] {2.4/3.1} |
| leeg, ledig* vrij, werkloos, ijdel 1240 [Bern.] |
| leeg, ledig* zonder inhoud 1599 [wnt] |
| leegte* het leeg-zijn 1847 [wnt] {3.1} |
| leek* beekje 1076-1100 [Claes] {2.3} |
| leek niet-geestelijke 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.8} |
| leem* grondsoort 901-1000 [wps] {3.1} |
| leemte* tekort 1555 [wnt] {3.1} |
| leemte* gaping 1864 [wnt] |
| leen* wat men voor tijdelijk gebruik ontvangt 1215 [Slicher] {2.4} |
| leenwoord woord aan een andere taal ontleend 1910 [Aanv wnt] <Duits |
| leep* sluw 1504 [mnw] |
| leer* stof uit dierenhuiden 1240 [Bern.] {1.2.4/1.3} |
| leer* trap 1488 [mnw] {1.3} |
| leer* doctrine 1569 [wnt] {1.3} |
| leerdammer* Nederlandse kaassoort 1977 [Fa. Baars Leerdam] {3.1/4.1.6} |
| leerkracht onderwijzer 1905 [wnt verbinden] <Duits |
| leerling* iem. die onderwijs krijgt 1496 [mnw] |
| leest* schoenvorm 1330 [Jacobs 17] |
| leest* gestalte, vorm van het lichaam 1629 [wnt] |
| leeuw katachtige 901-1000 [wps] <Latijn {2.5/4.1.3} |
| leeuwendaalder munt 1575 [Van Gelder 1965] {4.1.12} |
| leeuwerik* zangvogel 1240 [Bern.] |
| leeuwin vrouwelijke leeuw 1240 [Bern.] |
| lef Bargoens: moed 1860 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| legaal wettelijk 1576 [wnt locaal i] <Frans |
| legaat gezant 1240 [Bern.] <Frans |
| legaat testamentaire beschikking 1527 [hws] <Latijn |
| legaliseren voor echt verklaren 1818 [wnt] <Frans |
| legatie gezantschap 1480 [hws] <Frans |
| legato gebonden, vloeiend 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| legendarisch tot de legende behorend 1875 [wnt] <Frans |
| legende verhaal van een wonder, sage 1446 [mnw] <Frans |
[pagina 999]
[p. 999]
| leger* ligplaats (van dier) 1100 [Willeram] |
| leger* krijgsmacht te land 1596 [wnt] {4.1.14} |
| legeren* een verblijfplaats verschaffen 1400 [mnw] |
| legéren alliëren 1847 [kku] <Duits |
| legering vermenging van metalen 1847 [kku] <Duits |
| leges administratieve heffingen 1545 [hws] <Latijn |
| leggen* doen liggen 1240 [Bern.] {3.1} |
| leggiero licht, luchtig 1832 [wei] <Italiaans {3.2} |
| legging dunne stretchbroek 1989 [Peptalk] <Engels {3.2} |
| leghorn hoendervogel 1905 [Sanders 1995] <Engels |
| legio zeer talrijk 1637 [Statenvertaling (Marcus 5:9)] <Latijn |
| legioen legerafdeling 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| legionella legionairsbacterie 1984 [gvd] <modern Latijn |
| legislatief wetgevend 1866 [wnt steken] <Frans |
| legitiem wettelijk, gewettigd 1301-1350 [mnw] <Frans |
| legitimeren wettigen 1540 [wnt] <Frans |
| legitimist aanhanger van de leer dat de vorstelijke macht een eigen recht is 1847 [wnt] <Frans |
| lego kinderspeelgoed 1984 [gvd] <Deens {3.2/4.1.18} |
| leguaan hagedis 1623 [Van Donselaar Tw. 13] <Engels {3.2} |
| lei gesteente 1377-1378 [mnw] <Keltisch {3.2} |
| lei munteenheid van Roemenië en Moldavië 1926 [kwt] <Roemeens {4.1.12} |
| leiband* loopband 1698 [wnt] |
| leiden* doen gaan, aanvoeren 901-1000 [wps] |
| leidmotief leidende gedachte 1850 [Aanv wnt] <Duits |
| leidmotief (muz.) grondthema 1896 [kwt] <Duits {3.2} |
| leidse* kaas uit Leiden 1843 [wnt kaas] {4.1.6} |
| leidsel* teugel 1702 [wnt] {3.1/5} |
| lek munteenheid van Albanië 1946 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Albaans {4.1.12} |
| lekken* niet dicht zijn 1440 [mnw] |
| lekken* informatie laten uitlekken 1984 [gvd] {3.1} |
| lekker* aangenaam van smaak of geur 1350 [mnw] |
| lel* lapje (bv. van oor) 1573 [Claes Tw. 12] |
| lel* oorvijg 1924 [gvd] |
| lelie bloem 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] <Latijn |
| lelijk* niet mooi 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| lellebel* slonzige vrouw 1887 [wnt vuil i] {3.1} |
| lemma trefwoord 1847 [kku] <Latijn |
| lemmet snijkant van mes 1616 [wnt lemmer i] |
| lemming knaagdier 1761 [hou i, 2, 446] <Noors {3.2/4.1.3} |
| lempira munteenheid van Honduras 1926 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| lemur halfaap 1824 [wei] <Latijn {4.1.3} |
| lende* deel van rug en zijden 901-1000 [wps] |
| lenen* te leen geven of krijgen 1240 [vmnw] |
| lengte* langste afmeting 1350 [mnw] {3.1} |
| lenig* buigzaam 1611-1620 [wnt] |
| lenigen* zacht maken 1638 [wnt] |
| leninisme vorm van het marxisme 1937 [koe] |
| lens* slap, krachteloos 1588 [Claes] |
| lens vergrootglas 1744 [Baker, Het microscoop gemakkelyk gemaakt 1] <Latijn |
| lente* voorjaar 1050 [cg ii 1, 122] {1.1/4.1.7} |
| lentemaand* maart 1050 [cg ii 1, 122] {3.1/4.1.7} |
| lento bijwoord: langzaam 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| leone munteenheid van Sierra Leone 1960 [Enc. Munten en Bankbiljetten] {4.1.12} |
| lepel* eetgereedschap 1240 [Bern.] {3.1} |
| lepelaar reigerachtige 1270 [cg i 1, 161] |
| leproos melaats, aan lepra lijdend 1380 [wnt leproos i] <Latijn |
| leproos melaatse 1542 [hws] <Latijn |
| leptosoom lichaamstype 1939 [kwt.] |
| leraar onderwijzer 1240 [Bern.] |
| leren* kennis verwerven, onderrichten 901-1000 [wps] |
| les onderricht 1240 [Bern.] <Latijn |
| lesbisch homoseksueel (gezegd van vrouwen) 1847 [kku] |
| lessen* blussen 1350 [mnw] |
| lessenaar schuin blad op voetstuk ter ondersteuning van geschrift 1240 [Bern.] |
| letaal dodelijk 1597 [Aanv wnt] <Frans |
| lethargie geestelijke ongevoeligheid 1882 [wnt schijndood] <Frans |
| letsel* kwetsuur 1318 [mnw] |
| letten* verhinderen 1236 [cg i 1, 27] |
| letter schriftteken 1236 [cg i 1, 20] <Frans |
| lettergreep syllabe 1649 [Ruijs] |
| leugen* onwaarheid 901-1000 [wps] |
| leuk* grappig 1898 [Toll.] |
| leukemie bloedkanker 1886 [kku] |
| leukocyt wit bloedlichaampje 1912 [kku] |
| leukoplast hechtpleister 1910 [kwt] |
| leukose leukemie 1949 [Coëlho, Zakwrdb. geneesk.] |
| leunen* steunen op of tegen 1439 [mnw] |
| leuning* steun voor armen 1654 [mey] |
| leuren* venten 1540 [wnt] |
[pagina 1000]
[p. 1000]
| leus zinspreuk 1501-1525 [mnw] <? {3.5} |
| leut* plezier 1634 [wnt leute] |
| leut* koffie 1899 [wnt leut ii] {4.1.6} |
| leuteren* kletsen 1809 [wnt] {3.1} |
| lev munteenheid van Bulgarije 1914 [gvd] <Bulgaars {3.2/4.1.12} |
| leven* niet dood zijn 901-1000 [wps] |
| levendig* beweeglijk 1399 [mnw] |
| levensgevaarlijk* zeer gevaarlijk 1908 [wnt levensgevaar] {4.4} |
| levensgroot* zeer groot 1765 [wnt] {4.4} |
| levensloop* iemands leven 1714 [wnt] |
| lever* klier 1240 [Bern.] |
| leverancier die waren levert 1640 [wnt] {4.1.13} |
| leveren verschaffen 1230 [cg i 1, 19] <Frans |
| levertraan* olie gewonnen uit levers van kabeljauwachtigen 1636 [wnt robbetraan] {1.3} |
| leviathan monsterachtig waterdier 1622 [wnt] <Latijn |
| levitatie het uitgeschakeld-zijn van de zwaartekracht 1899 [dbl] <Frans |
| lexicaal m.b.t. de woordenschat 1887 [kwt] |
| lexicograaf woordenboekschrijver 1745 [mey] <modern Latijn |
| lexicon woordenboek 1635 [Aanv wnt] <Grieks {3.2} |
| lezen* verzamelen (bv. van aren) 1100 [Willeram] |
| lezen* opnemen van schrift 1250 [mnw] |
| liaan slingerplant 1770 [Hartsinck, Beschryving Guiana 84] <Frans |
| liaison liefdesbetrekking 1824 [wei] <Frans |
| libel schotschrift 1424 [mnw] <Frans |
| libel insect 1761 [Toll.] <Latijn |
| libel waterpas 1826 [wnt] <Latijn |
| liberaal ruimdenkend, mild 1461 [mnw] <Frans |
| liberaal een democratische regering aanhangend (naar het voorbeeld van de Franse Revolutie) 1823 [wnt] <Frans |
| liberaliseren bevrijden van beperkingen 1855 [kku] <Frans |
| libero vrije verdediger bij voetbal 1970 [Recht voor raap] <Italiaans {3.2} |
| libertijn vrijdenker 1567 [wnt anabaptist] <Frans |
| libidineus wellustig 1561 [Aanv wnt] <Frans |
| libido geslachtsdrift 1915 [wnt uitleven] <Latijn |
| libratie schijnbare schommeling van hemellichaam 1824 [wei] <Frans |
| libretto operatekst 1855 [kku] <Italiaans {3.2} |
| librium kalmerend middel 1974 [koe] |
| licentiaat gegradueerde 1560 [wnt] <me Latijn |
| licentie verlof 1452-1494 [hws] <Frans |
| lichaam* lijf 1100 [Willeram] |
| licht* uitstraling van zon e.d. 901-1000 [wps] |
| licht* niet donker 1130-1161 [Künzel] {2.3/4.1.5} |
| licht* niet zwaar 1177 [Slicher] {2.4} |
| lichtekooi hoer 1635 [wnt walen i] {4.1.13} |
| lichten* optillen 1236 [cg i 1, 26] |
| lichter* vaartuig voor vervoer van lading van zeeschepen 1634 [wnt] {4.1.11} |
| lichterlaaie* met uitslaande vlam 1810 [wnt] {3.1} |
| lichtmatroos aankomend matroos 1882 [wnt licht iii] |
| Lichtmis Vrouwendag, 2 februari 1236 [cg i 1, 26] {4.1.7} |
| lichtzinnig onberaden 1623 [wnt kleed] <Duits |
| lid* lichaamsdeel 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] |
| lid* deksel 1429 [mnw] |
| lid* penis 1530 [wnt] {4.4} |
| lidmaat* lid van een protestants kerkgenootschap 1648 [wnt] {4.1.8} |
| lidwoord* de, het, een 1723 [wnt] |
| lied* gezang 1260-1270 [cg ii 1 Boeve] |
| lieden, lui* mensen 1240 [Bern.] |
| liederlijk losbandig 1709 [wnt] <Duits |
| lief* bemind, aardig 901-1000 [wps] |
| liefde* genegenheid 1291-1300 [cg Luiks Diat.] |
| liefdesbaby buitenechtelijk kind 1992 [De Coster 1999] {4.1.4} |
| liefdesbrief minnebrief 1935 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| liefhebberen* zich als amateur met een vak bezighouden 1832 [wnt] |
| liefkozen lief spreken 1300 [mnw] |
| liefkozen strelen 1710 [wnt] |
| lieftallig* bevallig 1530-1531 [mnw] |
| liegen* onwaarheid spreken 901-1000 [wps] |
| lier snaarinstrument 1440 [mnw] <Frans of Latijn {4.1.16} |
| lier horizontaal geplaatste kaapstander 1859 [wnt] |
| lierelauwen* wauwelen 1873 [wnt] {3.1} |
| liëren verbinden 1824 [wei] <Frans |
| lies* plant 1146 [Prisma NPl.] {2.3} |
| lies* plooi tussen onderlijf en bovenbeen 1351 [mnw] |
| liflaf* flauwe kost 1793-1796 [wnt] {3.1/5} |
| lift hijstoestel 1891 [wnt] <Engels |
| liften gratis meerijden in andermans auto 1950 [Aanv wnt] |
| liften lichaamscorrectie ondergaan 1997 [De Coster 1999] <Engels |
| liga verbond 1824 [wei] <me Latijn |
| ligament band 1595 [wnt verrukken] <Latijn |
[pagina 1001]
[p. 1001]
| ligatuur afkorting, combinatie van letters 1567 [Plantijn, Françoische t'samensprekinghen, 15] <Frans |
| liggen* uitgestrekt zijn, zich bevinden 1100 [Willeram] {3.1} |
| light caloriearm 1983 [Ferrée] <Engels |
| light-railtrein openbaar vervoer tussen trein en tram in 2000 [nrc-h 16/6/2000] {4.1.10} |
| liguster heestergeslacht 1676 [Suriname: Spiegel der vaderlandse kooplieden 51] <Latijn |
| lij* zijde die van de wind is afgekeerd 1598 [wnt lij i] |
| lijden* verduren, ondergaan 1265-1270 [cg Lut.K] |
| lijf* lichaam 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| lijfwacht* bewakers van een belangrijk persoon 1612 [wnt] {1.2.5/4.1.14} |
| lijk* dood lichaam 1240 [Bern.] |
| lijk* touw om rand van zeil 1569 [tntl 1955, 73, 284] |
| lijken* gelijken 1450 [mnw] |
| lijm* plakmiddel 1240 [Bern.] {3.1} |
| lijn* touw 1240 [Bern.] |
| lijn* streep 1477 [Teuth.] |
| lijnen* vermageren 1976 [gvd] {3.1} |
| lijntrekken* opzettelijk langzaam werken 1627 [wnt toer] |
| lijnwaad* linnen 1285 [mnw] {3.1/4.1.9} |
| lijp* gek 1970 [Recht voor raap] {3.1} |
| lijs* suf persoon 1580 [wnt] |
| lijst* rand 1277 [cg i 1, 353] |
| lijst* opsomming, reeks 1581 [wnt] |
| lijster* zangvogel 1300 [mnw] |
| lijzig* irritant langzaam 1682 [Toll.] |
| lik Bargoens: gevangenis 1858 [moo] <Duits |
| likdoorn* eksteroog 1301-1350 [mnw] {3.1} |
| likeur alcoholische drank 1601 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| likkebaarden* watertanden 1672 [wnt] {3.1} |
| likken* met de tong over iets heen gaan 901-1000 [wps] |
| liksteen* zoutsteen voor het vee 1901 [kui] |
| lila lichtblauw paars 1833 [wnt violet ii] <Frans {4.1.5} |
| lilangeni munteenheid van Swaziland 1968 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Swazi {4.1.12} |
| lillen* drillen (van weke massa) 1477 [Teuth.] |
| lilliputter dwerg 1813 [wnt] |
| limerick vijfregelig grappig versje 1932 [wnt vijf i] <Engels |
| limiet grens 1350 [hws] <Frans |
| limitatie beperking, begrenzing 1467-1490 [hws] <Frans |
| limitatief beperkend 1824 [wei] <Frans |
| limiteren beperken 1548 [hws] <Frans |
| limoen citroen 1351-1400 [mnw] <Frans {4.1.2} |
| limonade drank van vruchtensap 1691 [wnt thee] <Frans {4.1.6} |
| limousine gesloten luxeauto 1910 [kwt] <Frans {4.1.10} |
| limpido zuiver (van winst) 1747-1787 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| linde* boomsoort 1101 [Claes] {2.3} |
| lineair lijnvormig 1847 [kku] <Frans |
| linea recta bijwoord: rechtstreeks 1805 [mey] <Latijn |
| lingerie damesondergoed 1912 [wnt] <Frans |
| lingua franca internationale omgangstaal 1899 [dbl] <Italiaans {3.2} |
| linguïst taalkundige 1824 [wei] <Frans |
| liniaal meetlat 1599 [wnt] <Frans |
| linie streep, lijn 1240 [Bern.] <Frans |
| link* Bargoens: leep, gevaarlijk 1890 [wnt] |
| link schakel 1974 [koe] <Engels |
| linker* tegenover rechter 1477 [Teuth.] |
| linkmichel Bargoens: lepe kerel 1906 [Köster Henke] <Duits |
| links* aan de linkerzijde 1477 [Teuth.] |
| links veld voor golfspel 1917 [kwt] <Engels |
| linktrainer nabootsing van vliegtuigcockpit 1942 [kwt] <Engels |
| linnen* weefsel van vlas 1236 [cg i 1, 23] {4.1.9} |
| linoleum vloerbedekking 1886 [Toll.] <Engels |
| lint band 1350-1384 [mnw] <? {3.5} |
| lintworm* klasse van platwormen 1768 [hou i, 12, 138] |
| linze plant 1420 [Claes] <Duits {4.1.6} |
| lip* rand van mondopening 1100 [Willeram] |
| liplap Indo-Europeaan 1622 [wnt] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| liposuctie wegzuigen van overtollig lichaamsvet 1992 [De Coster 1999] <Engels |
| lippizaner paardensoort 1968 [kwt] <Duits {3.2/4.1.3} |
| lipssleutel type van sleutel 1992 [gvd] |
| lipstick lippenstift 1968 [kwt] <Engels |
| liquida vloeiklank, l en r 1847 [kku] <Latijn |
| liquide onmiddellijk vereffenbaar 1537 [hws] <Frans |
| liquideren verrekenen, afwikkelen 1544 [wnt] <Frans |
| liquideren uit de weg ruimen 1961 [gvd] <Engels {4.4} |
| lira munteenheid van Turkije 1960 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Turks {3.2/4.1.12} |
| lire munteenheid van Italië, San Marino en Vaticaanstad 1824 [wei] <Italiaans {3.2/4.1.12} |
[pagina 1002]
[p. 1002]
| lis* plant 1240 [Bern.] |
| lispelen* onduidelijk uitspreken 1350 [mnw] {3.1} |
| list* slimheid 1100 [Willeram] |
| litanie smeekbeden 1500 [Bibliotheca 1954, nr. 24] <Latijn |
| litas munteenheid van Litouwen 1925 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Litouws {4.1.12} |
| liter inhoudsmaat 1802 [wnt] <Frans {3.2} |
| literatuur letterkunde 1676 [wnt verscheidenheid] <Frans |
| lithium chemisch element 1847 [kku] <modern Latijn |
| lithograaf steendrukker 1858 [wnt visitekaartje] <Frans |
| lithografie steendruk 1824 [wei] <Frans |
| lithosfeer vaste aardkorst 1898 [gvd] |
| litoraal m.b.t. de kust 1847 [kku] <Frans |
| litotes retorische figuur waarbij men schijnbaar iets verkleint of ontkent 1720 [mey] <Grieks {3.2} |
| lits-jumeaux tweelingbed 1910 [kwt] <Frans {4.1.9} |
| litteken* teken van een wond 1253 [cg i 1, 45] {3.1} |
| liturgie gebeden en ceremoniën van eredienst 1639 [wnt] <Frans |
| live niet van bandopnames 1966 [R75] <Engels |
| living woonkamer 1952 [Aanv wnt] {1.2.2/1.2.3/3.3} |
| living bestaan 1958 [kwt] <Engels {1.2.3} |
| livre munteenheid van Libanon 1968 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Frans {3.2/4.1.12} |
| livrei bijzondere kleding 1343-1344 [mnw] <Frans |
| loafer slipper 1958 [wp jaarboek 1958] <Engels {4.1.9} |
| lob kwab 1718 [wnt] <Latijn |
| lob techniek waarbij men de bal met een boog (over de tegenstander) speelt 1961 [gvd] <Engels |
| lobbes goedaardig dier of mens 1646 [wnt] |
| lobby pressiegroep 1954 [Aanv wnt] <Engels |
| lobelia plantengeslacht 1779 [wnt water] <modern Latijn |
| lobotomie operatie in hersensubstantie 1970 [gvd Suppl.] |
| locomotief treintrekker 1847 [kku] <Engels {4.1.10} |
| loden dichte stof 1910 [kwt] <Duits {4.1.9} |
| loeder* gemeen persoon 1592 [Toll.] |
| loef* windzijde 1612 [wnt] |
| loefie Bargoens: halve cent 1906 [moo] <Romani {3.2/4.1.12} |
| loeien* het natuurlijke geluid van runderen of de wind maken 901-1000 [cg wps Gloss.] {3.1} |
| loeihard* zeer hard 1976 [gvd] {4.4} |
| loeisterk* zeer sterk 1984 [gvd] {4.4} |
| loempia gevuld hartig pannenkoekje 1954 [Aanv wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| loens* een beetje scheel 1724-1726 [wnt] |
| loep vergrootglas 1821 [wnt] <Frans |
| loeren* spieden 1477 [Teuth.] |
| loet* werktuig 1250 [Rey] {2.2} |
| loeven* in de wind opdraaien 1599 [wnt] |
| lof* het prijzen 901-1000 [wps] |
| loftuiting* het verkondigen van lof 1351-1400 [mnw] |
| log* plomp 1627 [wnt walscherm] |
| log snelheidsmeter van schip 1670 [wnt] <Engels {3.2} |
| logaritme exponent van de macht, waartoe een getal moet worden verheven om een tweede getal te verkrijgen 1626 [wnt] <modern Latijn |
| logboek scheepsjournaal 1782 [wnt log iv] |
| loge plaats in theater 1735 [wnt] <Frans |
| loge portiershokje 1909 [wnt] <Frans |
| logé gast die blijft slapen 1844 [wnt] {3.3} |
| logement gelegenheid tot logeren 1540 [wnt verlast] <Frans |
| logenstraffen onwaarheid doen blijken 1588 [Claes] <Duits |
| logeren als gast zijn intrek nemen 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| logger vaartuig 1796 [Toll.] <Engels {3.2/4.1.11} |
| loggia overdekte galerij 1886 [kku] <Italiaans {3.2} |
| logica leer van de wetten van het denken 1500 [wnt] <Latijn |
| logies onderdak 1476 [mnw] <Frans |
| logisch m.b.t. de logica 1735 [wnt] <Latijn |
| logistiek voorzieningen van troepen 1855 [kku] <Frans |
| logo vignet 1982 [R84] <Engels |
| logopedie spraakverbetering 1929 [kwt] |
| loipe langlauftraject 1984 [gvd] <Noors {3.2} |
| lok* haar 901-1000 [wps] |
| lokaal plaatselijk 1570 [wnt] <Frans |
| lokaal vertrek 1825 [wnt] <Frans |
| lokaliseren tot een plaats beperken, een plaats toekennen 1847 [kku] <Frans |
| lokatie plaats(ing) 1961 [gvd] <Engels |
| lokatief plaatsaanduidende naamval 1901 [kui] <modern Latijn |
| loket doorgeefraampje 1380 [mnw] |
| lokken* aantrekken 1100 [Willeram] |
| lol* pret 1897 [wnt] |
| lolbroek* grapjas 1976 [gvd] {1.4/3.1} |
[pagina 1003]
[p. 1003]
| lolita jong meisje dat oudere mannen aantrekt 1958 [Vertaling Lolita] <Engels |
| lollepot lesbienne 1906 [Köster Henke] {1.2.3} |
| lolly lekkernij 1927 [Aanv wnt] <Engels {4.1.6} |
| lom duikerhoen 1612 [wnt] <Noors {3.2} |
| lombok Spaanse peper 1875 [Multatuli, Max Havelaar, 356] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| lommer schaduw van gebladerte 1487 [mnw] <Frans {1.3} |
| lommerd pandjeshuis 1429 [mnw] <Frans |
| lomp* vod 1588 [Claes] |
| lomp* plomp, grof 1615 [wnt] |
| lompenproletariaat de allerarmsten (bij Marx) 1920 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| lonen* opwegen tegen, vergelden 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| long* ademhalingsorgaan 1240 [Bern.] |
| longdrink een drankje in een hoog glas 1953 [wp voor de vrouw] <Engels {4.1.6} |
| lonken* een lokkende blik toewerpen 1513 [Mak] |
| lont koord voor ontsteking 1520 [hws] <Duits {4.1.14} |
| loo* (open plek in) bos 830 [Künzel] {2.3} |
| loochenen* ontkennen 1240 [Bern.] |
| lood chemisch element 1240 [Bern.] <Keltisch {3.2} |
| loodgieter iem. die lood verwerkt en buizen repareert 1346-1349 [mnw] {4.1.13} |
| loodlijn lijn die loodrecht op een andere staat, lijn voor het dieplood 1614 [wnt] |
| loodrecht zuiver recht 1597 [wnt waterpas i] |
| loods schuur 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| loods stuurman 1677 [wnt] |
| loof* gebladerte 1287 [cg NatBl] |
| loog* oplossing van soda 1330 [Jacobs 18] |
| loog beoefenaar van een van de sociale wetenschappen 1982 [R84] {1.2.4} |
| looien* dierenhuiden behandelen 1340 [mnw] |
| look* plant 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] {4.1.6} |
| look stijl in bv. kleding 1974 [koe] <Engels {3.2} |
| lookalike iem. die sprekend op een ander lijkt 1992 [Peptalk] <Engels |
| loom* traag, mat 1599 [Kil.] |
| loon* vergoeding 1080 [Rey] {2.2} |
| loopbaan* carrière 1556 [Picarta: B.A. van der Hulst, Die Gheestelijkcke loopbane] |
| loopgraaf gang in de grond voor dekking tegen de vijand 1599 [wnt] <Duits |
| looping verticale cirkel met vliegtuig 1917 [kwt] <Engels |
| loops* ritsig, tochtig 1477 [Teuth.] |
| loos* vals, slim 901-1000 [wps] |
| loos* leeg 1599 [kil] |
| loot* boomscheut 891-892 [Künzel] {2.3} |
| lopen* gaan 901-1000 [wps] |
| lopende* voorzetsel 1998 [Van der Horst] {4.2} |
| lor* vod 1625 [wnt] {1.2.3} |
| lord titel 1685 [wnt water] <Engels {3.2} |
| lording garen tot het bekleden van touwwerk 1681 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| lorentzkracht natuurkundige kracht 1953 [Kath. Enc.] |
| lorgnet knijpbril 1759 [wnt kip ii] <Frans |
| lorgnon monocle 1847 [kku] <Frans |
| lori papegaaiachtige 1682 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| lori halfaap 1847 [kku] <Frans {4.1.3} |
| lorre naam van papegaai 1698 [wnt veer i] <Indonesisch {3.2} |
| lorrie kiepkarretje 1876 [Toll.] <Engels |
| los* niet gebonden 1277 [cg i 1, 372] |
| los* katachtige 1451-1500 [mnw] {4.1.3} |
| losbandig* ongeregeld 1698 [wnt] |
| losbol* lichtzinnig mens 1696 [wnt] {3.1} |
| loslippig* dingen vertellend die men moet verzwijgen 1918 [wnt los] {3.1} |
| löss leemsoort 1912 [kku] <Duits |
| lossen* uitladen 1254 [vmnw] |
| lot* gemerkt voorwerp waarmee geloot wordt 1140 [Rey] {2.2} |
| loterij kansspel met lootjes 1518 [wnt] {4.1.18} |
| lotion haarwassing, gezichtswater 1910 [kwt] <Frans |
| lotto loterij 1824 [wei] <Italiaans {3.2/4.1.18} |
| lotus waterlelie 1608 [wnt] <Latijn |
| louche onguur 1917 [kwt] <Frans |
| louis, louis d'or gouden munt 1669 [wnt] <Frans |
| lounge hal van hotel 1926 [kwt] <Engels |
| louter zuiver 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <Duits |
| louvredeur deur met latjes 1984 [gnn] |
| louwmaand* januari 1240 [Bern.] {3.1/4.1.7} |
| loven* prijzen 901-1000 [wps] |
| lover* gebladerte 1573 [Plantijn] |
| loverboy souteneur 2000 [nrc-h 5/12/2000] <Engels {4.1.13} |
| loyaal trouw 1281 [cg i 1, 562] <Frans |
| lozen* losmaken, verwijderen 1275 [cg i 1, 282] |
| lp langspeelplaat 1950 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| lsd een hallucinerend middel 1966 [R75] <Engels of Duits {3.2/4.1.6} |
| lubberen* flodderen 1899 [wnt] {3.1} |
| lucht* gasmengsel van zuurstof en stikstof 1240 [Bern.] |
| luchtballon luchtvaartuig waaraan een mand hangt 1831 [wnt] {4.1.10} |
[pagina 1004]
[p. 1004]
| luchter* lichtkroon 1477 [Teuth.] |
| luchthartig* onbekommerd 1731-1735 [wnt] |
| luchtkasteel irreëel toekomstbeeld 1735 [wnt] |
| luchtmacht* krijgsmachtonderdeel dat strijdt in de lucht 1953 [wp] {3.1/4.1.14} |
| luchtschip* bestuurbaar luchtvaartuig 1862 [wnt] {4.1.10} |
| lucide helder 1824 [wei] <Frans |
| lucifer vlamhoutje 1847 [kku] <Engels |
| lucratief winstgevend 1733 [wnt aftroonen] <Frans |
| lucullusmaal heerlijk maal 1899 [dbl] |
| ludiek speels 1938 [R75] <Frans {4.4} |
| lues syfilis 1824 [wei] <Latijn |
| lugerpistool halfautomatisch pistool 1984 [gvd] <Duits {3.2/4.1.14} |
| luguber somber 1697 [wnt] <Frans |
| lui* vadsig 1440 [mnw] |
| luiaard tandarm zoogdier 1768 [wnt] {4.1.3} |
| luid* hard klinkend 1285 [cg Rijmb.] |
| luidruchtig* lawaaierig 1460 [mnw] |
| luier* doek voor kinderen 1350 [mnw] |
| luieren* lui zijn 1632 [wnt] |
| luifel* afdak 1576 [wnt oversteken] {3.1} |
| luik* (houten) schot 1552 [mnw] |
| luiken* sluiten 1265-1270 [cg Lut.K] |
| luilak* luiaard 1692 [wnt] |
| luim stemming 1605 [wnt] <Latijn |
| luipaard katachtige 1285 [cg Rijmb.] <Frans {4.1.3} |
| luis* insect 1285 [cg Rijmb.] |
| luister glans 1567 [Junius] <Frans |
| luisteren* horen 1357 [mnw] {3.1} |
| luisterlied* chanson 1962 [wp jaarboek 1966] {4.4} |
| luistervink* stiekeme luisteraar 1410 [mnw] |
| luit snaarinstrument 1300 [mnw] <Frans {4.1.16} |
| luitenant officier van lagere orde 1576 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| luiwagen bezem 1682 [wnt] <? {3.5} |
| luiwammes luiaard 1691 [wnt] {1.2.4} |
| lukken* slagen 1451-1500 [mnw] |
| lukraak* op goed geluk 1638 [wnt] |
| lul* scheldwoord: sukkel, sul 1678 [wnt lul iv] |
| lul* penis 1717 [wnt lul iii] {4.4} |
| lullen* kletsen 1709 [wnt] |
| lullig* flauw, vervelend 1928 [Aanv wnt] |
| lumbaal m.b.t. de lendenen 1847 [kku] <Latijn |
| lumbecken inbinden met lijm 1968 [kwt] <Duits {3.2} |
| lumen licht 1526-1540 [wnt vermind ii] <Latijn |
| luminescentie uitstraling 1926 [kwt] <Frans {1.2.6} |
| lumineus lichtend, prachtig 1824 [wei] <Frans |
| lummel onhandige vent 1700 [Toll.] <Duits |
| lunapark soort kermis 1916 [Sanders 1995] <Engels |
| lunatiek maanziek 1650 [mey] <Frans |
| lunch maaltijd rond middaguur 1855 [kku] <Engels |
| lunchroom lokaliteit waar men gebak kan eten 1910 [kwt] <Engels |
| lupine plantengeslacht 1514 [Groten Herbarius] <Latijn |
| lurken* hoorbaar zuigen 1611-1620 [wnt] {3.1} |
| lus tot een oog gedraaid touw 1651-1652 [wnt] |
| lust* begeerte 1240 [Bern.] |
| lustrum vijfjarig tijdvak 1824 [wei] <Latijn {4.1.7} |
| lutetium chemisch element 1947 [Holleman, Leerboek der organische chemie 533] <modern Latijn |
| luthers volgens de leer van Luther 1528 [wnt] {4.1.8} |
| luttel* gering 1200 [cg ii 1 Servas] |
| luw* windvrij 1480 [mnw] |
| lux licht 1658 [mey] <Latijn |
| luxaflex jaloezie 1964 [Aanv wnt] {1.2.5} |
| luxe weelde 1785 [wnt] <Frans |
| luxueus weelderig 1889 [wnt] <Frans |
| luzerne rupsklaver 1847 [kku] <Frans |
| L-vormig de vorm van een L hebbend 1898 [wnt zwei i] <L {3.4} |
| lyceum middelbare school met een gemeenschappelijke onderbouw en gedifferentieerde bovenbouw 1909 [wp] <Latijn {3.2} |
| lychee vrucht 1670 [wnt vermaak] <Chinees {1.2.4/3.2/4.1.2} |
| lymfe weefselvocht 1824 [wei] <Latijn |
| lynchen zonder berechting doden 1897 [koe] <Engels |
| lynx katachtige 1287 [cg NatBl] <Latijn {4.1.3} |
| lyriek lyrische gedichten 1884 [wnt] <Frans |
| lysol ontsmettingsmiddel 1900 [Aanv wnt] |
| maag* verwant 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.1.4} |
| maag* orgaan 1240 [Bern.] |
| maagd* ongerepte jonge vrouw 1100 [Willeram] {4.1.4} |
| maaien* afsnijden 1240 [Bern.] |
| maal* jonge koe 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| maal* valies 1100 [Rey] {2.2} |
[pagina 1005]
[p. 1005]
| maal* telkens terugkerend tijdstip, keer 1246 [mnw] |
| maal* maaltijd 1285 [cg Rijmb.] |
| maal* melktijd 1726 [wnt maal viii] |
| maalschap* gemeenschappelijke onverdeelde grond van een gemeente 1227 [Slicher] {2.4} |
| maalstroom* ronddraaiende stroming 1595 [wnt] |
| maaltijd* eten 1285 [cg Rijmb.] {3.1/4.1.6} |
| maan* satelliet 901-1000 [wps] |
| maand* twaalfde deel van een jaar 1050 [cg ii 1, 122] {4.1.7} |
| maandag* tweede dag van de week 1253 [cg i 1, 46] {3.1/4.1.7} |
| maanzaad* zaad van de maankop 1477 [Teuth.] |
| maanziek* zenuwziek 1332 [hws] |
| maar gracht 794 [Künzel] <? {2.3/3.5} |
| maar* nevenschikkend voegwoord 1200 [cg ii 1 Servas] {4.2} |
| maarschalk* stalknecht, opperstalmeester 1086 [Rey] {2.2} |
| maarschalk officier met een rang boven die van generaal 1626 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| maart derde maand 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.7} |
| maas* oog in netwerk 1301-1400 [mnw] |
| maaslander* Nederlandse kaassoort 1980 [Westland Servicelijn] {3.1/4.1.6} |
| maaswerk* netwerk 1862 [wnt maas ii] |
| maat* afmeting 1210-1226 [Slicher] {2.4} |
| maat* metgezel 1546 [Naembouck] |
| maat* indeling in de muziek 1644 [wnt] |
| maatjesharing* haring waarbij hom of kuit nog niet ontwikkeld is 1599 [Kil.] |
| maatregel schikking 1734 [wnt] <Duits |
| maatschap* samenwerkingsverband 1364-1365 [mnw] |
| maatschappij vereniging 1616 [wnt] |
| maatschappij samenleving 1724 [wnt] |
| macaber behorend bij de dood, griezelig 1847 [kku] <Frans |
| macadam wegverharding 1838 [Witsen Geysbeek] <Engels |
| macaroni deegspijs 1778 [wnt] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| macedoine gemengd gerecht van groenten of vruchten 1866 [Rijnhart] <Frans {4.1.6} |
| mach verhouding tussen de snelheid van het geluid en de eigen snelheid 1953 [Kath. Enc.] |
| macha stoere, geëmancipeerde vrouw 1994 [De Coster 1999] <Spaans {3.2} |
| macher daadkrachtig persoon 1999 [gvd] <Duits {3.2} |
| machete kapmes 1931 [kwt] <Spaans {3.2} |
| machiavellisme gewetenloze staatkunde 1872 [Aanv wnt] |
| machine toestel 1693 [wnt] <Frans |
| machinist iem. die toezicht houdt op de machines 1847 [kku] <Frans |
| macho overdreven zelfbewuste man 1976 [Picarta: titel van N.R.Nash] <Spaans {3.2} |
| machoch dikke, vette vrouw 1599 [Kil.] <Spaans {3.2} |
| macht* vermogen 1236 [cg i 1, 22] |
| macht * product van gelijke factoren 1767 [wnt vierde] |
| machtigen* volmacht geven 1407-1432 [mnw] {3.1} |
| macis foelie van nootmuskaat 1599 [De Jonge ii, 409] <Frans {4.1.6} |
| mackintosh regenjas 1847 [kku] <Engels {3.2} |
| maçon vrijmetselaar 1824 [wei] <Frans |
| macramé knoopwerk 1910 [Aanv wnt] <Frans {4.1.9} |
| macro reeks instructies om geregeld terugkerende handelingen op een computer te verrichten 1986 [Mini/micro computer dec. 12, 41] <Engels |
| macrobiotisch m.b.t. de kunst om het leven te verlengen 1847 [kku] |
| maculatuur misdruk 1599 [wnt] <Frans |
| madam mevrouw 1566 [wnt] <Frans |
| made* weide, hooiland 796 [Claes] {2.3} |
| made* larve 1330 [Claes] |
| madelief plant 1554 [Dod.] <? {3.5} |
| madera rode wijnsoort 1743 [West Indisch plakkaatboek 506] <Portugees {3.2/4.1.6} |
| madonna de Heilige Maagd 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| madras katoenen weefsel 1847 [kku] {4.1.9} |
| madrigaal liedvorm 1599 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| maestoso plechtig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| maestro meester 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| maf* gek 1731 [Endt] |
| maffen* slapen 1899 [dbl] |
| maffia misdadige organisatie 1886 [kku] <Italiaans {3.2} |
| maffie Bargoens: een munt, een kwartje 1731 [wnt] <? {3.5/4.1.12} |
| magazijn bergplaats 1588 [Claes] <Frans |
| magazine periodiek 1929 [kwt] <Engels |
| mager* dun 1265-1270 [cg Lut.K] |
| maggi groente- en vleesextract voor soep 1909 [wp] {4.1.6} |
| magie toverkunst 1650 [mey] <Frans |
| magistraal meesterlijk 1688 [mey] <Frans |
[pagina 1006]
[p. 1006]
| magistraat overheid(spersoon) 1586 [wnt] <Latijn |
| magma gesmolten massa in de aarde 1847 [kku] <Latijn |
| magnaat iem. met veel invloed 1780 [wnt] <Frans |
| magneet stuk magneeterts, gemagnetiseerd metaal 1287 [cg NatBl] <Frans of Latijn {1.2.3} |
| magnesium chemisch element 1846 [wnt wagneriet] <modern Latijn |
| magnetron oven waarin voedsel door elektromagnetische golven verhit wordt 1987 [De Coster 1999] {4.1.9} |
| magnificat lofzang van Maria 1550 [wnt vesper] <Latijn |
| magnifiek prachtig 1596 [wnt] <Frans |
| magnolia plantengeslacht 1831 [wnt tulpenboom] <modern Latijn |
| magnum wijnfles van 2 liter 1931 [kwt] <Frans |
| maharadja titel van vorst in Voor-Indië 1863 [kku] <Hindi |
| mahatma Indische titel, in moderne tijd speciaal gegeven aan Gandhi 1912 [kku] <Sanskriet |
| mahjong Chinees spel 1931 [kwt] <Chinees {3.2/4.1.18} |
| mahonie houtsoort 1784-1785 [wnt] <Engels {3.2} |
| maidenspeech redenaarsdebuut 1886 [kku] <Engels |
| mail brievenpost 1847 [kku] <Engels |
| maillot tricot 1917 [kwt] <Frans |
| mainport belangrijke doorvoerhaven 1996 [Internet: www.mainport-pmr.nl] {3.3} |
| maintenee bijzit 1886 [kku] {3.3/4.1.4} |
| maïs graansoort 1581 [De Lobel] <Spaans {3.2/4.1.2} |
| maisonnette etagewoning 1959 [wp jaarboek 1960] {3.3} |
| maîtresse bijzit 1650 [wnt matres] <Frans {4.1.4} |
| maïzena bindmiddel 1886 [kku] |
| majem Bargoens: water 1885 [moo] <Jiddisch {3.2/4.1.6} |
| majesteit heerlijkheid 1573 [Plantijn] <Frans |
| majestueus verheven 1778 [wnt waarheid] <Frans |
| majeur grotetertstoonschaal 1872 [wnt toonsoort] <Frans |
| majolica soort aardewerk 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| majoor militaire rang 1624 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.14} |
| majorette meisje bij optocht van muziekkorps 1970 [gvd Suppl.] <Engels |
| majoriteit meerderheid 1847 [kku] <Frans |
| majuskel hoofdletter 1867 [Alg. Ned. Enc.] <Frans |
| mak* getemd 1478 [hws] |
| makaak hondsaap 1929 [Kruif, Bacteriënjagers] <Portugees {3.2/4.1.3} |
| makelaar tussenpersoon 1270 [cg i 1, 188] |
| makelij constructie 1785 [wnt] |
| maken* iets in een bepaalde toestand brengen 901-1000 [wps] |
| make-up schoonheidsmiddelen 1942 [Aanv wnt] <Engels |
| maki halfaap 1770 [Papillon] <Frans {4.1.3} |
| makimono rolschildering 1919 [kwt] <Japans {3.2} |
| makke Bargoens: tegenslag, gebrek 1916-1917 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| makkelijk* eenvoudig 1327 [mnw] |
| makker* gezel 1562 [wnt] |
| makreel beenvis 1270 [cg i 1, 155] <Frans |
| makroon koekje 1700 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| mal* zot 1477 [Teuth.] |
| mal model 1671 [wnt mal i] <Frans |
| malachiet donkergroen uitkristalliserende koperverbinding 1778 [wnt] <Duits of Frans |
| malafide te kwader trouw 1805 [mey] <Latijn |
| malaga zoete wijnsoort 1747-1787 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| malaise gedruktheid 1847 [kku] <Frans |
| malapropisme onbewust verhaspeld woord o.i.v. een daarop lijkend woord 1989 [Onze Taal okt. 1989, 171] <Engels |
| malaria moeraskoorts 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| malen* fijnmaken 1240 [Bern.] |
| malen* door het hoofd wentelen, onzin praten 1621 [wnt malen ii] |
| malheur ongeluk 1650 [mey] <Frans |
| malicieus boosaardig 1669 [mey] <Frans |
| malie metalen ring 1250 [cg ii 1 Trist.] <Frans |
| malie houten kolf 1637 [wnt] <Frans |
| maliebaan terrein voor maliespel 1637 [wnt malie ii] |
| maliën bal met een kolf wegslaan 1776 [wnt malie ii] {4.1.18} |
| maliënkolder hemd van ijzeren ringetjes 1599 [Kil.] {4.1.14} |
| malkander* wederkerig voornaamwoord 1260-1270 [cg ii 1 Boeve] {4.2} |
| mallemolen draaimolen 1611-1620 [wnt] {4.1.18} |
[pagina 1007]
[p. 1007]
| malloot iemand die mal is 1501-1525 [wnt] <Frans |
| maloti munteenheid van Lesotho 1966 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Sotho {4.1.12} |
| mals* zacht 1350 [mnw] |
| malthusianisme bevolkingstheorie 1886 [kku] |
| malversatie verduistering van gelden 1570 [Aanv wnt] <Frans |
| mama moeder 1663 [Claes] <Frans {3.1/4.1.4/5} |
| mamba slang 1976 [gvd] <Bantoe |
| mambo dans 1955 [Stoop] <Spaans {3.2/4.1.15} |
| mamiering leren of zeildoeken transportbuis 1681 [wnt] <Portugees {3.2} |
| mamma borstklier 1832 [wei] <Latijn {3.2} |
| mammoet voorhistorische olifant 1692 [Vd Sijs 1998] <Russisch {3.2} |
| mammoetproject zeer groot project 1974 [R75] <Engels |
| mammoettanker zeer grote tanker 1973 [R75] {4.1.11} |
| mammon geldgod 1637 [wnt] <Latijn |
| man* mens van mannelijk geslacht 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| man* echtgenoot 1512 [wnt] {4.1.4} |
| management bestuur van een onderneming 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| manager bestuurder van een onderneming 1847 [Aanv wnt] <Engels |
| mañana bijwoord van tijd: morgen 1931 [kwt] <Spaans {3.2/4.1.7} |
| manat munteenheid van Azerbeidzjan en Turkmenistan 1996 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Azerbeidzjaans of Turkmeens {4.1.12} |
| manche onderdeel van een partij of wedstrijd 1929 [kwt] <Frans |
| manchester katoenfluweel 1755 [wnt wol] {3.3/4.1.9} |
| manchet handboord 1731-1735 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| manco gebrek, tekort 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| mand* gevlochten korf 1285 [cg I2, 1020] |
| mandaat lastbrief 1573 [Plantijn] <Frans |
| mandarijn Chinese ambtenaar 1596 [wnt] <Portugees {3.2} |
| mandarijn vrucht 1855 [Focke, Neger-Eng. wrdb. 68] <Frans {4.1.2} |
| mandement bevelschrift, m.n. van een bisschop 1351-1400 [mnw] <Frans of Latijn |
| mandiën een douche nemen met een emmertje 1875 [Multatuli, Max Havelaar, 379] <Indonesisch {3.2} |
| mandola snaarinstrument 1839 [Natan] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| mandoline snaarinstrument 1806 [wnt] <Frans {3.2/4.1.16} |
| mandril hondsaap 1847 [kku] <Engels {4.1.3} |
| manege paardrijschool 1760-1767 [wnt] <Frans |
| manen* herinneren aan 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| manen* nekhaar 1287 [cg NatBl] |
| manga gewelddadig stripverhaal 1986 [De Coster 1999] <Japans {3.2} |
| mangaan chemisch element 1847 [wnt rhodo] <modern Latijn |
| mangel pers met rollen 1766 [Sewel/Buys, 476b] <Duits |
| mangelen ontbreken 1563 [mnw] <Duits |
| mangelen door de mangel halen 1599 [Kil.] |
| mangen Bargoens: bedelen 1890 [moo] <Romani {3.2} |
| mango vrucht 1596 [Linschoten in Onze Taal 1997, 220] <Indonesisch {3.2/4.1.2} |
| mangrove tropische plantenvegetatie 1867 [Alg. Ned. Enc. ix] <Engels |
| manhaftig koen 1553 [wnt] <Duits |
| maniak iem. die een manie heeft 1914 [Aanv wnt] <Frans |
| manicure verzorger van handen en nagels 1912 [kku] <Frans {4.1.13} |
| manie hartstochtelijke bezetenheid, obsessie 1778 [wnt] <Frans |
| manier wijze 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] <Frans |
| maniërisme gekunsteldheid 1888 [Aanv wnt] <Frans |
| manifest zich duidelijk vertonend 1531 [hws] <Frans |
| manifesteren openbaren 1451-1500 [mnw] <Frans |
| maniok broodwortel 1596 [Aanv wnt] <Frans {4.1.6} |
| manipuleren hanteren 1824 [wei] <Frans |
| manis schubdier 1827 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië, 33a] <modern Latijn {4.1.3} |
| manisch ziekelijk opgewekt 1913 [wnt verward] |
| manisme verering van afgestorvenen 1929 [kwt] |
| mank kreupel 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| mankeren missen 1588 [Claes] <Frans |
| manmoedig* dapper 1672 [Hexham-Manly, Het Groot Woorden-Boek] |
| manna hemels voedsel 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
[pagina 1008]
[p. 1008]
| mannequin paspop, ledenpop 1807 [Picarta: titel van B.A. Fallee] <Frans {1.2.3/3.2} |
| mannequin persoon die nieuwe mode toont 1914 [gvd] <Frans {1.2.3} |
| mannetjesputter grote, sterke vent 1904 [wnt schutter i] |
| manoeuvre handgreep 1824 [wei] <Frans |
| manometer drukmeter 1751 [Aanv wnt] <Frans |
| manou gladgeschuurd rotan 1984 [gvd] <Indonesisch {3.2} |
| mans Bargoens: geldbakje 1924 [moo] <Italiaans {3.2} |
| mansarde zolderkamertje 1824 [wei] <Frans |
| manslag* het opzettelijk doden zonder voorbedachten rade 701-800 [Lex Salica] {2.2/3.1} |
| mantel overjas 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <me Latijn |
| mantilla sluier 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| mantisse decimale breuk van logaritme 1919 [wnt wijzer] <Frans |
| mantouxtest tuberculosetest 1966 [Coëlho, Zakwrdb. geneesk.] |
| mantra gebedsformule 1912 [kku] <Sanskriet |
| manuaal handboek 1476-1500 [hws] <me Latijn |
| manuscript handschrift 1658 [mey] <me Latijn |
| manwijf* forse, bazige vrouw 1599 [wnt] {3.1/5} |
| manxkat kattensoort 1984 [gvd] {4.1.3} |
| manzanilla witte wijnsoort 1953 [wp (sherry)] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| map omslag 1824 [wei] <Duits |
| maquette driedimensionaal model 1865 [kvw] <Frans |
| maquillage het schminken 1939 [kwt] <Frans |
| maraan scheldnaam voor Spanjaarden die zich uit lijfsbehoud afwendden van islam of jodendom 1549 [wnt joderij] <Spaans {3.2} |
| maraboe reigerachtige 1847 [kku] <Frans |
| marasquin kersenlikeur 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| marathon hardloopwedstrijd over lange afstand 1900 [Sanders 1995] <Engels {4.1.18} |
| marathondebat zeer lang debat 1967 [R75] |
| marcato in scherp ritme 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| marchanderen dingen 1669 [mey] <Frans |
| marcheren in ritmische pas gaan 1588 [Claes Tw. 11] <Frans |
| marconist radiotelegrafist 1914 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| mare* bericht 1100 [Willeram] |
| marechaussee militair politiekorps 1815 [wnt] <Frans {1.2.1/4.1.14} |
| maretak* altijd groene struik 1554 [wnt] |
| margarine kunstboter 1867 [Alg. Ned. Enc. x, 2] <Frans {4.1.6} |
| margay katachtige 1976 [gvd] <Frans {3.2/4.1.3} |
| marge rand van pagina 1391-1392 [mnw] <Frans |
| marginaal op de rand aangebracht 1656 [Aanv wnt] <Frans |
| margriet plant 1581 [De Lobel] <Frans |
| marien zee- 1650 [wnt] <Frans |
| marihuana genotmiddel 1939 [kwt] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| marimba slaginstrument 1929 [kwt] <Bantoe {4.1.16} |
| marinade het doortrekken met kruiden 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| marine militair zeewezen 1650 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| marineren in azijn of wijn kruiden 1824 [wei] <Frans |
| marinier zeesoldaat 1665 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| marinisme gezwollen stijl 1886 [kku] |
| marionet pop 1692 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| maritiem zee- 1863 [kku] <Frans |
| marjolein plantengeslacht 1545 [Fuchs, Nieuwen Herbarius] <Frans |
| mark* grens 792-793 [Künzel] {2.3} |
| mark oude munt en munteenheid van Duitsland 1210-1240 [cg i 1, 1] <Duits {4.1.12} |
| markant opvallend 1847 [kku] <Frans |
| markeren merken 1824 [wei] <Frans |
| marketentster vrouw die voedingsmiddelen aan militairen verkoopt 1846 [wnt] <Duits {4.1.13} |
| marketing afzetplan 1960 [R75] <Engels |
| markies adellijke titel 1350 [hws] <Frans {1.2.3} |
| markies zonnescherm 1649 [wnt] <Frans |
| markka munteenheid van Finland 1864 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Fins {4.1.12} |
| markt plaats voor openbare handel 1240 [Bern.] <Latijn |
| marmelade jam 1536 [tntl 1943, 62, 144] <Frans {4.1.6} |
| marmer kalkgesteente 1240 [Bern.] <Latijn |
| marmot knaagdier 1761 [hou i, 2, 455] <Frans {4.1.3} |
| marokijn soort leer 1771 [Sanders 1995] <Frans |
| maroniet lid van een groep Syrische christenen 1653 [wnt voordragen] |
| marron ontvluchte slaaf, bosneger 1770 [Hartsinck, Beschryving Guiana 574] <Frans |
| marron kastanjebruin 1929 [kwt] <Frans {4.1.5} |
| mars korf van marskramer 1350 [mnw] <Latijn |
[pagina 1009]
[p. 1009]
| mars (militaire) verplaatsing 1642 [wnt] <Frans |
| marsala soort wijn 1867 [Alg. Ned. Enc. x, 22] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| marsepein lekkernij 1486 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| Marshallhulp economische hulpverlening na wo ii 1950 [gvd] |
| marshmallow zachte, zoete lekkernij 1968 [kwt] <Engels {4.1.6} |
| marskramer verkoper langs huis 1729 [wnt mars] {4.1.13} |
| martelaar die lijdt voor zijn geloof 1240 [Bern.] <me Latijn {1.2.6/4.1.8} |
| martelen folteren 1276-1300 [cg Lut.A] |
| martellato gehamerd 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| marter marterachtige 1343-1344 [mnw] <Frans {4.1.3} |
| martiaal krijgshaftig 1612 [wnt] <Frans |
| martini alcoholische drank 1936 [Wie Wat Waar 1937, 340] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| marxisme politieke leer 1909 [wnt revisionisme] |
| marziale krijgshaftig 1893 [Sijthoffs wrdb. voor kennis en kunst, vi, 347b] <Italiaans {3.2} |
| mascara make-up 1949 [Aanv wnt] <Engels |
| mascarpone Italiaanse roomkaas 1992 [gvd] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| mascotte gelukbrengend voorwerp 1883 [Java-Bode 1/9, 2a] <Frans |
| masculinum mannelijk geslacht 1584 [wnt wijflijk] <Latijn |
| masker mombakkes 1562-1592 [mnw] <Frans |
| maskerade optocht van gemaskerden 1600 [wnt Vice-Roy] <Frans |
| maskeren verbergen 1635 [wnt] <Frans |
| masochisme het ondergaan van vernederingen voor seksuele bevrediging 1899 [Sanders 1993] <Duits |
| massa toebereide stof 1644 [wnt] <Latijn |
| massa (grote) hoeveelheid 1866 [wnt] <Latijn |
| massaal een massa vormend 1851-1900 [wnt] <Latijn |
| massacre slachting 1650 [mey] <Frans |
| massage het masseren 1827 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië, 41] <Frans |
| massematten Bargoens: handel, gestolen goed 1800 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| masseren kneden, wrijven om de bloedsomloop te bevorderen 1847 [kku] <Frans |
| massief niet hol 1599 [Kil.] <Frans |
| massief massaal, zeer 1996 [Vd Sijs 1996] <Engels |
| massificeren tot een massa maken 1962 [Aanv wnt] {1.2.6} |
| mast* paal 1080 [Rey] {2.2} |
| mast* varkensvoer 1477 [Teuth.] |
| mastectomie borstamputatie 1979 [Wijnands&Ost] |
| master meester 1847 [kku] <Engels |
| mastiff hondensoort 1869 [Sijthoffs wrdb. voor kennis en kunst] <Engels {4.1.3} |
| mastitis borstklierontsteking 1847 [kku] <modern Latijn |
| mastodont voorhistorisch zoogdier 1847 [kku] |
| masturberen zichzelf seksueel bevredigen 1847 [kku] <Latijn {4.4} |
| mat moe 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| mat kleed van biezen e.d. 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| mat in het schaakspel vastgezet 1325 [mnw] |
| mat Spaans geldstuk 1613 [Toll.] <Frans {4.1.12} |
| mat dof 1778 [wnt] <Frans {4.1.5} |
| matador stierenvechter 1865 [wnt uitbloeden] <Spaans {3.2} |
| mataglap door razernij verblind 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 189] <Indonesisch {3.2} |
| match sportwedstrijd 1836 [Aanv wnt] <Engels |
| maté Zuid-Amerikaanse volksdrank 1863 [kku] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| matelot strooien hoedje 1910 [kwt] <Frans {4.1.9} |
| materiaal bouwstof 1545 [hws] <Frans of Latijn |
| materie stof 1240 [Bern.] <Latijn |
| materieel stoffelijk 1824 [wei] <Frans |
| mathematisch wiskundig 1635 [Cardinael, Mathematische of wisconstighe bewijs-redenen] <Frans |
| matig binnen redelijke maat 1475 [mnw] <Nederduits {3.2} |
| matigen* temperen 1450 [mnw] {3.1} |
| matinee morgenbijeenkomst 1863 [kku] <Frans |
| matineus gewoon vroeg op te staan 1901 [koe] <Frans |
| matras beddenzak 1384-1407 [mnw] <Frans |
| matriarchaat rechtstoestand via de vrouwelijke lijn 1893 [Aanv wnt] |
| matrijs holle vorm, gietvorm 1567 [Plantijn, Françoische t'samensprekinghen, 11] <Frans |
| matrix getallenschema 1919 [Aanv wnt] <Engels |
| matroesjka poppetje waarbinnen een kleiner poppetje, waarbinnen... enz. 1992 [gvd] <Russisch {3.2} |
| matrone gehuwde vrouw op leeftijd 1488 [mnw] <Frans {4.1.4} |
[pagina 1010]
[p. 1010]
| matroos gewoon schepeling 1584 [tntl 73, 1955, 104-5] <Frans |
| matse ongezuurd brood 1875 [Polak, Geïllustreerd Politie Nieuws] <Jiddisch {3.2/4.1.6} |
| matsen iem. een voordeeltje gunnen 1974 [Endt] <Engels |
| matten knokken 1950 [gvd] |
| maturiteit volwassenheid 1650 [mey] <Frans |
| mauser soort geweer 1904 [wnt dood i] <Duits {1.2.3/4.1.14} |
| mausoleum grafteken 1824 [wei] <Latijn {3.2} |
| mauve zacht paars 1897 [Aanv wnt] <Frans {4.1.5} |
| mauwen* het natuurlijke geluid van katten maken 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| maxi lange kleding 1968 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| maxim soort machinegeweer 1915 [wnt water] <Engels {4.1.14} |
| maximaal het maximum bereikend 1908 [wnt watt] <Frans |
| maxime grondstelling 1615 [De Jonge iv, 33] <Frans |
| maximum hoogste waarde 1626 [wnt] <Latijn |
| maxwell eenheid van magnetische krachtstroom 1912 [kku] |
| mayday sos-roep 1989 [Peptalk] <Engels |
| mayo mayonaise 1987 [Kuitenbrouwer] {1.2.4/4.1.6/5} |
| mayonaise eiersaus 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| mazelen* kinderziekte 1477 [Claes] {3.1} |
| mazen* netwerk herstellen 1833 [wnt] |
| mazurka dans 1827 [Weikert, Verklaring der meest gebruikelijke muzijkale kunstwoorden] <Russisch {3.2/4.1.15} |
| mazzel geluk 1847 [kku] <Jiddisch {3.2} |
| mazzel als tussenwerpsel: afscheidsgroet 1980 [Onze Taal dec. 1980, 115] <Jiddisch {3.2/4.3} |
| m-business handel via de mobiele telefoon 2000 [Sanders 2001] <Engels |
| m-commerce handel via mobiele telefonie 1999 [Sanders 2000] <Engels |
| meander rivierbocht 1733 [Sanders 1995] <Latijn |
| mecanicien werktuigkundige 1895 [Broeckaert] <Frans {4.1.13} |
| meccano speelgoed 1914 [De Prins, 14/12] <Engels {4.1.18} |
| mecenaat kunstbegunstiging 1959 [wnt Renaissance] |
| mechanica theoretische werktuigkunde 1740 [wnt voorhoofd] <Latijn |
| medaille erepenning 1567 [wnt] <Frans |
| medaillon sieraad 1775 [wnt trommel] <Frans |
| mede* bijwoord van hoedanigheid: samen 1236 [cg i 1, 20] |
| mede* honingdrank 1265 [mnw] {4.1.6} |
| mede* meekrap 1351-1400 [mnw] |
| mededingen* concurreren 1836 [wnt] |
| mededogen* barmhartigheid 1400 [mnw] |
| medeklinker* consonant 1584 [Ruijs] |
| medelijden deernis 1350 [mnw] <Duits |
| medeplichtig* opzettelijk behulpzaam bij een misdrijf 1558 [mnw] |
| medestander* partijgenoot 1450 [mnw] |
| media communicatiemiddelen 1952 [Picarta: titel van het nipo] <Engels |
| mediaal naar het midden gelegen 1863 [kku] <me Latijn |
| mediaan zwaartelijn in driehoek 1872 [gvd] <Latijn |
| mediamiek d.m.v. een medium 1947 [Aanv wnt] |
| medicament geneesmiddel 1608 [Van Meteren, Commentarien 23.47.a] <Frans |
| medicijn geneesmiddel 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| medicus arts 1440 [mnw] <Latijn |
| mediene provincieplaats, de joden buiten Amsterdam 1916 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| medio bijwoord van tijd: midden 1607 [wnt venditie] <Latijn {4.1.7} |
| mediteren peinzen 1360 [mnw] <Frans |
| mediterraan m.b.t. de Middellandse Zee 1863 [kku] <Latijn |
| medium middel 1636 [Secreeten van Alexis Piemontois, 237] <Latijn |
| medium persoon met supranormale vermogens 1874 [wnt trance] <Latijn |
| medium half doorbakken 1989 [Peptalk] <Engels |
| mediweed, mediwiet op recept verkrijgbare marihuana 1997 [De Coster 1999] {4.1.6} |
| medley potpourri 1939 [kwt] <Engels {4.1.16} |
| medoc rode wijnsoort 1814-1815 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| meedenken* met anderen nadenken over een oplossing 1968 [R75] {3.1} |
| meedogenloos* zonder medelijden 1688 [wnt verschuldigd] |
| mee-eter* verstopt talgkliertje 1824 [wei comedones] |
| meekrap* plant, kleurstof daaruit 1514 [Groten Herbarius] |
| meel* gemalen graan 1240 [Bern.] |
| meeldauw plantenschimmel 1666 [Claes] <Duits |
[pagina 1011]
[p. 1011]
| meeldraad* stuifmeel producerend deel van bloem 1773 [hou ii, 1, 74] |
| meent* gemene weide 1285 [cg Rijmb.] |
| meer* waterbekken 755-768 [Künzel] {2.3} |
| meer* bijwoord van kwantiteit 1100 [Willeram] |
| meer* onbepaald telwoord 1100 [Willeram] {4.2} |
| meerder* groter 1410 [mnw] {4.2} |
| meerdere onbepaald telwoord 1859 [wnt] <Duits {4.2} |
| meerderjarig* volwassen 1599 [Kil.] |
| meerkat* hondsaap 1477 [Teuth.] {4.1.3} |
| meerkoet* ralvogel 1776 [wnt] {3.1} |
| meermin* zeevrouw 1240 [Bern.] {3.1} |
| meers* weide 772-776 [Künzel] {2.3} |
| meerschuim delfstof 1793 [wnt] <Duits |
| meerval* beenvis 1765 [hou i, 8, 88] |
| meervoud* vorm van naamwoord voor een aantal 1584 [Ruijs] |
| meestal* bijwoord van tijd: bijna altijd 1772 [Picarta: titel van Uitet] {4.1.7} |
| meester onderwijzer 1236 [cg i 1, 21] <Frans |
| meesterknecht eerste knecht 1450 [hws] |
| meesterwerk werk van een gildemeester, voortreffelijk werk 1494-1512 [hws] |
| meet streep, honk 1618 [wnt] <Latijn {4.1.18} |
| meeting bijeenkomst 1869 [Aanv wnt] <Engels {1.2.5/1.4} |
| meetkunde* geometrie 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| meetronen* meelokken 1844 [wnt weg ii] |
| meeuw* meeuwachtige 1287 [cg NatBl] |
| meewarig* deelnemend 1599 [Kil.] |
| megabyte eenheid van 1.048.576 bytes 1981 [Mini/micro computer okt. 9, 27] <Engels |
| megafoon versterkende geluidstrechter 1912 [kku] {4.1.17} |
| megahit zeer grote hit 1985 [De Coster 1999] |
| megalomanie grootheidswaan 1929 [kwt] |
| megastore zeer groot warenhuis 1999 [gvd] <Engels |
| mei vijfde maand 1270 [cg i 1, 145] <Latijn {4.1.7} |
| meid* jong meisje 1488 [mnw] {4.1.4} |
| meid* dienstmeisje 1571 [wnt] |
| meier rentmeester 1240 [Bern.] <me Latijn |
| meier Bargoens: honderd gulden 1680 [moo] <Jiddisch {3.2/4.1.12} |
| meieren zaniken 1913 [Aanv wnt] |
| meikers vroegrijpe kers 1778 [wnt] {4.1.2} |
| meikever insect 1766 [hou i, 9, 210] |
| meineed valse eed 1240 [Bern.] <? {3.5} |
| meisje* vrouwelijk kind 1629 [wnt] {4.1.4} |
| mejuffrouw* titel voor meisje of ongehuwde vrouw 1621 [wnt verschieten] |
| mekkeren* het natuurlijke geluid van geiten maken 1783 [wnt] {3.1} |
| melaats aan lepra lijdend 1343-1344 [mnw] |
| melancholie zwartgalligheid 1240 [Bern.] <Frans |
| melange mengsel 1824 [wei] <Frans |
| melaniet granaatsoort 1847 [kku] <Duits |
| melasse suikerhoudende massa 1704 [West Indisch plakkaatboek 254] <Frans |
| melden* bekendmaken 1240 [Bern.] |
| mêlee strijdgewoel 1824 [wei] <Frans |
| melig* flauw 1721 [wnt] |
| melisme reeks tonen op één lettergreep 1824 [wei] <modern Latijn |
| melissavirus gevaarlijk computervirus 1999 [Sanders 2000] <Engels |
| melisse plant 1543 [mnw] <Frans |
| melk* vloeistof uit zoogklieren 1240 [Bern.] {4.1.6} |
| melkboer* iem. (oorspr. boer) die melk in het klein verkoopt 1659 [wnt] {4.1.13} |
| melken* van melk ontlasten 1300 [cg I4, 2781/2] |
| Melkertbaan gesubsidieerde baan voor iemand die moeilijk werk vindt 1995 [De Coster 1999] |
| melkmuil* onvolwassen jongeman 1567 [wnt] {3.1} |
| melkweg* sterrenstelsel 1634 [wnt wolk i] |
| melodie wijsje 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| melodrama toneelspel met muziek 1855 [wnt opgesmukt] <Frans {4.1.15} |
| meloen komkommerachtige vrucht 1477 [Teuth.] <Frans {4.1.2} |
| melomaan met hartstochtelijke liefde voor muziek 1847 [kku] <Frans |
| meltdown het smelten van de lading van een kernreactor 1984 [gvd] <Engels |
| membraan vlies 1604 [wnt uitsijpen] <Frans |
| memme joodse moeder 1974 [Beem, Uit Mokum en Mediene] <Jiddisch {3.2} |
| memo korte mededeling 1976 [gvd] {1.2.4} |
| memoires levensherinneringen 1824 [wei] <Frans |
| memorabel gedenkwaardig 1596 [Aanv wnt] <Frans |
| memorandum nota 1830 [wnt vertrouwelijk] <Latijn {1.2.4} |
| memoreren herinneren 1901 [kui] <Latijn |
| memorie geheugen 1290 [cg ii 1 En.Codex] <Frans |
| men* onbepaald voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| menagerie verzameling wilde dieren 1836 [wnt] <Frans |
[pagina 1012]
[p. 1012]
| mendelevium chemisch element 1955 [wnt transuraan] <modern Latijn |
| mendelisme erfelijkheidswetten 1929 [kwt] |
| meneer* aanspreektitel voor een man, aanvankelijk van hoge rang 1350 [mnw] |
| menen* bedoelen, denken 1265-1270 [cg Lut.K] |
| mene-tekel dreigende waarschuwing 1901 [kui] |
| mengelmoes* mengsel, allegaartje 1617 [wnt afkijken Suppl] |
| mengen* stoffen door elkaar brengen 1240 [Bern.] |
| menhir voorhistorische zuil 1909 [wp] <Frans |
| menie rode verfstof 1378 [mnw] <Latijn |
| menig* onbepaald voornaamwoord 901-1000 [wps] {4.2} |
| menigeen* onbepaald voornaamwoord 1285 [cg Rijmb.] {4.2} |
| menigte* grote hoeveelheid 1280 [cg i] {1.2.4} |
| mening* opinie 1283 [cg i 1, 722] |
| meningitis hersenvliesontsteking 1847 [kku] <modern Latijn |
| meniscus kraakbeenschijf in het kniegewricht 1886 [wnt vier i] <modern Latijn {3.2} |
| menist doopsgezinde 1621 [wnt] {4.1.8} |
| mennen dieren d.m.v. een leidsel besturen 1240 [Bern.] <Frans |
| mennoniet doopsgezinde 1578 [wnt verhaand] {4.1.8} |
| menopauze het ophouden van menstruatie 1938 [wnt atrophieeren Suppl] <Frans |
| menora liturgische kandelaar 1929 [De Vries, Joodsche riten en symbolen] <Hebreeuws {3.2} |
| mens* (m.) hoogst ontwikkelde wezen 1236 [cg i 1, 22] {1.2.3/4.1.3} |
| mens* (o.) minachtend voor een vrouw 1784-1785 [wnt] {1.2.3/4.1.4} |
| mensa studentenrestaurant 1910 [wnt tombe] <Latijn |
| mensaap* primaat 1914 [gvd] {1.2.1/4.1.3} |
| mensendieckgymnastiek kamergymnastiek 1948 [kwt] <Duits {3.2/4.1.18} |
| mens-erger-je-niet* bordspel 1925 [http:/users.pandora.be/vlaams.spellenarchief] {4.1.18} |
| mensjaar* politiek correcte benaming voor manjaar 1983 [R84] {3.1/4.1.7} |
| mensjewiek aanhanger van Russische politieke partij 1924 [gvd] <Russisch {3.2} |
| menstruatie maandstonden 1846 [wnt voetbad] <modern Latijn |
| menstrueren menstruatie hebben 1824 [wei] <Latijn |
| mentaal m.b.t. de geest 1620 [Aanv wnt] <Frans |
| menthol pepermuntolie 1914 [gvd] <Duits {3.2} |
| mentor leidsman 1824 [wei] |
| menu spijskaart 1865 [kvw] <Frans {1.2.3} |
| menu lijst keuzemogelijkheden van een computerprogramma 1984 [De Coster 1999] <Engels {1.2.3} |
| menuet dans 1750 [wnt] <Frans {4.1.15} |
| mep* klap 1787 [wnt] {3.1} |
| meppen* slaan 1912 [wnt trederik] {3.1} |
| merchandising marktonderzoek 1968 [kwt] <Engels |
| merci tussenwerpsel: bedankt 1847 [Aanv wnt] <Frans {4.3} |
| mercurius kwikzilver 1523 [wnt] <me Latijn |
| merel zangvogel 1240 [Bern.] <Latijn |
| meren* een schip vastleggen 1240 [Bern.] |
| merg* substantie in beenderen 1287 [cg NatBl] |
| mergel vettige aarde 1258 [hws] <me Latijn |
| meridiaan cirkel over aardoppervlak 1595 [wnt versieren] <Latijn |
| meridionaal zuidelijk 1669 [mey] <Frans |
| meringue gebakje 1912 [kku] <Frans {4.1.6} |
| merinos wollen stof 1843 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| merite verdienste 1650 [mey] <Frans |
| merk* teken 1323 [Verzameling van Stukken die betrekking hebben tot Overysselsch Regt] |
| merken* van een teken voorzien, gadeslaan, opletten 1240 [Bern.] |
| merrie* vrouwtjespaard 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| merseybeat rockmuziek die uit Liverpool kwam 1992 [De Coster 1992] <Engels {4.1.16} |
| mes* snijwerktuig 1240 [Bern.] |
| mesalliance huwelijk beneden de stand 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| mescal Mexicaanse sterkedrank 1886 [kku] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| mescaline drug 1961 [gvd] {4.1.6} |
| mesjogge Bargoens: gek 1903 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| Mesolithicum middensteentijd 1937 [Ter Laan, Beknopte Ned. Enc.] <modern Latijn |
| meson materiedeeltje 1956 [Picarta: titel van H.A. Tolhoek] |
| Mesozoïcum geologisch tijdperk 1930 [Delsman, Dierkunde 553-554] <modern Latijn |
| mess officiers- en onderofficierseetzaal 1835 [Teenstra, Landbouw in de kolonie Suriname ii:125] <Engels |
| Messias de Gezalfde 1291-1300 [cg Luiks Diat.] <Latijn |
| messidor oogstmaand 1824 [wei] <Frans {3.2} |
| messing geelkoper 1240 [Bern.] |
| mest* uitwerpselen 1240 [Bern.] |
[pagina 1013]
[p. 1013]
| mesten* vruchtbaar maken door bemesting 1240 [Bern.] {1.2.3} |
| mesten* vet maken (van varkens) 1240 [Bern.] {1.2.3} |
| mesties halfbloed 1596 [Linschoten 42] <Spaans {3.2} |
| met* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| meta halve rekening 1863 [kku] <Italiaans {3.2} |
| metaal groep elementen 1240 [Bern.] <Frans |
| metabletica leer der maatschappelijke veranderingen 1956 [wnt verandering] |
| metabolisch gedaantewisseling ondergaand 1872 [gvd] |
| metafoor overdrachtelijke uitdrukking 1786-1793 [wnt leenspreuk] <Frans |
| metafysica leer van het bovenzinnelijke 1663 [mey] <me Latijn |
| metal vorm van rockmuziek 1983 [De Coster 1992] <Engels {4.1.16} |
| metallurgie leer van de metaalbewerking 1770 [wnt wederomstuiten] <Frans |
| metamorf uit ander gesteente ontstaan 1933 [Bos, Geologie voor Natuurvrienden 29] |
| metamorfose gedaanteverwisseling 1745 [mey] <Frans {1.2.4} |
| metastase uitzaaiing 1721 [Aanv wnt] <Frans |
| meteen* bijwoord van tijd: dadelijk 1602 [wnt] {4.1.7} |
| meten* een maat bepalen 1240 [Bern.] |
| meteoor verschijnsel in dampkring 1778 [wnt] <Frans |
| meteorologie weerkunde 1824 [wei] <Frans |
| meter doopmoeder 1330 [mnw] <me Latijn {4.1.4} |
| meter 100 centimeter 1802 [wnt] <Frans {1.2.2/3.2} |
| metgezel* reisgenoot 1477 [Teuth.] |
| methaan gas 1886 [Aanv wnt] |
| methadon vervangingsmiddel van morfine 1984 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| methode vaste manier van handelen 1622 [wnt wijdloopig] <Frans |
| methodiek leer der te volgen methoden 1908 [wnt toxicoloog] <Duits |
| methodist aanhanger van bepaalde godsdienst 1738 [Picarta: titel van F. Spanhemius] <Engels {3.2/4.1.8} |
| metical munteenheid van Mozambique 1980 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Portugees {3.2/4.1.12} |
| metier vak 1777 [Van Donselaar Woordenaar 2, 1] <Frans |
| m'etje, emmetje maandstonden 1961 [gvd] <L {3.4} |
| metrage lengte in meters 1984 [gvd] <Frans {3.2} |
| metrisch op de versmaat betrekking hebbend 1816 [wnt wederkeering] <Latijn |
| metro ondergrondse 1929 [kwt] <Frans {4.1.10} |
| metromanie rijmwoede 1824 [wei] <Frans |
| metropoliet hoofd van kerkprovincie 1664 [wnt] <Latijn {4.1.8} |
| metropool wereldstad 1669 [mey] <Frans |
| metrum versmaat 1737 [wnt] <Latijn |
| metselaar iem. die metselen als beroep uitoefent 1343-1346 [mnw] {4.1.13} |
| metselen bouwen met mortel en stenen 1360 [mnw] |
| metten eerste deel van dagelijks breviergebed 1236 [cg i 1, 25] <me Latijn |
| metterdaad* bijwoord van modaliteit: werkelijk 1567 [wnt wijchgeren] |
| metworst* worst van gehakt varkensvlees 1477 [Teuth.] {4.1.6} |
| meubel stuk huisraad 1652 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| meug* trek 1421 [mnw] |
| meun* beenvis 1862 [wnt] |
| meuren* slapen 1978 [Salleveldt, Wrdb. Jan Soldaat] {3.1} |
| meuren* winden laten 1984 [gvd] {3.1/4.4} |
| meute troep, horde 1832 [wei] <Frans |
| mevrouw* aanspreektitel voor een vrouw 1431-1436 [mnw] |
| mezoeza aan deurpost bevestigd fragment van het ot 1899 [dbl] <Hebreeuws {3.2} |
| mezzanine tussenverdieping 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| mezzo bijwoord: half 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| mezzosopraan zangstem tussen sopraan en alt 1824 [wei] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| mi muzieknoot 1350 [mnw] |
| mi Chinees vermicellitype 1976 [gvd] <Chinees {3.2/4.1.6} |
| miauwen* het natuurlijke geluid van katten maken 1669 [wnt] {3.1} |
| mica glimmer 1778 [wnt] <Latijn |
| microbe zeer klein levend organisme 1888 [wnt] <Frans |
| microfoon geluidsversterker 1872 [Aanv wnt] <Engels {4.1.17} |
| micron 0,000001 m 1894 [Aanv wnt] |
| microprocessor geïntegreerde schakeling van een computer op één chip 1977 [R84] <Engels |
| microscoop optisch instrument 1744 [Baker, Het microscoop gemakkelyk gemaakt] |
| microtoom apparaat om dunne plakjes te snijden 1886 [kku] |
[pagina 1014]
[p. 1014]
| midasoren ezelsoren 1856-1859 [wnt oor] |
| middag* midden van de dag 1236 [cg i 1] {3.1/4.1.7} |
| middag* namiddag 1452-1494 [hws] {4.1.7} |
| middel* middelste deel, bv. van een lichaam 1102-1105 [Claes] {2.3} |
| middel* hulpmiddel 1573 [Plantijn] |
| middelbaar* gemiddeld 1354 [mnw] |
| Middeleeuwen* tijdperk tussen Oudheid en nieuwe tijd 1756 [wnt toneel i] |
| middelpunt centrum 1500 [hws] |
| middels voorzetsel 1914 [gvd] <Duits {3.2/4.2} |
| midden* punt op gelijke afstand van de uitersten 694 [Gysseling 1960] {2.3} |
| middenrif* tussenschot tussen borst- en buikholte 1485 [mnw rijf] |
| middernacht* twaalf uur 's nachts 1285 [cg Rijmb.] {3.1/4.1.7} |
| middle of the road pretentieloze muziek 1992 [De Coster 1992] <Engels {4.1.16} |
| midgetgolf miniatuurgolf 1954 [De Vooys] <Engels {4.1.18} |
| mie homoseksueel 1976 [gvd] |
| mier* insect 1240 [Bern.] |
| mieren* zaniken, zeuren 1898 [gvd] |
| miereneter* tandarm zoogdier 1761 [wnt vier] {4.1.3} |
| mierenneuker* pietluttig persoon 1984 [gvd] {3.1} |
| mierik lepelblad 1351 [mnw] |
| mies Bargoens: ongunstig 1916 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| mieter scheldwoord 1898 [gvd] |
| mieters tussenwerpsel: fijn 1898 [gvd] {1.2.1/4.3} |
| mietje homoseksueel 1882 [Aanv wnt] |
| miezemuizen* kniezen, tobben 1999 [gvd] {3.1} |
| miezerig* nietig 1784-1785 [wnt] |
| miezerig* regenachtig 1897 [wnt] |
| migraine schele hoofdpijn 1824 [wei] <Frans |
| migrant die naar een ander land verhuist 1956 [Aanv wnt] <Latijn |
| migratie het zich verplaatsen 1669 [mey] <Frans |
| migreren trekken 1650 [mey] <Latijn |
| mihoen rijstvermicelli 1984 [gvd] <Chinees {3.2/4.1.6} |
| mihrab nis in moskee die gebedsrichting aangeeft 1886 [kku] <Arabisch {3.2} |
| mij* persoonlijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {4.2} |
| mijden* ontwijken 1265-1270 [cg Lut.K] |
| mijl lengtemaat 1236 [cg i 1, 25] <Latijn |
| mijmeren* peinzen 1481 [mnw] |
| mijn* bezittelijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| mijn plaats waar kolen, ertsen opgegraven worden 1376-1400 [mnw] <Frans |
| mijn* afslag 1390-1407 [hws] |
| mijnheer* titel voor een man 1289 [cg I2, 1359] |
| mijt* spinachtige 1287 [cg NatBl] |
| mijt* muntje 1300 [mnw] {4.1.12} |
| mijt zorgvuldig opgestapelde hoop hooi of stro 1428 [mnw] <Latijn |
| mijter hoofddeksel 1240 [Bern.] <Frans |
| mik brood 1384-1428 [mnw] <Latijn {4.1.6} |
| mikado titel van Japanse keizer 1872 [gvd] <Japans {3.2} |
| mikado behendigheidsspel met houtjes 1984 [gvd] {4.1.18} |
| mikken* richten 1597 [wnt] |
| mikmak rommel 1823 [wnt] <Frans {3.1} |
| mild* zachtaardig 1240 [Bern.] |
| milicien dienstplichtige 1821 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| milieu omgeving 1888 [Aanv wnt] <Frans |
| militair m.b.t. het krijgswezen 1586 [wnt] <Frans |
| militant strijdlustig 1862 [Aanv wnt] <Frans |
| military bepaalde paardenwedstrijd 1936 [Wie Wat Waar 1937, 270] <Engels {4.1.18} |
| militie krijgsmacht gelicht uit de bevolking 1795 [wnt] <Frans {3.2/4.1.14} |
| miljard telwoord 1872 [wnt] <Frans {4.2} |
| miljoen telwoord 1510 [Kool] <Frans {4.2} |
| milkshake drank 1960 [Aanv wnt] <Engels {4.1.6} |
| mille telwoord 1824 [wei] <Frans {4.2} |
| millennium tijdperk van 1000 jaar 1886 [kku] <modern Latijn {4.1.7} |
| millenniumbaby eerste baby die in 2000 is geboren 1998 [Sanders 2000] <Engels |
| millenniumbug probleem dat computers het jaar 2000 niet kunnen verwerken 1997 [Sanders 2001] <Engels |
| milligram 0,001 gram 1816 [wnt dukaat] <Frans {3.2} |
| millimeter 0,001 meter 1802 [wnt] <Frans {3.2} |
| milreis vroegere Portugese en Braziliaanse munt 1847 [kku] <Portugees {3.2} |
| milt* orgaan 1287 [cg NatBl] |
| mime gebarenspel 1872 [gvd] <Frans {4.1.15} |
| mimicry camouflage 1895 [Aanv wnt] <Engels |
| mimiek kunst om door gebaren uitdrukkingen weer te geven 1838 [wnt] <Frans |
| mimosa plantengeslacht 1734 [HubWes] <modern Latijn |
| min* liefde 1100 [Willeram] |
[pagina 1015]
[p. 1015]
| min* gering 1236 [cg i 1, 22] |
| min* zoogster 1350 [mnw] {4.1.13} |
| minachten* geringschatten 1806 [wnt verachten] |
| minaret toren van een moskee 1698 [wnt] <Frans |
| minco minderwaardigheidscomplex 1984 [gvd] <L {3.4} |
| minder* kleiner 1287 [cg NatBl] |
| minderbroeder* franciscaan 1265-1270 [vmnw] {4.1.8} |
| minderjarig* nog niet mondig 1599 [Kil.] |
| mineraal bestanddeel van aardkorst 1596 [wnt turbith] <Frans |
| mineraalwater koolzuurhoudend water 1777 [wnt] {4.1.6} |
| minestrone dikke soep 1968 [wp voor de vrouw] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| mineur mijnenlegger 1578 [Schulten Tw. 9] <Frans {4.1.14} |
| mineur kleinetertstoonschaal 1872 [gvd] <Frans |
| mini korte kleding 1968 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| miniatuur kleine geschilderde illustratie 1612 [wnt verlichten i] <Frans |
| miniem zeer klein, gering 1890 [Aanv wnt] <Frans |
| minima mensen met een heel laag inkomen 1985 [De Coster 1999] |
| minimaal uiterst klein 1904 [wnt wet i] <Engels |
| minimum kleinste waarde 1805 [mey] <Latijn {1.2.4} |
| minister eerste staatsdienaar 1698 [wnt] <Frans |
| ministerie departement van bestuur 1767 [wnt voorspraak ii] <Frans |
| minister-president voorzitter van de ministerraad 1863 [wnt staatsman] {3.1} |
| mink kostbaar bont 1968 [kwt] <Engels |
| minkukel* dom persoon 1963 [Mondria, Bommelbibl.] {1.2.5/4.4} |
| minnekozen vrijen 1635 [wnt] |
| minnen* liefhebben 901-1000 [wps] |
| minoriteit minderheid 1650 [mey] <Frans |
| minst* kleinste 1100 [Willeram] |
| minstens bijwoord: op zijn minst 1850 [wnt minst] <Duits |
| minstreel troubadour 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| minuscuul zeer klein 1929 [kwt] <Frans |
| minuskel kleine letter 1867 [Alg. Ned. Enc.] <Latijn |
| minutieus zeer nauwkeurig 1858 [Aanv wnt] <Frans |
| minuut eerste beknopt schriftelijk ontwerp 1470 [mnw] <Latijn |
| minuut 60e deel van uur 1494 [mnw] <Frans {4.1.7} |
| minzaam beminnelijk 1348 [mnw] <Duits |
| Mioceen geologisch tijdperk 1881 [Aanv wnt] <Engels |
| mirabel een pruim 1854 [wnt] <Frans {4.1.2} |
| miraculeus wonderbaar 1578 [wnt] <Frans |
| mirakel wonder 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Frans |
| mirre welriekende gomhars 1100 [Willeram] <Latijn {2.5} |
| mis rooms-katholieke kerkdienst 1236 [cg i 1, 21] <Latijn |
| mis* niet raak 1451-1500 [mnw] |
| misantroop mensenhater 1697 [wnt] <Frans |
| misbaar* geschreeuw 1285 [cg Rijmb.] |
| misdaad* vergrijp 901-1000 [wps] |
| misdrijf* strafbaar feit 1626 [wnt] |
| miserabel ellendig 1514 [mnw] <Frans |
| misère ellende 1817 [Aanv wnt] <Frans |
| misericorde middeleeuwse dolk 1300 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| mishagen* niet aanstaan 1461 [mnw] |
| misjna verzameling joodse wetten 1824 [wei] <Hebreeuws {3.2} |
| miskennen* niet erkennen 1785 [wnt] |
| mismoedig* neerslachtig 1395 [mnw] |
| mispel vrucht 1240 [Bern.] <Frans {4.1.2} |
| mispunt stuk ongeluk 1874 [wnt] |
| miss juffrouw 1824 [wei] <Engels |
| missaal misboek 1392 [mnw] <me Latijn |
| misschien* bijwoord van modaliteit: wellicht 1236 [cg i 1, 23] |
| misselijk* onpasselijk 1611-1620 [wnt] |
| missen* niet treffen 1200 [cg ii 1 Servas] |
| missie zending 1766 [wnt] <Frans |
| missionaris rooms-katholieke zendeling 1777 [Chr. de Beet, Eerste Bonni-oorlog 234] <Frans {4.1.8} |
| missive brief 1467-1490 [hws] <Frans |
| mist* verdichting van waterdamp 1287 [cg NatBl] {4.1.1} |
| mistletoe maretak 1912 [kku] <Engels |
| mistral bepaalde wind in Zuid-Frankrijk 1847 [kku] <Provençaals {4.1.1} |
| mistroostig* neerslachtig 1410 [mnw] |
| mitella draagdoek 1832 [wei] <Latijn |
| mitigeren lenigen 1547 [hws] <Frans |
| mitrailleur snelvuurwapen 1894 [wnt] {4.1.14} |
| mits* onderschikkend voegwoord 1868 [wnt] {4.2} |
[pagina 1016]
[p. 1016]
| mitsgaders* nevenschikkend voegwoord 1299 [cg I4, 272] {4.2} |
| mixen mengen 1921 [Aanv wnt] <Engels |
| mixer mengtoestel voor in de keuken 1959 [Wonderbaarlijke cycloram voor de huisvrouw] <Engels {4.1.9} |
| mixture mengsel 1984 [gnn] <Engels |
| mixtuur vloeibaar artsenijmengsel 1598 [wnt arsenicum Suppl] <Latijn |
| mmm* tussenwerpsel: uitroep van verrukking 1984 [gvd] {4.3} |
| mobiel voorzien van eigen transportmiddelen 1830 [wnt] <Frans |
| mobiel(tje) mobiele telefoon 1994 [pc+ 6/10, 17, 11] <Engels {4.1.17} |
| mobiliseren troepen in het veld brengen 1847 [kku] <Frans |
| mobiliteit beweeglijkheid 1669 [mey] <Frans |
| mobilofoon radiotelefoon in vervoermiddelen 1956 [Aanv wnt] {4.1.17} |
| mocassin indianenschoen 1847 [kku] <Engels {4.1.9} |
| modaal model staand 1961 [gvd] <Frans |
| modder* mengsel van aarde en water 1287 [cg NatBl] |
| modderen* baggeren, van modder zuiveren 1346-1548 [mnw] |
| mode trend 1574 [Claes] <Frans |
| model voorbeeld 1573 [Plantijn] <Frans |
| modem toestel t.b.v. telefoonaansluitingen 1973 [Picarta: titel van Samson Automatiserings Service Centrum N.V.] <Engels {4.1.17} |
| moderamen dagelijks bestuur van een classis 1869 [Aanv wnt] <Latijn {4.1.8} |
| moderatie matiging 1443 [hws] <Frans |
| moderator geestelijk adviseur 1816 [wnt suspenderen] <Latijn |
| moderator leider van gesprek of nieuwsgroep 1992 [R99] <Engels |
| modern tot de nieuwere tijd behorend 1617 [wnt] <Frans |
| moderniseren modern maken 1816 [wnt tweede] <Frans |
| modernisme avant-garde beweging 1914 [gvd] <Frans |
| modieus volgens de mode 1717 [wnt mode] {3.3} |
| modificatie detailverandering 1502 [wnt verklaarzen] <Frans |
| modificeren wijzigen 1601-1625 [wnt proefjaar] <Latijn |
| modinette modenaaister 1956 [Aanv wnt] {3.3/4.1.13/5} |
| modulatie stembuiging 1669 [mey] <Frans |
| moduleren voordragen 1669 [mey] <Frans |
| modus wijze, manier 1649 [wnt wijze i] <Latijn |
| moe* vermoeid 1100 [Willeram] |
| moed* flinkheid 1351-1400 [mnw] {1.2.3} |
| moëddzin oproeper tot gebed 1847 [kku] <Turks {3.2} |
| moeder* vrouw met kinderen 901-1000 [wps] {1.2.4/4.1.4} |
| moederkoek* nageboorte 1770 [wnt vruchtbeginsel] |
| Moedermaagd* de maagd Maria 1438 [mnw] {3.1} |
| moedernaakt* geheel naakt 1290 [cg ii 1 En.Codex] {4.4} |
| moederneuker* scheldwoord 1989 [Heestermans, Luilebol] {3.1} |
| moedervlek* huidvlek waarmee men geboren is 1761 [hou i, 1, 305] |
| moederzielalleen helemaal alleen 1793-1796 [wnt] <Duits {4.4} |
| moedjahedien islamitische vrijheidsstrijders 1992 [gvd] <Arabisch {3.2} |
| moedwil* boze opzet 1300-1393 [mnw] {3.1} |
| moeflon herkauwer 1857 [Aanv wnt] <Frans {4.1.3} |
| moefti islamitisch rechtsgeleerde 1863 [kku] <Arabisch {3.2} |
| moei* tante 1240 [Bern.] {4.1.4} |
| moeilijk* aanleiding gevend tot moeite 1287 [cg NatBl] |
| moeite* last 1276-1300 [mnw] |
| moeizaam met grote moeite 1806 [wnt] <Duits |
| moer* veen 771-814 [Claes] {2.3} |
| moer* bezinksel 1599 [Kil.] |
| moer* bevestiging voor schroef 1811 [wnt] {1.2.4} |
| moeras drassig land 1599 [Kil.] <Frans |
| moerbei vrucht 1351-1400 [mnw] {4.1.2} |
| moeren* kapot maken 1872 [gvd] |
| moeren* morrelen 1907 [wnt moeren iii] |
| moerhaas* wijfjeshaas 1642 [wnt moer i] |
| moes* brij 901-1000 [wps] |
| moesson periodieke wind, jaargetijde waarin deze wind waait 1646 [wnt] <Portugees {3.2/4.1.1} |
| moet* vlek 1678 [wnt] |
| moeten* verplicht zijn, behoren 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| moezjiek boer 1863 [kku] <Russisch {3.2} |
| mof losse mouw 1451-1500 [mnw] |
| mof Duitser 1581 [wnt] <Duits |
| moffel oven 1789 [wnt] <Duits of Frans |
| mogelijk* kunnende gebeuren 1240 [Bern.] |
[pagina 1017]
[p. 1017]
| mogen* vrijheid hebben te, vermogen 1200 [cg ii 1 Servas] |
| mogendheid* natie 1526 [wnt] |
| mohair weefsel van angorawol 1881 [wnt] <Engels {4.1.9} |
| mohammedaan volgeling van Mohammed 1617 [wnt] |
| moiré gevlamd 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| mok* kroes 1611-1620 [wnt] |
| moker* breekhamer 1657 [wnt] |
| mokka beste kwaliteit koffie 1606 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| mokkel* dik kind, mollige vrouw 1721 [wnt mokkel ii] {3.1} |
| mokken* pruilen 1599 [wnt] {3.1} |
| mokum stad 1769 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| mol* insectenetend zoogdier 1270 [cg i 1, 170] {4.1.3} |
| mol verlagingsteken in muziekschrift 1685 [Toll.] <Frans |
| mol spion in een organisatie 1974 [De Coster 1999] <Engels |
| molaar maalkies 1901 [kui] <Latijn |
| molecule kleinste deel met alle chemische eigenschappen 1847 [kku] <Frans |
| molen werktuig tot fijnmalen van m.n. graan 1112 [Claes] <Latijn {2.3} |
| molenaar exploitant van een molen 1266-1267 [cg i] <me Latijn {1.2.4/4.1.13} |
| molestatie overlast 1451 [mnw] <Frans |
| molesteren overlast aandoen 1351 [mnw] <Frans |
| molière lage schoen 1898 [gvd] {1.4/3.3/4.1.9} |
| molla islamitisch schriftgeleerde 1824 [wei] <Turks {3.2} |
| mollen doden 1706 [wnt] <Romani {3.2/4.4} |
| mollig* zacht, rond 1678 [wnt] |
| mollusk weekdier 1865 [kvw] <Frans |
| molm* stof van vergaan hout e.d. 1401-1500 [mnw] {3.1} |
| moloch afgod waaraan alles opgeofferd moet worden 1646 [wnt vogel] <Latijn |
| molotovcocktail bom bestaande uit fles benzine met lont 1953 [Huizinga] <Duits {3.2/4.1.14} |
| molto veel 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| molton dik weefsel 1824 [Sanders 1995] <Frans {4.1.9} |
| molybdeen chemisch element 1868 [wnt waterlood] <Frans |
| mom masker 1477 [Teuth.] <Frans |
| mombakkes (bizar) masker 1649 [wnt] |
| moment ogenblik 1485 [mnw] <Frans |
| mompelen* binnensmonds spreken 1477 [Teuth.] {3.1} |
| monade eenheid 1591 [Kool] <Frans |
| monarch alleenheerser 1605-1616 [wnt] <Latijn |
| monarchie keizerrijk, koninkrijk 1657 [wnt] <Frans |
| monastiek m.b.t. kloosterleven 1563 [Aanv wnt] <Frans |
| mond* holte achter de lippen 698-699 [Claes] {2.3} |
| mondain werelds 1824 [wei] <Frans |
| monddood niet in staat te spreken 1946 [wnt aftoffelen Suppl] <Duits {3.2} |
| mondiaal wereld- 1929 [Aanv wnt] <Frans |
| mondig* niet meer onder voogd, zelfstandig kunnende beslissen 1276 [cg i 1, 301] |
| mondvoorraad proviand 1872 [wnt vrede] <Duits |
| monetair m.b.t. het geld 1921 [Aanv wnt] <Frans |
| monetarisme mening dat de economie het best wordt beheerst door regulering van de geldhoeveelheid 1979 [Wijnands&Ost] |
| money geld 1623 [wnt moni] <Engels {3.2} |
| monisme stelsel waarbij regering en volksvertegenwoordiging één macht vormen 1860 [wnt web] <modern Latijn |
| monitor beeldscherm 1961 [wnt trien] <Engels {1.3} |
| monitoring controle tijdens technisch proces 1984 [gvd] <Engels |
| monkelen* meesmuilen 1599 [Kil.] {3.1} |
| monnik kloosterling 890 [Claes] <Latijn {2.3/4.1.8} |
| monnikenwerk moeitevolle arbeid die niets oplevert 1539 [Sartorius, Centuria Syntaxeon 6] |
| monochroom eenkleurig 1832 [wei] <Latijn |
| monocle oogglas 1879 [Aanv wnt] <Frans |
| monoftong enkele klinker 1950 [gvd] |
| monogaam enkelvoudig huwend (van mens) of samenlevend (van dier) 1912 [Aanv wnt] <Frans |
| monogram figuur van dooreengevlochten (begin)letters 1669 [mey] <Frans |
| monokini bikini zonder bovenstuk 1964 [Aanv wnt] <Engels |
| monoliet bouwdeel uit één stuk steen 1847 [kku] <Frans |
| monoloog alleenspraak 1872 [gvd] <Frans |
| monomanie op één punt toegespitste waanzin 1847 [kku] <Frans |
| monopolie alleenrecht tot verkoop 1698 [wnt] <Latijn |
[pagina 1018]
[p. 1018]
| monopoliseren tot een monopolie maken 1865 [kvw] <Frans |
| monopoly gezelschapsspel 1977 [Larousse Enc.] <Engels {4.1.18} |
| monotheïsme geloof in één god 1832 [wei] <Duits |
| monotoon eentonig 1824 [wei] <Frans |
| monseigneur titel van hoge geestelijken 1832 [wei] <Frans |
| monsieur aanspreektitel voor een man, aanvankelijk van hoge rang 1612 [wnt] <Frans |
| monster gedrocht 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| monster proefstuk 1337 [mnw] <Frans |
| monsteren keuren 1376-1400 [mnw] |
| monstrans vaatwerk voor de hostie 1557 [wnt] <me Latijn |
| monstruositeit gedrochtelijkheid 1872 [gvd] <Frans |
| montage het monteren 1908 [wnt dicht ii] <Frans |
| monter opgewekt 1599 [Kil.] <Duits |
| monteren in elkaar zetten 1608 [Van Meteren, Commentarien 28.152] <Frans |
| montessorionderwijs een onderwijsmethode 1924 [gvd] |
| monteur vakman die machines herstelt 1865 [kvw] <Frans {4.1.13} |
| montuur inlijsting van een bril 1913 [wnt] <Frans |
| montycoat overjas 1955 [Stoop] {4.1.14} |
| monument gedenkteken 1665 [wnt] <Frans of Latijn |
| mooi fraai, bevallig 1350 [mnw] <? {1.2.5/1.3/3.5} |
| moonboots kunststof laarzen met extra isolatie van celstof 1984 [gnn] <Engels {4.1.9} |
| moor* modder 1259 [mnw] |
| moord* doodslag met voorbedachten rade 1260-1280 [cg ii 1 Nibel.] |
| moordenaar die een moord begaat 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {1.2.5} |
| moordkerel prima kerel 1996 [Vd Sijs 1996] <Duits {3.2} |
| moordwapen* instrument om mee te doden 1246 [Slicher] {2.4/3.1} |
| moorkop gebakje 1937 [wnt appel Suppl] {4.1.6} |
| moos Bargoens: geld 1844 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| moot* schijf 1665 [wnt] |
| mop* grap 1895 [wnt] |
| mop dekzwabber 1992 [gvd] <Engels |
| moped bromfiets 1984 [gvd] <Duits of Zweeds {3.2/4.1.10} |
| mopperen* brommen 1853-1857 [De Jager, Frequentatieven] {1.4/3.1} |
| mops* hondensoort 1778 [wnt steen] {4.1.3} |
| moraal heersende zeden, zedenleer 1528 [Mak] <Frans |
| moraliseren zedenpreken 1481 [mnw] <Frans |
| moratorium uitstel (van betaling) 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| morbide ziekelijk 1847 [kku] <Frans |
| mordent verkorte triller (in de muziek) 1795 [Muzijkaal Kunstwrdb.] <Italiaans {3.2} |
| mordicus bijwoord: onverzettelijk 1941 [wnt trawantelen] <Latijn |
| moreel zedelijk 1889 [wnt] |
| morel kers 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] <Italiaans {3.2/4.1.2} |
| morendo bijwoord: wegstervend 1832 [wei] <Italiaans {3.2} |
| morene bergpuin op rand van gletsjer 1872 [gvd] <Frans |
| mores zeden 1660 [wnt] <Latijn |
| morfeem betekeniseenheid 1934 [Aanv wnt] |
| morfine bedwelmend middel 1843 [Witsen Geysbeek (opium)] <Duits {4.1.6} |
| morfologie vormleer 1832 [wei] <Duits |
| morgen* ochtend 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| morgen* landmaat 1130-1161 [Slicher] {2.4} |
| morgen* de dag na vandaag 1240 [Bern.] |
| morgenland het Oosten 1729 [wnt] <Duits |
| mormel lelijk schepsel of voorwerp 1896 [wnt mormeldier] |
| mormeldier knaagdier 1542 [Claes Tw. 12] <Duits {4.1.3} |
| mormoon lid van een godsdienstsekte 1856 [Picarta: titel van M. Busch] <Engels {4.1.8} |
| morrelen* peuteren 1709 [wnt] {3.1} |
| morren* brommen, zich beklagen 1300 [mnw] {3.1} |
| morsdood ineens dood 1598 [wnt] <Nederduits {3.2/4.4} |
| morse alfabet voor telegrafisch seinen 1899 [dbl] <Engels {4.1.17} |
| morsebel* onzindelijke vrouw 1600 [wnt] |
| morsen* knoeien 1615 [wnt] |
| mortaliteit sterftecijfer 1650 [mey] <Frans |
| mortel metselspecie 1240 [Bern.] <Latijn {3.2} |
| mortier vuurmond met zeer korte loop 1488 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| mortuarium rouwcentrum 1955 [Aanv wnt] <modern Latijn {3.2} |
| mos* plantjes 1091-1100 [Rey] {2.2} |
| mos gewoonte 1847 [kku] <Latijn |
| moskee islamitisch bedehuis 1542 [wnt] <Frans |
| moslim aanhanger van de islam 1824 [wei] <Arabisch {3.2} |
[pagina 1019]
[p. 1019]
| mossel weekdier 1253 [cg ii 1 Gezondh.] <Frans |
| mosso bewogen 1827 [Weikert, Verklaring der meest gebruikelijke muzijkale kunstwoorden] <Italiaans {3.2} |
| most nog niet gegist druivensap 1100 [Willeram] <Latijn {2.5} |
| mosterd kruiderij van gemalen mosterdzaad 1240 [Bern.] <Frans {4.1.6} |
| mot* insect 1240 [Bern.] |
| mot* Bargoens: ruzie 1906 [Köster Henke] |
| motel logeergelegenheid voor automobilisten 1954 [Aanv wnt] <Engels |
| motet vocale compositie 1300 [mnw] <Frans |
| motie uitspraak in een vergadering 1817 [wnt] <Engels of Frans |
| motief beweegreden 1351-1400 [mnw] <Frans |
| motief onderwerp van kunstwerk of muziek 1667 [wnt] <Frans |
| motiveren staven 1824 [wei] <Frans |
| motor machine die beweegkracht levert, stuwende kracht 1892 [wnt dynamometer] <Latijn {4.1.10} |
| motorboot vaartuig dat wordt voortbewogen door een motor 1914 [gvd] {4.1.11} |
| motorfiets tweewielig motorvoertuig 1902 [wnt automobiel] <? {3.5/4.1.10} |
| motoriek beweeglijkheid in gedrag 1954 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| motoriseren van motoren voorzien 1942 [Aanv wnt] <Frans |
| motorrijtuig officiële benaming voor auto's en motorfietsen 1905 [wnt motor] {4.1.10} |
| motregen* fijne regen 1658 [wnt] {4.1.1} |
| motto zinspreuk 1788 [wnt verzuimen] <Italiaans {3.2} |
| mountainbike terreinfiets 1989 [De Coster 1999] <Engels {4.1.10} |
| moussaka gerecht van gehakt, tomatensaus en aubergines 1992 [gvd] <modern Grieks {3.2/4.1.6} |
| mousse gerecht van stijfgeklopte room 1929 [kwt] <Frans {4.1.6} |
| mousseline los geweven stof 1792 [Sanders 1995] <Frans {4.1.9} |
| mousseren schuimen 1824 [wei] <Frans |
| mout* ontkiemd graan voor bier 1125 [mnw] {2.4/4.1.2} |
| mouw* armbekleedsel 1240 [Bern.] |
| moven weg wezen 1984 [gvd] <Engels |
| moveren tot iets bewegen 1370-1378 [mnw] <Latijn |
| moyenne gemiddelde 1952 [kwt] <Frans {3.2} |
| mozaïek inlegwerk 1679 [wnt] <Frans |
| mozetta bisschopsmantel 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| mozzarella zachte Italiaanse kaas 1976 [Complete kookboek voor de goede keuken] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| mud inhoudsmaat 1101-1200 [Tavernier] <Latijn {2.4} |
| mudvol* stampvol 1940 [wnt stampvol] {4.4} |
| muf* onfris 1562 [Naembouck] |
| muffin rond cakeje 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.6} |
| mug* insect 1240 [Bern.] {3.1} |
| muggenziften* haarkloven 1630 [wnt verkeeren i] |
| muil paardachtige 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.3} |
| muil* bek 1287 [cg NatBl] |
| muil pantoffel 1588 [Kil.] <Latijn {4.1.9} |
| muildier paardachtige 1542 [Claes Tw. 12] {4.1.3} |
| muilpeer klap in het gezicht 1530 [mnw] |
| muis* knaagdier 1240 [Bern.] {4.1.3} |
| muis* deel van de hand 1477 [mnw] |
| muis* computer-randapparaat 1984 [hcc nieuwsbrief dec. 12, 27] {3.1} |
| muisarm* aandoening door het gebruik van een computermuis 1994 [Sanders 2001] {3.1} |
| muisjes* gesuikerde anijszaadjes 1872 [gvd] {1.2.5} |
| muiten oproer maken 1358 [mnw] |
| muiterij oproer 1350 [mnw] |
| muizen* muizen vangen 1287 [cg NatBl] |
| muizenis zwarigheid waarvan men het hoofd vol heeft 1588 [Claes] |
| mul* fijne aarde 1287 [cg NatBl] |
| mulat kind van neger en blanke 1602 [wnt] <Spaans of Portugees {3.2} |
| mulder molenaar 1287-1288 [cg i Oudenaarde] <Latijn {1.2.4/4.1.13} |
| multicultureel samengesteld uit verschillende culturen 1984 [gvd] <Engels |
| multimedia techniek waarin beeld, geluid en tekst zijn geïntegreerd 1990 [De Coster 1999] <Engels |
| multipel veelvoudig 1895 [Broeckaert] <Frans |
| multiple sclerose verlammingsziekte 1976 [wp] <Engels {4.4} |
| multiplex plaatmateriaal uit meerdere lagen 1924 [gvd] <modern Latijn {3.2} |
| multiplex groot bioscoopcomplex 1994 [De Coster 1999] <Engels |
| mum ogenblik 1940 [Aanv wnt] {1.2.4} |
| mummelen* onduidelijk spreken 1484 [mnw] {3.1} |
| mummie gebalsemd lijk 1567 [Junius 122a] <Frans |
[pagina 1020]
[p. 1020]
| mummificatie het tot mummie maken 1847 [kku] <Frans |
| munitie schietvoorraad 1551 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| munster domkerk 1153 [Künzel] <Latijn {2.3/3.2} |
| munt plantengeslacht 1240 [Bern.] <Latijn {1.2.3} |
| munt geldstuk 1240-1260 [cg i 1, 69] <Latijn {1.2.3/4.1.12} |
| munten* doelen op 1504 [mnw] |
| muntjak herkauwer 1914 [gvd] <modern Latijn {4.1.3} |
| muon elementair deeltje in kosmische stralen 1976 [wp] |
| Murks, Moerks straattaal waarbij de Marokkaanse of Turkse manier van spreken wordt nagebootst 1999 [Sanders 2000] |
| murmelen binnensmonds zeggen 1542 [Claes Tw. 12] <Latijn |
| murw* zacht 1240 [Bern.] |
| mus zangvogel 901-1000 [wps] <Latijn {2.5} |
| museaal m.b.t. musea 1921-1922 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| museum tentoonstellingsgebouw 1770 [wnt vergruizen] <Latijn {3.2} |
| musical zangspel 1961 [Aanv wnt] <Engels {4.1.15} |
| musiceren muziek maken 1644 [wnt] <Frans |
| musicus toonkunstenaar 1635 [wnt] <Latijn |
| muskaat specerij 1253 [cg ii 1, 346] <Frans {4.1.6} |
| muskaatwijn zoete wijnsoort 1714 [wnt muskaat i] {4.1.6} |
| muskadel zoete wijnsoort 1253 [cg ii 1 Gezondh.] <Frans {4.1.6} |
| musket ouderwets geweer 1584 [De Bruijn Tw. 10] <Frans {4.1.14} |
| musketon ouderwets wapen, zwaarder dan musket 1667 [wnt musket] <Frans {4.1.14} |
| muskiet insect 1630 [Van Donselaar Tw. 8] <Spaans of Portugees {3.2} |
| muskus sterk riekende stof van mannelijke muskusdieren 1620 [De Jonge iv, 241] <Latijn |
| müsli rauwkostgerecht 1968 [wp voor de vrouw] <Duits {3.2/4.1.6} |
| must iets dat absoluut moet 1959 [R75] <Engels |
| mustang paardachtige 1863 [kku] <Engels {4.1.3} |
| mutageen veranderlijk 1984 [gvd] <Engels |
| mutant door mutatie ontstaan individu 1918 [wnt afsplitsen] <Latijn |
| mutatie verandering 1523 [hws] <Frans |
| muteren veranderen 1451-1500 [mnw] <Latijn |
| mutilatie verminking 1650 [mey] <Frans |
| mutileren verminken 1650 [mey] <Frans |
| muts hoofddeksel 1373 [mnw] <me Latijn {4.1.9} |
| mutsje oude vochtmaat 1573 [wnt] <? {3.5} |
| mutualiteit wederkerigheid 1865 [kvw] <Frans |
| mutueel over en weer 1542 [Aanv wnt] <Frans |
| muur metselwerk 901-1000 [wps] <Latijn {2.5/3.2} |
| muur* plant 1350 [Vandewiele en Braekman] |
| muurschildering voorstelling op muren 1873 [wnt muur i] |
| muzak achtergrondmuziek 1981 [Picarta: titel van F. Celis] <Engels {4.1.16} |
| muze zanggodin 1565 [wnt] <Latijn |
| muzelman moslim 1622 [wnt] <Frans |
| muziek toonkunst 1240 [Bern.] <Frans |
| muzikant muziekbeoefenaar 1669 [Claes] <Frans |
| mwah* tussenwerpsel: uiting van aarzeling 1994 [nhl-krant 9/3/94] {1.2.1/4.3} |
| mycelium zwamvlok 1868 [wnt vrucht i] <modern Latijn |
| myoom gezwel van spierweefsel 1948 [kwt] |
| myriade telwoord: tienduizendtal 1825 [wnt] <Frans {4.2} |
| mysterie geheim 1639 [wnt] <Latijn |
| mysterieus geheimzinnig 1659-1673 [wnt] <Frans |
| mystiek geheimzinnig 1780-1781 [wnt] <Frans |
| mystificatie bedriegerij 1868-1872 [wnt] <Frans |
| mythe wereldbeschouwelijke overlevering, fabel 1804-1808 [wnt] <Latijn |
| mythologie geheel van de mythen van een volk 1777 [mey] <Frans |
| mytylschool school voor lichamelijk gebrekkige kinderen 1961 [gvd] |
| myxomatose virusziekte van konijnen 1967 [wp in kleuren] |
| na* voorzetsel 1200 [cg ii 1 Servas] {4.2} |
| naad* voeg 1277 [cg i Brugge] |
| naaf* middenstuk van wiel waardoor de as gaat 1477 [mnw] |
| naaien* met naald en draad maken 1240 [Bern.] |
| naaien* geslachtsgemeenschap hebben 1485 [mnw] {4.4} |
| naaimachine werktuig voor machinaal naaien 1868 [wnt uitrusting ii] {4.1.9} |
| naakt* bloot 1236 [cg i 1, 27] |
| naald* dunne stift om te naaien 1156 [Claes] {2.3} |
[pagina 1021]
[p. 1021]
| naam* woord waarmee iem. of iets wordt aangeduid 1236 [cg i 1, 24] |
| naamval* elk der buigingsvormen van een naamwoord 1706 [Moonen, Nederduitsche spraekkunst] |
| naar* akelig 901-1000 [Künzel] {2.3} |
| naar* voorzetsel 1240 [Bern.] {4.2} |
| naardien* onderschikkend voegwoord 1646 [wnt] {4.2} |
| naargeestig* somber 1762 [wnt verfrisschen] |
| naarstig* ijverig 1350 [mnw] {1.2.4} |
| naast* bijwoord van plaats 1285 [cg Rijmb.] |
| naast* voorzetsel 1285 [cg Rijmb.] {4.2} |
| naasten* in bezit nemen 1351-1400 [mnw] |
| naastenliefde liefde tot de medemens 1903 [wnt naast] <Duits |
| nabauwen* spottend napraten 1647 [wnt] {3.1} |
| nabij* bijwoord van plaats 1357 [mnw] |
| nabij* voorzetsel 1460 [mnw] {4.2} |
| nabootsen nadoen 1617 [wnt] |
| nabuur* buurman 1331 [Stadb. Zwolle i] |
| nachleben het voortleven in de herinnering 1999 [gvd] <Duits {3.2} |
| nacht* de tijd als de zon onder is 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| nachtbraken* de nacht doorwerken, de nacht met uitgaan doorbrengen 1599 [Kil.] |
| nachtegaal* zangvogel 1240 [Bern.] {3.1} |
| nachtmerrie* angstige droom 1484 [mnw] |
| nachtschade* bijzonder giftige plant 1351 [mnw] |
| nada tussenwerpsel: niets 1989 [De Coster 1999] <Spaans {3.2/4.3} |
| nadat* onderschikkend voegwoord 1287 [cg NatBl] {4.2} |
| nadeel* schade 1578 [wnt] |
| nadruk klemtoon 1672 [Hexham-Manly, Het Groot Woorden-Boek] <Duits |
| nafta petroleum 1778 [wnt] <Latijn |
| nagel* spijker 1240 [Bern.] |
| nagel* hoorn op laatste voet- en handkootjes 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| naïef argeloos, onnozel 1698 [wnt] <Frans |
| naijver jaloezie 1635 [wnt] |
| naira munteenheid van Nigeria 1991 [2000 Standard Catalog of World Coins] {4.1.12} |
| naken* naderen 1240 [Bern.] |
| nalatenschap erfenisboedel 1683 [wnt] <Duits |
| namelijk* bijwoord van modaliteit: met name 1236 [cg i 1, 25] |
| namens voorzetsel 1829 [H. Martin, Beredeneerd Nederduitsch Wrdb.] <Duits {4.2} |
| nandoe loopvogel 1863 [kku] <Spaans {3.2} |
| nap* beker 1100 [Willeram] |
| napalm vulling van brandbom 1951 [Aanv wnt] <Engels {4.1.14} |
| nappa nappaleer 1943 [Sanders 1995] <Engels |
| nar zot 1432-1468 [mnw] <Duits |
| narcis sierplant 1553 [Claes] <Latijn |
| narcisme liefde voor zichzelf 1933 [Aanv wnt] <Duits |
| narcose verdoving 1898 [gvd] <Frans {1.2.4} |
| narcoticum bedwelmend middel 1624 [wnt vomitorium] <me Latijn |
| nardus plant 1530 [wnt] <Latijn |
| narwal walvisachtige 1660 [Schierbeek, Schouwburg der dieren 98] <Deens of Noors {1.3/3.2/4.1.3} |
| nasaal neus- 1832 [wei] <Frans |
| nasi gekookte rijst 1827 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië, 40a] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| nasi rames rijstgerecht 1992 [gvd] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| naslagwerk boek om dingen in op te zoeken 1846 [wnt werk] <Duits |
| nat* vloeibaar, vochtig 901-1000 [wps] |
| natie volk 1408 [mnw] <Frans |
| nationaal volks-, staats- 1619 [wnt] <Frans |
| nationaliteit het behoren tot een bepaalde natie 1829 [H. Martin, Beredeneerd Nederduitsch Wrdb.] <Frans |
| natrium chemisch element 1846 [wnt wonderzout] <modern Latijn |
| naturaliseren opnemen als staatsburger 1597 [wnt] <Frans |
| naturalisme letterkundige stroming 1884 [wnt winkel i] <Frans |
| naturel natuurlijk 1580 [wnt] <Frans |
| natuur aangeboren neiging 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <Frans of Latijn |
| natuur landschap 1697 [wnt] |
| nautisch scheepvaart- 1824 [wei] <Latijn |
| nauw* niet wijd 1285 [cg Rijmb.] |
| nauwelijks* bijwoord van hoeveelheid: amper 1512 [mnw] {3.1} |
| navel* lidteken van navelstreng 1240 [Bern.] {3.1} |
| navenant bijwoord van modaliteit: overeenkomstig 1514 [mnw] |
| navigatie scheepvaart 1549 [wnt] <Frans |
| navigeren een schip vakkundig besturen 1613 [wnt] <Frans |
| navrant hartverscheurend 1847 [kku] <Frans |
| nazaat* nakomeling 1425-1430 [mnw] {4.1.4} |
| nazi nationaal-socialist 1930 [Toll.] <Duits |
| nebbisj tussenwerpsel: uitroep van medelijden 1950 [gvd] <Jiddisch {3.2/4.3} |
[pagina 1022]
[p. 1022]
| nebulium chemisch element waarnaar vergeefs werd gezocht 1924 [gvd] <modern Latijn |
| necessaire reisetui 1650 [mey] <Frans |
| necrofiel seksuele begeerte naar lijken hebbend 1984 [gvd] |
| necrologie lijkrede 1824 [wei] <Frans of Latijn |
| necrose weefselversterving 1904-1905 [wnt long: necrosebacillen] <Frans |
| nectar godendrank 1579 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| nectarine soort van perzik 1800 [wnt voorleden i] <Engels {4.1.2} |
| neder, neer* bijwoord van richting: naar beneden 901-1000 [wps] |
| nederig ootmoedig 1562 [wnt] <Duits |
| nederlaag het overwonnen worden 1425 [mnw] <Duits |
| nederpop Nederlandse popmuziek 1970 [Recht voor raap] {4.1.16} |
| Nederturks Nederlands gemengd met Turks 1994 [Sanders 2000] {4.4} |
| nederwiet in Nederland geteelde marihuana 1986 [koe] {4.1.6} |
| nee* tussenwerpsel: uitroep ter ontkenning 1350 [mnw] {4.3} |
| neef* zoon van broer, zus, oom of tante 1240 [Bern.] {4.1.4} |
| neen* tussenwerpsel: uitroep ter ontkenning 1237 [cg i Gent] {4.3} |
| neerslachtig* bedroefd 1346 [mnw] |
| neet* luizenei 1240 [Bern.] |
| neffens* voorzetsel 1287 [cg NatBl] {4.2} |
| negatie ontkenning 1824 [wei] <Frans |
| negatief ontkennend 1480 [hws] <Frans |
| negatief lichtbeeld waarin licht en donker omgedraaid zijn 1855 [wnt positief iv] <Engels {4.1.17} |
| negen* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| negenoog* kaakloze vis 1477 [Teuth.] {3.1} |
| negentien* telwoord 1240-1260 [cg i Gent] {4.2} |
| negentig* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| neger zwarte 1644 [Van Donselaar Woordenaar 1, 1] <Spaans of Portugees {3.2} |
| negeren doen of iets of iem. niet bestaat 1864 [wnt] <Latijn |
| negerzoen met geklopt eiwit gevuld koekje, overtrokken met chocolade 1950 [gvd] {4.1.6} |
| negligé ochtendkleding 1784-1785 [wnt] <Frans |
| negligeren verzuimen 1650 [mey] <Frans |
| negorij gehucht 1888 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| negotie handel 1520 [hws] <Latijn |
| negotiëren onderhandelen 1627 [wnt negotie] <Frans |
| negroïde met negerkenmerken 1929 [kwt] |
| negrospirituals geestelijke liederen van Amerikaanse negers 1950 [gvd] <Engels {4.1.16} |
| negus Ethiopische keizerstitel 1832 [wei] <Amhaars |
| neigen* buigen 901-1000 [wps] |
| nek* achterste deel van hals 1350 [mnw] |
| nekken* doden, de genadeslag geven 1560 [wnt] |
| nel troef 1829 [H. Martin, Beredeneerd Nederduitsch Wrdb.] <Frans {4.1.18} |
| nelson worstelgreep 1968 [kwt] <Engels |
| nemen* grijpen, gebruiken 901-1000 [wps] |
| neodymium chemisch element 1912 [kku] <modern Latijn |
| neofiet nieuwbekeerde 1819 [Aanv wnt] <Latijn |
| Neolithicum geologische periode 1925 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| neologisme nieuw gevormd woord 1813 [Agron en Landré, Nederduitsch-Fransch, iv] <Frans {3.2} |
| neomalthusianisme streven naar beperking van het kindertal 1912 [kku] |
| neomist pasgewijde priester 1838 [Aanv wnt] |
| neon chemisch element 1901 [kui] <modern Latijn |
| neonazi aanhanger van modern nationaal-socialisme 1979 [Wijnands&Ost] <Duits {3.2} |
| neoplasma gezwel 1948 [kwt] |
| Neozoïcum geologische periode 1933 [Reinders, Leerboek der Plantkunde, ii, 126] <modern Latijn |
| nep Bargoens: bedrog 1927 [moo] <Duits |
| nepotisme begunstiging van familieleden met baantjes en goederen 1659-1673 [wnt] <Frans |
| neptunium chemisch element 1947 [Holleman, Leerboek der organische chemie 510] <modern Latijn |
| nerd onhandige, saaie jongen 1994 [De Coster 1999] <Engels |
| nerf* oneffenheid in leer 1599 [Kil.] |
| nerf zenuw 1850 [Toll.] <Frans |
| nergens* bijwoord van plaats 1379 [Claes] {3.1} |
| nering* bedrijf, broodwinning 1277 [cg i 1, 354] |
| nero wreedaard 1784-1785 [wnt] <Latijn |
| nerts marterachtige 1909-1910 [Aanv wnt] <Duits {4.1.3} |
| nerveus zenuwachtig 1844 [wnt typheus] <Frans |
| nervositeit zenuwachtigheid 1847 [kku] <Frans |
| nes* landtong, schor 918-948 [Künzel] {2.3} |
| nest* vogelbroedplaats 1100 [cg ii 1, 130] {2.5} |
[pagina 1023]
[p. 1023]
| nestel* veter, schoudersieraad 1380-1420 [mnw] |
| nestor eerbiedwaardige grijsaard 1678 [wnt pit v] |
| net* visnet 1240 [Bern.] |
| net keurig 1456 [hws] <Frans |
| netel* gewas 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| neteldoek* weefsel 1623 [Ruiters, Toortse der Zee-vaert 9] {4.1.9} |
| netelig* lastig 1732 [wnt] |
| netsuke gordelknoop 1912 [kku] <Japans {3.2} |
| nettiquette gedragscode voor het gebruik van e-mail en internet 1993 [nrc-h 25/3/93, 6] <Engels |
| netto bijwoord: na aftrek van kosten 1567 [Kool] <Italiaans {3.2} |
| neuken* geslachtsgemeenschap hebben 1762 [Claes] {4.4} |
| neurasthenie zenuwzwakte 1847 [kku] |
| neuriën* halfluid zingen 1612 [wnt] {3.1} |
| neurose psychiatrisch ziektebeeld 1863 [kku] <Duits |
| neus* reukorgaan 1236 [cg i 1, 23] |
| neushoorn* hoefdier 1691 [Sewel] {4.1.3} |
| neutje* borreltje 1897 [Sanders 1997a] {4.1.6} |
| neutraal onzijdig 1451-1475 [mnw] <Frans |
| neutraliteit onzijdigheid, onpartijdige houding 1542 [hws] <Frans |
| neutrino ongeladen materiedeeltje 1961 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| neutron atoomdeeltje 1937 [Aanv wnt] |
| neutrum onzijdig geslacht 1584 [wnt wijflijk] <Latijn |
| neuzelen* door de neus praten 1531-1540 [Claes] {3.1} |
| nevel* damp 1300 [mnw] {4.1.1} |
| neven* voorzetsel 1267 [cg i 1, 102] {4.2} |
| new age holistische levensbeschouwing 1989 [Peptalk] <Engels |
| newfoundlander hondensoort 1834 [Sanders 1995] <Engels {4.1.3} |
| newton eenheid van kracht 1950 [gvd] |
| new wave vorm van punkmuziek 1977 [R84] <Engels {4.1.16} |
| ngultrum munteenheid van Bhutan 1974 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Dzongkha {4.1.12} |
| nicht* dochter van broer, zus, oom of tante 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.1.4} |
| nicht* mannelijke homoseksueel 1970 [Recht voor raap] {3.1} |
| nicotine alkaloïde in tabak 1847 [kku] <Frans |
| niëllo graveerwerk in metaal 1860 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| niemand* onbepaald voornaamwoord 1200 [cg ii 1 Servas] {1.2.4/4.2} |
| niemendal* onbepaald voornaamwoord 1612 [wnt toekomen] {4.2} |
| niente tussenwerpsel: niets 1991 [Vd Sijs 1996] <Italiaans {3.2/4.3} |
| nier* een orgaan 1287 [cg NatBl] |
| niet* ontkennend bijwoord 901-1000 [wps] {2.5} |
| nietig* onbeduidend, niet geldig 1573 [Plantijn] |
| nietje* klinknageltje 1804 [Weiland, Nederduitsch taalkundig wrdb.] |
| niets* onbepaald voornaamwoord 1270-1290 [mnw] {4.2} |
| nietswaardig zonder innerlijke waarde, gemeen 1734 [wnt aanplakken Suppl.] <Duits |
| nietszeggend niets bewijzend 1873 [wnt uitstooten] <Duits {3.1} |
| niettegenstaande* onderschikkend voegwoord 1470 [mnw] {4.2} |
| niettegenstaande* voorzetsel 1484 [mnw] {4.2} |
| niettemin* onderschikkend voegwoord 1240 [Bern.] {4.2} |
| nietwaar* tussenwerpsel: uitroep ter ontkenning 1862 [wnt zijleuning] {4.3} |
| nieuw* pas ontstaan 1040 [Claes] {2.3} |
| nieuweling iem. die net is begonnen of aangekomen 1581 [wnt] <Duits |
| nieuwerwets* volgens de laatste mode 1684 [wnt roos] |
| nieuwkomer nieuweling 1946 [De Vooys] <Engels |
| nieuws* bericht over iets dat nog onbekend is 1656 [wnt nieuws i] |
| nieuwsgroep discussieforum op internet 1994 [pc+ 3/11, 19, 21] <Engels |
| niezen* proesten 1240 [Bern.] {3.1} |
| nigromantie zwarte kunst 1285 [cg Rijmb.] <me Latijn |
| nihil ontkennend bijwoord 1561 [wnt request] <Latijn |
| nihilisme de wil om op het niets een nieuwe maatschappij te bouwen 1868 [wnt] <Duits |
| nijd* jaloezie, woede 1100 [Willeram] |
| nijdas nijdige kerel 1891 [Toll.] |
| nijgen* buigen 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| nijlpaard hoefdier 1743 [wnt water] {4.1.3} |
| nijpen* knellen, kwellen 1360 [mnw] |
| nijver naarstig 1561 [wnt] {1.2.4} |
| nikes merknaam voor sportieve schoenen 1989 [Hofkamp&Westerman] <Engels {4.1.9} |
| nikkel chemisch element 1770 [Papillon] <Duits |
| nikker* boze watergeest, duivel 1302 [mnw] |
| nikker neger 1828 [Toll.] <Engels |
[pagina 1024]
[p. 1024]
| niks onbepaald voornaamwoord 1784-1785 [wnt] <Duits {4.2} |
| nimbostratus wolkenformatie 1961 [gvd] <modern Latijn |
| nimbus regenwolk 1861 [Witsen Geysbeek (wolken)] <Latijn |
| nimf wezen dat bossen, rivieren bewoonde 1530 [wnt] <Frans |
| nimfijn jong meisje dat oudere mannen aantrekt 1978 [Vertaling Lolita] {4.4} |
| nimmer* bijwoord van tijd: nooit 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.1.7} |
| nimrod jachtliefhebber 1639 [wnt] |
| ninja Japanse strijder 1995 [De Coster 1999] <Japans {3.2} |
| nintendo Japans videospel 1981 [Handleiding] <Japans {3.2/4.1.18} |
| niobium chemisch element 1872 [gvd] <modern Latijn |
| nippel metalen mof 1901 [wnt] <Engels |
| nippen* een teugje drinken 1644 [wnt] |
| nippertje* ogenblik 1872 [gvd] |
| nipt* op het kantje 1945 [Aanv wnt] {1.2.2} |
| nirwana volkomen rust 1872 [wp, dl. 4, 172] <Sanskriet |
| nis uitholling 1631 [wnt] <Frans |
| nitraat zout van salpeterzuur 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| nitwit die niets weet 1971 [De Coster 1999] <Engels |
| niveau peil 1847 [kku] <Frans |
| nivelleren op één peil brengen 1864 [wnt] <Frans |
| nivôse sneeuwmaand 1824 [wei] <Frans {3.2} |
| nobel munt 1406 [mnw] <Engels {3.2/4.1.12} |
| nobel edel 1477 [Teuth.] <Frans |
| nobelium chemisch element 1976 [gvd] <modern Latijn |
| Nobelprijs Zweedse prijs 1910 [kwt] |
| noch* nevenschikkend voegwoord 901-1000 [wps] {1.2.4/2.5/4.2} |
| nochtans* bijwoord van causaliteit: evenwel 1275-1276 [mnw] {3.1} |
| nocturne dromerig muziekstuk 1855 [Aanv wnt] <Frans |
| node* bijwoord van modaliteit: onwillig 1240 [Bern.] |
| noden* verzoeken 1240 [Bern.] |
| noedels gekookte meelballetjes 1912 [kku] <Duits {4.1.6} |
| noemen* een naam geven 1249 [cg i 1, 42] |
| noemer* onderste getal in een breuk 1508 [Kool] |
| noen middag 1236 [cg i 1, 25] <Latijn {4.1.7} |
| noen middagmaal 1657 [wnt] |
| noest arbeidzaam 1653 [wnt] {1.2.4} |
| nog* bijwoord van tijd: tot op dit ogenblik, voortdurend 1100 [Willeram] {1.2.4/2.5/4.1.7} |
| noga een lekkernij 1860-1875 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| nogmaals bijwoord van tijd: wederom 1659-1673 [wnt] <Duits {4.1.7} |
| noh oudste vorm van Japans toneel 1936 [Kath. Enc. dl. 14, kol. 474] <Japans {3.2} |
| nok* hoogste deel van dak 1599 [Kil.] |
| nolens volens tegen wil en dank 1838 [wnt uitzonderen] <modern Latijn {3.1} |
| nomade rondzwervende steppe- of woestijnbewoner 1682 [wnt snarren] <Frans |
| nomen naamwoord 1638 [Ruijs] <Latijn |
| nomenclatuur stelsel van regels voor naamgeving 1834 [wnt wortelwoord] <Latijn |
| nomenklatoera communistische partijbonzen 1992 [gvd] <Russisch {3.2} |
| nominaal de naam betreffende, naamwoordelijk 1872 [gvd] <Frans |
| nominatie benoeming, voordracht 1586 [wnt:] <Frans |
| nominatief eerste naamval 1633 [Ruijs] <Latijn |
| non kloosterzuster 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.8} |
| nonchalant achteloos 1650 [mey] <Frans |
| nondeju, nondedju tussenwerpsel: bastaardvloek 1905 [wnt zatlap] {4.3} |
| non-descript moeilijk te beschrijven 1972 [R75] <Engels |
| none negende toon 1855 [wnt undecime] <me Latijn |
| nonet muziekstuk voor negen instrumenten 1860 [Nieuw beknopt en volledig muziekaal wrdb.] <Italiaans {3.2} |
| nonkel oom 1851 [wnt zeveren] <Frans {1.2.4/4.1.4} |
| no-nonsebeleid beleid met zeer realistische inslag 1987 [De Coster 1999] |
| nonsens onzin 1766 [wnt] <Engels {3.2} |
| non-valeur oninbare vordering 1844 [wnt uitmaken] <Frans {1.2.5} |
| non-valeur waardeloos iemand 1871 [wnt vastroesten] <Frans {1.2.5} |
| nood* dwang der omstandigheden, gebrek 1100 [Willeram] |
| nooddruft* behoefte 1291-1300 [cg Luiks Diat.] {1.2.4/3.1} |
| noodvuur* vuur met reinigende kracht ontstoken door wrijving 776-800 [cg ii 1 Heidense prakt.] {2.5/3.1} |
| nooit* bijwoord van tijd: op geen enkel tijdstip 1265-1270 [cg Lut.K] {4.1.7} |
[pagina 1025]
[p. 1025]
| noord* windstreek 790-793 [Claes] {2.3} |
| noorden* recht tegenover het zuiden 1240 [Bern.] |
| noorderlicht* verschijnsel aan de noordelijke hemel 1736 [wnt verheveling] {4.1.1} |
| noot aantekening 1240 [Bern.] <Frans |
| noot* vrucht 1285 [cg Rijmb.] {4.1.2} |
| noot muzieknoot 1287 [cg NatBl] <Frans |
| nootmuskaat specerij 1287 [cg NatBl] <Frans {4.1.6} |
| nop* knoop, propje 1252 [mnw] |
| nopen* dwingen 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] |
| nopens* voorzetsel 1500 [mnw] {4.2} |
| noppes* onbepaald voornaamwoord 1844 [moo] {4.2} |
| nor* gevangenis 1881 [wnt] |
| norbertijn monnik van de orde van de H. Norbertus 1710 [wnt vergelijken] {4.1.8} |
| norit actieve kool 1929 [kwt] |
| norm richtsnoer 1889 [Picarta: titel van L.W.E. Rauwenhoff] <Frans |
| normaal loodlijn 1824 [wnt normaal ii] <Frans |
| normaal overeenkomstig de regel 1847 [kku] <Frans |
| normaliteit het normaal zijn 1847 [kku] <Frans |
| normaliter bijwoord van hoedanigheid: gewoonlijk 1910 [wnt warm] <Latijn |
| normatief een norm stellend 1832 [wei] <Frans |
| nors* stuurs 1350 [mnw] |
| nostalgie heimwee 1824 [wei] <Frans |
| nota aantekening 1525 [wnt wellustig] <Latijn |
| nota rekening 1843 [wnt] <Latijn |
| notabel voornaam 1401-1450 [mnw] <Frans |
| nota bene bijwoord van modaliteit: let op 1623 [wnt] <Latijn |
| notaris openbaar ambtenaar 1290 [mnw] <Latijn |
| notatie het optekenen 1698 [mey] <Frans |
| notebook draagbare computer 1991 [hcc nieuwsbrief jan. 1, 39] <Engels {4.1.17} |
| noteren aantekenen 1400 [mnw] <Frans |
| notie besef 1840 [wnt] <Frans |
| notificatie kennisgeving 1570 [wnt recolement] <Frans |
| notificeren bekendmaken 1635 [wnt] <Latijn |
| notitie aantekening 1566 [wnt vloed] <Latijn |
| notoir bekend, berucht 1497 [hws] <Frans |
| notoriteit algemene bekendheid 1670 [Aanv wnt] <Frans |
| notulen aantekeningen van vergadering 1592 [wnt] <Frans |
| nou* bijwoord van tijd: op het ogenblik 1401-1500 [mnw] {4.1.7} |
| nouveauté nieuwigheid 1824 [wei] <Frans |
| nova ster 1943 [Van Albada, De Bouw van het Inwendige der Sterren, 86-7] <modern Latijn |
| novelle kort prozaverhaal 1864 [wnt] <Duits |
| november elfde maand 1266 [Toll.] <Latijn {4.1.7} |
| novice nieuweling (in klooster) 1865-1870 [wnt proef] <Frans {4.1.8} |
| noviciaat proeftijd 1776 [Aanv wnt] <Frans |
| noviteit nieuwigheid 1568 [Aanv wnt] <Latijn |
| novum nieuw feit 1912 [kku] <Latijn |
| nozem branieschopper 1955 [Endt] {4.1.4} |
| nozemdom de nozems als totaliteit 1959 [Aanv wnt] |
| nu* bijwoord van tijd: op het ogenblik 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| nuance schakering 1807 [wnt kleederdracht] <Frans {3.2} |
| nuchter niets gegeten of gedronken hebbend 1240 [Bern.] <Latijn |
| nucleair kern- 1950 [wnt troebel ii] <Frans |
| nucleon verzamelnaam voor de deeltjes van atoomkernen 1967 [wp in kleuren] |
| nucleus kern 1719 [wnt typus] <Latijn |
| nudisme recreëren zonder kleding 1950 [Aanv wnt] <Frans |
| nudist naaktloper 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| nuf ingebeeld meisje 1599 [Kil.] <Nederduits {3.2} |
| nuk kuur 1573 [Claes] <Duits |
| nul telwoord 1508 [Kool] <Italiaans {3.2/4.2} |
| numeriek door getallen uitgedrukt 1847 [kku] <Frans |
| numerus clausus gesloten aantal leerlingen 1953 [Huizinga] <Latijn |
| numerus fixus gesloten aantal leerlingen 1970 [Recht voor raap] <Latijn |
| numismaat munt- of penningkundige 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| nummer cijfer 1350 [mnw] <Frans |
| nuntius pauselijk ambassadeur 1602 [Aanv wnt] <Latijn {4.1.8} |
| nurks* knorrig 1841 [wnt] |
| nut* voordeel 1505 [mnw] |
| nutatie periodieke verschuiving van de hemelpool 1912 [kku] <Frans |
| nutria knaagdier 1950 [gvd] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| nuttigen* spijs gebruiken 1401-1450 [mnw] {3.1} |
| nylon kunststof 1946 [Aanv wnt] <Engels {4.1.9} |
| o* tussenwerpsel: uitroep van verrukking, smart e.d. 1350 [mnw] {4.3} |
[pagina 1026]
[p. 1026]
| oase vruchtbare plaats in woestijn 1824 [wei] <Duits |
| obediëntie gehoorzaamheid 1330 [mnw] <Frans |
| obelisk gedenknaald 1615 [Aanv wnt] <Latijn {3.2} |
| o-benen benen waarvan de knieën naar buiten staan 1872 [gvd] <L {3.4/5} |
| ober kelner 1906 [Aanv wnt] <Duits {4.1.13} |
| obi Japanse gordel 1933 [Westendorp, Japan] <Japans {3.2} |
| object voorwerp 1500 [hws] <Frans |
| objectief zich bepalend tot de feiten 1847 [kku] <Frans |
| oblie dun wafeltje 1380-1420 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| obligaat verplicht 1802-1809 [wnt] <Latijn |
| obligatie schuldbrief 1370-1378 [hws] <Frans |
| obligatoir verplicht 1786 [Aanv wnt] <Frans |
| obligeren verplichten 1274 [cg i 1, 278] <Frans |
| obligo verplichting 1676 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| oblomovisme extreme lamlendigheid 1999 [gvd] |
| oblong langwerpig 1847 [kku] <Frans |
| obool muntje 1832 [wei] <Frans |
| obsceen oneerbaar 1669 [mey] <Frans |
| obscuur duister 1539 [Aanv wnt] <Frans |
| obsederen geheel in beslag nemen 1824 [wei] <Frans |
| observatie waarneming 1485 [mnw] <Frans |
| observator waarnemer 1768 [wnt uiteinde] <Latijn |
| observeren waarnemen 1524 [hws] <Frans |
| obsessie dwangvoorstelling 1824 [wei] <Frans |
| obsoleet verouderd 1824 [wei] <Frans |
| obstakel hinderpaal 1512 [hws] <Frans |
| obstetrie verloskunde 1876 [Med. zakwrd. ned. taal] |
| obstinaat halsstarrig 1480 [mnw] <Latijn |
| obstipatie hardlijvigheid 1847 [Aanv wnt] <me Latijn |
| obstructie tegenwerking, afsluiting 1669 [mey] <Frans |
| ocarina blaasinstrument 1885 [Viotta, Lexicon der toonkunst] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| occasion koopje 1910 [kwt] <Frans |
| occidentaal westelijk 1650 [mey] <Frans |
| occlusief plofklank 1950 [gvd] <Frans |
| occult verborgen 1669 [mey] <Frans |
| occupatie bezigheid 1468 [hws] <Frans |
| occupatie verhindering 1503 [hws] <Frans |
| occuperen zich bezighouden 1520 [hws] <Frans |
| oceaan wereldzee 1595 [wnt voute] <Frans |
| ocelot katachtige 1770 [Aanv wnt] <Frans {4.1.3} |
| och* tussenwerpsel: uitroep van verdriet of medelijden 1265-1270 [cg Lut.K] {4.3} |
| ocharm* tussenwerpsel: uitroep van medelijden 1300 [mnw] {4.3} |
| ochtend* (vroege) morgen 1351-1400 [mnw] {1.2.4/4.1.7} |
| octaaf achtste toon van de grondtoon af 1601 [wnt toesein] <Frans |
| octaan koolwaterstof 1937 [A. Viruly, Logboek 54] |
| octant hoekmeter 1740 [Aanv wnt] <Frans |
| octavo boekformaat 1634 [wnt gulden i] <modern Latijn |
| octet muziekstuk voor 8 partijen 1885 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| octogonaal achthoekig 1847 [kku] <Frans |
| octopus inktvis 1881 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| octrooi patent 1817 [wnt] <Frans |
| oculair oog- 1524 [Aanv wnt] <Frans |
| oculeren wijze van enten 1670 [Aanv wnt] |
| ode lyrisch gedicht 1650 [mey] <Frans |
| odeur geur 1669 [mey] <Frans |
| odium het hatelijke 1914 [gvd] <Latijn |
| oecumene algemene kerk 1952 [Aanv wnt] <Duits {3.2/4.1.8} |
| oedeem vochtophoping 1847 [kku] <Duits of modern Latijn |
| Oedipuscomplex complex waarbij zoons een diepere relatie met de moeder en dochters met de vader hebben 1931 [Aanv wnt] |
| oef tussenwerpsel: uitroep van benauwdheid 1808 [wnt] <Frans {3.2/4.3} |
| oefenen* door herhaling bekwaam maken of worden 1265-1270 [cg Lut.K] |
| oehoe uilachtige 1809 [wnt uhu] <Duits {1.1} |
| oei* tussenwerpsel: uitroep van pijn of schrik 1657 [wnt] {4.3} |
| oekaze bevelschrift 1872 [gvd] <Frans |
| oelewapper* waardeloze vent 1931-1940 [nrc-h 21/2/2001] |
| oen scheldwoord: sufferd 1612 [Aanv wnt] <? {3.5} |
| oenologie kennis van de wijn 1847 [kku] |
| oeps tussenwerpsel: uitroep van verbazing of schrik 1991 [Hoppenbrouwers] <Engels {4.3/5} |
| oer ijzerhoudende grond 1764 [wnt] <Duits |
| oerkomisch zeer komisch 1924 [gvd] {4.4} |
| oeros herkauwer 1852 [wnt omplompen] <Duits {4.1.3} |
| oeroud zeer oud 1909 [wnt zog] {4.4} |
[pagina 1027]
[p. 1027]
| oersted eenheid van magnetische veldsterkte 1912 [kku] |
| oester mossel 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| oestron eierstokhormoon 1946 [Holleman, Leerboek der organische chemie 158] <Duits {3.2} |
| oetlul* stommeling 1974 [Endt] {3.1} |
| oeuvre gezamenlijk werk 1847 [kku] <Frans |
| oever* rivierrand, kade 1287 [cg NatBl] |
| of* onderschikkend voegwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| of* nevenschikkend voegwoord 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] {4.2} |
| offday dag dat men niet in vorm is 1940 [Zandvoort, English in the Netherlands] <Engels {4.1.7} |
| offensief aanvallend 1587 [Aanv wnt] <Frans |
| offer gave (aan godheid) 1100 [Willeram] |
| offerande gave (aan godheid) 1240 [Bern.] <Frans |
| offeren (aan godheid) schenken 901-1000 [wps] <Latijn {2.5} |
| offerte aanbieding 1824 [wei] <Frans |
| officiaal priester die de mis opdraagt 1492 [Curia Palacium 209, 9, 23] <Latijn {4.1.8} |
| official officieel afgevaardigde 1909 [Aanv wnt] <Engels |
| officiant priester die de mis opdraagt 1599 [Aanv wnt] <Frans {4.1.8} |
| officie ambt 1503 [wnt vertasseeren] <Frans |
| officieel ambtelijk 1816 [Aanv wnt] <Frans |
| officier rang bij de marine 1685 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| officier rang bij de landmacht 1784-1785 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| officiëren als priester dienst doen 1819 [Aanv wnt] <Frans |
| officieus niet officieel 1842 [Aanv wnt] <Frans |
| officinaal in de apotheek verplicht voorhanden 1847 [kku] <Frans |
| offreren aanbieden 1562 [Aanv wnt] <Frans |
| offsetdruk druktechniek 1912 [Aanv wnt] |
| ofiologie studie van de slangen 1872 [gvd] |
| ofschoon* onderschikkend voegwoord 1732 [wnt uitstaan] {4.2} |
| ogenblik zeer korte tijdruimte 1517 [wnt raadkamer] <Duits |
| ogenschijnlijk blijkbaar 1841-1845 [wnt] <Duits |
| ogief spitsboog 1440 [Claes] <Frans |
| oh tussenwerpsel: uitroep van spijt of droefheid 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Frans {4.3} |
| ohm eenheid van weerstand 1894 [Aanv wnt] <Duits |
| okapi herkauwer 1912 [kku] <Engels {4.1.3} |
| oké, okay tussenwerpsel: goed 1899 [Sanders 1995] <Engels {4.3} |
| oker gele verf uit bepaalde aardsoort 1567 [Claes] <Frans {4.1.5} |
| okkernoot walnoot 1350 [mnw] {1.2.4/4.1.2} |
| oksaal zangerskoor 1441 [mnw] {1.2.4} |
| oksel* holte onder de arm 1240 [Bern.] |
| okshoofd vloeistofmaat 1475 [hws] <Engels {3.2} |
| oktober tiende maand 1279 [Toll.] <Latijn {4.1.7} |
| olé tussenwerpsel: uitroep ter aanmoediging 1919 [kwt] <Spaans {3.2/4.3} |
| oleander sierplant 1608 [wnt] <Frans |
| olie vette vloeistof 1100 [Willeram] <Latijn {2.5} |
| oliebol in olie gebakken bol 1884 [wnt koek] {4.1.6} |
| oliedom uiterst dom 1787-1789 [wnt] |
| oliesel sacrament der stervenden 1421 [mnw] |
| olifant slurfdier 1240 [Bern.] <Frans {4.1.3} |
| oligarchie regering van weinige personen of families 1720 [mey] <Grieks {3.2} |
| Oligoceen geologische periode 1886 [kku eoceen] <Engels |
| oligofrenie achterlijkheid 1948 [kwt] |
| olijf vrucht van olijfboom 1240 [Bern.] <Frans {4.1.2} |
| olijk* guitig 1635 [wnt] |
| olipodriga uit Spanje afkomstige stoofpot 1654 [Vd Sijs 1998] {3.2/4.1.6} |
| ollekebolleke* bepaalde versvorm 1975 [P. Niewint e.a., Potverdriedubbeltjes] {3.1/4.4} |
| olm iep 1276 [cg i 1, 318] <Frans |
| oloroso soort sherry 1953 [wp (sherry)] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| olympiade vierjaarlijkse internationale sportwedstrijd, tijdvak van vier jaar 1824 [wei] <Frans |
| olympiajol zeilboot 1955 [wnt rennen i] <Duits {3.2/4.1.11} |
| om* voorzetsel 1272 [mnw] {4.2} |
| om* bijwoord van plaats 1287 [cg NatBl] |
| oma grootmoeder 1872 [gvd] {4.1.4} |
| omber kleurstof 1642 [wnt toets] <Frans |
| omber kaartspel 1735 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| ombrengen* doden 1573 [Plantijn] {4.4} |
| ombrometer regenmeter 1824 [wei] |
| ombudsman vertrouwensman 1963 [Aanv wnt] <Zweeds {3.2} |
| omdat* onderschikkend voegwoord 1637 [wnt] {4.2} |
| omega laatste letter van het Griekse alfabet 1637 [Statenvertaling] <Grieks {3.2} |
[pagina 1028]
[p. 1028]
| omelet eiergerecht 1860 [wnt zout i] <Frans {4.1.6} |
| omen voorteken 1805 [mey] <Latijn |
| omerta het zwijgen van maffialeden 1999 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| omgeving kring waarin men zich begeeft 1825 [wnt] <Duits {1.4} |
| omheinen* met een omheining omgeven 1450 [mnw] |
| omhelzen* de armen om de hals slaan 1393-1402 [mnw] |
| omhoog* bijwoord van plaats: in de hoogte 1486 [mnw] |
| omineus een boos voorteken inhoudend 1658 [mey] <Latijn |
| omissie verzuim 1616 [Aanv wnt] <Frans |
| omitteren weglaten 1637 [wnt assigneeren Suppl] <Latijn |
| omkomen* sterven 1573 [Plantijn] {4.4} |
| omnibus openbaar vervoermiddel 1832 [wei] <Frans {4.1.10} |
| omnibus bundel verhalen 1961 [gvd] <Engels |
| omnipotent alvermogend 1376-1400 [mnw] <Latijn |
| omnium wielerwedstrijd 1950 [gvd] <Engels |
| omnivoor alleseter 1865 [kvw] <Frans |
| omroep* het radio- en later televisiebedrijf als geheel 1922 [Van der Horst in De Standaard 2/10/98] {4.4} |
| omscholen opleiden voor een ander vak 1957 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| omstandigheid* stand van zaken 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| omstreden betwist 1944 [Theissen 1978] <Duits {3.2} |
| omstreeks* voorzetsel 1776 [wnt] {4.2} |
| omstreeks* bijwoord van hoedanigheid 1833 [wnt] {3.1} |
| omtrek* hoofdlijn die grenzen van een figuur bepaalt 1586 [Toll.] |
| omtrent* voorzetsel 1265-1270 [cg Lut.K] {4.2} |
| omtrent* bijwoord van hoedanigheid 1285 [cg Rijmb.] |
| omturnen een andere wending geven 1966 [R75] |
| omver* bijwoord van plaats: ondersteboven 1573 [Plantijn] |
| omwille van* voorzetsel 1838 [wnt] {4.2} |
| omzichtig* behoedzaam 1630 [wnt bevreesd] |
| onager paardachtige 1832 [wei] <Latijn {4.1.3} |
| onaneren masturberen 1824 [wei] {4.4} |
| onbehagen misnoegen 1913 [Moortgat] <Duits |
| onbeholpen* onhandig 1853 [wnt] |
| onbehouwen* ruw 1458 [mnw] |
| onbekookt ondoordacht 1854-1855 [wnt] |
| onbeschoft lomp 1588 [Kil.] <Nederduits {3.2} |
| onbestemd onbepaald, vaag 1766 [Sewel/Buys] <Duits |
| onbestendig wisselvallig 1637 [wnt] <Duits |
| onbesuisd* onbeheerst 1599 [Kil.] |
| onbevangen vrijmoedig 1847 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| onbewimpeld* openhartig 1477 [Teuth.] |
| ondanks* voorzetsel 1420 [mnw] {4.2} |
| onder* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| onder* bijwoord van plaats 1330 [mnw] |
| onderbouwen schragen 1591-1600 [wnt] <Duits |
| onderdaan* onderworpene 1265-1270 [cg Lut.K] |
| onderhavig waarvan op het ogenblik sprake is 1818-1821 [wnt] <Duits |
| onderhevig* lijdende aan 1265-1270 [cg Lut.K] |
| onderhuids* onder de huid 1805 [wnt] {3.1/5} |
| onderkast kleine letter 1860-1861 [wnt] |
| onderknuppel* ondergeschikte 1980 [De Coster 1999] {3.1} |
| onderling* onder elkaar 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| onderrichten onderwijzen 1550 [wnt artikel Suppl] <Duits |
| ondershands* bijwoord van hoedanigheid: in het geheim 1764 [wnt vendutie] {3.1} |
| ondertussen* bijwoord van tijd: inmiddels 1632 [wnt] {4.1.7} |
| onderwerp* als grammaticale term: zinsdeel dat in persoon en getal met vervoegde werkwoord overeenkomt 1585 [wnt] |
| onderwerp* zaak waarover men spreekt 1784-1785 [wnt] |
| onderwijzer* leraar 1784-1785 [wnt] |
| onduleren golven 1847 [kku] <Frans |
| oneindig* geen einde hebbend 1635 [wnt zijn iii] |
| ongans* ongezond 1287 [cg NatBl] |
| ongeacht* voorzetsel 1806-1807 [wnt] {4.2} |
| ongedierte* schadelijke of lastige dieren 1623 [wnt] {3.1} |
| ongekunsteld ongemaakt 1826 [wnt] <Duits {1.4} |
| ongelikt* ongepolijst, ruw 1720 [wnt] |
| ongesteld* in lichte mate ziek 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| ongesteld* menstruerend 1961 [gvd] {3.1} |
| ongeveer bijwoord van hoedanigheid: om en nabij 1599 [Claes] <Duits |
| onguur* schrikaanjagend, ruw 1287 [cg NatBl] |
[pagina 1029]
[p. 1029]
| onhebbelijk onvriendelijk 1393-1402 [mnw] <Duits |
| onheus* onbeleefd 1642 [wnt] |
| onkosten kosten 1374 [mnw] |
| onnozel onschuldig, dom 1265-1270 [cg Lut.K] |
| onomasticon lijst van namen 1824 [wei] <Grieks {3.2} |
| onomatopee klanknabootsend woord 1824 [wei] <Frans |
| onpasselijk misselijk, onwel 1693 [wnt wateren] |
| onraad* gevaar 1300 [mnw] |
| ons* bezittelijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| ons gewicht 1240 [Bern.] <Frans of Latijn |
| onstuimig wild 1573 [Claes] <Duits |
| ontberen* missen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontbijten* ochtendmaal eten 1240 [Bern.] {1.2.5} |
| ontbreken* mankeren 1285 [cg Rijmb.] |
| ontdaan* van streek 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontdooien* vloeibaar worden van ijs 1602 [wnt vlijen] |
| ontfermen, zich* uit de nood helpen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontfutselen* listig ontnemen 1618 [wnt] |
| ontgelden* moeten boeten 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontginnen* bebouwbaar maken 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontgoocheling ontnuchtering 1874 [Picarta: titel van A. Rutgers v.d. Loeff] <? {3.5} |
| onthaasting het rustiger aan doen 1992 [De Coster 1999] {4.4} |
| onthalen* trakteren 1265-1270 [cg Lut.K] |
| onthouden* niet vergeten 1285 [cg Rijmb.] |
| onthouden* niet geven 1429 [mnw] |
| onthutsen* doen ontstellen 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| ontiegelijk* bijwoord van hoedanigheid: enorm, zeer veel 1961 [gvd] {3.1} |
| ontij* donkere tijd van de dag 1638 [wnt] |
| ontlasting* uitwerpselen 1704 [Hannot&Hoogstraten] {4.4} |
| ontluiken* (zich) ontsluiten 1348 [mnw] |
| ontmoeten* toevallig tegenkomen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontoerekeningsvatbaar niet verantwoordelijk voor zijn daden 1916 [wnt toerekeningsvatbaar] <Duits {1.4/3.2} |
| ontogenese ontwikkeling van een levend wezen 1918 [wnt vitalistisch] |
| ontologie leer van het zijn 1799 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| ontredderd* gehavend 1616 [wnt ontredderen] |
| ontrieven* ongemak veroorzaken 1427 [mnw] |
| ontroeren* in het gemoed treffen 1637 [wnt] |
| ontslapen* sterven 1637 [wnt] {4.4} |
| ontsnappen* ontkomen 1648 [wnt] |
| ontspringen* ontsnappen aan 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontstaan* vorm krijgen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontsteltenis* verwarring 1636 [wnt wijlen] {3.1} |
| ontstentenis* het niet voorhanden zijn 1783 [Claes] {3.1} |
| ontucht onkuisheid 1625 [wnt] |
| ontvangst* het ontvangen 1648 [wnt] {3.1} |
| ontvankelijk* vatbaar voor indrukken 1291-1300 [cg Luiks Diat.] |
| ontvreemden* ontstelen 1333 [mnw] |
| ontwaken* wakker worden 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontwaren* gewaarworden 1790 [Toll.] |
| ontwerpen* uitdenken, schetsen 1380 [mnw] |
| ontwikkelen* ontvouwen 1679 [wnt] |
| ontwrichten* uit zijn verband rukken 1765 [wnt zinking] |
| ontzag* eerbied 1599 [Kil.] |
| ontzetten* verbijsteren 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ontzetten* bevrijden 1285 [cg Rijmb.] |
| ontzien* sparen 1236 [cg i 1, 21] |
| onverdroten* niet ontmoedigd 1451-1500 [mnw] |
| onverhoeds* plotseling 1445 [mnw] |
| onverholen* niet verborgen 1350 [mnw] |
| onverlaat* slechte kerel 1589 [Claes Tw. 12] |
| onverlet* onbelemmerd, ongedeerd, zonder uitstel 1350-1384 [mnw] |
| onverminderd* voorzetsel 1577 [wnt] {4.2} |
| onversaagd onverschrokken 1285 [cg Rijmb.] |
| onvertogen* ongepast 1695 [wnt] |
| onvoorzien* onverhoeds 1285 [cg Rijmb.] |
| onweer* donderbui 1285 [cg Rijmb.] {4.1.1} |
| onwijs* erg goed 1985 [De Coster 1999] {3.1} |
| onyx steensoort 1566 [wnt] <Frans |
| onzalig* ellendig 1561 [wnt] |
| onzijdig* neutraal 1631 [wnt] {3.1} |
| onzijdig* als grammaticale term: neutrum 1706 [Ruijs] |
| onzin* zottenklap 1818 [wnt brommen] |
| ooft* fruit 901-1000 [cg wps Gloss.] {4.1.2} |
| oog* gezichtsorgaan 901-1000 [wps] |
| oogappel* lieveling 1637 [wnt] |
| oogappel* pupil 1776 [wnt] |
| ooglid* huidplooi over het oog 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| oogst het inzamelen van gewassen 1240 [Bern.] |
| ooi* wijfjesschaap 1240 [Bern.] {4.1.3} |
| ooievaar* reigerachtige 1240 [Bern.] |
[pagina 1030]
[p. 1030]
| ooit* bijwoord van tijd: te eniger tijd 1265-1270 [cg Lut.K] {4.1.7} |
| ook* bijwoord van modaliteit: bovendien 1001-1050 [cg i, 118] |
| oom* broer van vader of moeder 1240 [Bern.] {4.1.4} |
| oor* gehoororgaan 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| oorbaar* welgevoeglijk 1841 [wnt oorbaar ii] |
| oord* plaats, plek 951-1000 [Claes] {2.3} |
| oord* munt 1252 [mnw] {4.1.12} |
| oordeel* mening 1240 [Bern.] |
| oorgetuige* iemand die bij een gesprek aanwezig is 1965 [Carmiggelt, Mooi weer vandaag 60] {4.4} |
| oorkonde schriftelijke getuigenis 1806 [Picarta: Oorkonden betrekklijk oprigting] <Duits {1.3} |
| oorlam borrel 1887 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| oorlof* vergunning 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| oorlog* strijd tussen volkeren of staten 1240 [Bern.] |
| oorsprong* aanvang 1301-1400 [mnw] |
| oortje* munt 1350 [mnw] {4.1.12} |
| oorvijg* klap 1599 [wnt oorveeg] |
| oorwurm* insect 1351 [mnw] |
| oorzaak reden 1401-1425 [mnw] <Duits |
| oost* windstreek 802-822 [Claes] {2.3} |
| Oost-Indisch doof net doen of men niets heeft gehoord 1872 [gvd] |
| Oost-Indische kers plantje 1842 [wnt kers i] |
| ootmoed nederigheid 1265-1270 [cg Lut.K] <Engels {3.2} |
| op* voorzetsel 777 [Claes] {2.3/4.2} |
| opa grootvader 1897 [wnt] {4.1.4} |
| opaal mineraal 1657 [wnt] <Frans |
| op-art kunstrichting 1966 [R75] <Engels |
| opblazen* doen ontploffen 1642 [wnt] |
| opbrengst* het voortgebrachte 1808 [wnt zuiger] {3.1} |
| opdat* onderschikkend voegwoord 1285 [cg Rijmb] {4.2} |
| opdirken* overdreven mooi maken 1866 [wnt] {5} |
| opdoeken* opheffen, buiten gebruik stellen 1671 [wnt] |
| opdoemen* aan de horizon zichtbaar worden 1696 [wnt] |
| opdoffen* oppoetsen 1802 [wnt] |
| open* niet gesloten 1240 [Bern.] |
| openbaar* algemeen bekend, het algemeen betreffend 1200 [cg ii 1 Servas] |
| openen* ontsluiten 1300 [mnw] |
| op-en-top* bijwoord van hoedanigheid: geheel en al 1874 [wnt] |
| opera gezongen toneelspel 1668 [wnt] <Italiaans {3.2/4.1.15} |
| operabel geopereerd kunnende worden 1929 [kwt] <Frans |
| operateur die opereert 1771 [wnt] <Frans |
| operatie geneeskundige handeling 1637 [wnt] <Frans |
| operatie krijgsverrichtingen 1862 [wnt] <Engels |
| operatief betrekking hebbend op een operatie 1886 [kku] |
| operationeel hanteerbaar 1961 [gvd] <Frans |
| operator bedieningsdeskundige 1961 [gvd] <Engels |
| opereren te werk gaan 1669 [mey] <Frans |
| opereren een operatie verrichten 1805 [mey] <Frans {3.2} |
| operette opera met dialoog 1847 [kku] <Duits {3.2/4.1.15} |
| opgefokt kunstmatig, hysterisch 1979 [De Coster 1999] <Engels |
| opgemaakt* met make-up getooid 1950 [gvd] |
| opgetogen* verrukt 1461 [mnw] |
| ophaalbrug* brug die opgehaald kan worden 1672 [wnt valpoort] |
| ophanden* bijwoord van tijd: weldra 1562-1592 [mnw] {4.1.7} |
| ophemelen* uitbundig prijzen 1723 [wnt] |
| opiaat geneesmiddel 1608 [wnt] <me Latijn |
| opinie mening 1291-1300 [cg Luiks Diat.] <Frans |
| opium verdovend middel 1554 [wnt] <Latijn {4.1.6} |
| opkikkeren* opbeuren 1872 [gvd] {3.1} |
| opklaren klaar (doen) worden 1641 [wnt] |
| oplage aantal afdrukken van een werk dat bij dezelfde gelegenheid wordt vervaardigd 1799-1811 [wnt] <Duits |
| oplawaai klap 1897 [wnt opdonder] <? {3.5} |
| opleuken* leuker maken 1988 [De Coster 1999] {3.1} |
| opname het opnemen 1828 [wnt] <Duits |
| opnieuw* bijwoord van tijd: wederom 1450 [mnw] {4.1.7} |
| opoe* grootmoeder 1902 [Aanv wnt] {4.1.4} |
| oponthoud het ergens verblijven, vertraging 1838-1844 [wnt] <Duits |
| opossum buideldier 1662 [Van Donselaar Tw. 12] <Engels {3.2/4.1.3} |
| oppassen opletten 1660 [wnt] |
| oppeppen meer pep geven 1958 [Aanv wnt] |
| opper* stapel hooi 1348 [mnw] |
| opper* aanspreektitel van opperwachtmeester 1898 [gvd] {4.1.14} |
[pagina 1031]
[p. 1031]
| opperen* te berde brengen 1733 [wnt] {3.1} |
| Opperlands* Nederlandse woorden en uitdrukkingen met een merkwaardige structuur 1976 [Battus, Opperlandse pagina in nrc-h 27/8/76] {4.4} |
| opperman* helper van metselaar 1285 [cg I2, 1009] |
| oppervlakte* bovenste vlakte, buitenkant 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| opponent die zich verzet, die tegen iets stelling neemt 1478 [hws] <Latijn |
| opponeren zich verzetten 1465 [hws] <Latijn |
| opportunist die zonder beginsel handelt 1847 [kku] <Frans |
| opportuun van pas 1669 [mey] <Frans |
| oppositie tegenstand 1409 [hws] <Frans |
| oppressie onderdrukking 1503 [Aanv wnt] <Frans |
| oprecht* echt, ongeveinsd 1500 [mnw] |
| oprispen* maaginhoud opgeven 1463 [mnw] |
| oproer opstand 1537 [Claes Tw. 12] <Duits |
| oprotten ophoepelen 1963 [Aanv wnt] |
| opruien* ophitsen 1551-1600 [Claes] |
| opschepen* ten laste van een ander laten 1733 [wnt] |
| opscheppen* snoeven 1914 [gvd] |
| opschorten uitstellen 1285 [cg Rijmb.] |
| opsnijden* grootspreken 1653 [wnt] |
| opspelen* op zijn poot spelen, razen 1806-1807 [wnt] |
| opstal* wat boven de grond gebouwd is 1652-1662 [wnt] |
| optant die opteert 1912 [kku] <Latijn |
| optatief wensende wijs 1847 [kku] <Frans |
| optellen* bijeentellen 1710 [wnt] |
| opteren kiezen 1910 [wnt z.j.] <Frans |
| optica deel van de natuurkunde 1566 [wnt verdieping] <me Latijn |
| opticien brillenmaker 1897 [koe] <Frans {4.1.13} |
| optie vrije keus 1531 [hws] <Frans |
| optie recht van voorkeur bij transactie 1602 [wnt] <Frans |
| optiek optica, gezichtspunt 1751 [Aanv wnt] <Frans |
| optimaal hoogst 1949 [Aanv wnt] <Frans |
| optimisme neiging het beste te zien 1860 [wnt behandeling] <Frans |
| optimum toppunt 1926 [wnt reincultuur] <Latijn |
| optioneel de keus latend 1961 [gvd] <Engels |
| optisch m.b.t. het zien 1824 [wei] <Duits |
| optornen* met moeite tegenin gaan (bij zeilen) 1646 [wnt] |
| optutten* opdirken 1961 [gvd] {3.1/5} |
| opus werk 1663 [mey] <Latijn |
| oraal m.b.t. de mond 1847 [Aanv wnt] <Frans |
| orakel godsspraak 1556 [wnt rinnen] <Frans |
| orangeade frisdrank 1832 [wei] <Frans {4.1.6} |
| orangist aanhanger van het Oranjehuis 1795 [wnt] <Frans {3.2} |
| orang-oetan(g) mensaap 1652-1662 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.3} |
| oranje kleurnaam 1282 [cg i Brugge] <Frans {4.1.5} |
| oranje(appel) sinaasappel 1534 [Claes] <Frans {4.1.2} |
| oranjeklant aanhanger van het Huis van Oranje 1787 [wnt constitutie] |
| oratie toespraak 1548 [wnt werk iv] <Latijn |
| oratorium bidvertrek 1650 [wnt] <Latijn {3.2} |
| orchidee plant 1847 [kku] <modern Latijn |
| orde regelmatige plaatsing, geregelde toestand 1350 [mnw] <Frans |
| ordentelijk fatsoenlijk 1702 [wnt] |
| order bevel 1599 [wnt] <Frans |
| ordinaal m.b.t. rangorde 1950 [gvd] <Frans |
| ordinaat meetkundige lijn voor het bepalen van een punt in de ruimte 1740 [Aanv wnt] <Latijn |
| ordinair plat, alledaags 1784 [wnt] <Frans |
| ordinarius gewoon hoogleraar 1847 [kku] <Latijn |
| ordner map voor het opbergen van correspondentie 1948 [kwt] <Duits {3.2} |
| ordonnans militair die bevelen moet overbrengen 1852 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| ordonneren bevelen 1520 [hws] <Frans |
| öre munt 1847 [kku] <Deens of Noors {3.2} |
| oregano tuinkruid 1968 [wp voor de vrouw] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| orenmaffia alternatieve genezers die ziekte als een geestelijke kwestie zien 1992 [De Coster 1999] {4.4} |
| oreren redevoering houden 1561 [wnt wind i] <Latijn |
| orgaan deel van levend organisme 1466 [hws] <Latijn {3.2} |
| organdie weefsel 1843 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| organiek organisch voortvloeiend uit 1824 [wei] <Frans |
| organisator die organiseert 1929 [kwt] |
| organisch m.b.t. een orgaan, van organen voorzien 1847 [kku] <Duits |
| organiseren regelen 1862 [wnt] <Frans |
| organisme samenhang der delen 1854 [wnt] <Frans |
| organist orgelspeler 1240 [Bern.] <Frans |
| organizer elektronische zakagenda 1992 [Trouw 28/11/1992] <Engels |
[pagina 1032]
[p. 1032]
| orgasme het (seksueel) klaarkomen 1824 [wei] <Frans |
| orgeade drank 1608 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| orgel toetsinstrument 1350 [mnw] {4.1.16} |
| orgie losbandig drinkgelag 1824 [wei] <Frans |
| oriënteren plaatsen volgens de streken van het kompas 1862 [wnt] <Frans |
| origami papiervouwkunst 1964 [Picarta: Origami dieren] <Japans {3.2} |
| origine oorsprong 1720 [mey] <Frans |
| origineel oorspronkelijk 1709 [wnt vendu] <Frans |
| ork(a) walvisachtige 1862 [wnt ork] <Latijn {4.1.3} |
| orkaan hevige stormwind 1657 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.1} |
| orkest groep musici 1765 [wnt] <Frans |
| orkestmuziek muziek voor een orkest 1955 [wnt requisiet i] {4.1.16} |
| orkestraal orkest- 1898 [wnt verzorgd] <Frans |
| orkestratie het voor orkest schrijven of bewerken 1851 [wnt quatuor] <Frans |
| ornaat ambtsgewaad 1624 [wnt] <Latijn |
| ornament versiersel 1285 [cg Rijmb.] <Latijn {3.2} |
| ornamenteren met ornamenten versieren 1855 [kku] |
| orogenese gebergtevorming 1950 [gvd] |
| orthodontie tandheelkunde gericht op verbetering van het gebit 1961 [gvd] |
| orthodox rechtzinnig 1650 [mey] <Latijn |
| orthografie de kunst de woorden op de juiste wijze te schrijven 1376-1400 [mnw] <Frans |
| orthopedie leer van het verbeteren van afwijkingen aan het bewegingsapparaat 1824 [wei] <Frans |
| ortolaan zangvogel 1730 [wnt pistache] <Frans |
| oryx herkauwer 1984 [gvd] <Latijn {4.1.3} |
| os* gecastreerde stier 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| oscar filmonderscheiding 1961 [gvd] <Engels |
| oscilleren slingeren 1824 [wei] <Frans |
| osmium chemisch element 1831 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| osmose het zich wederzijds vermengen 1886 [kku] <Engels |
| Ossie Oost-Duitser 1996 [Vd Sijs 1996] <Duits {3.2} |
| ossobuco kalfsschenkel met mergpijp 1968 [wp voor de vrouw] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| ostentatief uitdagend 1914 [gvd] |
| ostracisme schervengericht 1792 [Aanv wnt] <Frans |
| otoliet oorsteentje 1929 [kwt] |
| otter* marterachtige 830 [Claes] {2.3/4.1.3} |
| oubaas eigenaar van een boerenhoeve 1950 [gvd] <Afrikaans {3.2} |
| oubollig* koddig, flauw 1573 [Plantijn] |
| oud* reeds lang bestaand, lang geleefd hebbend 893 [Künzel] {2.3/4.1.7} |
| oudbakken* niet nieuw meer 1710 [wnt] |
| ouder* vader of moeder 1287 [cg I2, 1228] {4.1.4} |
| ouderdom* leeftijd 1265-1270 [cg Lut.K] |
| oudere jongere* iemand globaalweg tussen de 30 en 40 of 45 jaar 1985 [Sanders 1999] {4.1.4/4.4} |
| ouderling* protestants kerkelijk ambtsdrager 1590 [wnt] {4.1.8} |
| ouderwets* zoals vroeger gebruikelijk 1635 [wnt] |
| oudroest* oud ijzer 1920 [wnt z.j.] |
| ouguiya munteenheid van Mauritanië 1973 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Arabisch {3.2/4.1.12} |
| outcast uitgestotene 1867 [Aanv wnt] <Engels |
| outfit uitrusting 1896 [kwt] <Engels {3.2} |
| outillage uitrusting 1926 [Aanv wnt] <Frans |
| outplacement ontslagbegeleiding 1989 [De Coster 1999] <Engels |
| output uitvoer 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| ouverture inleidend orkeststuk 1790 [wnt violine] <Frans |
| ouvreuse vrouw die plaats aanwijst 1870 [Aanv wnt] <Frans |
| ouwehoeren* praten 1910 [wnt oud, hoer z.j.] |
| ouwel niet-geconsacreerde hostie 1469 [mnw] <Frans {1.2.4} |
| ouzo Grieks distillaat 1978 [Complete drankenenc.] <modern Grieks {3.2/4.1.6} |
| ovaal langwerpig rond 1621 [wnt peer] <Frans |
| ovarium eierstok 1824 [wei] <modern Latijn {3.2} |
| ovatie toejuiching 1852 [wnt] <Frans |
| oven* plaats om te bakken 1240 [Bern.] {4.1.9} |
| over* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| overal* bijwoord van plaats 1240 [vmnw] |
| overbodig* overtollig 1717 [wnt] |
| overdaad* exces 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] |
| overeenkomstig* voorzetsel 1793-1796 [wnt] {4.2} |
| overgrootmoeder* moeder van iemands grootvader of grootmoeder 1573 [Plantijn] {4.1.4} |
| overgrootvader* vader van iemands grootvader of grootmoeder 1573 [Plantijn] {4.1.4} |
| overhand* grootste macht 1285 [cg Rijmb.] |
| overheid lichaam waarbij het openbaar gezag berust 1526 [wnt] <Duits |
| overhoop* op een hoop, dooreen 1350 [mnw] |
[pagina 1033]
[p. 1033]
| overigens bijwoord van modaliteit: voor het overige 1735 [Claes] <Duits |
| overlappen zich uitstrekken over iets anders 1936 [Aanv wnt] <Engels |
| overlijden* sterven 1265-1270 [cg Lut.K] {1.2.1/4.4} |
| overreden overtuigen 1573 [wnt] <Duits |
| overrompelen onverwachts overvallen 1562-1592 [mnw] <Duits |
| overrulen overstemmen 1984 [gnn] <Engels |
| overspel* echtbreuk 1287 [cg NatBl] |
| overste* aanspreektitel van een luitenant-kolonel; in België: meerdere in rang 1588 [wnt] {4.1.14} |
| overstelpen* onder de massa bedelven 1637 [wnt] |
| overstuur* in de war 1757-1762 [wnt] |
| overtollig boven het juiste aantal aanwezig 1276-1300 [cg Lut.A] <? {3.5} |
| overtuigen* iets doen geloven door klem van woorden 1637 [wnt] |
| overweldigen met geweld overmeesteren 1477 [Teuth.] <Duits |
| ovulatie uittreding van een eicel 1924 [gvd] |
| oxer hindernis in de ruitersport 1974 [koe] <Engels |
| oxymoron scherpe, schijnbaar ongerijmde tegenstelling 1663 [mey] <Grieks {3.2} |
| ozon een gas 1855 [kku] |
| paaien tevredenstellen 1281 [cg i 1, 577] <Frans |
| paaien paren van vissen 1648 [wnt paaien ii] <? {3.5} |
| paal stuk hout 1285 [cg I2, 1036] <Latijn {3.2} |
| paal mannelijk lid in erectie 1967 [De Coster 1998] {4.4} |
| pa'anga munteenheid van Tonga 1967 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Polynesisch {4.1.12} |
| paap geestelijke 1181-1210 [Claes] <Grieks {1.2.3/2.3/3.2/4.1.8} |
| paar stel, koppel 1274 [cg i 1, 277] <Latijn |
| paar onbepaald telwoord 1731-1735 [wnt] {4.2} |
| paard hoefdier 1266-1268 [cg i 1, 130] <me Latijn {4.1.3} |
| paard gymnastisch toestel 1635 [wnt] {1.2.3} |
| paarlemoer harde, zilverachtige substantie uit sommige oesterschelpen 1567 [Claes] |
| paars kleurnaam 1296 [cg i Brugge] <Frans {4.1.5} |
| paars omschrijving van coalitie van sociaal-democraten en liberalen 1992 [De Coster 1999] |
| paasbest piekfijn 1619 [Brederoo, Klucht van Sijmen sonder soetichheyt, r. 69] |
| pacemaker gangmaker in de sport 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 5a] <Engels |
| pacemaker hartstimulator 1967 [wp voor de vrouw] <Engels |
| pachometer diktemeter 1847 [kku] |
| pacht huur 1249 [cg i 1, 42] <Latijn {1.2.5} |
| pacificatie vredesluiting 1516 [hws] <Frans |
| pacificeren vrede herstellen 1550 [wnt] <Latijn |
| pact overeenkomst 1832 [wei] <Frans |
| pad* weg 1240 [Bern.] |
| pad* kikvorsachtige 1240 [Bern.] |
| paddestoel* zwam 1477 [Teuth.] |
| paddo* hallucinogene paddestoel 1996 [Onze Taal jan. 1996, 14-16] {1.2.5/3.1/4.1.6} |
| paella Spaans rijstgerecht 1968 [wp voor de vrouw] <Catalaans {4.1.6} |
| paf* tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1717 [wnt] {3.1} |
| paf* opgeblazen 1782 [wnt] |
| paffen* hoorbaar tabak roken 1867 [wnt] {3.1} |
| pagaai roeispaan 1724 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| page hofjonker 1284 [cg i 1, 770] <Frans |
| pagina bladzijde 1675 [Hexham-Manly, Het Groot Woorden-Boek] <Latijn |
| pagineren de bladzijden nummeren 1805 [wnt weegen ii] <Frans {3.2} |
| pagode boeddhistische tempel in China 1596 [Linschoten in Onze Taal 1997, 220] <Portugees {3.2} |
| paillette versiering van kleding 1627 [wnt] <Frans |
| pais, peis vrede 1265-1270 [cg Lut K] <Frans |
| pak bundel 1244 [Slicher] <? {2.4/3.5} |
| pak kostuum 1611 [wnt] <? {3.5} |
| pakken grijpen 1660 [wnt] <? {3.5} |
| pakket klein pak 1599 [wnt] <Frans |
| pakketboot veerboot 1650 [wnt] <Engels {3.2/4.1.11} |
| pakkie-an zorg, taak 1950 [Aanv wnt] <Indonesisch {3.2} |
| paksoi Chinese groente 1944 [Nuttige planten van Suriname 11] <Chinees {3.2/4.1.6} |
| pal vast 1611-1620 [wnt] <Frans |
| pal pennetje, stuitpin 1671 [wnt] <Frans |
| paladijn ridderlijke beschermer, aanhanger 1869 [wnt] <Frans |
| palankijn draagstoel 1596 [wnt] <Portugees {3.2} |
| palataal gehemelte- 1865 [kvw] <Frans |
| palaver bespreking, onderhandeling 1869 [wnt] <Portugees {3.2} |
| pale ale licht Engels bier 1912 [kku] <Engels {4.1.6} |
| paleis vorstelijk verblijf 1240 [Bern.] <Frans |
[pagina 1034]
[p. 1034]
| Paleoceen geologische periode 1933 [Bos, Geologie voor Natuurvrienden 32] <Frans |
| Paleogeen geologische periode 1961 [gvd] |
| paleografie de studie van het oude schrift 1824 [wei] |
| Paleolithicum oude steentijd 1925 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| paleontologie bestudering van fossielen 1847 [kku] |
| Paleozoïcum geologische periode 1948 [kwt] <modern Latijn |
| palet verfplankje 1658 [wnt] <Frans |
| palfrenier koetsbediende 1840 [wnt] <Frans |
| palindroom woord dat achterstevoren kan worden gelezen 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
| paling beenvis 1080 [Taal en Tongval 12, 1999, 35ff] <? {2.4/3.5} |
| palissade omheining 1576 [Schulten Tw. 9] <Frans |
| palissander houtsoort 1658 [wnt] |
| paljas hansworst 1816 [wnt] <Frans |
| palladium chemisch element 1843 [wnt] <modern Latijn |
| pallet laadbord 1953 [Aanv wnt] <Engels |
| palliatief verzachtend middel 1824 [wei] <Frans |
| palm boomsoort 1100 [Willeram] <Latijn {2.5} |
| palm binnenkant van de hand 1237 [cg i 1, 34] <Frans of Latijn {3.2} |
| palmiet palmkool 1596 [De Jonge ii, 313] <Portugees of Spaans {3.2/4.1.6} |
| palmine plantenboter 1886 [kku] |
| palmtop(computer) zeer kleine computer 1992 [De Coster 1999] <Engels {4.1.17} |
| palpabel tastbaar 1650 [mey] <Frans |
| palperen met de hand bekloppen 1865 [kvw] <Frans |
| palpitatie hartklopping 1624 [Aanv wnt] <Frans |
| pamflet geschrift 1790 [Picarta: Iets bijzonders (...) pamfletten tegen Broerius Broets] <Engels {3.2} |
| pampa boomloze vlakte 1832 [wei] <Spaans {3.2} |
| pamper wegwerpluier 1989 [Peptalk] |
| pan ketel 1240 [Bern.] <me Latijn |
| panacee geneesmiddel tegen alle kwalen 1658 [Claes] <Frans |
| panacheren kandidaten van verschillende partijen op één lijst zetten 1912 [kku] <Frans |
| panama strooien hoed 1856 [Album der Natuur 71] <Engels {3.2/4.1.9} |
| pancreas alvleesklier 1669 [mey] <modern Latijn {3.2} |
| pand onderpand 1210-1240 [cg i 1, 16] |
| pand gebouw 1351-1400 [mnw] |
| pand slip van jas 1562 [Naembouck] <Frans |
| panda kleine beer 1886 [kku] |
| pandemisch overal verbreid (van ziekte) 1824 [wei] |
| pandemonium hels lawaai 1899 [Aanv wnt] <Engels |
| pandit geleerde hindoe 1912 [kku] <Hindi |
| pandoer militair van een tegen Turkse opstandelingen geformeerd grenskorps 1831 [wnt] <Frans |
| pandoer kaartspel 1873 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| pandverbeuren spel waarbij winnaar een waarborg eist 1830 [wnt pand] {4.1.18} |
| paneel beschot 1280 [cg i 1, 486] <Frans |
| paneel bord met schakelaars 1984 [gvd] |
| panel groep die discussie leidt 1961 [Elseviers Weekblad 5/8/61, 35] <Engels |
| paneren met ei en beschuit of meel bestrijken 1910 [wnt] <Frans |
| pang* tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1800 [wnt] {3.1} |
| pangolin schubdier 1976 [gvd] <Indonesisch {3.2/4.1.3} |
| paniek schrik 1872 [wnt] <Frans |
| panisch hevig (van schrik) 1726 [Toll.] <Duits |
| panne (gedwongen oponthoud door) motorstoring 1910 [kwt] <Frans {1.2.2} |
| pannenkoek in pan gebakken plat deegproduct 1280-1290 [cg i Rijkhoven Oudenbiezen] {4.1.6} |
| panopticum wassenbeeldenspel 1886 [kku] <modern Latijn |
| panorama vergezicht 1798 [wnt] <Engels {3.2} |
| pantalon lange broek 1809-1911 [wnt] <Frans {3.2} |
| panter katachtige 1477 [Teuth.] <Duits {4.1.3} |
| pantheïst die gelooft dat God het leven van het heelal zelf is 1786-1793 [wnt] <Engels {3.2} |
| pantheon eregebouw voor overleden beroemdheden 1664 [wnt versieren i] <Latijn {3.2} |
| pantoffel huisschoen 1492 [mnw] <Frans {1.2.2/4.1.9} |
| pantograaf tekenaap 1824 [wei] |
| pantomime gebarenspel 1698 [wnt] <Frans of Latijn {4.1.15} |
| pantry provisiekamer 1886 [kku] <Engels |
| pantser harnas 1477 [Teuth.] <Duits {4.1.14} |
| pantser tank 1940-1945 [wnt] <Duits {3.2/4.1.10} |
| pantserschip oorlogsschip met pantserplaten 1866-1867 [wnt] <Duits {4.1.11} |
[pagina 1035]
[p. 1035]
| pantserwagen gepantserde en bewapende auto 1934 [wnt troep] <Duits {4.1.10} |
| panty nylons met broekje 1970 [Recht voor raap] {3.3} |
| pap halfvloeibaar voedsel 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.6} |
| papa vader 1642 [wnt] <Frans {3.1/4.1.4/5} |
| papaja vrucht 1596 [Linschoten] <Spaans {3.2/4.1.2} |
| paparazzo opdringerige persfotograaf 1985 [De Coster 1999] <Italiaans {3.2} |
| papaver plant 1543 [mnw] <Latijn |
| papegaai papegaaiachtige 1287 [cg NatBl] <Frans |
| paper verhandeling 1984 [R84] <Engels |
| paperassen gedrukte papieren 1855 [wnt] <Frans |
| paperback gebrocheerde uitgave 1956 [R75] <Engels |
| paperclip klemmetje om papieren bijeen te houden 1950 [gvd] <Engels |
| papier beschrijfbaar materiaal 1361-1362 [Toll.] <Frans |
| papier-maché deeg van papierafval met lijm 1824 [wei] <Frans |
| papil verhevenheid op tong 1871 [wnt verhevenheid] <Latijn {3.2} |
| papillot papiertje om haar te krullen 1697 [wnt] <Frans |
| paprika plant, specerij 1902 [Kerner von Marilaun, Leven der planten] <Duits {4.1.6} |
| papyrus papierplant 1778 [wnt] <Latijn |
| paraaf handtekening uit beginletters van naam 1824 [wei] <Frans |
| paraat klaar 1570 [wnt] <Latijn |
| parabel gelijkenis 1291-1300 [cg Luiks Diat.] <Frans |
| parabellum soort pistool 1930 [Handboek voor Passage, 40-2] <Duits {4.1.14} |
| parabool kegelsnede 1645 [wnt wetenschap] <Latijn |
| paracetamol koortswerend middel 1992 [gvd] |
| parachute valscherm 1806 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| parade ceremoniële inspectie 1617 [wnt] <Frans |
| paradentose zich terugtrekkend tandvlees 1961 [gvd] |
| paradigma voorbeeld 1824 [wei] <Latijn |
| paradijs lusthof 1240 [Bern,] <Latijn |
| paradox schijnbare tegenstrijdigheid 1634 [wnt paradox i] <Frans |
| parafernalia bij iem. of iets behorende zaken 1961 [gvd] <me Latijn |
| paraffine wasachtige stof 1863 [kku] <Duits |
| parafrase omschrijving met eigen woorden 1650 [mey] <Frans |
| paragnost helderziende 1950 [Aanv wnt] |
| paragoge achtervoeging van klanken 1627 [Aanv wnt] <Latijn |
| paragraaf onderverdeling van tekst 1393-1402 [mnw] <Frans |
| paraleipsis stijlfiguur 1950 [gvd] <Grieks {3.2} |
| parallax ogenschijnlijke verplaatsing 1824 [wei] <Frans |
| parallel evenwijdig 1596 [wnt] <Frans |
| parallellogram meetkundige figuur 1615 [wnt] <Frans |
| paralogisme verkeerde gevolgtrekking 1734 [HubWes] <Latijn |
| paralysie verlamming 1650 [mey] <Frans |
| paramedisch met de geneeskunde samenhangend 1958 [Aanv wnt] |
| parament priester- en altaartooi 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans of Latijn |
| parameter onbepaalde of veranderlijke grootheid 1847 [kku] <modern Latijn |
| paranimf helper bij plechtigheid zoals promotie 1697 [wnt] <Frans |
| paranoia geestesziekte 1832 [wei] <Duits |
| paraplu regenscherm 1786 [wnt] <Frans |
| parasiet die ten koste van andere(n) leeft 1553 [wnt] <Frans |
| parasol zonnescherm 1651 [wnt] <Frans |
| parataxis nevenschikking 1912 [kku] <Grieks {3.2} |
| parathion landbouwgif 1976 [gvd] |
| paratyfus benaming van verschillende op buiktyfus lijkende ziekten 1912 [kku] |
| paravaan apparaat op de boeg tegen zeemijnen 1929 [kwt] <Engels |
| parbleu tussenwerpsel: bastaardvloek 1824 [wei] <Frans {4.3} |
| parcours af te leggen weg 1901 [Boon's Geïllustreerd Magazijn, sept., 224] <Frans |
| pardessus overjas 1863 [kku] <Frans |
| pardoes bijwoord van tijd: opeens 1669 [wnt] <Nederduits {3.2/4.1.7} |
| pardon tussenwerpsel: excuseer! 1840 [wnt] <Frans {4.3} |
| pardonneren vergeven 1627 [wnt] <Frans |
| parel klompje paarlemoerstof in oester 1287 [cg NatBl] <Frans |
| parenthese tussenzin 1650 [mey] <Frans |
| pareren afwenden 1824 [wei] <Frans |
| par excellence bij uitnemendheid 1865 [kvw] <Frans |
| parfait ijscoupe 1950 [gvd] <Frans {4.1.6} |
[pagina 1036]
[p. 1036]
| parfum aangename geur 1611-1620 [wnt] <Frans |
| parhelium bijzon 1824 [wei] <modern Latijn |
| pari bijwoord: tegen de koers van 100 1643 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| paria verstoteling, iem. van de laagste kaste 1724-1726 [wnt] <Frans |
| pariteit gelijkheid 1669 [mey] <Frans |
| park beplant (jacht)terrein 1274 [cg i 1, 274] <Frans |
| park publieke wandeltuin 1661 [wnt] <Engels {3.2} |
| parka pooljak 1959 [wp jaarboek 1960] <Engels {3.2} |
| parkeren een voertuig stallen 1862 [wnt] <Frans |
| parket afgeperkte ruimte 1414 [mnw] <Frans |
| parket openbaar ministerie 1599 [wnt] <Frans |
| parket zitplaats in schouwburg 1792 [wnt] <Frans |
| parkiet papegaaiachtige 1623 [Van Donselaar Tw. 13] <Spaans of Portugees {3.2} |
| parking parkeerterrein 1975 [R75] {3.3} |
| parlando bijwoord: meer sprekend dan zingend 1929 [kwt] <Italiaans {3.2} |
| parlement volksvertegenwoordiging 1883 [wnt] <Frans of Engels {1.4} |
| parlementariër lid van het parlement 1924 [Theissen 1978] <Duits {3.2} |
| parlesanten vloeken 1665 [wnt] {3.2} |
| parmantig zelfbewust 1642 [wnt] |
| parmezaan kaas 1589 [De Bruijn Tw. 10] <Frans {4.1.6} |
| parochiaal tot een parochie behorend 1551 [wnt indertijd] <me Latijn |
| parochie kerkelijke gemeente 1240 [Bern.] <me Latijn |
| parodie spottende nabootsing 1784-1785 [wnt] <Frans |
| parodiëren een parodie maken 1824 [wei] <Frans |
| paroniem stamverwant woord 1734 [HubWes] <Frans |
| parool leus 1673 [wnt] <Frans |
| paroxisme plotselinge verheviging van een ziekte 1799 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| parsec afstandseenheid voor sterren 1950 [gvd] |
| part deel 1350 [mnw] <Frans |
| parterre benedenverdieping 1908 [wnt] <Frans |
| parthenogenese voortplanting zonder bevruchting 1863 [kku] |
| participatie deelneming 1553 [wnt] <Frans |
| participeren deelnemen 1408 [mnw drossate] <Frans |
| participium deelwoord 1633 [Ruijs] <Latijn |
| particulier privaat 1454 [hws] <Frans |
| partieel gedeeltelijk 1819 [wnt] <Frans |
| partij groep 1266 [cg i 1, 91] <Frans |
| partikel deeltje 1339-1345 [mnw] <Latijn |
| parti-pris vooringenomen standpunt 1830 [wnt] <Frans |
| partituur volledige notering van orkestbegeleiding 1766 [wnt] <Duits {3.2} |
| partizaan guerrillastrijder 1693 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| partner deelgenoot 1847 [kku] <Engels |
| parttime bijwoord: deeltijd 1968 [kwt] <Engels |
| partus bevalling 1901 [kui] <Latijn |
| partuur evenknie, gelijke 1350 [mnw] <Frans |
| party ongedwongen feest 1974 [Posthumus] <Engels |
| partydrug op dansfeesten gebruikte drug 1999 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| parvenu iem. van lage afkomst die rijk, maar niet beschaafd is 1824 [wei] <Frans |
| pas schrede 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| pas bijwoord van tijd: zo-even 1669 [wnt] {4.1.7} |
| pas nationaliteitsverklaring 1688-1696 [wnt] |
| pasar markt 1622 [De Jonge iv, 285] <Indonesisch {3.2} |
| Pasen christelijk feest 1236 [cg i 1, 26] <Latijn {4.1.7} |
| pasja Turkse titel 1785 [wnt] <Turks {3.2} |
| paskwil spotschrift 1566 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| paso doble dans in 2/4 maat 1976 [wp] <Spaans {3.2/4.1.15} |
| paspoort nationaliteitsverklaring 1488 [mnw] <Frans |
| pass schot van de bal naar een medespeler bij het voetbalspel 1936 [bvc-krant 2 okt., 6a] <Engels |
| passaat wind 1637 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.1} |
| passabel draaglijk 1599 [wnt] <Frans |
| passacaglia reeks contrapuntvariaties 1886 [kku] <Italiaans {3.2} |
| passage doorgang 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| passage deel van tekst 1539 [wnt] <Frans |
| passagier reiziger 1547-1550 [hws] <Frans |
| passagieren aan wal gaan van zeelieden 1872 [gvd] <Indonesisch {3.2} |
| passant voorbijganger 1600 [wnt] <Frans |
| passato voorbij, verleden 1581 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| passement boordsel 1598 [wnt] <Frans |
| passen afpassen 1350 [mnw] |
| passen zijn beurt voorbij laten gaan 1813 [wnt] <Frans {3.2} |
[pagina 1037]
[p. 1037]
| passe-partout kartonnen raampje of rand 1824 [wei] <Frans |
| passer meetwerktuig 1443-1451 [mnw] |
| passeren voorbijgaan 1294 [cg I3, 2031] <Frans |
| passie lijden van Christus 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| passie hartstocht 1599 [wnt] <Latijn |
| passiebloem plantengeslacht 1668 [wnt] |
| passief lijdende vorm van het werkwoord 1638 [Ruijs] <Latijn |
| passief lijdelijk 1843 [wnt] <Frans |
| passim bijwoord: verspreid 1886 [wnt vulgariseeren] <Latijn |
| passionato hartstochtelijk 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| passiva de te betalen bedragen 1703 [wnt wissel i] <Latijn |
| passiviteit lijdelijkheid 1847 [kku] <Frans |
| passivum lijdende vorm van het werkwoord 1732 [wnt worden] <Latijn |
| pasta deeg, kneedbaar mengsel 1722 [wnt reuk] <Latijn |
| pasta Italiaanse deegwaren 1984 [gvd] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| pastei deeg met vlees 1240 [Bern.] <Frans {4.1.6} |
| pastel kleurstof 1778 [Toll.] <Frans {4.1.5} |
| pasteuriseren door verhitting bacterievrij maken 1898 [gvd] <Frans |
| pastiche nabootsing 1824 [wei] <Frans |
| pastille tablet 1889 [wnt] <Frans |
| pastinaak plant 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] <Latijn {4.1.6} |
| pastis anijsdrank 1978 [Complete drankenenc.] <Frans {3.2/4.1.6} |
| pastoor hoofd van parochie 1475 [mnw] <Latijn {4.1.8} |
| pastorale herderslied 1614 [wnt] <Latijn |
| pastorie pastoorsplaats, woning van pastoor 1532 [wnt] <me Latijn {3.2} |
| pat stand waarop de koning moet spelen en dan schaak komt te staan 1855 [Toll.] <Frans |
| pataca munteenheid van Macau 1952 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Portugees {3.2/4.1.12} |
| patakon munt 1612 [Van Gelder 1965] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| patas schip 1624 [Van Donselaar Woordenaar 1, 1] <Spaans {3.2/4.1.11} |
| patat (in België) aardappel 1762 [wnt] {4.1.6} |
| patat (in Nederland) in vet gebakken reepjes aardappel 1976 [gvd] {3.3/4.1.6} |
| patates frites in vet gebakken reepjes aardappel 1932 [wnt uierboord] <Frans {4.1.6} |
| patatgeneratie jonge sporters zonder topsportmentaliteit 1989 [De Coster 1999] {4.4} |
| patchwork samenstel van verschillende lapjes 1976 [wp] <Engels |
| paté vleespastei 1929 [kwt] <Frans {4.1.6} |
| pateen schotel voor hostie 1240 [Bern.] <Frans |
| patent octrooi 1588 [Kil.] <Frans |
| patent voortreffelijk 1840 [wnt] <Duits |
| pater priester 1469 [mnw] <Latijn {4.1.8} |
| paternosterlift kabellift 1948 [kwt] |
| patetico pathetisch 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| pathetisch (overdreven) aandoenlijk 1778 [wnt] <Frans |
| pathogeen ziekteverwekkend 1898 [gvd] |
| pathologie ziekteleer 1778 [wnt] <Frans |
| pathos hoogdravendheid 1778 [wnt] <Latijn |
| patience kaartspel voor één persoon 1847 [kku] <Frans {4.1.18} |
| patiënt zieke 1451-1500 [mnw] <Frans |
| patina oxidatielaag 1860 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| patio open terras 1842 [Hamelberg, Verzameling van leerzame en onderhoudende stukken 38] <Spaans {3.2} |
| patisserie banketbakkerij 1847 [kku] <Frans |
| patjakker gemene kerel 1896 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| patjepeeër parvenu 1934 [Aanv wnt] |
| patriarch aartsvader 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn {4.1.8} |
| patriciër aanzienlijke 1792 [wnt] <Latijn |
| patrijs hoendervogel 1240 [Bern.] <Frans {4.1.6} |
| patrijshond hondensoort 1614 [wnt patrijs] {4.1.3} |
| patrijspoort raam op schip 1863 [kku] |
| patrimonium vaderlijk erfdeel 1345 [mnw] <Latijn |
| patriot die zijn vaderland mint 1579 [wnt] <Frans |
| patriot systeem voor luchtafweer 1993 [Picarta: titel van F. Slijper] <Engels {4.1.14} |
| patrologie kennis van de kerkvaders 1847 [kku] |
| patroon beschermheilige 1200 [cg ii 1 Servas] <Frans {4.1.8} |
| patroon ontwerp 1400 [mnw] <Frans |
| patroon huls met projectiel en buskruitlading 1637 [wnt] {4.1.14} |
| patrouille verkenning 1591 [wnt] <Frans |
| pats* tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1840 [wnt] {3.1} |
| patser geldsmijter 1901 [wnt] |
| patstelling situatie waarin men niet verder kan 1979 [Wijnands&Ost] |
| pauk slaginstrument 1717 [wnt] <Duits {3.2/4.1.16} |
| pauper arme 1898 [wnt armoede] <Latijn |
[pagina 1038]
[p. 1038]
| pauperisme chronische armoede 1847-1848 [wnt] <Frans |
| paus hoofd van de r.-k. kerk 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.8} |
| pauw hoendervogel 1240 [Bern.] <Latijn |
| pauze rustpoos 1482 [hws] <Frans |
| pavane dans 1569 [wnt] <Frans {4.1.15} |
| paviljoen buitenverblijf 1810 [wnt] <Frans {3.2} |
| pavlovreactie onwillekeurige reactie op een stimulus 1999 [gvd] |
| pavoiseren met vlaggen versieren 1912 [wnt] <Frans |
| pc personal computer 1986 [De Coster 1999] <Engels {1.1/1.2.5/4.1.17} |
| peau de suède fijn leer met uiterlijk van fluweel 1909 [Practische Wenken voor Huishouding en Keuken, 248] <Frans |
| pecannoot vrucht 1961 [gvd] {4.1.2} |
| peccadille kleine zonde 1726 [wnt] <Frans |
| peccavi schuldbekentenis: ik heb gezondigd 1799 [wnt voorgeborcht(e)] <Latijn |
| pecco theesoort 1724-1726 [wnt] <Chinees {3.2/4.1.6} |
| pech tegenspoed 1901 [wnt] <Duits |
| pêche melba dessert 1942 [Sanders 1995] <Frans {4.1.6} |
| pechvogel iem. die altijd pech heeft 1909 [wnt pech] <Duits |
| pectine geleivormige stof 1872 [gvd] |
| pectoraal borst- 1689 [wnt] <Frans |
| pecuniën geld 1824 [wei] <Latijn |
| pedaal hefboom met de voet bediend 1557 [wnt] <Frans |
| pedagoog opvoedkundige 1560 [wnt] <Frans |
| pedalo waterfiets 1992 [gvd] <Frans {3.2/4.1.10} |
| pedant verwaand 1723 [wnt] <Frans |
| peddel roeispaan 1855 [Focke, Neger-Eng. wrdb.] <Engels |
| peddelen fietsen 1912 [kku] <Engels |
| pedel die academische plechtigheden regelt 1592 [wnt] <Duits |
| pederast man die seks bedrijft met jongens 1824 [wei] <Frans |
| pediater kinderarts 1961 [gvd] |
| pedicure voetverzorger 1873 [Aanv wnt] <Frans {4.1.13} |
| pedofilie een voorkeur voor seks met kinderen 1937 [Aanv wnt] |
| pedologie studie van de bovenste aardlaag 1950 [gvd] |
| pedometer schredeteller 1824 [wei] |
| peel* drassig veenland 1108-1121 [Künzel] {2.3} |
| peeling het verwijderen van dode huidcellen 1976 [wp] <Engels |
| peen wortel 1514 [Groten Herbarius] <? {3.5/4.1.6} |
| peenhaar geelachtig haar 1898 [wnt] <? {3.5} |
| peepshow kijkkast met seksattractie 1979 [R84] <Engels {4.1.15} |
| peer vrucht 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.2} |
| peer vader 1682 [wnt] <Frans {4.1.4} |
| peer lid van het Hogerhuis 1847 [kku] <Engels |
| peerdrops zuurtjes 1901 [wnt] <Engels {4.1.6} |
| pees* uiteinde van spier 1645 [wnt] |
| peet peter of meter 1519-1524 [Stadb. Zwolle iii] {4.1.4} |
| peg* houten pin of spie 1477 [Teuth.] |
| pegel* gulden 1906 [wnt] {4.1.12} |
| peignoir ochtendjas 1697 [wnt] <Frans |
| peil* watermerk 1476-1500 [mnw] |
| peinzen denken 1240 [Bern.] <Frans {1.2.5} |
| pejoratief ongunstig 1912 [kku] <Frans |
| pek teerproduct 1240 [Bern.] <Latijn |
| pekari hoefdier 1799 [Van Donselaar Tw. 12] <Frans {3.2/4.1.3} |
| pekel* oplossing van zout in water 1510-1512 [mnw] {3.1} |
| pekelharing* zoute haring 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] |
| pekelzonde* oude, kleine zonde 1656 [wnt] |
| pekinees hondensoort 1932 [Sanders 1995] <Engels {4.1.3} |
| pelagisch m.b.t. de diepe zee 1863 [kku] <Latijn |
| pêle-mêle overhoop 1824 [wei] <Frans {3.1} |
| pelerine schoudermanteltje 1840 [wnt] <Frans |
| pelgrim bedevaartganger 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.8} |
| pelgrimage bedevaart 1291-1300 [cg i Brugge] <Frans |
| pelikaan pelikaanachtige 1240 [Bern.] <Frans |
| pellagra tropische ziekte 1847 [kku] |
| pellen ontbolsteren 1351 [mnw] |
| peloton onderafdeling 1697 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| pels vacht 1240 [Bern.] <me Latijn |
| peluw kussen 1240 [Bern.] <Latijn |
| pen schrijfgereedschap 1351-1400 [mnw] <Latijn {1.2.3/1.2.5} |
| pen vogelveer 1477 [Teuth.] <Latijn {1.2.3/1.2.5} |
| pen, pin houten nagel 1285 [cg Rijmb.] <Latijn {3.2} |
| penaal m.b.t. het strafrecht 1527 [hws] <Frans |
| penalty strafschop (bij het voetbalspel) 1914 [Aanv wnt] <Engels {1.2.4} |
| penant steunpilaar 1291 [cg I3, 1568] <Frans |
| penarie nood 1894 [wnt] |
| penaten huisgoden 1700 [wnt] <Latijn |
| pendant tegenhanger 1861 [wnt] <Frans |
[pagina 1039]
[p. 1039]
| pendel hanglamp 1919 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| pendel heen en weer reizen tussen woon- en werkplaats 1963 [wnt verbinding] <Duits {3.2} |
| pendule slingeruurwerk 1692 [wnt] <Frans |
| penetratie doordringing 1669 [mey] <Frans |
| penetreren doordringen 1636 [Secreeten van Alexis Piemontois, 98] <Frans |
| pengö vroegere Hongaarse munt 1931 [kwt] <Hongaars |
| penibel pijnlijk 1648 [wnt] <Frans |
| penicilline antibioticum 1947 [Aanv wnt] <Engels |
| penis mannelijk lid 1595 [wnt krabben] <Latijn {3.2/4.4} |
| penisnijd afgunst bij de vrouw wegens het ontbreken van een penis 1965 [Vd Sijs 1998] <Duits {3.2} |
| penitent boeteling 1485 [mnw vaster] <Frans {4.1.8} |
| penitentie boete 1236 [cg i 1, 26] <Latijn |
| pennen Bargoens: geslachtsgemeenschap hebben 1906 [moo] <Duits {4.4} |
| penning munt 1100 [Willeram] <? {3.5/4.1.12} |
| penny munt 1847 [kku] <Engels |
| penopauze overgangsfase van de man 1978 [Picarta: titel van D. Bowskill] |
| penoze Bargoens: misdadigersvak, de onderwereld 1906 [Köster Henke] <Jiddisch {3.2} |
| pens buik 1292 [cg i Oudenaarde] <Frans |
| penseel kwastje 1350 [mnw] <Frans |
| pensioen uitkering na volbrachte diensttijd 1716 [wnt] <Frans |
| pension kosthuis, kostgeld 1889 [wnt] <Frans |
| pensionaat kostschool 1796 [wnt verslappen] <Frans {3.2} |
| pensionado gepensioneerde die in een warm land gaat wonen 1998 [De Coster 1999] <Spaans {3.2/4.1.4} |
| pensionaris stadsadvocaat 1391 [mnw] <me Latijn |
| pentaëder prisma met gelijkzijdige driehoeken als eindvlak, vijfvlak 1847 [kku] <Frans |
| pentagoon vijfhoek 1734 [HubWes] <Latijn |
| pentagram vijfpuntige ster 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
| pentameter versvorm, namelijk vijfmaat 1710 [wnt vijf] <Latijn |
| pentatlon vijfkamp 1847 [kku quinquertium] <Grieks {3.2/4.1.18} |
| penthouse dakwoning 1984 [gvd] <Engels |
| pentito maffioso die samenwerkt met de politie 1999 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| pep energie 1955 [Aanv wnt] <Engels |
| peper specerij 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Latijn {4.1.6} |
| peperduur uitermate duur 1810 [wnt toe i] {4.4} |
| pepermunt lekkernij 1778 [wnt] {4.1.6} |
| peperoni Spaanse peper 1847 [kku] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| peppel populier 1604 [Toll.] <Frans of Latijn |
| pepperspray verblindende spray met peperextract 1998 [De Coster 1999] <Engels |
| peppil stimulerend middel 1966 [Aanv wnt] <Engels {4.1.6} |
| peptalk opwekkende woorden 1984 [gvd] <Engels |
| per voorzetsel 1579 [wnt wrak i] <Latijn {4.2} |
| perceel pand, stuk land 1350 [mnw] <Frans |
| percent aantal per honderd 1591 [Kool] <Italiaans {3.2} |
| perceptie waarneming 1603 [Picarta: Deductie (...) gedaen, jeghens de gepretendeerde perceptie van thienden] <Frans |
| percipiëren waarnemen, begrijpen 1592 [wnt vreedzamig] <Latijn |
| percolator doorzijgapparaat voor koffie 1961 [gvd] <Engels {4.1.9} |
| percoleren laten doorsijpelen 1698 [mey] <Latijn |
| percussie slag 1553 [wnt] <Frans |
| percussie slagwerk 1984 [gvd] <Engels |
| percutaan door de huid heen 1961 [gvd] |
| perdendo langzaam afnemend 1820 [Muzijkaal zak-woordenboek] <Italiaans {3.2} |
| perestrojka hervorming 1987 [Picarta: titel van Gorbatsjov] <Russisch {3.2} |
| perfect volmaakt 1479 [hws] <Latijn |
| perfectie volmaaktheid 1520 [hws] <Frans |
| perfectief een voltooiing uitdrukkend 1928 [wnt aspect] <me Latijn |
| perfectioneren tot voltooiing brengen, verbeteren 1661 [wnt vorders i] <Frans |
| perfectum voltooid tegenwoordige tijd 1638 [Ruijs] <Latijn |
| perfide trouweloos 1902 [wnt] <Frans |
| perforatie opening 1669 [mey] <Frans |
| perforator apparaat om mee te perforeren 1893 [wnt] <Engels |
| perforeren doorboren 1553 [wnt] <Frans |
| performance voorstelling, optreden 1912 [kku] <Engels |
| pergola terras 1832 [wei] <Italiaans {3.2} |
| periferie buitenkant 1669 [mey] <Frans |
| perifrase omschrijving 1720 [mey] <Frans |
| perimeter instrument om het gezichtsveld te meten 1929 [kwt] |
[pagina 1040]
[p. 1040]
| periode tijdruimte 1657 [wnt] <Frans |
| peripetie onvoorzien geval 1824 [wei] <Frans |
| periscoop optisch instrument 1945 [wnt venijnig] |
| peristaltisch m.b.t. een de inhoud voortstuwende beweging 1824 [wei] <Frans |
| peritoneum buikvlies 1568 [wnt voorschoot] <Latijn {3.2} |
| peritonitis buikvliesontsteking 1832 [wei] <modern Latijn |
| perk afgebakend stuk grond 1169 [Künzel] <Latijn {2.3} |
| perkament geprepareerde dierenhuid 1240 [Bern.] <Frans |
| Perm geologische periode 1911 [Heimans, Ons Krijtland 215] |
| permafrost altijd bevroren grond 1961 [gvd] <Engels |
| permanent blijvend 1652 [wnt] <Frans |
| permissie toestemming 1456 [hws] <Frans |
| permissief toegeeflijk 1974 [Posthumus] <Engels |
| permit verlofbriefje 1912 [kku] <Engels |
| permitteren toestaan 1546 [hws] <Latijn |
| permutatie verwisseling 1480 [hws] <Frans |
| pernicieus verderfelijk 1598 [wnt] <Frans |
| peronisme politiek systeem 1976 [gvd] |
| peroratie slotrede 1553 [wnt] <Frans |
| perpendiculair loodrecht 1553 [wnt] <Frans |
| perpetuum mobile toestel dat, in beweging gezet, eeuwig blijft bewegen 1706 [wnt worm i] <Latijn |
| perplex onthutst 1481 [hws] <Frans |
| perrier soort Frans mineraalwater 1992 [gvd] {4.1.6} |
| perron platform in station 1871 [wnt] <Duits |
| pers drukpers 1641 [wnt] <Frans |
| pers oosters tapijt 1961 [gvd] |
| pers kattensoort 1971 [Kattenenc.] {4.1.3} |
| per se bijwoord: uit het wezen van persoon of zaak zelf, stellig 1684 [wnt winstgierig] <Latijn |
| persen drukken 1240 [Bern.] <Frans |
| pershing raket 1984 [gvd] <Engels {4.1.14} |
| persico perziklikeur 1773 [wnt vloeipapier] <Frans {4.1.6} |
| persiflage karikatuur 1781 [wnt] <Frans |
| persistent blijvend 1886 [wnt volwassen ii] <Latijn |
| persmuskiet minachtend voor journalist 1931 [wnt pers z.j.] |
| personage rol in een toneelstuk 1501-1550 [wnt] <Frans |
| personalia persoonlijke bijzonderheden 1931 [wnt register i] <Latijn |
| personeel medewerkers 1861 [wnt] <Frans |
| personificatie de voorstelling van een zaak als persoon 1872 [gvd] <Frans |
| persoon individu 1265-1270 [vmnw] <Latijn |
| persoon als grammaticale term: klasse van de persoonlijke voornaamwoorden 1576 [Ruijs] <Latijn |
| perspectief doorzichtkunde 1599 [Kil.] <Frans |
| perspex doorzichtig plastic 1948 [kwt] <Engels |
| pertinent beslist 1531 [hws] <Frans |
| perturbatie verwarring 1500 [hws] <Frans |
| pervers verdorven 1553 [wnt] <Frans |
| perverteren bederven 1561 [Mak] <Latijn |
| perzik vrucht 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.2} |
| Pesach joods paasfeest 1637 [wnt overschrijden] <Hebreeuws {3.2/4.1.7} |
| pesante zwaarwichtig 1650 [mey] <Italiaans {3.2} |
| peseta munteenheid van Spanje 1832 [wei] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| peso munteenheid van verschillende Midden- en Zuid-Amerikaanse landen 1824 [wei] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| pessarium ring tegen zwangerschap 1778 [wnt vos i] <me Latijn |
| pessimisme neiging alles negatief te zien 1870 [Picarta: titel van W. Scheffer] <Frans |
| pest ziekte 1554 [wnt] <Frans of Latijn |
| pesten treiteren 1583 [wnt] |
| pesticide onkruidverdelgingsmiddel 1967 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| pestilentie epidemische ziekte 1302 [mnw] <Frans |
| pesto ongekookte saus van o.m. basilicum, knoflook, olijfolie en geraspte kaas 1999 [gvd] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| pestwijf zeer vervelende vrouw 1896 [wnt] |
| pet hoofddeksel 1806 [wnt] <? {3.5/4.1.9} |
| pet waardeloos 1961 [gvd] <? {3.5} |
| peter doopvader 1240 [Bern.] <me Latijn |
| peter principle wetmatigheid dat iedereen een te hoge functie ambieert 1989 [Peptalk] <Engels |
| peterselie gewas 1240 [Bern.] <me Latijn {4.1.6} |
| petieterig klein 1894 [wnt] |
| petitfour minigebakje 1946 [Aanv wnt] <Frans {4.1.6} |
| petitie verzoekschrift 1427 [mnw utehilicken] <Frans |
| petoet gevangenis 1936 [wnt remplacant] <Javaans {3.2} |
| petrischaal schaal voor het kweken van micro-organismen 1950 [Kleine wp 1071] |
| petroleum brandstof 1862 [wnt] <Engels |
[pagina 1041]
[p. 1041]
| petroleummotor door met lucht vermengde petroleum aangedreven motor 1892 [wnt petroleum] {4.1.10} |
| pets* klap 1913 [Aanv wnt] {3.1} |
| petticoat onderrok 1912 [kku] <Engels {3.2} |
| petunia plantengeslacht 1901-1903 [wnt] <modern Latijn |
| peuk* kort eindje van sigaar of sigaret 1897 [wnt] {4.1.6} |
| peul* bolster 1285 [cg Rijmb.] |
| peuren* roeren, wroeten 1539 [wnt] |
| peuter* klein kind 1889 [wnt] {4.1.4} |
| peuteren* wroeten in 1469 [hws] {3.1} |
| peuzelen* met genoegen opeten 1599 [wnt] {3.1} |
| pezen* hard werken 1632 [wnt] |
| pf* tussenwerpsel: als blijk van minachting of warmte 1909 [wnt wegwerpen] {4.3} |
| pi getal dat verhouding tussen middellijn en omtrek van een cirkel uitdrukt 1847 [kku] |
| pianino een beetje zacht 1863 [kku] <Italiaans {3.2} |
| pianissimo bijwoord: zeer zacht 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| piano toetsinstrument 1836 [wnt] <Frans {4.1.16} |
| pianola mechanische piano 1907 [Aanv wnt] <Engels {4.1.16} |
| pias hansworst 1842 [Toll.] |
| piaster munt 1653 [wnt verlossing] <Italiaans {3.2} |
| piazza plein 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| picador stierenvechter te paard 1847 [Aanv wnt] <Spaans {3.2} |
| picaresk van schelmen 1929 [kwt] <Spaans {3.2} |
| piccalilly in zuur ingemaakte groente 1929 [kwt] <Engels {4.1.6} |
| piccolo hoteljongen 1914 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2} |
| pickles ingemaakte augurken 1847 [kku] <Engels |
| picknick maaltijd in de open lucht 1893 [wnt] <Engels {3.1} |
| pick-up platenspeler 1931 [kwt] {3.3/4.1.17} |
| pick-up kleine open vrachtauto 1961 [gvd] <Engels {4.1.10} |
| picobello bijwoord: prima 1971 [Aanv wnt] {3.3} |
| picrinezuur bepaald zuur 1886 [kku] |
| pictogram beeldschrift 1976 [gvd] |
| pidgin omgangstaal 1917 [wnt verbasterd] <Engels |
| piechem Bargoens: rare vent 1915 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| pied-à-terre buitenhuisje, gelegenheid tot verblijf van iem. die elders woont 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 78] <Frans |
| piëdestal voetstuk 1599 [Kil.] <Frans |
| pief vent 1974 [Endt] <? {1.2.5/3.5} |
| pief-paf-poef* tussenwerpsel: geluid van een schot 1874 [wnt] {3.1} |
| piek lans 1292-1293 [cg I3, 1867] <Frans {4.1.14} |
| piek bergtop 1595 [De Jonge ii, 290] <Frans |
| piek gulden 1906 [wnt] {4.1.12} |
| piekeren peinzen 1887 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| piekfijn zeer fijn 1873 [wnt] <Duits {4.4} |
| piel penis 1898 [wnt] {4.4} |
| piemel* mannelijk lid 1875 [wnt piemelen] {4.4} |
| piemelnaakt* geheel naakt 1950 [gvd] {4.4} |
| pienter slim 1906 [Köster Henke 52] <Indonesisch {3.2} |
| piepen* hoog geluid geven 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| pieper* kleine, jonge aardappel 1885 [wnt] {4.1.6} |
| piepjong* heel jong 1691 [wnt] {4.4} |
| piepklein* heel klein 1931 [wnt piep z.j.] {4.4} |
| pier* worm 1401-1450 [mnw] |
| pier havendam 1893 [Toll.] <Engels |
| piercing (het aanbrengen van een) ringetje door een lichaamsdeel 1983 [De Coster 1999] <Engels |
| pierder Bargoens: speler (muzikant, gokker) 1731 [Endt] |
| pieremachochel logge vrouw 1931 [wnt z.j.] |
| pierement mechanisch orgel 1890 [wnt] {4.1.16} |
| pieren Bargoens: spelen (gokken, muziek maken) 1840 [moo] |
| pierewaaien uitgaan 1666 [wnt] <Russisch {3.2} |
| pies* urine 1898 [gvd] {4.4} |
| piet luis 1898 [wnt] <Romani {3.2} |
| piet vogel 1899-1906 [wnt] |
| piëta voorstelling van Maria met de dode Jezus 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| piëteit eerbied 1862 [wnt] <Frans |
| pietepeuterig* overdreven nauwkeurig 1910 [wnt] {3.1} |
| pieterman beenvis 1599 [Kil. (pieterman i)] |
| pieterman gulden 1906 [wnt] {4.1.12} |
| piëtisme richting in het protestantisme 1824 [wei] <Duits {4.1.8} |
| pietje munt ter waarde van 1/8 zilveren dukaat 1762 [Van Gelder 1965] {4.1.12} |
| pietlut kleingeestig mens 1892 [wnt] |
[pagina 1042]
[p. 1042]
| pietsje kleinigheid 1682 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| pieus vroom 1597 [wnt] <Frans |
| pigment kleurstof 1861 [wnt weede i] <Latijn |
| pij kledingstuk van grove wollen stof (tegenwoordig vooral van monniken) 1481 [mnw] <? {3.5} |
| pijl projectiel voor een boog 1373-1376 [mnw] <Latijn {4.1.14} |
| pijler steunpilaar 1430 [mnw] <Latijn {3.2} |
| pijlsnel zeer snel 1844 [wnt] {4.4} |
| pijn lichamelijk lijden, smart 1236 [cg i 1, 21] <Latijn {1.2.5} |
| pijnboom naaldboom 1240 [Bern.] |
| pijnigen folteren 1434-1436 [mnw] {3.1} |
| pijp buis 1240 [Bern.] <me Latijn {3.2} |
| pijp rookgerei 1693 [wnt] {4.1.6} |
| pijpen fluiten 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| pijpen afzuigen 1976 [gvd] {4.4} |
| pik* houweel 1350 [mnw] |
| pik teerproduct 1390 [mnw] <Latijn |
| pik* penis 1900 [wnt] {4.4} |
| pikant prikkelend 1617 [wnt] <Frans |
| pikdonker zeer donker 1560 [wnt] {4.1.5} |
| pikeren irriteren 1631-1634 [wnt] <Frans |
| piket kaartspel 1660 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| piket paaltje 1696 [wnt] <Frans |
| piket troep die direct kan uitrukken 1783 [Claes Tw. 12] <Frans {4.1.14} |
| pikeur africhter van paarden 1672 [wnt] <Frans |
| pikkel mengsel van zuur en zout 1961 [gvd] <Engels |
| pikken* stelen 1287 [cg NatBl] |
| pikken kleven 1905 [wnt] |
| pikketanissie borrel 1897 [Sanders 1997a] {4.1.6} |
| pil geneesmiddel 1351 [mnw] <Latijn |
| pil dokter 1866 [wnt] <me Latijn |
| pil anticonceptiepil 1964 [R75] <Engels |
| pilaar pijler 1285 [cg Rijmb.] <me Latijn {3.2} |
| pilaster ornament 1649 [wnt] <Frans |
| pilau, pilav gerecht 1698 [wnt meuken iii] <Turks {3.2/4.1.6} |
| pilo weefsel 1860 [wnt] <Engels {4.1.9} |
| piloot vlieger 1924 [gvd] <Frans |
| pilotstudie voorlopige studie ter verkenning 1974 [Aanv wnt] <Engels |
| pils bier 1884 [Sanders 1995] <Duits {4.1.6} |
| piment specerij 1300 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| pimpelen* zuipen 1693 [wnt] {3.1} |
| pimpelmees* zangvogel 1567 [Claes] |
| pimpelpaars hard paars 1610-1619 [wnt] {3.1/4.1.5} |
| pimpernel plant 1350 [Vandewiele en Braekman] <Frans |
| pinacotheek schilderijenkabinet 1847 [kku] |
| pinakel gotisch siertorentje 1360 [mnw] <Frans |
| pinard tafelwijn 1978 [Complete drankenenc.] <Frans {3.2/4.1.6} |
| pinas schip 1595 [De Jonge ii, 287] <Frans {4.1.11} |
| pince-nez lorgnet 1858-1873 [wnt] <Frans |
| pincet tangetje 1672 [wnt] <Frans |
| pincher hondensoort 1847 [kku] <Duits {4.1.3} |
| pinda olienootje 1740 [Ontwerp tot beschrijving Surinaamen 16] <Papiaments {3.2/4.1.2} |
| pindakaas broodsmeersel van fijngemalen olienoten 1921 [Van der Horst 55] |
| pineut dupe 1950 [gvd] <Engels |
| pingel pijnboomzaad 1608 [wnt pingel ii] |
| pingelen* afdingen 1865 [wnt] |
| ping-ping* geld 1974 [Endt] {3.1} |
| pingpong tafeltennis 1912 [kku] <Engels {1.2.5/3.1/4.1.18} |
| pinguïn pinguïnachtige 1595 [wnt] <Engels {3.2} |
| pink vaartuig 1477 [mnw] <? {3.5/4.1.11} |
| pink eenjarig kalf 1514 [mnw] <? {3.5/4.1.3} |
| pink vinger 1567 [wnt] <? {3.5} |
| pinkelen* wegslaan van een puntig houtje met een stok 1883 [wnt] {4.1.18} |
| Pinksteren christelijk feest 1282 [cg i 1, 643] <Latijn {4.1.7} |
| pinnen geld uit een automaat halen 1991 [Hoppenbrouwers] <L {3.4} |
| pinot een wijnstok 1984 [gvd] <Frans {3.2} |
| pint vochtmaat 1260 [cg i 1, 74] <me Latijn |
| pin-up foto van een schoonheid, tegen de muur geprikt 1949 [Aanv wnt] <Engels |
| pioen plant 1240 [Bern.] <Frans |
| pion een schaakstuk 1824 [wei] <Frans |
| pionier voortrekker 1555 [Luython, Dictionaris in fransoys 12r] <Frans |
| pip vogelziekte 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| pipet glazen buis 1869 [wnt] <Frans |
| pips bleek 1710 [wnt] |
| piqué weefsel 1843 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| piqué verticale stoot bij biljart 1950 [gvd] <Frans |
| piraat zeerover 1562-1592 [mnw] <Frans |
| piramide spits grafmonument 1566 [wnt] <Frans |
| piramidespel frauduleus geldspel 1997 [De Coster 1999] {4.1.18} |
| piranha beenvis 1659 [Keye, Waere onderscheyt tusschen koude en warme landen] <Portugees {3.2} |
| pirouette draai 1824 [wei] <Frans {4.1.15} |
| pis urine 1330 [Jacobs 20] <? {3.5/4.4} |
[pagina 1043]
[p. 1043]
| pisang banaan 1596 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.2} |
| pisnijdig heel kwaad 1914 [gvd] <? {3.5/4.4} |
| piso munteenheid van Filippijnen 1967 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Pilipino {4.1.12} |
| pissebed insect 1567 [Junius] |
| pissen urineren 1240 [Bern.] <? {3.5/4.4} |
| pissig boos 1984 [gvd] {1.2.1/1.2.5} |
| pissoir pisbak 1865 [kvw] <Frans {4.4} |
| pistache groene amandel 1608 [wnt] <Frans |
| piste baan in manege e.d. 1832 [wei] <Frans |
| pistolet munt 1554 [wnt] <Frans |
| pistolet broodje 1900-1904 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| piston zuiger, ventiel 1824 [wei] <Frans |
| pistool vuistvuurwapen 1623 [wnt] <Duits {4.1.14} |
| pistool munt 1643 [wnt] <Frans |
| pit gegraven opening met water 1076-1100 [Claes (put)] {2.3} |
| pit* zaadkorrel, merg van bomen, kern 1484 [mnw] |
| pit post bij autoraces 1961 [gvd] <Engels |
| pitabroodje broodje bij shoarma geserveerd 1991 [Midas Dekker, Eten op je eigen] {4.1.6} |
| pitbullterriër hondensoort 1984 [gvd] <Engels {4.1.3} |
| pitcher die de bal naar de slagman werpt 1958 [Aanv wnt] <Engels |
| pitten Bargoens: slapen 1950 [gvd] <? {3.5} |
| pittoresk schilderachtig 1838 [Internet (Coster-site): E.J. Potgieter, Het togtje naar ter Ledestein] <Frans |
| pizza hartige koek 1968 [wp voor de vrouw] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| pizzeria pizzarestaurant 1984 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| pizzicato bijwoord: getokkeld 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| plaag onheil 1240 [Bern.] <Latijn |
| plaat plat stuk 1280 [cg i 1, 527] <Frans |
| plaat prent 1623 [wnt] |
| plaats (open) ruimte 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| placebo niet-werkzaam, uiterlijk op medicament lijkend middel 1976 [gvd] <Latijn |
| placemat onderlegger 1954 [Aanv wnt] <Engels |
| placenta moederkoek 1727 [wnt vel i] <Latijn {3.2} |
| plafond zoldering 1695 [wnt] <Frans |
| plafonnière lamphouder tegen het plafond 1929 [kwt] {3.3} |
| plag* zode 1377 [mnw] {3.2} |
| plagen speels kwellen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| plagiaat letterdieverij 1872 [gvd] <Frans |
| plagiaris die plagiaat pleegt 1824 [wei] <Latijn |
| plaid reisdeken 1880 [wnt] <Engels |
| plak* muntstuk 1371 [mnw] {4.1.12} |
| plak* dunne schijf 1761 [wnt] |
| plaket munt, medaille 1730 [wnt] <Frans |
| plakkaat affiche 1414 [mnw] <Frans |
| plakken* (vast)kleven 1599 [Kil.] |
| plamuur stopverf 1901 [wnt] |
| plan ontwerp, voornemen 1674 [wnt] <Frans |
| planchet landmeetkundig instrument 1622 [wnt] <Frans |
| planeet hemellichaam 1240 [Bern.] <Latijn |
| planen vlak maken 1351 [mnw] |
| planeren zweven 1929 [kwt] <Frans |
| planetarium toestel dat de bewegingen van het zonnestelsel nabootst 1784 [wnt] <modern Latijn |
| planetoïde op een planeet lijkend hemellichaam 1865 [Alg. Ned. Enc.] |
| planimetrie vlakke meetkunde 1824 [wei] <me Latijn |
| plank plat stuk hout 1284 [cg I2, 780] <Frans |
| plankier bevloering van planken 1574 [Toll.] <Frans |
| plankton zwevende organismen 1910 [kwt] <Duits |
| planologie ruimteplanning 1934 [Aanv wnt] |
| planplan langzaam 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| plant gewas 1240 [Bern.] <Latijn |
| plantage beplanting 1560 [wnt] <Frans |
| planten in aarde zetten 1240 [Bern.] <Frans |
| plantsoen openbare tuin 1773 [wnt] <Frans |
| plaque plaatvormige decoratie 1847 [kku] <Frans |
| plaque aanslag op de tanden 1976 [gvd] <Frans {3.2} |
| plaquette gedenkplaat 1912 [kku] <Frans |
| plas* kuil met water, poel 1285 [cg I2, 1039] {3.1} |
| plasma vloeibaar deel van bloed e.d. 1847 [kku] <Latijn |
| plasmolyse het loslaten van protoplasma 1922 [Stomps, De stoffelijke basis der erfelijkheid, 122] <Frans |
| plasseks het ondervinden van lustgevoelens als iem. urineert 1997 [nrc-h 21/2/97] |
| plassen* in water bewegen, klotsen 1599 [wnt] {1.2.3/3.1} |
| plassen* urineren 1950 [gvd] {1.2.3/3.1/4.4} |
| plassticker sticker met een afbeelding die verandert als erop wordt geplast 2000 [Sanders 2001] {4.4} |
| plastic kunststof 1948 [kwt] <Engels |
| plastiek boetseerkunst 1869 [wnt] <Frans |
[pagina 1044]
[p. 1044]
| plastisch gekenmerkt door het geven van een vorm 1824 [wei] <Duits |
| plastron borstlap 1615 [wnt] <Frans |
| plat dun, vlak 1287 [cg NatBl] <Frans |
| plataan boomsoort 1360 [mnw] <Frans |
| platboomd van een platte bodem voorzien 1595 [wnt platbodemd] |
| plateau hoogvlakte 1861-1862 [wnt] <Frans |
| plateau plaat 1886 [wnt] <Frans |
| plateservice het opdienen van een hele maaltijd op bord of blad 1984 [gvd] <Engels |
| platform verhoging 1548 [hws] <Frans |
| platform politiek programma 1984 [gvd] <Engels |
| platina chemisch element 1780 [hou iii, 1, 46] <Spaans {3.2} |
| platitude gemeenplaats 1847 [kku] <Frans |
| platvloers triviaal 1955 [Aanv wnt] {3.1} |
| plausibel aannemelijk 1830 [wnt] <Frans |
| plaveien bestraten 1534 [Claes] |
| plavuis vloertegel 1453 [mnw] |
| playback afspelen van een geluidsband waarbij de artiest alleen de gebaren maakt 1965 [R75] <Engels |
| playboy voor zijn plezier levende, rijke jongeman 1965 [Aanv wnt] <Engels |
| plebejisch niet-adellijk, vulgair 1844-1851 [wnt] <Frans |
| plebisciet volksbesluit 1865 [kvw] <Frans |
| plebs het gewone volk 1824 [wei] <Latijn |
| plecht dek 1376-1400 [mnw] <me Latijn |
| plechtig* statig 1710 [wnt] |
| plectrum citerpen 1832 [wei] <Latijn |
| plee toilet 1898 [gvd] {4.4} |
| pleeboy houder van toiletrollen 1968 [Aanv wnt] |
| pleet metaal dat met laagje edelmetaal is bedekt 1807 [wnt] <Engels |
| plegen* gewoon zijn 1200 [cg ii 1 Servas] |
| pleidooi verdedigend betoog, pleitrede 1531 [wnt] <Frans |
| plein open ruimte 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| pleister specie waarmee gepleisterd wordt 1477 [wnt] <me Latijn {3.2} |
| pleister stukje stof dat over wond gelegd wordt 1567 [wnt] <me Latijn |
| pleisteren de reis onderbreken 1647 [wnt] |
| Pleistoceen geologische periode 1927 [Aanv wnt] |
| pleit vaartuig 1252 [mnw] <? {3.5/4.1.11} |
| pleit rechtsgeding, geschil 1278 [cg i 1, 415] <Frans |
| pleite bijwoord van richting: Bargoens: weg 1904 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| plek* plaats, punt 1358 [mnw] |
| plempen* dempen 1678 [wnt] {3.1} |
| plenair voltallig 1844 [wnt] <me Latijn |
| plengen* uitgieten 1655 [wnt] {3.1} |
| plenty in overvloed 1887 [wnt plentie] <Engels |
| plenum voltallige vergadering 1847 [kku] <Latijn |
| plenzen* gieten 1635 [wnt] {3.1} |
| pleonasme stijlvorm 1872 [wnt] <Frans |
| plets* tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1909 [wnt] {3.1} |
| pletten platslaan 1477 [Teuth.] |
| pletteren vernielen, neergooien 1595 [wnt] |
| pleura borstvlies 1663 [mey] <me Latijn |
| pleuren* smijten 1961 [gvd] {3.1} |
| pleuris ontsteking van borstvlies 1555 [Claes] <me Latijn |
| plexiglas kunststof 1952 [Aanv wnt] <Engels |
| plezant aangenaam 1511 [wnt] <Frans |
| plezier genoegen 1574 [Toll.] <Frans |
| plicht* verantwoordelijkheid 1265-1270 [cg Lut.K] |
| plint voetlijst 1621 [wnt] <Frans |
| Plioceen geologische periode 1844 [Aanv wnt] <Engels |
| plisseren fijn plooien 1884 [wnt] <Frans |
| ploeg* landbouwwerktuig 1240 [Bern.] |
| ploeg* groep mensen 1436 [mnw] |
| ploegpaard paard dat een ploeg voorttrekt 1407 [hws] {4.1.10} |
| ploert* patser, gemene kerel 1896 [wnt] |
| ploeteren* zwoegen 1856 [wnt] {3.1} |
| plof* tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1844 [wnt] {3.1} |
| plokworst gerookte worst 1929 [kwt] <Nederduits {3.2/4.1.6} |
| plomberen met lood vullen 1925 [wnt] <Frans |
| plombière ijsgerecht 1875 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| plomp* log 1240 [Bern.] |
| plomp* waterplant 1554 [Dod.] |
| plompen* met een plomp in het water komen 1573 [Plantijn] {3.1} |
| plompverloren* bijwoord van hoedanigheid: halsoverkop 1559 [wnt] |
| plons* tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1772-1779 [wnt] {3.1} |
| plooi rimpel 1327 [mnw.] <Frans |
| plopper Indonesische vrijheidsstrijder 1945-1949 [Salleveldt, Wrdb. Jan Soldaat in Ind.] <Indonesisch {3.2} |
| plot intrige 1725 [West Indisch plakkaatboek 386] <Engels {3.2} |
| plots* bijwoord van tijd: eensklaps 1626 [wnt] {3.1} |
[pagina 1045]
[p. 1045]
| plotseling onverhoeds 1642 [wnt wetering] <Duits |
| pluche zware stof 1625 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| plug* wig, prop 1510-1512 [mnw] |
| pluim veer, toef 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| pluimage gevederte 1516 [wnt] <Frans |
| pluimstrijken kruiperige complimenten maken 1479 [mnw] |
| pluis vlokje 1651 [wnt] |
| pluizen pluizen uit elkaar trekken 1573 [Plantijn] <Frans |
| plukharen* vechten 1505 [mnw] {3.1} |
| plukken lostrekken 1240 [Bern.] <Latijn |
| plumeau vederborstel 1889 [wnt] <Frans |
| plumpudding soort pudding 1746 [wnt] <Engels {3.2/4.1.6} |
| plunderen* (be)roven 1372 [mnw] |
| plunje* kleding 1645 [wnt] |
| pluralis meervoud 1576 [Colloquien oft tsamensprekingen (...) in ses spraken] <Latijn |
| pluriform veelvormig 1954 [wnt veranderlijk] <Latijn |
| plus plusteken 1537 [Kool] <Latijn |
| plusfour kuitbroek 1931 [kwt] <Engels {3.2} |
| plusminus bijwoord van hoedanigheid: ongeveer 1759 [wnt verkleinen] <Latijn |
| plutonium chemisch element 1948 [kwt] <modern Latijn |
| pluvier steltloper 1272 [cg i 1, 235] <Frans |
| pluviometer regenmeter 1847 [kku] <Frans |
| pluviôse regenmaand 1824 [wei] <Frans {3.2} |
| pneumatisch met lucht werkend 1778 [wnt] <Frans |
| pneumonie longontsteking 1824 [wei] <Frans |
| po kamerpot voor kinderen om hun behoefte op te doen 1929 [wnt] <Frans {4.4} |
| pochen snoeven 1573 [Plantijn] <Duits |
| pocheren gaar maken beneden het kookpunt of eieren zonder schaal koken 1950 [gvd] <Frans |
| pochet zakdoekje 1929 [Aanv wnt] <Frans |
| pocket boek in zakuitgave 1959 [wnt] {3.3/5} |
| poco een weinig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| podium platform 1844 [wnt] <Latijn |
| podometer passenteller 1824 [wei] |
| podsol schierzand 1941 [Ts. Kon. Ned. Aardr. Genootschap, 2e serie, 58] <Russisch {3.2} |
| poed Russisch gewicht 1708 [wnt] <Russisch {3.2} |
| poedel hondensoort 1804 [wnt] <Duits {4.1.3} |
| poedel* misschot 1887 [wnt] |
| poedelen* wassen 1897 [wnt] {3.1} |
| poedelnaakt geheel naakt 1889 [wnt] <Duits {4.4} |
| poeder gruis 1287 [cg NatBl] <Frans |
| poëem gedicht 1609 [wnt] <Frans |
| poëet dichter 1287 [cg NatBl] <Frans |
| poef zitkussen 1889 [wnt poef iv] <Frans |
| poeh* tussenwerpsel: uitroep van verbazing of spot 1569 [wnt] {4.3} |
| poeha* drukte 1891 [wnt boeha] |
| poekelen Bargoens: te veel praten, doorslaan 1890 [moo] |
| poel* plas 918-948 [Claes] {2.3} |
| poelet soepvlees 1698-1700 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| poelier handelaar in geslachte vogels en wild 1571 [Toll.] {4.1.13} |
| poëma dichtstuk 1609 [wnt poëem] <Latijn |
| poema katachtige 1770 [Van Donselaar Tw. 10] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| poen geld 1698 [wnt poen iii] |
| poepduur* zeer duur 1991 [Hoppenbrouwers] {4.4/5} |
| poepen* zijn gevoeg doen 1889 [wnt] {3.1/4.4} |
| poepielink* zeer link 1991 [Hoppenbrouwers] {4.4} |
| Poerim joods feest 1526 [wnt] <Hebreeuws {3.2/4.1.7} |
| poes* vrouwelijke kat 1561 [Toll.] {4.1.3} |
| poesjenel hansworst 1697 [wnt] |
| poeslief* schijnbaar erg lief 1903 [wnt poes] {4.4} |
| poespas* drukte 1821 [wnt] {3.1} |
| poessiealbum album van een meisje met versjes van vrienden en familie 1898 [gvd] |
| poesta grassteppe 1886 [kku] <Hongaars |
| poet Bargoens: geld, buit 1906 [moo] <? {3.5} |
| poets grap 1671 [wnt] <Duits |
| poetsen reinigen 1645 [wnt] <Duits |
| poezelig* mollig 1617 [wnt] |
| poëzie dichtkunst 1548 [wnt] <Frans |
| pof* plooi 1776 [wnt] |
| poffen* op krediet kopen 1851 [wnt] |
| poffertjes* ronde koekjes 1746 [wnt] {4.1.6} |
| pogen* proberen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| pogrom razzia tegen joden 1905 [wnt] <Russisch {3.2} |
| pointe strekking 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 110] <Frans |
| pointer hondensoort 1864-1875 [wnt] <Engels {4.1.3} |
| pointillisme met puntjes schilderen 1947 [kwt] <Frans |
| poise eenheid van inwendige wrijving 1952 [wnt viscositeit] |
| pok* puistje 1401-1500 [mnw] |
| Pokémon naam voor een populair spel 1999 [Internet: nrc.nl: april] <Engels of Japans {1.1/4.1.18} |
[pagina 1046]
[p. 1046]
| poken* porren 1450 [mnw] |
| poker kaartspel 1912 [kku] <Engels {4.1.18} |
| pokkenweer* zeer slecht weer 1950 [gvd] {4.1.1} |
| pol graspol 1764 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| polair pool- 1853 [wnt] <Frans |
| polariseren elektrische lading geven 1885-1889 [wnt] <Frans |
| polariseren tegenstellingen toespitsen 1976 [gvd] <Engels |
| polarisraket tweetrapsraket 1984 [gvd] {4.1.14} |
| polaroid polariserende kunststof voor zonnebrillen 1939-1940 [De Gedehbode 69] <Engels |
| polder* bemalen land 1130-1161 [Slicher] {1.2.4/2.4} |
| poldermodel Nederlandse consensus-politiek 1995 [Hofland in nrc-h 31/12/99] |
| Poldernederlands* gesproken Nederlands met systematische verschuiving van de uitspraak 1997 [Stroop, boektitel] {4.4} |
| polemiek twistgeschrift 1872 [gvd] <Frans |
| polemisch strijdend 1824 [wei] <Duits |
| polemologie de leer van het ontstaan van oorlogen 1970 [Recht voor raap] |
| polenta gerecht 1824 [wei] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| poliep woekering 1906 [wnt] <Frans of Latijn |
| polijsten glad maken 1554 [Toll.] |
| polikliniek inrichting voor niet-bedlegerige patiënten 1864-1865 [wnt Bijv.+verb.] <Duits |
| polio kinderverlamming 1957 [wp jaarboek 1958] |
| polis verzekeringscontract 1563 [wnt] <Frans |
| polis stad 1976 [wp] <Grieks {3.2} |
| politbureau dagelijks bestuur van de communistische partij 1949 [wnt regent] <Russisch {3.2} |
| politicus staatsman 1629 [wnt] <Latijn |
| politie overheidsdienst voor openbare orde 1798 [wnt] <Frans {3.2} |
| politiek staatkundig 1548 [wnt] <Frans |
| politiek staatkunde 1855 [wnt] <Frans |
| politoer gladheid 1824 [wei] <Duits |
| polka dans 1846 [wnt] <Duits {4.1.15} |
| poll stemming 1847 [kku] <Engels |
| pollen stuifmeel 1847 [kku] <Latijn |
| pollens tussenwerpsel: uitroep van verbazing 1972 [Van Gelder 1993] {4.3} |
| pollepel keukenlepel 1348 [mnw] {1.2.4} |
| pollutie verontreiniging 1553 [Aanv wnt] <Frans |
| polo balspel 1912 [kku] <Engels {4.1.18} |
| polonaise dans 1787 [wnt] <Frans {4.1.15} |
| polonium chemisch element 1912 [kku] <modern Latijn |
| pols handgewricht 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn {3.2} |
| polsen peilen 1410 [mnw] <Latijn |
| polsstok lange stok 1599 [Kil.] |
| poltergeist klopgeest 1992 [gvd] <Duits {3.2} |
| polyamide stikstofhoudende kunststof 1967 [wp in kleuren] |
| polyandrie huwelijk van vrouw met meerdere mannen 1824 [wei] |
| polyarchie regering van velen 1824 [wei] <Grieks {3.2} |
| polychroom in verschillende kleuren 1847 [kku] <Frans |
| polyeder veelvlak 1832 [wei] <Frans |
| polyester kunststof 1961 [Aanv wnt] {4.1.9} |
| polygaam met meer dan één persoon getrouwd 1926 [wnt] <Frans |
| polyglot veel talen sprekend 1866 [wnt corrector] <Frans |
| polygoon veelhoek 1652 [wnt] <Frans |
| polygynie veelwijverij 1824 [wei] |
| polymeer verbinding uit gelijksoortige moleculen 1898 [gvd] |
| polyptiek veelluik 1859-1864 [wnt] <Frans |
| polysemie verschijnsel dat een woord meerdere betekenissen heeft 1950 [gvd] <Frans |
| polystyreen kunststof 1967 [wp in kleuren] |
| polysyndeton veelverbinding 1663 [mey] <Grieks {3.2} |
| polytechnisch het hele gebied van de techniek betreffend 1863 [wnt] <Frans |
| polytheïsme veelgodendom 1778 [wnt] <Frans |
| polyvalent meerwaardig 1904-1905 [wnt stam] |
| pomelo pompelmoes 1968 [kwt] <Engels {4.1.2} |
| pomerans dopje 1850 [wnt] <Duits |
| pomerol bordeauxwijn 1949 [wp (Bordeaux)] <Frans {4.1.6} |
| pommade haarcrème 1697 [wnt] <Frans |
| pomologie ooftkunde 1758 [Aanv wnt] |
| pomp praal 1439 [mnw] <Frans |
| pomp zuig- of persinstrument 1556 [wnt] <Portugees of Spaans {3.2} |
| pompelmoes grapefruit 1648 [wnt] <Tamil {4.1.2} |
| pompernikkel roggebrood 1768 [wnt] <Duits {4.1.6} |
| pompeus praalziek 1488 [mnw] <Frans |
| pompoen vrucht 1562 [Claes] <Frans {4.1.2} |
| pompon versiering op kleding 1815 [wnt] <Frans |
| pomposo (van muziek) statig 1805 [Muzijkaal Zak-Boekje] <Italiaans {3.2} |
| pon nachtkleed 1912 [wnt] |
| poncho cape 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
[pagina 1047]
[p. 1047]
| pond oude munt, tegenwoordig munteenheid van o.a. Cyprus, Egypte, Ierland, Libanon, Malta, Soedan en Syrië 1237 [vmnw] <Latijn {4.1.12} |
| pond gewichtseenheid 1277 [vmnw] <Latijn |
| pond sterling munteenheid van Verenigd Koninkrijk 1697 [wnt pond] <Engels {3.2/4.1.12} |
| ponem, porem Bargoens: gezicht 1875 [Polak, Geïllustreerd Politie Nieuws] <Jiddisch {3.2} |
| poneren stellen 1698 [mey] <Latijn |
| pongo mensaap 1847 [kku] <Kongolees {4.1.3} |
| ponjaard dolk 1545 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| ponsen gaatjes slaan 1860-1861 [wnt] |
| pont veerpont 1339-1345 [mnw] <Latijn {4.1.11} |
| ponteneur eer(gevoel) 1909 [wnt] {1.2.5} |
| pontifex priester 1697 [wnt assisteeren] <Latijn |
| pontificaal opperpriesterlijk 1586 [wnt Bijv.+verb.] <Latijn |
| ponton vaartuig dat brug ondersteunt 1599 [wnt] <Frans |
| pony paardje 1847 [kku] <Engels {4.1.3} |
| pooien zuipen 1504 [wnt pooien i] <Romani {3.2} |
| pooier souteneur 1413 [Rechtsbronnen van de stad A'dam] {4.1.13} |
| pook* rakel 1799-1811 [wnt] |
| pool uiteinde van as waarom een lichaam draait 1598 [wnt] <Frans |
| pool opstaande haren van tapijt 1718 [Herlein, Beschrijving Volk-Planting Zuriname 184] <Frans |
| pool voetbalpool 1949 [De Vooys] <Engels {4.1.18} |
| poon vaartuig 1577 [Toll.] <? {3.5/4.1.11} |
| poon beenvis 1693 [wnt] <? {3.5} |
| poort doorgang in muur 901-1000 [wps] <Latijn {2.5/3.2} |
| poort verbinding met de centrale verwerkingseenheid 1981 [Mini/micro computer okt. 9, 20] <Engels |
| poorter burger 1236 [cg i 1, 21] |
| poos tijd(je) 1338 [mnw] <Frans |
| poot been 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| poot mannelijke homoseksueel 1974 [Endt] |
| pop speelgoed 1252 [mnw] <Latijn {4.1.18} |
| pop gulden 1869 [wnt] {4.1.12} |
| pop-art kunstrichting die gebruik maakt van alledaagse elementen 1964 [Aanv wnt] <Engels |
| popcorn gepofte maïs 1979 [Wijnands&Ost] <Engels {4.1.6} |
| pope Russisch-orthodoxe priester 1677 [wnt] <Russisch {3.2} |
| popelen* in spanning verkeren 1617 [wnt] {3.1} |
| popeline weefsel 1749 [wnt popeline i] <Frans {4.1.9} |
| popmuziek moderne, populaire muziek 1968 [Aanv wnt] <Engels {4.1.16} |
| popper drug die libido versterkt 1986 [De Coster 1999] <Engels {4.1.6} |
| populair geliefd 1689 [wnt] <Frans |
| populariteit het geliefd zijn bij het volk 1795-1843 [wnt] <Frans {3.2} |
| populatie bevolking 1598 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| populier plantengeslacht 1287 [cg NatBl] <Frans |
| populisme stroming in de Franse literatuur met aandacht voor de lagere volksklasse 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| poreus met poriën 1485 [hws] <Frans |
| porie kleine opening, o.a. in huid 1867-1872 [wnt] <Frans |
| pornografie prikkellectuur 1929-1930 [wnt] <Frans |
| porositeit poreusheid 1824 [wei] <Frans |
| porren* stoten 1254 [vmnw] {3.1} |
| porselein wit aardewerk 1596 [wnt] <Frans |
| port vrachtgeld voor poststukken 1588 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| port sterke wijnsoort 1808 [wnt] <Engels {4.1.6} |
| portaal deurnis, gang 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| portaal zoekmachine op internet 1999 [R99] <Engels |
| portable lichtgewicht schrijfmachine 1934 [kwt] <Engels |
| portable draagbare computer 1984 [hcc nieuwsbrief dec. 12, 107] <Engels {4.1.17} |
| portato gedragen 1860 [Nieuw beknopt en volledig muziekaal wrdb.] <Italiaans {3.2} |
| portee draagwijdte 1872 [gvd] <Frans |
| portefeuille opbergmap(je) voor papieren 1784-1785 [wnt] <Frans |
| portemonnee geldtasje 1872 [gvd] <Frans |
| porter Engels bier 1827 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië] <Engels {4.1.6} |
| portie (aan)deel 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| portiek open portaal 1696 [wnt] <Frans |
| portier deurwachter 1301-1400 [mnw] <Frans |
| portier deur van voertuig 1667 [wnt] |
| portlandcement soort cement 1881 [wnt] <Engels |
| porto vrachtgeld voor poststukken 1585 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| portofoon walkie-talkie 1962 [Aanv wnt] {4.1.17} |
| portret beeltenis 1662 [wnt] <Frans |
[pagina 1048]
[p. 1048]
| portwijn sterke wijnsoort 1847 [kku] <Engels {4.1.6} |
| pos* beenvis 1287 [cg NatBl] |
| pose houding 1837-1845 [wnt] <Frans |
| positie stelling 1641-1642 [wnt] <Frans |
| positief stellig 1663 [wnt] <Frans of Latijn |
| positief afdruk van een negatief 1855 [wnt] <Engels {4.1.17} |
| positivisme wijsgerige richting, stellige wijsbegeerte 1881 [wnt] <Frans |
| positivo altijd (irritant) positief denkend persoon 1982 [Sanders 1999] {4.4} |
| positron positief geladen deeltje 1948 [kwt] <Engels |
| posse groepje hiphoppers uit één buurt 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| possessief bezittelijk voornaamwoord 1625 [Van Heule, Nederduytsche gramm.] <Latijn |
| post paal 1240 [Bern.] <Latijn {3.2} |
| post posterijen, briefvervoer 1525 [hws] <Frans of Italiaans |
| postaal van de post 1924 [gvd] <Frans |
| postbode brievenbesteller 1599 [wnt] <Duits |
| postelein plantengeslacht 1659 [wnt] {4.1.6} |
| poster aanplakbiljet 1912 [kku] <Engels |
| posteren plaatsen 1688 [wnt posteeren i] <Frans |
| poste restante bijwoord: op postkantoor op afhalen wachtend 1824 [wei] <Frans |
| posterieur later 1898 [gvd] <Frans |
| postiljon postrijder 1631 [wnt] <Frans |
| postmodernisme stijl in de architectuur 1983 [Artikel in De Gids] |
| postscriptum naschrift 1784 [wnt victorie] <Latijn |
| postulaat vooropgestelde stelling 1873 [wnt] <Latijn |
| postuleren zonder bewijs het bestaan aannemen 1919 [wnt] <Frans |
| postuum na de dood 1920 [wnt] <Latijn |
| postuur houding 1607-1623 [wnt] <Frans |
| postzegel frankeerzegel 1850 [wnt] {1.4} |
| pot vaatwerk 1250 [cg ii 1 Gen.rec.] <Latijn {1.2.3} |
| pot lesbienne 1970 [Recht voor raap] {1.2.3} |
| potassium kalium 1855 [kku] <modern Latijn |
| potdicht helemaal dicht 1844 [wnt pot] {4.4} |
| potdoof zeer doof 1837 [wnt pot] {4.4} |
| potdorie* tussenwerpsel: bastaardvloek 1899 [wnt pot iii] {1.2.4/4.3} |
| poten* planten in de grond steken 1240 [Bern.] |
| potent met seksueel vermogen 1961 [gvd] <modern Latijn |
| potentaat vorst, iem. die zich laat gelden 1560 [wnt] <Frans |
| potentiaal spanning 1888-1890 [wnt] <Duits |
| potentie macht 1540 [wnt Bijv.+verb.] <Latijn |
| potentie seksueel vermogen 1855 [kku] <modern Latijn |
| potig gespierd 1802 [wnt] |
| potlood schrijfstift 1618 [wnt] |
| potloodventer exhibitionist 1986 [De Coster 1999] |
| potpourri mengelmoes 1832 [Lulofs, Lessen over de Redekunst, i, 134] <Frans {4.1.16} |
| pots grap 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| potsierlijk lachwekkend 1714 [Toll.] <Duits |
| potver* tussenwerpsel: bastaardvloek 1898 [gvd] {4.3} |
| potvis walvisachtige 1634 [wnt] {1.3/4.1.3} |
| poujadisme protest van de kleine luiden tegen de grote politieke machinerie 1984 [gvd] <Frans {3.2} |
| poule inzet bij spel 1847 [kku] <Frans |
| pousseren vooruit helpen 1651-1652 [wnt] <Frans |
| pover arm 1486 [mnw] <Frans |
| powersturing het sturen met de schroef 1970 [gvd Suppl.] <Engels |
| praaien aanspreken 1651 [Claes] <Engels {3.2} |
| praal pracht 1573 [wnt] |
| praam schuit 1429 [mnw] <Nederduits {3.2/4.1.11} |
| pracht praal 1569 [Claes] <Duits |
| practical joke poets 1968 [kwt] <Engels |
| practicum praktisch werk van studenten 1909 [wnt] <Duits |
| praeputium voorhuid 1832 [wei] <Latijn {3.2} |
| pragmatisch zakelijk, effectief 1824 [wei] <Duits |
| pragmatisme filosofische leer, zakelijke aanpak 1847 [kku] <Engels |
| prairial weidemaand 1824 [wei] <Frans {3.2} |
| prairie grasvlakte 1853 [wnt] <Engels |
| prakken* eten met een vork fijnmaken 1871 [wnt] {3.1} |
| prakkiseren (be)denken 1720 [wnt] |
| praktijk toepassing 1240 [Bern.] <Frans of Latijn |
| praktikabel uitvoerbaar 1580 [wnt voorbij] <me Latijn |
| praktisch m.b.t. de toepassing, nuttig 1840 [wnt] <Duits |
| praktisch bijwoord van hoedanigheid: bijna 1919 [wnt] <Engels |
| pralen pronken 1599 [Kil.] <Duits |
| praline bonbon 1869 [wnt] <Frans {4.1.6} |
[pagina 1049]
[p. 1049]
| pralltriller korte triller 1912 [kku] <Duits {3.2} |
| pram* vrouwenborst 1642 [wnt] {4.4} |
| prangen* drukken, knellen 1400 [mnw] {3.1} |
| prat* trots 1546 [Claes] |
| praten* spreken 1440 [mnw] {3.1} |
| prauw vaartuig 1596 [De Jonge ii, 322] <Indonesisch {3.2/4.1.11} |
| preambule inleiding 1824 [wei] <Frans |
| precair hachelijk 1909 [wnt] <Frans |
| Precambrium geologisch tijdperk 1945 [Van der Vlerk, Geheimschrift der aarde 229] <modern Latijn |
| precedent eerder plaats gevonden hebbend geval 1503 [Boutillier] <Frans |
| precies nauwkeurig 1537 [hws] <Frans |
| precieus gekunsteld 1910 [wnt] <Frans |
| preciseren nauwkeurig omschrijven 1872 [gvd] <Frans {1.2.6} |
| predator roofdier 1912 [kku] <Latijn |
| predestinatie goddelijke voorbeschikking 1541-1550 [hws] <Latijn |
| predikaat (loffelijke) bijvoeging 1815 [wnt jonkheer] <Duits |
| predikaat gezegde 1846 [wnt praedicaat] <Frans |
| predikant protestantse titel, dominee 1557 [wnt] <Frans {4.1.8} |
| prediken Gods woord verkondigen 1200 [cg ii 1 Servas] <Latijn |
| predisponeren voorbestemmen 1886 [kku] |
| preek leerrede 1599 [Kil.] <me Latijn |
| prefab geprefabriceerd 1951 [De Vooys] <Engels |
| prefect ambtenaar, hoofd 1530 [mnw bescermenesse] <Frans of Latijn |
| preferent bevoorrecht, verkieslijk 1810 [wnt] <Latijn |
| preferentie voorrang 1541 [wnt] <Frans |
| prefereren verkiezen 1518 [hws] <Frans |
| prefix voorvoegsel 1578 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| pregnant scherp geformuleerd, overtuigend 1559 [wnt] <Frans |
| prei soort look 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] <Frans {4.1.6} |
| prelaat geestelijke met rechtsgebied 1240 [Bern.] <Frans {4.1.8} |
| preliminair inleidend, voorbereidend 1696 [wnt] <Frans |
| preluderen inleidend spelen, zinspelen 1805 [wnt] <Frans {3.2} |
| prematuur vroegtijdig 1635 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| premie beloning 1624 [wnt] <Latijn |
| premier eerste minister 1904 [wnt] <Frans |
| première eerste opvoering 1884 [wnt] <Frans |
| premisse vooropgezette stelling 1777 [mey] <Frans |
| premium geschenk aan de klant 1984 [gvd] <Engels |
| prenataal vóór de geboorte 1961 [gvd] |
| prent door in- of opdrukken verkregen plaat 1294 [cg I3, 2075] <Frans |
| preoccupatie waarmee men zich in de geest bezighoudt 1872 [gvd] <Frans |
| preparaat door kunstbewerking bereide stof 1808 [wnt] <Latijn |
| prepareren voorbereiden 1537 [hws] <Frans |
| prepositie voorzetsel 1548 [wnt mits] <Latijn |
| prerogatief voorrecht 1491 [hws] <Frans |
| presbyter priester 1535 [hws] <Latijn {4.1.8} |
| presbyteriaan lid van Angelsaksisch kerkgenootschap, dat door presbyters wordt bestuurd 1726 [wnt] <Engels {3.2/4.1.8} |
| présence wijze van zich presenteren 1824 [wei] <Frans |
| presenning zeildoek 1598 [wnt] <Portugees {3.2} |
| presens tegenwoordige tijd 1638 [Ruijs] <Latijn |
| present geschenk 1240 [Bern.] <Frans |
| present aanwezig 1281 [cg i 1, 595] <Frans |
| presentatie aanbieding, voorstelling 1350 [mnw] <Frans |
| presenteren aanbieden, voorstellen 1240 [Bern.] <Frans |
| preservatief condoom 1923 [wnt] <Frans |
| preses voorzitter 1591 [wnt] <Latijn |
| president voorzitter 1477 [Teuth.] <Frans |
| president staatshoofd in republiek 1830 [wnt] <Frans |
| preskop hoofdkaas 1950 [gvd] <Duits {3.2/4.1.6} |
| pressante het tempo verhaastend 1860 [Van Donselaar Woordenaar 2, 1] <Italiaans {3.2} |
| pressen dwingen tot dienstneming 1591-1602 [wnt] <Engels {3.2} |
| pressen sterk drukken 1617 [wnt] <Frans |
| presse-papier zwaar voorwerp om op losse papieren te leggen 1888 [Delinotte en Nolen, Dictionnaire complet] <Frans |
| prestatie verrichting 1586 [wnt] <Frans |
| presteren tot stand brengen 1650 [mey] <Latijn |
| prestige zedelijk overwicht 1795-1843 [wnt] <Frans {3.2} |
| prestigieus met veel prestige 1984 [gvd] <Frans |
| prestissimo zeer snel 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| presto bijwoord: snel 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| pret* plezier 1600 [wnt] |
[pagina 1050]
[p. 1050]
| pretenderen voorgeven 1416 [hws] <Frans |
| pretentie aanspraak 1580 [wnt] <me Latijn |
| pretentieus verwaand 1864 [wnt] <Frans |
| preteritum verleden tijd 1806 [wnt toezetten] <Latijn |
| pretzel zoute krakeling 1999 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| preuts (overdreven) kuis 1611-1620 [wnt] <Frans |
| prevaleren overwicht hebben 1540 [hws] <Latijn |
| prevelen* mompelen 1615 [wnt revelkallen] {3.1} |
| preventie het voorkomen 1503 [Boutillier] <me Latijn |
| preview voorvertoning 1981 [Foto en film enc.] <Engels |
| prieel begroeid zitje 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| priegelen* peuteren 1897 [wnt] {3.1} |
| priem gebed 1236 [cg i 1, 25] |
| priem* puntig werktuig 1254 [vmnw] {3.1} |
| priemgetal getal dat alleen deelbaar is door één en door zichzelf 1872 [gvd] <Duits |
| priester geestelijke 1236 [cg i 1, 26] <Latijn {4.1.8} |
| prietpraat* kletspraat 1841 [wnt] {1.2.2/3.1} |
| prijken* pronken 1599 [kil] |
| prijs kosten 1250 [cg ii 1 Trist.] <Frans |
| prijsgeven opofferen 1806 [wnt] |
| prijzen op waarde schatten 1240 [Bern.] <Frans |
| prik* kaakloze vis 1390-1460 [mnw] |
| prik* steek 1611 [wnt] |
| prikje* klein bedrag 1838 [wnt] {1.3} |
| prikkelen* prikken, aansporen 1401-1450 [mnw] {3.1} |
| prikken* steken 1573 [Plantijn] {3.1} |
| pril* jong 1599 [Kil.] |
| prima eerste, fijnste 1868 [wnt waterproef ii] <Italiaans {3.2} |
| primaat titel van aartsbisschoppen en de paus 1350 [mnw] <Frans |
| prima donna eerste zangeres aan opera, favoriete 1834 [wnt verwenschen] <Italiaans {3.2} |
| primair voornaamst 1908 [wnt] <Frans |
| primeur eerste openbaarmaking van iets nieuws 1885-1886 [wnt] <Frans |
| primitief onontwikkeld 1635 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| primo bijwoord van tijd: op de eerste dag van de maand 1324-1341 [Stadb. Zwolle i] <Latijn of Italiaans {4.1.7} |
| primula plantengeslacht 1777 [wnt wolkruid] <Latijn |
| principaal voornaam(st) 1277 [cg i 1, 347] <Frans |
| principe beginsel 1830 [wnt] <Frans |
| principieel berustend op principe 1847 [kku] <Duits |
| prins vorst, koningszoon, adellijke titel 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {1.2.3} |
| prinses vrouw van een prins, koningsdochter 1401-1450 [mnw] <Frans |
| prins-gemaal man van de regerende vorstin 1889 [wnt gemaal z.j.] {3.1} |
| print papierafdruk 1970 [gvd Suppl.] <Engels |
| printer drukapparaat 1969 [Dijkman, Computer-abc 47] <Engels |
| printing-on-demand het op aanvraag drukken van kleine aantallen boeken 1997 [Boekblad 25/9/2000] <Engels |
| prion eiwitachtig infectieus deeltje 1992 [wp] <Engels |
| prior kloosteroverste 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn {4.1.8} |
| prioriteit voorrang 1604 [wnt] <Frans |
| prisma kantzuil 1778 [wnt] <Latijn {3.2} |
| privaat particulier 1350 [mnw] <Latijn |
| privaat wc 1450-1500 [mnw] <me Latijn {4.4} |
| privaatdocent onbezoldigd docent aan een universiteit 1863-1872 [wnt privaat ii] <Duits |
| privacy persoonlijke vrijheid 1961 [gvd] <Engels |
| privé particulier 1512 [hws] <Frans |
| privilege voorrecht 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| pro voorzetsel 1564 [wnt artikel] <Latijn {4.2} |
| probaat beproefd 1700 [wnt] <Latijn |
| proberen beproeven 1440 [mnw] <Latijn |
| proberen pogen 1724-1726 [wnt] |
| probleem vraagstuk, moeilijkheid 1648 [wnt] <Duits of Frans |
| procédé werkwijze 1897 [wnt] <Frans |
| procederen handelen tegen, een proces voeren 1453 [hws] <Frans |
| procedure procesvoering 1494-1512 [hws] <Frans |
| procedure actie 1537 [hws] <Frans |
| procent percent 1636 [wnt profiteren i] <Latijn |
| proces verloop van een zaak 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| proces rechtsgeding 1295 [cg i] <Frans |
| processie plechtige optocht 1240 [Bern.] <Latijn |
| processueel m.b.t. het rechtsgeding in kwestie 1871-1899 [wnt] |
| proces-verbaal ambtshalve opgemaakt verslag 1642 [wnt] <Frans |
[pagina 1051]
[p. 1051]
| proclameren afkondigen 1548 [wnt] <Frans |
| proclitisch toonloos aangesloten aan volgend woord 1929 [kwt] |
| procrustesbed pijnlijke positie 1914 [gvd] |
| procuratie volmacht 1356 [Moors 184, 6] <Frans |
| procurator beheerder 1392 [Moors 327, 5] <Latijn |
| procureur gerechtelijk vertegenwoordiger 1520 [wnt] <Frans |
| producer zakelijk, technisch leider van voorstellingen, films e.d. 1968 [kwt] <Engels |
| produceren voortbrengen 1697 [wnt] <Latijn |
| product uitkomst van een vermenigvuldiging 1508 [Kool] <Latijn |
| product voortbrengsel 1752 [wnt] <Latijn |
| productief vruchtbaar, winstbrengend 1862 [wnt] <Frans |
| proef onderzoek 1286 [cg I2, 1102] <Frans |
| proesten* niezen 1573 [Claes] {3.1} |
| proesten* lachen 1808 [wnt] {3.1} |
| proeven keuren door te eten 1200 [cg ii 1 Servas] <Frans |
| prof professor 1875 [wnt] {1.2.4} |
| prof professional 1950 [gvd] |
| profaan werelds 1540 [hws] <Frans |
| profeet voorspeller 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {4.1.8} |
| professie beroep 1575 [wnt] <Latijn |
| professioneel beroeps- 1881-1888 [wnt] <Frans |
| professor hoogleraar 1575 [wnt] <Latijn {1.2.4} |
| professoraal m.b.t. een professor 1647 [wnt Bijv.+verb] <Frans |
| profeteren voorspellen 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| profetie het profeteren 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| proficiat tussenwerpsel: gefeliciteerd 1720 [wnt prosit] <Latijn {4.3} |
| profiel zijaanzicht 1617 [wnt] <Frans |
| profiel gewenste vaardigheden van een sollicitant 1973 [R75] <Engels |
| profijt voordeel 1265-1270 [vmnw] <Frans |
| profitariaat mensen die misbruik maken van sociale regelgeving 1985 [De Coster 1999] |
| profiteren voordeel trekken 1451-1500 [mnw] <Frans |
| profiterole gevulde soes 1976 [Complete kookboek voor de goede keuken] <Frans {3.2/4.1.6} |
| profylactisch voorbehoedend 1897 [koe] <Frans |
| prognose uitspraak omtrent vermoedelijk verloop 1919 [wnt] <Frans |
| programma overzicht van onderdelen, verklaring 1778 [wnt] <Latijn |
| programmatisch overeenkomstig het programmeren 1914 [gvd] <Duits {3.2} |
| progressie voortgang 1540 [hws] <Frans |
| project ontwerp, plan 1613 [wnt arresteeren Suppl] <Latijn |
| projecteren ontwerpen, bepalen 1650 [mey] <Latijn |
| projectiel voorwerp met explosieve lading dat wordt afgeschoten 1862 [wnt werpen iii] <Frans {4.1.14} |
| projector projectietoestel 1943 [Aanv wnt] |
| prol hufter 1949 [wnt prol iv] |
| proleet hufter 1897 [wnt] <Duits |
| prolegomena inleiding 1663 [mey] <Grieks {3.2} |
| prolepsis het logisch te vroeg noemen 1950 [gvd] <Grieks {3.2} |
| proletariër bezitloos arbeider 1870 [wnt] <Duits {1.2.3} |
| proletarisch m.b.t. het proletariaat 1894-1908 [wnt] <Duits |
| proliferatie woekering 1847 [kku] <Frans |
| prolongatie verlenging 1572 [wnt] <Frans |
| prolongeren verlengen 1494-1512 [hws] <Frans |
| proloog voorrede 1240 [Bern.] <Frans |
| promenade wandelweg 1689 [wnt] <Frans |
| promesse verhandelbare schuldbekentenis 1519 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| promethium chemisch element 1976 [gvd] <modern Latijn |
| promillage duizendste deel 1961 [gvd] |
| prominent vooraanstaand 1824 [wei] <Engels |
| promiscue een vrij seksueel leven leidend 1984 [gvd] <Engels |
| promoten verkoop bevorderen 1972 [Aanv wnt] <Engels |
| promotie bevordering in rang 1586 [wnt] <Frans |
| promotie verkoopbevordering 1971 [R75] <Engels |
| promotor die een doctorandus begeleidt voor zijn promotie 1631 [wnt] <me Latijn |
| promoveren bevorderen 1276-1300 [cg Lut.A] <Latijn |
| prompt vlot 1548 [wnt] <Frans |
| pronken* pralen 1440 [mnw] |
| pronomen voornaamwoord 1626 [wnt] <Latijn |
| prooi buit 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| proosdij waardigheid van proost 1296 [mnw provestie] |
| proost voorzitter van kapittel 1200 [cg ii 1 Servas] <Frans {4.1.8} |
[pagina 1052]
[p. 1052]
| proost tussenwerpsel: gezondheid! 1880 [wnt] <Latijn {4.3} |
| prop* bal 1420 [mnw] |
| propaan gasmengsel 1902 [Kerner von Marilaun, Leven der planten] <Engels |
| propaganda reclame 1850 [wnt] <Latijn |
| propedeuse eerstejaarsprogramma 1898 [wnt] <Latijn |
| propeller schroef voor het voortdrijven van vaartuigen 1846 [wnt Bijv.+verb.] <Engels |
| proper keurig, zindelijk 1573 [Plantijn] <Frans |
| proportie evenredigheid, verhouding 1477 [Teuth.] <Frans |
| proportioneel evenredig 1681 [wnt] <Frans |
| propositie voorstel 1488 [mnw] <Frans |
| proppen* ineenduwen 1484 [mnw] {3.1} |
| propvol* helemaal vol 1617 [wnt] {4.4} |
| prosit tussenwerpsel: gezondheid! 1720 [wnt] <Latijn {4.3} |
| prosodie leer van de versbouw 1633 [Ruijs] <Frans of Latijn |
| prosodisch m.b.t. de prosodie 1824 [wei] <Duits |
| prospectus drukwerk als aankondiging 1786 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| prostaat voorstanderklier 1923 [wnt] <Frans |
| prostituee hoer 1878 [wnt] <Frans {4.1.13} |
| prostitutie seksueel verkeer als beroep 1797 [wnt] <Frans {3.2} |
| prosument persoon die producent en consument tegelijk is 1996 [De Coster 1999] <L {3.4} |
| protactinium radioactief chemisch element 1961 [gvd] |
| protagonist voorvechter 1961 [gvd] <Frans of Engels {3.2} |
| protectie bescherming 1397 [hws] <Frans of Latijn |
| protectionisme bescherming van de eigen economie d.m.v. invoerrechten e.d. 1851 [wnt Bijv.+verb.] <Engels |
| protégé beschermeling 1813 [wnt] <Frans {3.2} |
| proteïne eiwitstof 1846 [Aanv wnt] |
| protest (uiting van) verzet 1582 [wnt] <Frans |
| protestant hervormd 1579 [Toll.] <Latijn {4.1.8} |
| protesteren verzet uiten 1400 [mnw] <Frans |
| prothese kunstledemaat 1929 [kwt] <Frans |
| protocol akte(n) 1477 [Teuth.] <Frans |
| proton positief elektrisch deeltje 1929 [kwt] |
| protoplasma mengsel van stoffen waaruit de cellen zijn opgebouwd 1912 [kku] |
| protozoön eencellig diertje 1847 [kku] |
| provenu opbrengst 1608 [Van Meteren, Commentarien 28] <Frans |
| proviand mondvoorraad 1596 [Linschoten 61] <Duits |
| provider organisatie die toegang verleent tot internet 1994 [pc+ 6/10, 17, 36] <Engels |
| provincialisme kleinsteedse bekrompenheid 1869 [wnt] <Frans |
| provincie gewest 1330 [mnw] <Latijn |
| provisie mondvoorraad 1500-1537 [mnw] <Frans |
| provisie percentueel loon 1642 [wnt] <Frans |
| provisorisch voorlopig 1847 [kku] <Duits |
| provo opstandige jongere 1965 [R75] {1.2.1/4.1.4/4.4} |
| provoceren uitdagen 1567 [wnt] <Latijn |
| provoost opzichter 1240 [Bern.] <Frans |
| proza ongebonden stijl 1617 [wnt tragicomedie] <Latijn |
| prozac antidepressivum 1995 [De Coster 1999] <Engels |
| prozaïsch niet-verheven 1790 [wnt] <Duits |
| pruik vals haar 1560 [wnt] <Frans |
| pruilen* mokken 1475 [mnw] {3.1} |
| pruim vrucht 1377-1378 [mnw] <Grieks {3.2/4.1.2} |
| pruimedant gedroogde pruim 1825 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| pruimen tabak kauwen 1779 [wnt] |
| pruimtabak tabak om op te kauwen 1821 [wnt] {4.1.6} |
| prul* vod 1583 [wnt] {1.2.3} |
| prullaria waardeloze dingen 1844 [wnt] |
| prunel kleine pruim 1698 [wnt] <Frans {4.1.2} |
| prut* brij 1614 [wnt] {3.1} |
| prutsen* knutselen 1896 [wnt] {3.1} |
| pruttelen* geluidjes maken 1649 [wnt] {3.1} |
| przewalskipaard paardachtige 1885 [Album der Natuur 6] {4.1.3} |
| psalm godsdienstig lied 901-1000 [wps] <Latijn {2.5} |
| psalter Boek der Psalmen 901-1000 [wps] <Latijn {2.5} |
| pseudoniem schuilnaam 1837 [wnt] <Frans |
| psoriasis huidziekte 1624 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| pst* tussenwerpsel: geluid waarmee men de aandacht trekt 1857 [wnt] {4.3} |
| psychedelisch bewustzijnsveranderend 1969 [R75] |
| psychiater zenuwarts 1847 [kku] |
| psychisch geestelijk 1824 [wei] <Duits |
| psychoanalyse methode waarbij de psychiater het onderbewuste bewust maakt 1924 [wnt autisme Suppl] <Duits {3.2} |
[pagina 1053]
[p. 1053]
| psychologie wetenschap die zich bezighoudt met de ziel 1679 [wnt] <modern Latijn |
| psychopaat met afwijkend gedrag 1910-1911 [wnt] <Frans |
| psychose zielsziekte 1887 [wnt traumatisch] <Duits |
| psychosomatisch lichaam en ziel als een geheel gezien 1955 [Aanv wnt] |
| pub kroeg 1939 [kwt] <Engels |
| puber kind in periode van volwassenwording 1938 [wnt] <Latijn {4.1.4} |
| pubis venusberg 1847 [kku] <modern Latijn {3.2} |
| publicatie uitgave, kennisgeving 1451 [hws] <Frans |
| publiceren door druk in het licht geven 1902 [wnt] <Latijn |
| public relations het onderhouden van goede betrekkingen met zijn kring 1956 [Aanv wnt] <Engels |
| publiek openbaar 1548 [wnt publiek i] <Frans |
| puck schijf bij ijshockey 1938 [Bruck, IJshockey, 36-7] <Engels |
| pudding dessert van stijf geworden vla 1842 [wnt] <Engels {4.1.6} |
| pudenda uitwendige schaamdelen 1908 [Elffers/Viljoen, Beknopt Nederlands wrdb. voor Zuid-Afrika] <Latijn {3.2/4.4} |
| pueblo dorp 1886 [kku] <Spaans {3.2} |
| puffen* blazen 1481 [mnw] {3.1} |
| pugilist vuistvechter 1847 [kku] <Frans |
| pui onderste deel van gevel 1787 [wnt] <Frans |
| puik* voortreffelijk 1406 [mnw] |
| puilen* zwellen 1351 [mnw] |
| puimsteen poreuze steen 1518 [Claes] |
| puin vergruisde steen 1443 [mnw] <? {3.5} |
| puist* pukkel 1285 [cg Rijmb.] |
| puitaal* beenvis 1599 [Kil.] |
| puk hondensoort 1889 [wnt] <Engels {4.1.3} |
| puk* kleintje 1897 [wnt] {4.1.4} |
| pukkel* bobbeltje 1567 [Claes Tw. 12] {3.1} |
| pul kannetje 1469 [mnw] {1.2.4} |
| pul* jong van een eend 1599 [Kil.] |
| pula munteenheid van Botswana 1976 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Tswana {4.1.12} |
| pulken* peuteren 1706 [wnt] |
| pulley riemschijf 1924 [gvd] <Engels |
| pullman spoorrijtuig 1899 [dbl] <Engels {4.1.10} |
| pullover gebreid kledingstuk dat over het hoofd moet worden aangetrokken 1931 [wnt] <Engels {3.2} |
| pulp fijngewreven vruchtvlees 1596 [wnt] <Frans |
| pulque alcoholische drank 1847 [kku] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| puls stoot 1604 [wnt volkomen ii] <Latijn |
| pulsar bron van kosmische straling 1976 [wp] <Engels |
| pulseren kloppen 1901 [wnt] <Frans |
| pulver poeder 1250 [cg ii 1 Gen.rec.] <Latijn |
| pummel* lomperd 1865-1870 [wnt] |
| pump soort schoen 1915 [wnt] <Engels {4.1.9} |
| punaise pinnetje 1883 [wnt] <Frans |
| punch drank met wijn of rum 1721 [wnt] <Engels {3.2/4.1.6} |
| punch stoot 1946 [De Vooys] <Engels |
| punctie prik 1521 [wnt] <Latijn |
| punctualiteit stiptheid 1644 [wnt] <Frans |
| punctueel stipt 1635 [wnt] <Frans |
| punk subcultuur 1978 [R84] <Engels |
| punk provocerende rockmuziek 1984 [gvd] <Engels {4.1.16} |
| punker jongere met sterk anti-maatschappelijke opvattingen 1979 [R84] <Engels |
| punniken* peuteren 1896 [wnt] {3.1} |
| punniken* kurkje breien 1897 [wnt] |
| punt stip 1284 [cg I2, 805] <Latijn |
| punt spits 1534 [Dilucidissimus dictionarius] |
| punt munteenheid van Ierland 1990 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Iers {4.1.12} |
| puntdicht epigram 1644 [wnt] |
| punter vaartuig 1864 [Calisch] {4.1.11} |
| puntkomma leesteken 1769 [wnt] {3.1} |
| pup jonge hond 1940 [wnt] <Engels {4.1.3} |
| pupil oogappel 1351 [mnw] <Frans |
| pupil minderjarige onder voogdij 1643 [wnt] <Frans {4.1.4} |
| puppy jonge hond 1950 [gvd] <Engels {4.1.3} |
| puree fijngestampt gerecht 1544 [Paludanus, Dictionariolum rerum maxime vulgarium] <Frans {4.1.6} |
| purgatorium vagevuur 1896 [kwt] <me Latijn |
| purgeren het lichaam zuiveren 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| purist taalzuiveraar 1731 [wnt] <Frans |
| puritanisme levenshouding van de puriteinen 1874 [wnt] <Engels |
| puritein strenge protestant 1608 [Van Meteren, Commentarien, register] <Engels {3.2/4.1.8} |
| purper paarsrode kleur 1285 [cg Rijmb.] <Latijn {4.1.5} |
| pur sang van zuiver ras 1895 [Broeckaert] <Frans |
| purser administrateur op schip of vliegtuig 1935 [wnt] <Engels |
| pus etter 1755 [wnt vleesch] <Latijn |
[pagina 1054]
[p. 1054]
| push stuwkracht 1950 [gvd] <Engels |
| put gegraven opening met water 855 [Claes] <Latijn {2.3} |
| puts scheepsemmer 1445 [mnw] |
| putsch staatsgreep 1912 [kku] <Duits |
| puttee beenwindsel 1912 [kku] <Engels {3.2} |
| putter zangvogel 1555 [wnt] |
| putter golfstick 1961 [gvd] <Engels |
| putti naakte kinderfiguurtjes 1912 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| puur zuiver 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| puzzel raadsel 1895 [wnt] <Engels {4.1.18} |
| pvcpolyvinylchloride 1953 [wp voor de vrouw (plastic)] <L {3.4} |
| pygmee dwerg 1862 [wnt winstgevend] <Latijn |
| pyjama nachtkleding 1912 [kku] <Engels {3.2} |
| pyloon hoge constructie 1911 [Couperus, Antiek toerisme] <Frans |
| pyriet zwavelijzer 1287 [cg NatBl] |
| pyromanie ziekelijke neiging tot brandstichten 1912 [wnt] <Frans |
| Pyrrusoverwinning overwinning ten koste van dusdanige verliezen dat men eraan ten onder gaat 1913 [wnt Pyrrhus-overwinning] |
| python slang 1622 [wnt] |
| qat hallucinogene boomblaadjes waarop gekauwd wordt 1992 [gvd] <Arabisch {3.2/4.1.6} |
| qua voorzetsel 1824 [wei] <Latijn {4.2} |
| quadrille dans van vier paren 1806 [wnt] <Frans {3.2/4.1.15} |
| quaestor Romeins beheerder van de schatkist 1669 [wnt] <Latijn |
| quaker lid van godsdienstige sekte 1655 [wnt] <Engels {3.2/4.1.8} |
| qualitate qua ambtshalve 1646 [wnt] <Latijn |
| quant energieportie 1937 [wnt quantum] |
| quantité négligeable te verwaarlozen hoeveelheid 1929 [kwt] <Frans |
| quarantaine afzondering 1664 [wnt] <Frans |
| quark subatomair deeltje met een lading van +1/3 of -2/3 van het elektron 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| quartair vierde (tijdperk) 1862 [wnt] <Duits |
| quasar verschijnsel in kosmos 1968 [wp jaarboek 1969] <Engels |
| quasi bijwoord: zogenaamd 1671 [wnt] <Latijn |
| quatre-mains vierhandig 1847 [kku] <Frans |
| quatsch onzin 1940 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| queeste speurtocht 1301-1350 [mnw] <Frans |
| querulant klager 1847 [kku] <Duits |
| questionaire vragenlijst 1947 [wnt questionnaire] <Frans |
| queteletindex manier om overgewicht te bepalen 1999 [gvd] |
| quetzal munteenheid van Guatemala 1925 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| queue wachtrij 1847 [kku] <Frans |
| quiche gerecht 1984 [gvd] <Frans {3.2/4.1.6} |
| quickstep dans 1961 [gvd] <Engels {4.1.15} |
| quisling verrader 1950 [gvd] |
| quitte wederzijds niets meer schuldig 1563 [wnt] <Frans |
| quiz vraag- en antwoordspel 1952 [Toll.] <Engels |
| quorum aantal leden dat voor stemming aanwezig moet zijn 1886 [kku] <Engels |
| quota aandeel 1542 [hws] <me Latijn |
| quoteren van volgnummers voorzien 1577 [wnt quoteeren ii] <me Latijn |
| quotiënt uitkomst van een deling 1537 [Kool] <Frans |
| quotum evenredig deel 1847 [kku] <Latijn |
| raad* advies, adviserend college 901-1000 [wps] |
| raadsel* puzzel 1240 [Bern.] {4.1.18} |
| raadzaam* welberaden 1515 [wnt Suppl] |
| raaf* zangvogel 1100 [Willeram] {3.1} |
| raaf opperrabbijn 1875 [Polak, Geïllustreerd Politie Nieuws] <Jiddisch {3.2} |
| raak* het doel treffend 1641 [wnt] |
| raam* lijst(werk) 1277 [cg i 1, 353] |
| raap plantensoort 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.6} |
| raar vreemd 1393-1402 [mnw] <Frans |
| raaskallen* onzin praten 1613 [wnt] |
| raat* bouwsel van was in bijenkorf 901-1000 [wps] |
| rabarber een gewas, gerecht daarvan 1351 [mnw] <me Latijn {4.1.6} |
| rabat korting 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| rabauw schurk 1460 [mnw] <Frans |
| rabbi joods godsdienstleraar 1526 [wnt vertalen] <Hebreeuws {3.2} |
| rabbijn joods godsdienstleraar 1548 [wnt] <me Latijn |
| rabiës hondsdolheid 1901 [kui] <Latijn |
| race wedstrijd 1827-1830 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië, 46a] <Engels {4.1.18} |
| rachitis Engelse ziekte 1778 [wnt] <modern Latijn |
| raciaal ras- 1976 [gvd] <Frans |
| rack stapelkastje voor audioapparatuur 1982 [R84] <Engels |
[pagina 1055]
[p. 1055]
| racket voorwerp om ballen mee te slaan 1898 [wnt] <Engels |
| racket organisatie van afpersers 1950 [gvd] <Engels |
| raclette maaltijd 1968 [wp voor de vrouw] <Frans {3.2/4.1.6} |
| rad* wiel 1300 [mnw] |
| rad* vlug 1451-1500 [mnw] |
| rad Bargoens: grote munt 1858 [wnt] <Duits {4.1.12} |
| radar plaatsbepaling van voorwerp d.m.v. teruggekaatste radiogolven 1950 [wnt vliegen] <Engels {1.1/1.2.5/4.1.17} |
| radbraken* voor straf de ledematen breken 1340-1350 [mnw] |
| raddraaier* aanstoker 1830 [wnt] |
| raden* gissen, adviseren 1100 [Willeram] |
| radiaal straalboog 1918 [Aanv wnt] |
| radiatie straling 1669 [mey] <Frans |
| radiator verwarmingslichaam 1908 [wnt] <Engels {4.1.9} |
| radicaal totaal, consequent 1787 [wnt] <Frans |
| radijs eetbare wortel 1484 [hws] <Frans {4.1.6} |
| radio draadloze omroep 1904 [Van der Horst 365] <Engels {4.1.17} |
| radioactiviteit het uitstralen van energie zonder uitwendige oorzaak 1908 [wnt] <Frans |
| radiocassetterecorder radio met ingebouwde cassetterecorder 1976 [gvd] {3.1/4.1.17} |
| radium chemisch element 1910 [kwt] <modern Latijn |
| radja Indische vorst 1610 [De Jonge iii, 304] <Hindi |
| radon chemisch element 1947 [Holleman, Leerboek der organische chemie 417] |
| rafel* draad 1653 [wnt] {3.1} |
| raffelen* vlug spreken 1672 [wnt] {3.1} |
| raffia bindsel van vezels 1902 [Kerner von Marilaun, Leven der planten] <Malagasi |
| raffineren zuiveren 1581 [wnt] <Frans |
| rag* spinnenweb 1599 [wnt] |
| rage bevlieging 1844 [wnt] <Frans |
| ragebol* borstel aan lange stok 1644 [wnt] |
| raggen* wild heen en weer lopen 1836 [wnt] |
| raglan kledingstuk met speciaal aangeknipte mouwen 1899 [dbl] <Engels {3.2} |
| ragout gerecht 1699 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| ragtime gesyncopeerde dansmuziek 1919 [Aanv wnt] <Engels {4.1.16} |
| raï popmuziek van Algerijnse oorsprong 1986 [De Coster 1999] <Arabisch {3.2/4.1.16} |
| raid inval 1912 [kku] <Engels |
| raiffeisenbank boerenleenbank 1899 [dbl] |
| rail spoorstaaf 1839 [wnt] <Engels |
| rak* vaarwater 788-789 [Claes] {2.3} |
| rakel* hark 1834 [wnt] |
| rakelen* harken 1588 [Claes] {3.1} |
| rakelings* bijwoord van hoedanigheid: zo dat het bijna raakt 1832 [wnt] {3.1} |
| raken* treffen 1285 [cg Rijmb.] |
| rakende* voorzetsel 1672 [wnt zoetelaar] {4.2} |
| raket voorwerp om ballen mee te slaan 1525 [wnt] <Frans |
| raket vuurpijl 1740 [wnt] <Duits |
| raket projectiel met eigen voortstuwing 1950 [gvd] <Duits {3.2/4.1.14} |
| raketaandrijving aandrijving van lucht- of ruimtevaartuig d.m.v. raketten 1961 [gvd] {4.1.10} |
| raketten soort badminton 1776 [wnt] {4.1.18} |
| raki Turkse brandewijn 1824 [wei] <Turks {3.2/4.1.6} |
| rakker deugniet 1865-1870 [wnt] <Duits |
| rallentando langzamer 1820 [Muzijkaal zak-woordenboek] <Italiaans {3.2} |
| rally sterrit 1940 [Posthumus] <Engels |
| ram* mannelijk schaap 1223 [cg i] {4.1.3} |
| ram* stormram 1285 [cg Rijmb.] {4.1.14} |
| ram hydraulische ram 1875 [wnt] <Engels {1.2.3} |
| ramadan islamitische vastenmaand 1603 [F. de Houtman, Spraeck ende Woord-boek] <Arabisch {3.2/4.1.7} |
| rambam Bargoens: denkbeeldige ziekte 1918 [Sanders en Tempelaars] {3.1} |
| rambo mannetjesputter 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| ramen* schatten 1384 [mnw] |
| rammelaar mannetje van konijn of haas 1573 [wnt] |
| rammelaar rinkelbel voor baby's 1682 [wnt] {4.1.18} |
| rammelen* ratelen 1528 [wnt] {3.1} |
| rammelen* paren van hazen en konijnen 1573 [Plantijn] |
| rammen beuken 1637 [wnt] |
| rammenas soort radijs 1658 [wnt] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| ramp* onheil 1285 [cg Rijmb.] |
| rampetampen* neuken 1970 [Recht voor raap] {3.1/4.4} |
| rampokken roven 1739 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| rampspoed* onheil 1330 [mnw] {3.1} |
| rampzalig* ellendig 1479 [mnw] |
| ramsj Bargoens: ongeregelde handel 1918 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| ranch landgoed 1912 [kku] <Engels |
[pagina 1056]
[p. 1056]
| rancune wrok 1361 [mnw] <Frans |
| rand* kant 1285 [cg Rijmb.] |
| rand munteenheid van de Republiek van Zuid-Afrika 1961 [Sanders 1995] <Afrikaans {3.2/4.1.12} |
| Randstad* aaneengroeiend stedencomplex in de westhoek van Nederland 1954 [Aanv wnt] {3.1} |
| rang trede in hiërarchie, klasse 1575 [wnt] <Frans |
| rangeren treinen of spoorwagons in volgorde plaatsen 1876 [wnt] <Frans |
| rangschikken indelen in groepen 1785 [wnt] |
| ranja limonadesiroop 1926 [wnt] {1.2.5/4.1.6} |
| rank* stengel van klimplant 1285 [cg Rijmb.] |
| rank* slank 1410 [mnw] |
| ranonkel plant 1773 [Claes] <Latijn |
| rans ranzig 1599 [wnt] <Frans |
| ransel rugtas 1758 [wnt] <Duits |
| ranselen onbarmhartig slaan 1760 [wnt] <Duits |
| ransuil* uilachtige 1488 [mnw] |
| rantsoen portie 1598 [wnt] <Frans |
| ranzig sterk smakend 1807 [wnt] <Duits |
| rap* vlug 1477 [Teuth.] |
| rap ritmische manier van praten 1986 [De Coster 1999] <Engels {4.1.16} |
| rapaille gepeupel 1437 [mnw] <Frans |
| rapen* oppakken, verzamelen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| rapier lange, puntige degen 1524 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| rapport verslag 1476 [mnw] <Frans |
| rapsodie vrije muzikale compositie 1635 [wnt] <Frans |
| rara* tussenwerpsel: raad eens 1788 [wnt] {3.1/4.3} |
| rariteit merkwaardigheid 1600 [wnt] <Frans |
| ras* snel 1265-1270 [cg Lut.K] |
| ras ondersoort 1665 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| ras stamhoofd 1886 [kku] <Amhaars |
| rasp vijl 1546 [Claes] <Frans |
| rastafarikapsel kapsel dat in gevlochten lokken wordt gedragen 1992 [gvd] |
| raster lat, hekwerk 1343-1346 [mnw] <? {3.5} |
| raster netwerk van kruisende lijnen 1919 [wnt] <Duits {3.2} |
| rat* knaagdier 1240 [Bern.] {4.1.3} |
| rataplan rommel 1898 [wnt] <Frans |
| ratatoelje, ratatouille gerecht 1833 [wnt ratjetoe] <Frans {4.1.6} |
| ratel marterachtige 1884 [gvd] <Afrikaans {3.2/4.1.3} |
| ratelaar plant 1896 [wnt] |
| ratelen* korte harde geluiden maken 1569 [wnt ratelen i] {3.1} |
| ratificeren bekrachtigen 1449 [hws] <me Latijn |
| rating handicap van wedstrijdjachten 1984 [gvd] <Engels |
| ratio rede 1665 [wnt uiteinde] <Latijn |
| rationaliseren rationeel maken 1847 [kku] <Engels |
| rationalisme het doelmatig maken 1823 [wnt] <Frans |
| rationeel redelijk 1857 [wnt] <Frans |
| ratjetoe gerecht, mengelmoes 1833 [wnt] {4.1.6} |
| rats gerecht 1883 [wnt] {4.1.6} |
| rauw* niet gekookt 1266-1268 [cg i 1, 130] |
| rauwkost rauw toebereid gerecht 1930 [wnt] <Duits {4.1.6} |
| rauzen* Bargoens: wild tekeergaan 1903 [wnt] |
| ravage verwoesting 1566 [wnt] <Frans |
| ravigotesaus bepaalde saus 1847 [kku] {4.1.6} |
| ravijn bergkloof 1852 [wnt] <Frans |
| ravioli gerecht 1910 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| ravissant verrukkelijk 1924 [wnt] <Frans |
| ravitailleren bevoorraden 1862 [wnt] <Frans |
| ravotten stoeien 1550 [wnt] |
| rayon kring 1862 [wnt] <Frans |
| rayon kunstzijde 1931 [kwt] <Engels {4.1.9} |
| razen* woeden 1250 [cg ii 1 Gen.rec.] |
| razendsnel* zeer snel 1963 [wnt vlam] {4.4} |
| razernij woest optreden 1573 [Plantijn] |
| razzia drijfjacht 1863 [wnt] <Frans |
| re muzieknoot 1479 [mnw] |
| reaal munt 1343 [mnw] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| reactie tegenbeweging 1734 [wnt] <Frans of Latijn |
| reactionair strevend naar behoud 1861 [wnt] <Frans |
| reactor toestel waarin chemische, fysische of nucleaire reactie plaatsheeft 1950 [wp jaarboek 1951] <Engels {4.1.10} |
| reader bundel artikelen 1984 [gvd] <Engels |
| ready bijwoord: klaar 1912 [kku] <Engels |
| reageerbuis glazen buis voor scheikundige proeven 1862 [wnt reageeren] |
| reageren reactie vertonen 1847 [kku] <Duits |
| real munteenheid van Brazilië vanaf 1994 1994 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Portugees {3.2/4.1.12} |
| realia concrete zaken 1763 [wnt] <me Latijn |
| realiseren verwezenlijken 1810 [wnt] <Frans {3.2} |
| realisme filosofische stroming 1824 [wnt] <Frans |
[pagina 1057]
[p. 1057]
| realiteit iets dat werkelijk waar is 1698 [wnt realiteit i] <Frans |
| realpolitiek politiek die uitgaat van de feitelijke toestanden 1929 [kwt] <Duits |
| reanimatie het weer tot leven wekken 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| rebbe joodse godsdienstleraar 1878 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| rebel opstandeling 1530 [wnt] <Frans |
| rebound terugkaatsing 1938 [Bruck, IJshockey, 94] <Engels |
| rebus figuurraadsel 1832 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| recalcitrant weerspannig 1830 [wnt] <Frans |
| recapituleren samenvattend herhalen 1567 [wnt] <Frans |
| receiver ontvanger 1912 [kku] <Engels {4.1.17} |
| recensent die beoordelingen geeft 1787 [wnt] <Duits |
| recenseren bespreken van kunstwerken in krant 1788 [wnt] <Frans |
| recensie kritische beschouwing van iets 1631 [wnt] <Latijn |
| recent van kort geleden 1831 [wnt] <Frans |
| recentelijk bijwoord van tijd: onlangs 1932 [wnt] <Engels {4.1.7} |
| recept (bereidings)voorschrift van geneesmiddel of gerecht 1451-1500 [mnw] <me Latijn |
| receptie ontvangst 1517 [hws] <Frans |
| receptief gevoelig voor indrukken 1901 [wnt] <Frans |
| receptionist iem. belast met de ontvangst van bezoekers 1956 [Aanv wnt] <Engels |
| receptuur leer van het voorschrijven van medicijnen 1847 [kku] <Duits |
| reces vakantie van bestuurscollege 1632 [wnt] <Frans |
| recessie economische teruggang 1958 [wp jaarboek 1959] <Frans {3.2} |
| recette ontvangen geld 1824 [wnt] <Frans |
| rechaud schotelwarmer 1832 [wei] <Frans |
| recht* niet gebogen 901-1000 [wps] |
| recht* gerechtigheid 901-1000 [wps] |
| rechten* een rechterlijke uitspraak doen 1289 [vmnw] |
| rechten* rechtbuigen 1351-1400 [mnw] |
| rechter* lid van een rechtbank 1240 [Bern.] |
| rechter* tegenover linker 1240 [Bern.] |
| rechter-commissaris rechter aan wie het voorbereidend onderzoek is opgedragen 1837 [wnt commissaris] {3.1} |
| rechthoek* vierhoek met rechte hoeken 1659 [wnt] |
| rechtmatig rechtvaardig 1604 [wnt] <Duits |
| rechts* aan de rechterzijde 1477 [Teuth.] |
| rechtschapen deugdzaam 1454-1473 [mnw] <Duits |
| rechtstreeks* zonder omwegen 1624 [wnt] |
| rechtvaardig* handelend naar billijkheid 1350 [mnw] |
| rechtzinnig* orthodox 1616 [wnt] |
| recidivist die fouten herhaalt 1850-1851 [wnt] <Frans |
| recipiëren ontvangen 1553 [wnt] <Latijn |
| recital soloprogramma 1885 [wnt] <Engels |
| recitando half zingend, half sprekend 1839 [Natan] <Italiaans {3.2} |
| recitatief het zingend spreken 1885 [wnt] <Frans |
| reciteren voordragen 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| reclame bezwaar, beklag 1701 [wnt] <Frans |
| reclame openbare aanprijzing 1872 [gvd] <Frans |
| reclameren bezwaar maken 1650 [Claes] <Frans |
| reclasseren terugbrengen in de maatschappij 1910 [wnt] <Frans |
| recombinant cel met vreemd stukje erfelijk materiaal 1984 [gvd] <Engels |
| recommanderen aanbevelen 1467-1490 [hws] <Frans |
| reconstructie wederopbouw 1853 [wnt] <Frans |
| record beste prestatie 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 14b] <Frans |
| recorder toestel voor weergave van geluid 1897 [Aanv wnt] <Engels {4.1.17} |
| recreatie ontspanning 1451-1500 [mnw] <Frans |
| recreëren zich ontspannen 1540 [wnt] <Frans |
| rectaal m.b.t. de endeldarm 1923 [wnt] |
| rectificeren rechtzetten 1553 [wnt] <me Latijn |
| recto bijwoord: op de voorkant van het blad 1824 [wnt] <Latijn |
| rector hoofd van een klooster of een onderwijsinrichting 1320 [mnw] <Latijn {4.1.8} |
| rectum endeldarm 1777 [wnt] <Latijn {3.2} |
| reçu ontvangstbewijs 1808 [wnt] <Frans {3.2} |
| recupereren terugwinnen, herstellen 1400 [mnw] <Frans |
| recycling het terugwinnen uit afval 1974 [Posthumus] <Engels |
| redactie het opstellen van een stuk, de inkleding 1796 [wnt] <Frans {3.2} |
| redden* uit gevaar helpen 1471 [mnw] |
| redderen* in orde brengen 1265-1270 [cg Lut.K] {3.1} |
| rede* denkvermogen 1200 [cg ii 1 Servas] |
| rede* ankerplaats 1318 [mnw] |
| rede* wat men zegt 1350 [mnw] |
[pagina 1058]
[p. 1058]
| rededeel* zinsdeel 1748 [wnt rede i] |
| redekavelen* discussiëren 1584 [wnt] |
| redemptorist monnik van de orde van de Allerheiligste Verlosser 1880 [wnt] <Frans {4.1.8} |
| reden* oorzaak, motief 1350 [mnw] |
| redenaar iem. die een rede houdt 1599 [Kil.] <Duits |
| redeneren praten, argumenteren 1611-1620 [wnt] |
| reder* scheepsexploitant 1409 [mnw] |
| rederijker beoefenaar van de retorica 1596 [wnt] |
| redetwisten* disputeren 1691 [wnt] |
| redigeren in goede vorm op schrift krijgen 1520 [wnt] <Frans |
| reduceren terugbrengen 1504 [hws] <Latijn |
| reductie vermindering 1504 [hws] <Frans |
| redundant meer dan nodig 1973 [Aanv wnt] <Engels |
| ree* herkauwer, wijfjeshert 1100 [Willeram] {4.1.3} |
| reeds* bijwoord van tijd: al 1658 [wnt] {1.3/3.1} |
| reeds* betekenisloos tussenwerpsel 1972 [Van Gelder 1993] {4.3} |
| reëel werkelijk 1732 [wnt] <Frans |
| reef* inneembare strook in zeil 1407 [hws] |
| reeks* rij 1613 [wnt] |
| reel molen van een hengel 1950 [gvd] <Engels |
| reep* smalle strook 726 [Claes] {2.3} |
| reet* nauwe opening 1281 [cg i 1, 572] |
| reet* billen 1898 [wnt] {4.4} |
| referaat voordracht 1824 [wei] <Duits |
| referee scheidsrechter 1912 [kku] <Engels |
| referendum (volks)stemming 1892 [wnt] <Latijn |
| referent die een referaat houdt 1832 [wei] <Duits |
| refereren verwijzen 1503 [wnt] <Frans |
| referte verwijzing 1798 [wnt post] <Latijn |
| reflatie (deels) ongedaan maken van deflatie of inflatie 1937 [wnt] |
| reflecteren terugkaatsen 1627 [wnt verdichten i] <Latijn |
| reflex onwillekeurige reactie 1860 [wnt] <Frans |
| reflex weerschijn 1895 [wnt] <Frans |
| reflexief wederkerend 1846 [wnt] <Duits |
| reformatie kerkhervorming 1595 [wnt] <Latijn {4.1.8} |
| reformkleding kleding overeenkomstig de reformbeweging 1902 [wnt] <Duits |
| refractie straalbreking 1658 [wnt] <Frans |
| refrein gelijke woorden aan eind van ieder couplet 1448 [Mak] <Frans |
| refter eetzaal in klooster 1236 [cg i 1, 28] <Latijn {3.2} |
| refugié vluchteling 1690 [wnt] <Frans |
| regaal koninklijk 1521 [wnt] <Frans |
| regatta roeiwedstrijd 1702 [wnt] <Engels {3.2/4.1.18} |
| regel lijn 1236 [cg i 1, 20] <Latijn |
| regel gewoonte 1573 [Plantijn] <Latijn |
| regelen schikken, inrichten 1522 [wnt] <Frans |
| regelmaat orde in opeenvolging 1709 [wnt] |
| regelmatig met vast ritme 1661 [wnt] <Duits |
| regelneef iem. met een overdreven organisatiedrift 1977 [Van Gelder 1993] {1.2.2/4.4} |
| regen* neerslag 901-1000 [wps] {4.1.1} |
| regenboog* boog aan de hemel 1285 [cg Rijmb.] {3.1/4.1.1} |
| regent bestuurder 1440 [mnw] <Frans |
| regenworm* aardworm 1563 [wnt Bijv.+verb.] |
| regeren besturen 1322 [Moors 271, 44] <Latijn |
| reggae moderne muziek van Jamaicaanse afkomst 1982 [R84] <Engels {4.1.16} |
| regie leiding 1767 [wnt] <Frans |
| regime staatsbestel 1820 [wnt] <Frans |
| regiment militaire eenheid 1591 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| regio gebied 1933 [Kath. Enc.] <Latijn |
| regiolect regionale omgangstaal 1990 [Picarta: titel van C. Hoppenbrouwers] {4.4} |
| regionaal m.b.t. een regio 1922 [wnt] <Frans |
| regionalisme het cultiveren van streektradities 1943 [wnt] <Frans |
| regisseren de regie voeren 1908 [wnt] |
| regisseur artistiek leider 1824 [wnt] <Frans |
| register lijst 1397 [Moors 151, 37] <me Latijn |
| reglement geheel van bepalingen 1516 [wnt] <Frans |
| regressie teruggang 1898 [wnt] <Frans |
| regulator regelaar 1832 [wnt] <me Latijn |
| reguleren regelmatig maken 1451 [hws] <Latijn |
| regulier geregeld 1669 [wnt] <Frans |
| rehabiliteren herstellen, zuiveren 1503 [wnt] <Frans |
| rei reidans 1360 [mnw] <Frans {4.1.15} |
| reidans rondedans 1634 [wnt] {4.1.15} |
| reiger* reigerachtige 1285 [cg i] {1.2.5} |
| reiken* (de hand) uitstrekken naar 1265-1270 [cg Lut.K] |
| reikhalzen* vurig verlangen 1701 [wnt] {3.1} |
| reilen* varen 1698 [wnt] |
| rein* zuiver 797 [Claes] {2.3/3.1} |
| reïncarnatie wedergeboorte 1898 [wnt] |
| reine-claude soort pruim 1763 [wnt] <Frans {4.1.2} |
[pagina 1059]
[p. 1059]
| reinigen* schoonmaken 1437 [mnw] {3.1} |
| reis* tocht 1240 [Bern.] |
| reis munteenheid van Portugal en Brazilië 1596 [wnt] <Portugees {3.2/4.1.12} |
| reiziger die reist 1599 [Kil.] <Duits |
| rek* gestel van latten 1287 [cg NatBl] |
| rekel deugniet 1552 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| rekel mannetjeshond 1661 [wnt] <Nederduits {3.2/4.1.3} |
| rekenen* tellen 1220-1240 [cg i 1, 69] |
| rekest verzoekschrift 1456 [hws] <Frans |
| rekken* strekken 1240 [Bern.] |
| rekruteren in dienst roepen 1668 [wnt recruteeren] <Frans |
| rekstok stok voor gymnastische oefeningen 1861 [wnt] |
| rekwireren vorderen 1518 [hws] <Frans |
| rekwisiet benodigdheid 1508 [wnt] <Latijn |
| rekwisitie vordering 1522 [wnt] <Frans |
| rel* opstootje 1559 [wnt] |
| relaas verslag 1444 [mnw] |
| relais tussenstation voor elektrische stroom 1853 [wnt] <Frans |
| relateren in verband brengen 1510 [wnt] <Frans |
| relatie betrekking 1568 [wnt] <Frans |
| relatief in verband met, betrekking hebbend op 1598 [wnt] <Latijn |
| relativeren de betrekkelijkheid erkennen 1923 [wnt] |
| relativiteit betrekkelijkheid 1847 [wnt] <Frans |
| relaxatie ontspanning van spieren 1366 [mnw] <Latijn |
| relaxen zich ontspannen 1958 [Carmiggelt, Kraaltjes rijgen] <Engels |
| release het opnieuw uitbrengen 1965 [R75] <Engels |
| releveren ontheffen, doen uitkomen 1464 [hws] <Frans |
| relict overblijfsel 1832 [wei] <Latijn |
| reliëf het verheven-zijn van een voorstelling 1659 [wnt] <Frans |
| reliek overblijfsel van heilige 1516 [wnt] <Frans |
| religie godsdienst 1480 [mnw] <Latijn |
| relikwie overblijfsel van heilige 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| reling leuning 1856 [wnt] <Engels |
| relipop religieuze popmuziek 1984 [R84] <Engels {4.1.16} |
| relmuis* knaagdier 1573 [Plantijn] {4.1.3} |
| remake nieuwe versie van bv. een plaat 1956 [R75] <Engels |
| rembours verrekenpakket 1734 [wnt] <Duits |
| remedie geneesmiddel 1375 [mnw] <Latijn |
| remigratie terugkeer van emigratie 1952 [wnt] <Engels |
| remise stalling voor voertuig 1771 [wnt] <Frans |
| remise onbeslist (bij spelen zoals schaken, dammen) 1792 [wnt] |
| remmen* tot stilstand brengen 1477 [Teuth.] |
| remonstrant lid van protestants kerkgenootschap 1618 [Courante uyt Italien, 23 nov.] <me Latijn {4.1.8} |
| remouladesaus een koude saus 1866 [Rijnhart] {4.1.6} |
| remous beweging in luchtlaag 1911 [wnt] <Frans |
| remslaap fase in de slaap waarin men droomt 1984 [gvd] <Engels |
| ren* kippenloop 1540 [wnt] |
| Renaissance stijlvernieuwing 1844 [wnt] <Frans |
| rendabel winst opleverend 1906 [wnt] <Frans |
| rendang rundvleesgerecht met kokos 1992 [gvd] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| rendement opbrengst 1721 [wnt] <Frans |
| renderen winst opleveren 1638 [wnt] <Frans |
| rendez-vous afgesproken samenkomst 1581 [wnt] <Frans |
| rendier herkauwer 1714 [wnt] <Duits {4.1.3} |
| renegaat afvallige 1598 [wnt] <me Latijn |
| renet, reinette appel 1656 [wnt renet i] <Frans {4.1.2} |
| renium chemisch element 1950 [gvd] <modern Latijn |
| rennen* hard lopen 1240 [Bern.] |
| renoveren vernieuwen 1522 [wnt] <Frans |
| rentabiliteit winstgevendheid 1847 [wnt] <Frans |
| rente interest 1230-1231 [cg i 1, 19] <Frans |
| rentenier die van zijn renten leeft 1616 [wnt] |
| rentree herintrede 1913 [wnt] <Frans |
| renvooi verwijzing 1548 [hws] <Frans |
| repareren herstellen 1520 [wnt] <Frans |
| repatriëren naar zijn vaderland terugkeren 1639 [wnt] <Frans |
| repel* vlaskam 1695 [wnt] {3.1} |
| repercussie onaangenaam gevolg 1947 [wnt] <Frans |
| repertoire lijst van stukken van kunstenaar(s) 1823 [wnt] <Frans |
| repertorium register 1623 [wnt] <Latijn |
| repeteren herhalen 1437 [mnw] <Frans |
| repetitie herhaling 1458 [hws] <Frans |
| repetitie proefwerk 1626 [wnt] <Frans |
| repetitor die met studenten de leerstof doorneemt 1786 [wnt] <modern Latijn |
[pagina 1060]
[p. 1060]
| replay opnieuw gespeelde wedstrijd 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| replica kopie 1951 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| repliceren antwoorden 1370-1378 [hws] <Latijn |
| repliek antwoord 1411 [hws] <Frans |
| reporter verslaggever 1847 [kku] <Engels |
| reppen, zich* zich haasten 1477 [Teuth.] |
| represaille vergeldingsmaatregel 1486 [hws] <Frans |
| representant vertegenwoordiger 1657 [wnt] <Frans |
| repressie onderdrukking 1553 [wnt verhouding] <Frans of Latijn |
| reprimande uitbrander 1604 [wnt] <Frans |
| reprise herhaling 1824 [wnt] <Frans |
| reproduceren weer voortbrengen 1814 [wnt] <Latijn |
| reptiel kruipend dier 1777 [wnt] <Frans |
| republiek bepaalde staatsvorm 1582 [wnt] <Frans |
| republikein aanhanger van de republiek 1710 [wnt] <Frans |
| reputatie faam 1529 [hws] <Frans |
| requiem dodenmis 1510 [wnt] <Latijn |
| requisitoir eis, betoog 1548 [wnt] <Frans |
| rescontreren vereffenen (termijnhandel) 1610 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| research onderzoek 1940 [wnt] <Engels |
| reseda plantengeslacht 1544 [wnt] <Latijn |
| reservaat wijkplaats 1933 [wnt] |
| reserveren bewaren 1276-1300 [cg i 1, 40] <Frans |
| resideren wonen 1467 [hws] <Frans |
| residu overblijfsel 1488 [mnw] <Frans |
| resigneren een ambt neerleggen 1546 [wnt] <Frans |
| resolutie besluit 1549 [hws] <Frans |
| resoluut vastberaden 1601 [wnt] <Latijn |
| resonantie het meetrillen 1502 [wnt] <Latijn |
| resoneren meeklinken 1548 [wnt] <Frans |
| respect eerbied 1637 [wnt walgen] <Frans |
| respectievelijk onderscheidenlijk 1541 [hws] <Frans |
| respijt uitstel 1294 [cg I3, 2029] <Frans |
| respons antwoord, weerklank 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| ressentiment wrok 1633 [wnt] <Frans |
| ressort rechtsgebied 1566 [wnt] <Frans |
| rest overschot 1452 [hws] <Frans |
| restant overschot 1377 [mnw] <Frans |
| restaurant eethuis 1862 [wnt] <Frans |
| restaureren herstellen 1440 [mnw] <Frans |
| resteren overblijven 1503 [wnt] <Frans |
| restitueren teruggeven 1228-1349 [mnw] <Frans |
| restrictie beperking 1492 [mnw] <Frans |
| resulteren voortvloeien uit 1595 [wnt] <Frans |
| resumeren samenvatten 1824 [wnt] <Frans |
| resusfactor antigene factor in het bloed 1966 [Coëlho, Zakwrdb. geneesk.] |
| retegaaf* zeer gaaf 1994 [De Coster 1999] {4.4} |
| retentie ophouding 1568 [wnt] <Frans |
| retenuto ingehouden 1898 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| retestrak* zeer strak 1991 [Hoppenbrouwers] {4.4} |
| retina netvlies 1734 [wnt] <me Latijn {3.2} |
| retirade terugtocht 1654 [wnt] <Frans |
| retirade openbaar toilet 1732 [wnt] <Frans {4.4} |
| retorica redekunst 1508 [wnt] <Latijn |
| retort distilleerkolf 1595 [wnt] <Frans |
| retouche het bijwerken 1847 [wnt] <Frans |
| retour bijwoord van richting: terug 1508 [wnt] <Frans |
| retraite het terugtrekken 1581 [wnt] <Frans |
| retriever hondensoort 1940 [wnt] <Engels {4.1.3} |
| retrograde kreeftdicht 1511 [wnt] <Frans |
| retsina witte harswijn 1978 [Complete drankenenc.] <modern Grieks {3.2/4.1.6} |
| return revanchepartij 1963 [wnt] <Engels |
| reu mannetjeshond 1285 [cg Rijmb.] <? {3.5/4.1.3} |
| reuk* geur, reukvermogen 1240 [Bern.] |
| reuma aandoening 1514 [wnt] <Latijn |
| reünie bijeenkomst van oud-collega's 1679 [wnt] <Frans |
| reus* gigant 1285 [cg Rijmb.] |
| reut troep 1876-1900 [wnt] |
| reutelen* rochelend ademen 1351 [mnw] {3.1} |
| reutemeteut troep, bende 1974 [wnt reut ii] {3.1} |
| reuzegeleerd* zeer geleerd 1844 [wnt reuze-] {4.4} |
| reuzel* vet 1461 [mnw] {4.1.6} |
| reuzeleuk* zeer leuk 1921 [wnt reuze-] {4.4} |
| revalidatie het herstellen van patiënt 1948 [Picarta: titel van een rapport] |
| revaluatie herwaardering 1950 [gvd] |
| revanche genoegdoening 1599 [wnt] <Frans |
| reveil opleving in het godsdienstig leven 1845 [wnt] <Frans |
| reveille sein om troepen te wekken 1578 [wnt] {3.3} |
| reven* (zeilen) kleiner maken 1644 [wnt] |
[pagina 1061]
[p. 1061]
| revenuen inkomsten 1391-1392 [mnw wille] <Frans |
| revérence buiging 1824 [wei] <Frans |
| revers kraagomslag van een jas 1847 [wnt] <Frans |
| revier terrein, jachtgebied 1734 [wnt] <Duits |
| review tijdschrift 1847 [kku] <Engels |
| reviseren herzien 1634 [wnt] <Frans |
| revisor controleur, herziener 1726 [wnt] |
| revival herleving 1843 [wnt] <Engels |
| revocatie herroeping 1370-1378 [hws] <Frans |
| revolte opstand 1591 [wnt] <Frans |
| revolutie politieke of staatkundige ommekeer 1654 [wnt] <Frans |
| revolutionair oproerig 1797 [wnt] <Frans {3.2} |
| revolver vuistvuurwapen met draaiende kamer 1855 [wnt] <Engels {4.1.14} |
| revue show 1898 [Te Winkel 335] <Frans {4.1.15} |
| rez-de-chaussee benedenwoning 1804 [wnt] <Frans {3.2} |
| rhythm and blues soort jazzmuziek 1969 [wp Suppl 1969] <Engels {4.1.16} |
| riant aantrekkelijk 1858-1873 [wnt] <Frans |
| rib* dun been in borstkas 1240 [Bern.] |
| ribbel* verhoging 1897 [wnt] {3.1} |
| ribcord op ribfluweel lijkend weefsel 1970 [gvd] {3.3/4.1.9} |
| ribes plantengeslacht 1500 [Herbarius in Dietsche, Cap. 120] <Frans |
| ricambio retourwissel 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| richel rand 1530-1531 [Claes] |
| richten* rechtmaken, in een bepaalde richting laten gaan 1100 [Willeram] |
| richting het richten, kant waarheen iem. gaat 1786 [wnt] <Duits |
| richting voorzetsel 1984 [Van der Horst] {4.2} |
| ricocheren ketsen 1912 [kku] <Frans |
| ridder* adellijke titel 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {1.2.3} |
| ridderspoor* plant 1514 [Groten Herbarius] |
| ridicuul belachelijk 1650 [mey] <Frans |
| riedel* klankenreeks, woordcombinatie 1957 [Aanv wnt] {3.1} |
| riek* mestvork 1350 [mnw] |
| rieken* een geur geven of opnemen 901-1000 [wps] {1.2.4} |
| riel munteenheid van Cambodja 1955 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Khmer {4.1.12} |
| riem roeispaan 1240 [Bern.] <Latijn {1.3} |
| riem* leren band 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| riem hoeveelheid papier 1384 [mnw] <Spaans {3.2} |
| riesling witte wijnsoort 1950 [wp (Frankrijk)] <Duits {3.2/4.1.6} |
| riet* plant 901-1000 [wps] |
| rif bank in zee 1595 [De Jonge ii, 296] <Oudnoor(d)s {3.2} |
| riff type muziekmotief 1984 [gnn] <Engels |
| rifraf rapaille, tuig 1569 [wnt] <Frans {3.1} |
| rigide (overdreven) streng 1776 [Aanv wnt] <Frans |
| rigoroso streng in de maat 1839 [Natan] <Italiaans {3.2} |
| rigoureus zeer streng 1503 [Aanv wnt] <Frans |
| rij* reeks 1343-1346 [mnw] |
| rijden* zich voortbewegen in of op een voertuig 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| rijgen* aan een snoer hechten 1330 [mnw] |
| rijk staat 901-1000 [wps] <Keltisch {3.2} |
| rijk vermogend 901-1000 [Künzel] {2.3} |
| rijkdom het rijk-zijn 901-1000 [wps] |
| rijksdaalder vijftig stuivers 1606 [Van Gelder 1965] {4.1.12} |
| rijkswacht nationale politie in België 1932 [Vd Sijs 1996, 154] {1.2.1} |
| rijm* bevroren dauw 1150 [Rey] {2.2/3.1/4.1.1} |
| rijm gelijke klank 1240 [Bern.] <Frans |
| rijp* geschikt voor de oogst 1100 [Willeram] |
| rijp* bevroren dauw 1240 [Bern.] {4.1.1} |
| rijs* takje 918-948 [Claes] {2.3} |
| rijst graansoort 1252 [mnw] <Frans {1.2.4/4.1.2} |
| rijsttafel hoofdmaaltijd met rijst 1883 [Java-Bode 1/9, 1d] {4.1.6} |
| rijt* uitwatering 901-1000 [wps] |
| rijten* scheuren 1477 [Teuth.] |
| rijtuig* door paarden getrokken voertuig voor mensen 1681 [wnt] {4.1.10} |
| rijwiel* fiets 1869 [Sanders 1997b] {4.1.10/4.4} |
| rijzen* zich oprichten 1285 [cg Rijmb.] |
| rijzig lang 1477 [Teuth.] <Duits |
| rikketik* hart 1984 [gvd] {3.1} |
| rikketikken* vlug tikken 1889 [wnt] {3.1} |
| riksja door man getrokken karretje 1912 [kku] <Engels {4.1.10} |
| rillen* trillen 1678 [wnt] |
| rimboe wildernis 1875 [Multatuli, Max Havelaar, 379] <Indonesisch {3.2} |
| rimpel* plooi 1554 [wnt] {3.1} |
| rimram* gedaas 1607-1623 [wnt] {3.1} |
| rinforzando in sterkte toenemend 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| ring* kringvormig voorwerp 901-1000 [wps] |
| ringeloren* op de kop zitten 1640 [wnt] {3.1} |
| ringel-s benaming voor een bepaald Duits s-teken 1971 [Treebus, Zetten vreemde talen 8] <Duits {3.2} |
[pagina 1062]
[p. 1062]
| ringgit munteenheid van Maleisië 1875 [Multatuli, Max Havelaar, 379] <Indonesisch {3.2/4.1.12} |
| ringsteken* te paard of wagen naar een ring steken 1660 [wnt] {4.1.18} |
| rinkelen* een hel, onderbroken geluid geven 1599 [Kil.] {3.1} |
| rinkelrooien* pierewaaien 1560 [wnt] {3.1} |
| rinkinken* rinkelen 1654 [wnt] {3.1} |
| rinoceros hoefdier 1654 [wnt vrek i] <Latijn {4.1.3} |
| rins zuurachtig 1514 [Toll.] |
| rioja rode wijnsoort 1953 [wp (Spanje)] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| riool afvoerkanaal 1380 [mnw] <Frans |
| riotgun geweer tegen opstootjes 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.14} |
| riposteren gevat antwoorden 1824 [wei] <Frans |
| rips* geribde stof 1861 [wnt] {4.1.9} |
| risee mikpunt van spot 1929 [kwt] <Frans |
| risico gevaar voor schade 1525 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| riskant gewaagd 1824 [wei] <Duits |
| riskeren wagen 1777 [mey] <Frans |
| risotto rijstgerecht 1929 [kwt] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| rist bundel (van vlas e.d.) 1380 [mnw] <? {3.5} |
| ristorno herstel van een foutieve boeking 1643 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| rit het rijden 1558 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| rit eitjes van kikvorsen 1599 [Kil.] <? {3.5} |
| rite ritueel gebruik 1791 [Aanv wnt] <Frans |
| ritenuto ingehouden 1860 [Nieuw beknopt en volledig muziekaal wrdb.] <Italiaans {3.2} |
| ritme wisseling in beweging 1734 [wnt rhytme] <Latijn |
| ritmeester officier van de cavalerie 1588 [wnt] <Duits {4.1.14} |
| ritornel herhalingsthema 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| rits insnijding 1351-1400 [mnw] <Duits |
| ritselen* een zacht, onregelmatig geluid maken 1644 [wnt] {3.1} |
| ritssluiting* treksluiting 1937 [Van der Horst 53] {3.1} |
| rituaal voorschrift voor een kerkelijke handeling, boek met teksten voor het toedienen van sacramenten 1822 [wnt tempel i] <Latijn |
| ritueel volgens de rite 1872 [gvd] <Frans |
| ritus geheel van rituele gebruiken 1844 [wnt voor ii] <Latijn |
| rivaal mededinger 1669 [mey] <Frans |
| rivier waterstroom 1240 [Bern.] <Frans |
| riyal munteenheid van o.a. Iran, Jemen, Oman, Qatar en Saoedi-Arabië 1886 [kku] <Arabisch {3.2/4.1.12} |
| roadster open tweepersoons sportauto 1936 [Wie Wat Waar 1937, 223] <Engels {4.1.10} |
| rob* zeeroofdier 1514 [wnt Bijv.+verb.] {4.1.3} |
| robbedoes wild mens, m.n. wild kind 1793 [wnt] <Fries {3.2} |
| robber reeks partijen (bij bridge, whist) 1810 [wnt] <Frans {3.2} |
| robe japon 1824 [wei] <Frans |
| robijn rood edelgesteente 1287 [cg NatBl] <me Latijn |
| robot kunstmens 1931 [kwt] <Tsjechisch {3.2} |
| robuust krachtig 1619 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| rochelen* rauw keelgeluid maken 1370 [mnw] {3.1} |
| rock muzieksoort 1965 [R75] <Engels {4.1.16} |
| rockabilly combinatie van rock en country 1984 [gvd] <Engels {4.1.16} |
| rock-'n-roll muzieksoort 1956 [R75] <Engels {4.1.16} |
| rococo bouwstijl 1872 [gvd] <Frans |
| roddelen kwaadspreken 1865-1870 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| rodekool koolsoort 1554 [Dod. 591] {4.1.6} |
| rodelen een helling af sleeën 1914 [gvd] <Duits {3.2/4.1.18} |
| rodeo bijeenkomst van cowboys 1931 [kwt] <Spaans {3.2} |
| rodium chemisch element 1847 [kku] <modern Latijn |
| rododendron heester 1777 [wnt rhodo-] <Latijn |
| roebel munteenheid van de voormalige Sovjet-Unie, Rusland, Wit-Rusland en Tadzjikistan 1677 [wnt] <Russisch {3.2/4.1.12} |
| roede* twijg 1240 [Bern.] |
| roede* mannelijk lid 1596 [wnt] {4.4} |
| roedel kudde 1940 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| roef* overdekt deel van schip 1285 [mnw] |
| roeiboot boot die door riemen wordt voortbewogen 1642 [wnt] <? {3.5/4.1.11} |
| roeien* met riemen een vaartuig voortbewegen 1240 [Bern.] |
| roek* zangvogel 1220 [Rey] {2.2/3.1} |
| roekeloos* onberaden 1236 [cg i 1, 28] |
| roekoeën* het natuurlijke geluid van duiven maken 1599 [wnt] {3.1} |
| roem lof 1526 [tntl 1957, 116] <Duits |
| roemen* een kaartcombinatie melden 1717 [wnt] |
| roemer groot wijnglas 1556-1559 [wnt] |
| roemruchtig* vermaard 1641 [wnt] |
[pagina 1063]
[p. 1063]
| roepen* schreeuwen 901-1000 [wps] |
| roepia munteenheid van Indonesië 1700 [De Haan, Oud Batavia, Platen Album, doc. xixa] <Indonesisch {3.2/4.1.12} |
| roepie munteenheid van India 1968 [kwt] <Engels {4.1.12} |
| roer* stuur van schip 1240 [Bern.] |
| roer* geweer 1450 [mnw] {4.1.14} |
| roerdomp* reigerachtige 1562 [Toll.] {3.1} |
| roeren* dooreenmengen 1240 [Bern.] |
| roes bedwelming 1622 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| roesje oplegsel aan kleding 1984 [gvd] <Frans {3.2} |
| roest* metaaluitslag 1287 [cg NatBl] |
| roet* koolstofneerslag 1287 [cg NatBl] |
| roetsjen glijden 1961 [gvd] <Duits {3.2} |
| roezemoezen* gonzen 1524 [wnt] {3.1/5} |
| roffelen* op de trommel slaan 1825-1833 [wnt] |
| rog* kraakbeenvis 1287 [cg NatBl] |
| rogge graansoort 1240 [Bern.] <Oudslavisch {3.2/4.1.2} |
| rohypnol slaapmiddel dat met drugs het geweten uitschakelt 1992 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| rok* kledingstuk 1100 [Willeram] {1.2.3} |
| rokade dubbele zet in schaakspel 1875 [Aanv wnt] <Frans |
| roken* rook afgeven 1240 [Bern.] |
| roken* de rook van tabak genieten 1668 [wnt tabak] {1.3} |
| rokken* onderdeel van spinnewiel 1240 [Bern.] |
| rol opgerold stuk 1280-1290 [cg i] <Frans |
| rollade opgerold stuk vlees 1828 [wnt] <Frans {1.2.5/4.1.6} |
| rollator looprek 1999 [gvd] <Engels |
| rollebollen* tuimelen, buitelen 1873 [wnt] {3.1} |
| rollen zich wentelend voortbewegen 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| rollerskate rolschaats 1992 [De Coster 1999] <Engels {4.1.10} |
| rolmops* opgerolde haring 1910 [wnt rollen] |
| rolschaats schaats op wieltjes 1888 [wnt] {4.1.10} |
| roltrap* rollende trap voor personenvervoer 1927 [Van Gelderen, Duitsch wrdb.] |
| roman verhaal 1642 [wnt] <Frans |
| romance volkslied 1485 [mnw] <Frans |
| romance liefdesavontuur 1961 [gvd] <Engels |
| romancier romanschrijver 1824 [wei] <Frans |
| romantiek romantische richting in de literatuur 1847 [kku] <Duits |
| romantisch tot de verbeelding sprekend, onwerkelijk 1835 [wnt] <Duits |
| rombus scheve vierhoek 1658 [wnt] <Latijn |
| römertopf ongeglazuurde stoofpot 1984 [gvd] <Duits {3.2} |
| rommel* bende 1866 [wnt] |
| rommelen* een dof geluid maken 1461 [hws] {3.1} |
| romp* torso 1357 [mnw] |
| rompslomp* lastige drukte 1901 [wnt] {3.1} |
| rond bolvormig 1236 [cg i 1, 24] <Frans |
| rond voorzetsel 1836-1838 [wnt] {4.2} |
| rondborstig openhartig 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| ronde rondgang van patrouille 1485 [mnw] <Frans |
| rondeau rondeel 1824 [wei] <Frans |
| rondedans dans in een kring 1599 [wnt] {4.1.15} |
| rondeel kort gedicht 1501-1525 [Mak] <Frans |
| rondo muziekstuk 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| rondom* voorzetsel 1488 [mnw] {4.2} |
| rondom* bijwoord van plaats 1550 [mnw] |
| rondwaren* ronddwalen 1812 [wnt] |
| ronken* snorren 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {3.1} |
| ronselen werven 1720 [wnt] <? {3.5} |
| röntgenstralen kortgolvige elektromagnetische straling 1896 [Aanv wnt] |
| rood* kleurnaam 1156 [Claes] {2.3/4.1.5} |
| roodborstje* zangvogel 1494 [mnw] {3.1} |
| roodhuid* indiaan 1884 [wnt] {3.1/5} |
| roodvonk* ziekte 1672 [wnt] |
| roof* wondkorst 1351 [mnw] |
| roofbouw roekeloze exploitatie 1868 [wnt] <Duits |
| roofdier* zoogdier dat van vlees leeft 1761 [wnt] |
| roofvogel* vogel die van vlees leeft 1573 [wnt] |
| rooien* ontwortelen 976-1000 [Künzel] {2.3} |
| rook* damp 901-1000 [wps] |
| rookworst* gerookte worst 1746 [wnt] {4.1.6} |
| room* vette deel van melk 1286 [cg I2, 1094] {3.1/4.1.6} |
| roomboter van room gemaakte boter 1710 [wnt] {4.1.6} |
| roos bloem 1240 [Bern.] <Frans |
| roosten* roosteren 1350 [mnw] |
| rooster* raamwerk 1240 [Bern.] |
| roosteren* op een rooster braden 1715 [wnt] {3.1} |
| roquefort schapenkaas 1863 [Rijnhart] <Frans {4.1.6} |
| rorschachtest psychologische test 1961 [gvd] |
| ros paard 1401-1450 [mnw] <Duits {4.1.3} |
| ros kleurnaam 1546 [Claes] <Frans {4.1.5} |
| rosarium rozentuin 1891 [wnt remontant] <Latijn |
[pagina 1064]
[p. 1064]
| rosbief geroosterd rundvlees 1692 [wnt] <Engels {1.2.5/3.2/4.1.6} |
| rossen* woest rijden 1590 [wnt] |
| rossen afranselen 1659 [wnt] |
| rossen roskammen 1692 [wnt] |
| rossinant knol 1669 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| rot rij militairen van opzij gezien 1285 [cg Rijmb.] <Frans {4.1.14} |
| rot* bedorven 1407 [hws] |
| rotan Spaans riet 1596 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| rotatie het ronddraaien 1813 [wnt wissel i] <Latijn |
| roten* stengels vochtig houden 1287 [cg NatBl] |
| roteren ronddraaien 1897 [wnt uiteengaan] <Latijn |
| rotgans eendachtige 1504 [Toll.] <Oudnoor(d)s {3.2} |
| roti brood 1912 [kku] <Hindi {4.1.6} |
| rotisserie grillrestaurant 1984 [gvd] <Frans {3.2} |
| rotje* vuurwerk 1871 [wnt] |
| rotogravure reproductieprocédé 1926 [wnt aquatint] |
| rotonde verkeersplein 1976 [gvd] <Frans {3.2} |
| rotor schroef 1907 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| rots steenmassa 1285 [cg Rijmb.] <me Latijn |
| rotten* verrotten 1287 [cg NatBl] |
| rotting wandelstok 1634 [Toll.] <Afrikaans {3.2} |
| rottweiler hondensoort 1928 [Sanders 1995] <Duits {4.1.3} |
| rotzak scheldwoord 1692 [wnt] |
| rotzooi* bende 1924 [wnt rot] |
| rouge rode schmink 1779 [Aanv wnt] <Frans |
| rouleren in omloop zijn, wisselen 1706 [wnt] <Frans |
| roulette hazardspel 1738 [wnt] <Frans {4.1.18} |
| route weg 1643 [wnt wel v] <Frans |
| routeplanner elektronisch reisboekje 1996 [De Coster 1999] |
| routine vaardigheid, sleur 1781-1782 [wnt] <Frans |
| routinier iemand die over grote ervaring beschikt 1824 [wei] <Frans |
| rouw* smart 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| rouwdouw ruwe kerel 1961 [gvd] <Engels {3.1} |
| roux saus van gebruinde boter 1863 [Rijnhart] <Frans {4.1.6} |
| roven* wegnemen 1130 [Rey] {2.2} |
| royaal onbekrompen, gul 1672 [wnt] <Frans |
| royalty aandeel in de opbrengst 1912 [kku] <Engels |
| royeren als lid schrappen 1721 [wnt] <Frans |
| roze kleurnaam 1485 [mnw] <Frans {4.1.5} |
| rozemarijn heester 1515 [Claes Tw. 12] <Frans |
| rozenkrans gebedenreeks 1451-1500 [mnw] |
| rozennobel munt 1520 [wnt] <Engels {3.2/4.1.12} |
| rozet ornament 1859 [wnt] <Frans |
| rozijn gedroogde druif 1288 [cg I2, 1337] <Frans {4.1.6} |
| rsi muisarm 1994 [Sanders 2001] <Engels |
| rubato met vrije tempobehandeling 1839 [Natan] <Italiaans {3.2} |
| rubber caoutchouc 1903 [Prick 1903] <Engels |
| rubidium chemisch element 1886 [kku] <modern Latijn |
| rubriek opschrift 1599 [Kil.] <Latijn |
| rubriek afdeling 1884 [wnt] <Latijn |
| ruche geplooid oplegsel 1896 [Aanv wnt] <Frans |
| rudiment eerste begin 1650 [mey] <Frans |
| rufiyaa munteenheid van Malediven 1960 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Maledivisch {4.1.12} |
| ruft* scheet 1974 [Endt] {3.1/4.4} |
| rug* achterzijde 901-1000 [wps] |
| rugby balspel 1879 [Sanders 1995] <Engels {4.1.18} |
| ruggelings* op de rug, achterover 1666 [wnt] {1.2.4} |
| ruggengraat* wervelkolom 1573 [wnt] |
| ruggespraak overleg tussen afgevaardigden en lastgevers 1655 [wnt] <Duits |
| rugzak op de rug gedragen zak 1924 [wnt z.j.] <Duits {3.2} |
| ruien periodiek haren verliezen 1567 [wnt] |
| ruif traliewerk waarachter hooi ligt 1696 [wnt] <Duits |
| ruig* ruw 1292 [cg I3, 1786] |
| ruigpoot scheldwoord voor mannelijke homoseksueel 1961 [gvd] |
| ruiken* een geur geven of opnemen 1265-1270 [cg Lut.K] {1.2.4} |
| ruilen* verwisselen 1506 [mnw] |
| ruim* uitgestrekt 698-699 [Künzel] {2.3} |
| ruimschoots* rijkelijk 1787 [wnt] |
| ruimte* plaats om zich te bewegen 1564 [wnt] {3.1} |
| ruimteveer* raketvliegtuig voor buitenaards verkeer 1982 [R84] {3.1/4.1.10} |
| ruin* gecastreerde hengst 1460-1486 [mnw] {4.1.3} |
| ruïne bouwval 1350 [mnw] <Frans |
| ruïneus verderfelijk 1653 [wnt] <Frans |
| ruisen* geluid van een stroom maken 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| ruisvoorn* beenvis 1710 [wnt] |
[pagina 1065]
[p. 1065]
| ruit plantengeslacht 1253 [cg ii 1 Gezondh.] <Latijn |
| ruit scheef vierkant 1447 [mnw] |
| ruit vensterruit 1573 [Plantijn] |
| ruiten kleur in kaartspel 1612 [wnt klaveren i] {4.1.18} |
| ruiter paardrijder 1573 [Plantijn] <me Latijn |
| ruiterij cavalerie 1599 [Kil.] <Nederduits {3.2/4.1.14} |
| ruizemuizen* gonzen 1865-1870 [wnt] {3.1} |
| rukken* trekken 1376-1400 [mnw] |
| rul* korrelig 1714 [wnt] |
| rum drank van suikerriet 1750 [wnt] <Engels {3.2/4.1.6} |
| rumba dans 1922 [Aanv wnt] <Spaans {3.2/4.1.15} |
| rumoer lawaai 1380 [mnw] <Frans |
| run stormloop 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 16b] <Engels |
| rund* herkauwer 1377-1378 [mnw] {4.1.3} |
| rune Oudgermaans schriftteken 1799-1811 [wnt] <Duits |
| runnen exploiteren 1961 [Elseviers weekblad 5/8/61, 12] <Engels |
| runner-up in de laatste ronde verslagen mededinger 1912 [kku] <Engels |
| rups* vlinderlarve 1240 [Bern.] |
| ruptuur breuk 1650 [mey] <Frans |
| ruraal landelijk 1847 [kku] <Frans |
| rus* bies 1174 [Claes] {2.3} |
| rus rechercheur 1906 [moo] |
| rush paniekbestorming 1912 [kku] <Engels |
| rust* stilte, ontspanning 1240 [Bern.] |
| rusten* uitrusten, rust nemen 1240 [Bern.] |
| rustend* pensioen trekkend 1894 [wnt rusten] {4.1.4} |
| rustiek landelijk 1924 [wnt] <Frans |
| rustig* bedaard, kalm 1475 [mnw] |
| ruthenium chemisch element 1872 [gvd] <modern Latijn |
| rutherford eenheid van radioactiviteit 1978 [wp techn. enc.] |
| ruw* ruig 1199 [Claes] {2.3} |
| ruwaard landvoogd 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| ruzie twist 1644 [wnt] |
| saai weefsel 1277 [cg i 1, 352] <Frans {4.1.9} |
| saai vervelend 1844 [wnt] |
| sabayon een nagerecht 1984 [Blue Band Basiskookboek] <Frans {3.2/4.1.6} |
| sabbat joodse rustdag 1253 [cg i 1, 44] <Latijn {4.1.7} |
| sabbelen* kluivend zuigen 1591 [wnt] {3.1} |
| sabel zwart bont, sabelbont 1260-1280 [cg ii 1 Nibel.] <Oudslavisch of Oudrussisch {3.2} |
| sabel zwart (in de heraldiek) 1285 [cg Rijmb.] {4.1.5} |
| sabel slagwapen 1602 [wnt] <Duits {4.1.14} |
| sabeldier marterachtige 1761 [wnt vos i] {4.1.3} |
| saboteren belemmeren uit protest 1920 [wnt] <Frans |
| sabra in Israël geboren Israëliër 1986 [koe] <modern Hebreeuws {3.2} |
| sacharine zoetstof 1888 [wnt] <Frans |
| sachertaart taartsoort 1992 [gvd] <Duits {3.2/4.1.6} |
| sachet zakje 1912 [kku] <Frans |
| sacraal heilig 1919 [Aanv wnt] |
| sacrament (r.-k.) wijding 1236 [cg i 1, 26] <Latijn |
| sacramenteel tot het sacrament behorend 1888 [wnt verzevenen] <Frans |
| sacreren heiligen 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| sacrificie offer 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| sacristie kerkvertrek 1350 [mnw] <Latijn {3.2} |
| sacrosanct heilig 1925 [Aanv wnt] <Latijn |
| sadisme lust tot kwellen 1898 [gvd] <Frans |
| sado rijtuigje waarin de passagiers met de ruggen naar elkaar toe zitten 1912 [kku] {4.1.10} |
| sadomasochisme geslachtsverkeer, gepaard met kwelling 1970 [Recht voor raap] |
| safari karavaantocht 1947 [Aanv wnt] <Engels |
| safe veilig 1886 [kku] <Engels |
| saffie sigaret 1937 [Van Bolhuis] {4.1.6} |
| saffier edelgesteente 1240 [Bern.] <Latijn |
| saffraan specerij 1287 [cg NatBl] <Frans {4.1.6} |
| saffraan gele kleur 1287 [cg NatBl] <Frans {4.1.5} |
| saga naam van een literair genre dat in de 13e eeuw op IJsland tot bloei kwam 1847 [kku] <Engels |
| sage volksverhaal 1483 [mnw] <Duits |
| sago voedingsmiddel 1646 [De Jonge ii, 394] <Indonesisch {3.2} |
| sahib heer 1992 [gvd] <Hindi |
| saillant opvallend 1824 [wei] <Frans |
| sajet gesponnen wol 1599 [Kil.] <Frans {4.1.9} |
| sajoer groentesoep 1912 [kku] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| sake alcoholische drank, (rijst)wijn 1676 [wnt rijst i] <Japans {3.2/4.1.6} |
| sakkerju tussenwerpsel: bastaardvloek 1984 [gvd] <Frans {4.3} |
| sakkerloot tussenwerpsel: bastaardvloek 1612 [wnt] {4.3} |
| salade slagerecht 1544 [Dod.] <Frans {4.1.6} |
[pagina 1066]
[p. 1066]
| salamander tweeslachtig dier 1287 [cg NatBl] <Frans |
| salami soort worst 1847 [kku] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| salaris bezoldiging 1282 [cg i 1, 639] |
| saldo overschot 1569 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| sales manager verkoopleider 1970 [Recht voor raap] <Engels {1.3} |
| salie plantengeslacht 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] <Frans |
| salinisch zilt 1847 [kku] <Duits |
| saliniteit zoutheid 1976 [gvd] <Frans {3.2} |
| salmiak soort drop 1936 [wnt z.j.] <Duits {4.1.6} |
| salmonella bacterie 1934 [De Bruine Ploos van Amstel, Medische Enc.] <modern Latijn |
| salomonszegel plant 1543 [Heukels] |
| salon ontvangkamer 1863-1872 [wnt] <Frans |
| saloondeuren halfhoge naar twee kanten klappende verticaal gescheiden deuren 1984 [gvd] |
| salopette tuinbroek 1976 [gvd] <Frans {3.2} |
| salpeter kaliumnitraat 1373 [mnw] <me Latijn |
| salsa muzieksoort 1991 [Spectrum Muziek lexicon] <Spaans {3.2/4.1.16} |
| salto sprong 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| salueren militair groeten 1861 [wnt] <Frans {1.2.3} |
| saluki hondensoort 1940 [Toepoel, Hondenenc.] <Arabisch {3.2/4.1.3} |
| saluut militaire groet 1822 [wnt] <Frans |
| saluut tussenwerpsel: groet 1866 [wnt] <Frans {4.3} |
| salvo het gelijktijdig afvuren van vuurwapens (ter begroeting) 1592 [Schulten Tw. 9] <Frans |
| samarium chemisch element 1912 [kku] <modern Latijn |
| samba dans 1949 [Aanv wnt] <Portugees {3.2/4.1.15} |
| sambal kruiderij 1827 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië, 32] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| samoerai Japanse ridderstand 1929 [kwt] <Japans {3.2} |
| samojeed hondensoort 1950 [gvd] {4.1.3} |
| samowa(a)r toestel om thee te zetten 1886 [kku] <Russisch {3.2} |
| sampan kustvaartuig 1658 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.11} |
| sample staaltje 1967 [Aanv wnt] <Engels |
| samsam bijwoord van hoedanigheid: samen 1934 [Aanv wnt] <Afrikaans {3.1/3.2} |
| sanatorium herstellingsoord 1907 [wnt tuberculose] <modern Latijn {3.2} |
| sanctie goedkeuring 1818 [wnt] <Frans |
| sanctie dwangmiddel 1910 [kwt] <Engels |
| sanctioneren goedkeuren 1830 [wnt wettig i] <Frans |
| sanctuarium heiligdom 1600 [wnt vurenhout] <Latijn |
| sandaal schoeisel 1477 [Teuth.] <Frans {4.1.9} |
| sandelhout houtsoort 1595 [wnt] |
| sander beenvis 1804 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| sandhi assimilatie in doorlopende rede 1912 [kku] <Sanskriet |
| sandinist Nicaraguaanse vrijheidsstrijder 1979 [Verschueren] |
| sandwich twee sneetjes brood met beleg 1910 [wnt] <Engels {4.1.6} |
| saneren gezond maken 1935 [wnt koopje] <Latijn |
| sangfroid koelbloedigheid 1865 [kvw] <Frans |
| sangria soort bowl 1779 [wnt punch] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| sanhedrin Hoge Raad 1622 [wnt nergens] <Hebreeuws {3.2} |
| sanitair m.b.t. de gezondheid 1879-1880 [wnt prostitutie] <Frans |
| sansculotte revolutionair uit Franse revolutie 1824 [wei] <Frans |
| sanseveria plant 1855 [Sanders 1993] <modern Latijn |
| sant heilige 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| santé tussenwerpsel: gezondheid! 1872 [gvd] <Frans {4.3} |
| sap* vocht 1240 [Bern.] {4.1.6} |
| sappelen ploeteren 1898 [wnt] <Duits |
| sapperloot tussenwerpsel: bastaardvloek 1793 [wnt sapper-] {4.3} |
| sapristi tussenwerpsel: krachtterm 1918 [wnt tuiten ii] <Frans {4.3} |
| sarabande dans 1670 [wnt] <Frans {4.1.15} |
| sarcasme bijtende spot 1806 [wnt gesnor] <Frans {3.2} |
| sarcofaag doodkist 1872 [gvd] <Frans {1.2.4} |
| sarcoom kwaadaardig gezwel 1604 [wnt uitwassching] <Latijn |
| sardine beenvis 1377 [mnw] <Frans |
| sardonisch boosaardig grijnzend 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| sardonyx gesteente 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| sari vrouwenkledingstuk 1886 [kku] <Hindi |
| sarong kledingstuk 1827 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië, 39b] <Indonesisch {3.2} |
| sarren plagen 1357 [mnw] <Duits |
[pagina 1067]
[p. 1067]
| sas sluis 1551 [Toll.] <Frans |
| sas mengsel voor vuurwerk 1785 [Toll.] <Duits |
| sassafras een laurierachtige 1608 [wnt] <Spaans {3.2} |
| sassen* pissen 1950 [gvd] {3.1/4.4} |
| Satan duivel 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| saté geroosterd vlees aan stokje 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| satelliet hemellichaam dat een ander begeleidt 1763 [wnt wachter] <Frans |
| satelliet kunstmaan 1961 [gvd] <Engels {4.1.10} |
| sater halfgod 1563 [wnt trekken] <Latijn |
| satijn glanszijde 1599 [Kil.] <Frans {4.1.9} |
| satire hekelschrift 1811 [wnt stekelig] <Frans {3.2} |
| satirisch hekelend 1838 [wnt] <Duits |
| satisfactie voldoening, genoegdoening 1498 [hws] <Frans |
| satraap Perzisch stadhouder 1615 [wnt krijg] <Latijn |
| saturatie verzadiging 1780 [hou iii, 1, 151] <Frans |
| saucijs worstsoort 1477 [Teuth.] <Frans {4.1.6} |
| saumon zalmkleurig 1929 [kwt] <Frans {4.1.5} |
| sauna stoombad 1951 [Aanv wnt] <Fins |
| sauriër voorhistorische hagedis 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 58] |
| saus soort jus 1240 [Bern.] <Frans {4.1.6} |
| sauteren snel bruin bakken 1866 [Aanv wnt] <Frans |
| sauveren de hand boven het hoofd houden 1839 [wnt afkomen] <Frans |
| savanne grasvlakte 1630 [Van Donselaar Woordenaar 1, 1] <Frans |
| savooiekool koolsoort 1599 [Kil.] {4.1.6} |
| savoureren met smaak genieten 1844 [Aanv wnt] <Frans |
| sawa nat rijstveld 1706 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| saxofoon blaasinstrument 1870 [Aanv wnt] <Frans {4.1.16} |
| S-bocht S-vormige bocht 1950 [gvd] <L {3.4} |
| scabiës schurft 1761 [wnt waterblaas] <Latijn |
| scabreus gewaagd 1650 [mey] <Frans |
| scala reeks 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| scalp schedelhuid met haar 1847 [kku] <Engels |
| scalpel mes 1806 [wnt] <Frans {3.2} |
| scampi garnalen 1976 [Complete kookboek voor de goede keuken] <Italiaans {3.2} |
| scanderen het metrum doen uitkomen 1824 [wei] <Frans |
| scandium chemisch element 1886 [kku] <modern Latijn |
| scanner optisch apparaat dat beeld e.d. aftast 1961 [gvd] <Engels |
| scapulier schouderkleed 1477 [Teuth.] <Frans |
| scarabee mestkever 1847 [Aanv wnt] <Latijn |
| scarificatie insnijding van de huid 1597 [wnt kop ii] <Latijn |
| scarlatina roodvonk 1832 [wei] <modern Latijn |
| scat betekenisloze reeks klanken bij het zingen 1986 [koe] <Engels |
| scenario draaiboek 1832 [wei] <Italiaans {3.2} |
| scène deel van toneelstuk 1800 [wnt] <Frans {3.2} |
| scepsis twijfel 1847 [kku] <Duits |
| scepter koningsstaf 1287 [cg NatBl] <Frans of Latijn |
| sceptisch geneigd tot twijfel 1840 [wnt] <Duits |
| schaaf* gereedschap 1401-1500 [mnw] |
| schaakmat het schaak staan van de koning 1709 [wnt] <Frans |
| schaal* schil 1174-1176 [Rey] {2.2} |
| schaal* schotel 1302 [mnw] |
| schaal maatstaf voor verhouding 1864 [wnt] <Latijn |
| schaamdeel* geslachtsdeel 1724 [wnt] {4.4} |
| schaamte* gevoel van onbehagen over gemaakte fouten 1285 [cg Rijmb.] |
| schaap* herkauwer 901-1000 [wps] {4.1.3} |
| schaar* aandeel in de meent 855 [Slicher] {2.4} |
| schaar* menigte 1080 [Rey] {2.2} |
| schaar* werktuig om te knippen 1240 [Bern.] |
| schaarde* kerf 1165 [Rey] {2.2} |
| schaars weinig voorhanden 1351-1400 [mnw] <Frans |
| schaats ijzeren voetsteun om over ijs te gaan 1567 [Claes] <Frans {4.1.9} |
| schacht* stok, kokervormig omhullend deel 901-1000 [wps] |
| schade* nadeel, beschadiging 1237 [cg i 1, 34] |
| schaduw* silhouet, schim 1300 [mnw] {1.3} |
| schaffen tot stand brengen, bezorgen 1350 [mnw] <Duits |
| schaften* eten tijdens werkonderbreking 1886 [wnt] |
| schakel* kettingring, verbinding 1376 [mnw] {3.1} |
| schaken* een vrouw ontvoeren 1181-1190 [Rey] {2.2} |
| schaken schaakspelen 1340 [mnw] {4.1.18} |
| schakeren met afwisseling schikken 1340 [mnw] |
| schakering kleurnuance 1681 [wnt vloer i] |
| schalk* grappenmaker 1782 [wnt] {1.2.3} |
| schallen* krachtige klank voortbrengen 1477 [Teuth.] {3.1} |
[pagina 1068]
[p. 1068]
| schalm* schakel 1697 [wnt] {3.1} |
| schalmei blaasinstrument 1351-1400 [mnw] <Frans {4.1.16} |
| schamel* armoedig 1265-1270 [cg Lut.K] |
| schamen* generen 901-1000 [wps] |
| schampen afglijden 1350 [mnw] <Frans |
| schamper* spottend 1477 [Teuth.] |
| schandaal aanstoot 1566 [Toll.] <Frans |
| schande* oneer 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| schans versterkingswerk 1566-1568 [wnt] <Duits |
| schap* plank 1433 [mnw] |
| schappelijk* redelijk 1599 [Kil.] |
| schar* beenvis 1567 [Claes] |
| scharen* toewijzen van aandeel in de markgronden 1404 [mnw] |
| scharlaken rode stof, rood 1263 [cg i 1, 81] <me Latijn {4.1.9} |
| scharminkel zeer mager mens of dier 1621 [wnt] |
| scharnier beweeglijke verbinding 1732 [wnt] <Frans |
| scharrelboer* boer die scharreldieren houdt 1991 [Van Dale Synoniemenwrdb.] {3.1/4.1.13} |
| scharrelen* rommelen 1783 [Claes] {3.1} |
| schat* waardevol bezit 1240 [Bern.] |
| schateren* helder weerklinken 1350 [mnw] {3.1} |
| schatrijk zeer rijk 1635 [wnt] |
| schattebout* liefkozende benaming 1929 [wnt po] |
| schaven* gladmaken 1240 [Bern.] |
| schavot stellage voor lijfstraf 1340-1350 [mnw] <Frans |
| schavuit* schelm 1599 [Kil.] |
| schede* omhulsel 1240 [Bern.] |
| schede* vagina 1807 [wnt] {4.4} |
| schedel* hersenpan 901-1000 [wps] {3.1} |
| scheef* schuin 1477 [Teuth.] |
| scheel* loens 1240 [Bern.] |
| scheen* voorzijde van onderbeen 1080 [Rey] {2.2} |
| scheer rotseilandje 1617 [wnt] <Oudnoor(d)s {3.2} |
| scheerling* plant 1240 [Bern.] |
| scheet* wind 1440 [Glossarium Harlemense] {4.4} |
| scheiden* verbinding verbreken 1100 [Willeram] |
| scheikunde chemie 1772 [Toll.] <Duits |
| scheil* darmvlies 1769-1811 [wnt] |
| schel* bel 1240 [Bern.] |
| schel* luid klinkend 1626 [wnt] |
| schelden* tieren 901-1000 [wps] |
| scheleend* eendachtige 1872 [gvd] |
| schelen* afwijken 1290 [cg ii 1 En.Codex] |
| schelf* hoop hooi e.d. 1377-1378 [mnw] |
| schellak gomlak 1766 [Sewel/Buys] |
| schellen* bellen 1100 [Willeram] {3.1} |
| schelling* zesstuiverstuk 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.1.12} |
| schellinkje* laagste schouwburgrang 1872 [gvd] |
| schelm deugniet 1557 [Dod.] <Duits |
| schelp* schaal (van weekdier) 1287 [cg NatBl] |
| schelvis* beenvis 1101-1200 [Tavernier] {2.4/3.1} |
| schema overzicht 1648 [wnt voorbijgaan] <Latijn |
| schemeren* tussen licht en donker zijn 1285 [cg Rijmb.] |
| schenden* schade berokkenen 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| schenkel* onderbeen 1267 [cg i] {3.1/4.1.6} |
| schenken* gieten 1100 [Willeram] |
| schenken* geven 1100 [Willeram] |
| schennis* het schenden 1301-1400 [mnw] {3.1} |
| schepel* inhoudsmaat 1343-1345 [mnw] {3.1} |
| schepen* overheidspersoon 1165 [Rey] {2.2} |
| scheppen* putten 1100 [Willeram] |
| scheppen* creëren 1240 [Bern.] |
| scheren* baard afsnijden 1100 [Willeram] |
| scheren* ordenen, ketting inscheren 1120 [Rey] {2.2} |
| scherenkust kust met insnijding 1924 [gvd] |
| scherf* stuk van gebroken voorwerp 1240 [Bern.] |
| schering* ketting van een weefsel 1240 [Bern.] |
| scherm* bescherming 1401-1450 [mnw] {3.1} |
| schermen* vechten met degen 1240 [Bern.] {4.1.18} |
| schermutselen kleine gevechten houden 1704 [Hannot&Hoogstraten] <Duits |
| scherp* puntig 901-1000 [wps] |
| scherprechter* beul voor doodstraffen 1454-1473 [mnw] |
| scherts gekheid 1477 [Teuth.] <Duits |
| scherzo vrolijk muziekstuk 1832 [wei] <Italiaans {3.2} |
| schets ontwerp 1617 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| schetteren* schel geluid geven 1556 [wnt] {3.1} |
| scheur* barst 1265-1270 [cg Lut.K] |
| scheurbuik gebreksziekte 1554 [Dod.] <Nederduits {3.2} |
| scheut* loot 1285 [cg Rijmb.] |
| scheut* korte pijn 1808 [wnt] |
| schibbolet, sjibbolet herkenningswoord 1805 [wnt] <Hebreeuws {3.2} |
| schicht* pijl 1240 [Bern.] {4.1.1} |
| schicht* oude auto 1998 [R99] {4.1.10/4.4} |
[pagina 1069]
[p. 1069]
| schichtig* schuw 1599 [wnt] |
| schielijk* haastig 1475 [mnw] |
| schier* wit, grijs, grauw 901-1000 [wps] {4.1.5} |
| schier* bijwoord van hoedanigheid: snel, bijna 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| schiereiland deel van continent dat aan één kant uitsteekt 1852 [wnt] |
| schieten* projectiel met werktuig werpen 901-1000 [wps] |
| schieten* snel bewegen 1285 [cg Rijmb.] |
| schietgebed* kort, haastig gebed, vooral in noodsituaties 1649 [wnt] |
| schiften* sorteren 1296-1297 [Claes Tw. 12] |
| schiften* door stremmend eiwit ongelijkmatig worden 1573 [Plantijn] |
| schijf* platrond voorwerp 1240 [Bern.] |
| schijnen* stralen 1100 [Willeram] |
| schijnwerper zoeklicht 1937 [wnt vleugel i] <Duits |
| schijten* poepen 1360 [mnw] {4.4} |
| schik* pret 1802 [wnt] {1.1} |
| schikgodin* godin die over leven en dood beslist 1671 [wnt schikken] |
| schikken* regelen, ordenen 1357 [mnw] |
| schil* buitenste bekleding van een vrucht 1285 [cg Rijmb.] |
| schild* verdedigingswapen, plaat 1100 [Willeram] {4.1.14} |
| schilder* verver 1270 [cg i 1, 176] {4.1.13} |
| schilderen* verven 1485 [mnw] {3.1} |
| schilderij schilderstuk 1617 [wnt] |
| schildklier* klier die tegen het schildvormige kaakbeen ligt 1865 [wnt] |
| schildpad* schildpadachtige 1611-1620 [wnt] |
| schilfer* afgebroken blaadje 1546 [Claes] |
| schillen* van de schil ontdoen 1240 [Bern.] |
| schillenboer* iem. die aardappelschillen voor veevoer ophaalt 1912 [wnt schil i] {4.1.13} |
| schillerhemd hemd met open kraag 1950 [gvd] |
| schilling munteenheid van Oostenrijk 1930 [Oosthoek's geïll. enc. 2] <Duits {4.1.12} |
| schim* schaduw 1437 [mnw] |
| schimmel* uitslag door vocht 1477 [Teuth.] {3.1} |
| schimmel wit paard 1567 [Claes] <Duits {4.1.3} |
| schimpscheut* hatelijke toespeling 1599 [Kil.] |
| schip* vaartuig 1076-1100 [Claes] {2.3/4.1.11} |
| schip* deel van kerkgebouw 1438 [mnw] |
| schipperen* naar omstandigheden handelen 1908 [wnt] |
| schipperke* hondensoort 1914 [gvd] {4.1.3} |
| schisma scheuring 1872 [gvd] <Latijn |
| schitteren* glinsteren 1617 [wnt] {3.1} |
| schizofrenie gespletenheid in de persoonlijkheid 1930 [Vd Sijs 1998] <modern Latijn |
| schlager successtuk 1912 [kku] <Duits {3.2} |
| schlemiel slappeling 1906 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| schmink grimeersel 1906 [Aanv wnt] <Duits |
| schnabbelen bijverdienen (van artiest) 1961 [gvd] <Duits {3.2} |
| schnautzer hondensoort 1940 [Toepoel, Hondenenc.] <Duits {3.2/4.1.3} |
| schnitzel gepaneerd vlees 1968 [kwt] <Duits {3.2/4.1.6} |
| schobbejak schurk 1619 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| schobberdebonk* bonnefooi 1908 [wnt revolutie] |
| schoeien* van schoenen voorzien 1265-1270 [cg Lut.K] |
| schoelje schurk 1700 [wnt] <Frans |
| schoen* voetbekleedsel 1240 [Bern.] {1.2.4/4.1.9} |
| schoener schip 1809 [Toll.] <Engels {4.1.11} |
| schoenmaker* die oude schoenen oplapt 1288 [cg I2, 1340] {4.1.13} |
| schoep* schuin bord op rad 1827 [wnt] |
| schoffel* tuingereedschap 1651 [wnt] {3.1} |
| schofferen onteren 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| schoft schouder 1573 [Claes] <Nederduits {3.2} |
| schoft gemene vent 1690 [Toll.] <Nederduits {3.2} |
| schok* telwoord: 60 (in houthandel), 20 (van eieren) 1477 [Claes] {4.2} |
| schokken* stoten, schudden 1562 [Dict. Tetraglotton] |
| schokker schip 1590 [wnt] {4.1.11} |
| schokschouderen* de schouders ophalen 1839 [wnt] {3.1} |
| schol* beenvis 1346 [mnw] |
| schol* drijvend stuk ijs 1395 [mnw] {4.1.1} |
| scholastiek schoolse wijsheid 1631 [wnt] <Frans |
| scholier leerling 1248-1271 [cg Antwerps Obituarium] <Frans {1.2.4} |
| schollevaar* pelikaanachtige 1287 [cg NatBl] |
| schommel* opgehangen speeltuig waarop men heen en weer kan gaan 1714 [wnt] {4.1.18} |
| schommelen* (zich) heen en weer bewegen 1501-1550 [wnt schommelen i] |
| schonk* bot 1626 [wnt] |
| schoof* bundel halmen 1240 [Bern.] |
| schooien* bedelen 1708 [wnt] |
| school onderwijsinstelling 1240 [Bern.] <Latijn {3.2} |
| school schare, groep 1287 [cg NatBl] |
| schoon* rein, mooi 901-1000 [wps] {1.3/3.1/5} |
| schoonbroer* zwager 1555 [Claes] {4.1.4} |
[pagina 1070]
[p. 1070]
| schoondochter* behuwddochter 1477 [mnw] {4.1.4} |
| schoonmoeder* behuwdmoeder 1477 [mnw] {4.1.4} |
| schoonvader* behuwdvader 1477 [mnw] {4.1.4} |
| schoonzoon* behuwdzoon 1470 [mnw] {4.1.4} |
| schoonzuster* behuwdzuster 1555 [Claes] {4.1.4} |
| schoor* steunbalk 1343-1346 [mnw] |
| schoorsteen* rookkanaal 1240 [Bern.] {3.1} |
| schoorsteenveger* iem. die schoorstenen schoonmaakt 1596 [wnt] {4.1.13} |
| schoorvoetend* aarzelend 1609 [wnt] {3.1} |
| schoot* deel van lichaam 777 [Claes] {1.2.3/2.3} |
| schoot* kledingstuk 1440 [mnw] |
| schoot* lijn die onderaan de buitenkant van de zeilboom aangrijpt om de stand ervan te regelen 1567 [Junius 253a-b] {1.2.3} |
| schop* schep 1370 [mnw] |
| schoppen* met de voet treffen 1390 [mnw] |
| schoppen* kleur in kaartspel 1612 [wnt klaveren i] {4.1.18} |
| schopstoel* strafwerktuig 1366 [mnw] |
| schor* aangeslibd land 918-948 [Künzel] {2.3} |
| schor* hees 1617 [wnt] {3.1} |
| schorem uitvaagsel 1906 [Köster Henke] <Jiddisch {3.2} |
| schoren* steunen 1423 [mnw] |
| schorpioen spinachtige 1287 [cg NatBl] <Frans |
| schorr(i)emorrie* uitschot 1698-1700 [wnt] {3.1} |
| schors bekleding van gewas 1240 [Bern.] <Frans |
| schorsen uitstellen 1300 [mnw] <Frans |
| schorseneer plant 1663 [Claes] <Frans {4.1.6} |
| schort* boezelaar 1442 [mnw] |
| schorten ontbreken 1429 [mnw] <Latijn |
| schot* belasting 1176 [Rey] {2.2} |
| schot* het schieten 1819 [wnt] |
| schotel schaal 1240 [Bern.] <me Latijn |
| schots* ijsschol 1599-1607 [Kil.] {4.1.1} |
| schotschrift schimpschrift 1638 [wnt] |
| schouder* deel van romp tussen arm en hals 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| schout* bestuursambtenaar 1137 [Studia Frisica 1969, 41] {2.4/3.1} |
| schout-bij-nacht* vlagofficier 1610 [wnt] {4.1.14} |
| schouw* bezichtiging 1284 [mnw] |
| schouw* boot 1317 [mnw] {4.1.11} |
| schouw schoorsteen 1546 [mnw] <Latijn |
| schouwburg* theater 1637 [wnt] |
| schouwen* kijken 901-1000 [wps] |
| schouwspel* tafereel 1598 [wnt afgrijselijk Suppl] |
| schraag* draagconstructie 1294 [cg i Brugge] |
| schraal* mager 1599 [Kil.] |
| schram* kras 1342 [mnw] |
| schram* gecastreerd jong varken 1886 [wnt] {4.1.3} |
| schrammelmuziek Oostenrijkse populaire muziek 1950 [Kleine wp 1203] <Duits {3.2/4.1.16} |
| schrander* slim 1621 [wnt] |
| schransen overvloedig eten 1599 [kil] <Nederduits {3.2} |
| schrap* inkrassing 1573 [Plantijn] |
| schrapen* afkrabben, bijeenbrengen 1439 [mnw] |
| schrappen* (weg)strepen 1406 [mnw] |
| schrede* stap 1240 [Bern.] |
| schreef* streep 1350 [mnw] |
| schreeuwen* luid roepen 1479 [mnw] {3.1} |
| schreien* huilen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| schriel* mager 1810 [wnt] |
| schriel* gierig 1866 [wnt] |
| schrift het schrijven, het geschrevene 1240 [Bern.] |
| schriftuur geschrift 1240 [Bern.] <Latijn |
| schrijden* waardig lopen 1276-1300 [cg Lut.A] |
| schrijfmachine typemachine 1875 [wnt typewriter] |
| schrijfsel geschrift 1923 [wnt schrijven] |
| schrijlings* met de benen uiteen 1615 [wnt] |
| schrijn kistje 1240 [Bern.] <Latijn |
| schrijnen pijnlijk zijn 1648 [Toll.] <Nederduits {3.2} |
| schrijven lettertekens neerzetten 1100 [Willeram] <Latijn {2.5} |
| schrikkeljaar* jaar dat met een dag verlengd is 1301-1400 [mnw] {3.1/4.1.7} |
| schrikken* ontstellen 1599 [kil] |
| schril* scherp 1630 [Toll.] {3.1} |
| schrobben* schoonboenen 1477 [Teuth.] {3.1} |
| schrobbering* uitbrander 1784-1785 [wnt] |
| schrobzaag* handzaag 1863 [wnt] |
| schroef staafje met schroefdraad 1573 [Plantijn] <Frans |
| schroeien* oppervlakkig verbranden 1618 [wnt] |
| schrokken* gulzig eten 1715 [wnt] |
| schromen* aarzelen 1357 [mnw] |
| schroot* reep gezaagd hout 1827 [wnt] |
| schroot oud ijzer 1855-1856 [wnt] <Duits |
| schub* plaatje op bv. vissenhuid 1480 [Lezen in Geld. en Overijs. bronnen 65] |
| schubdier* insectenetend zoogdier 1761 [wnt] {4.1.3} |
| schuchter bedeesd 1803 [Toll.] <Duits |
| schuddebollen* knikkebollen 1617 [wnt] {3.1} |
[pagina 1071]
[p. 1071]
| schudden* heen en weer bewegen 1240 [Bern.] |
| schuier borstel 1623 [wnt] |
| schuifelen* zich schuivend voortbewegen 1671 [wnt] {3.1} |
| schuilen* zich verbergen 1240 [Bern.] |
| schuilgaan* zich verschuilen 1710 [wnt] |
| schuim* blaasjes op vloeistof 1240 [Bern.] {3.1} |
| schuimbekken schuim op de mond vormen 1618 [wnt] {3.1} |
| schuimplastic kunststof met schuimige structuur 1955 [Aanv wnt] |
| schuimrubber rubberproduct 1950 [Aanv wnt] |
| schuin* scheef 1599 [wnt] |
| schuit* vaartuig 1163 [Taal en Tongval 12, 1999, 35ff] {2.4/4.1.11} |
| schuiven* voortbewegen zonder op te tillen 1287 [cg NatBl] |
| schuld* verplichting 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| schulp* schaal van weekdier 1351 [mnw] |
| schulpen* schelpvormig uitsnijden 1860-1861 [wnt] |
| schunnig obsceen 1843 [wnt] <? {3.5} |
| schuren drukkend wrijven 1287 [cg NatBl] <me Latijn |
| schurft* huidziekte 1351 [mnw] |
| schurk boef 1701 [Toll.] <Duits |
| schurken (zich) wrijven 1623 [wnt] |
| schutten* tegenhouden 1240 [Slicher 136] {2.4} |
| schutten* sluizen 1477-1485 [mnw] |
| schutter* persoon die schiet 1240 [Bern.] |
| schutterig* onhandig 1806 [wnt] |
| schuur* loods 1240 [Bern.] |
| schuwen* bang zijn, vermijden 1100 [Willeram] |
| schwalbe val in het strafschopgebied om een penalty toegekend te krijgen 1997 [De Coster 1999] <Duits {3.2} |
| schwung vaart 1938 [Aanv wnt] <Duits |
| science natuurwetenschap 1974 [Posthumus] <Engels |
| sciencefiction toekomstverhaal met technische uitvindingen als uitgangspunt 1955 [Aanv wnt] <Engels |
| sclerose weefselverharding 1939 [wnt angina Suppl] <Frans |
| scone Engelse cakesoort 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.6} |
| scontro kladkasboek 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| scoop primeur (van nieuws) 1968 [kwt] <Engels |
| scooter tweewielig motorvoertuig 1951 [De Vooys] <Engels {4.1.10} |
| scope strekking 1989 [Peptalk] <Engels |
| score uitslag 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 16b] <Engels |
| scotch Schotse whisky 1978 [Complete drankenenc.] <Engels {4.1.6} |
| scout padvinder 1912 [kku] <Engels |
| scrabble letterpuzzel 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels {4.1.18} |
| scrambler spraakvervormer 1984 [gvd] <Engels |
| screenen nauwkeurig onderzoeken 1954 [De Vooys] <Engels |
| screensaver computerprogramma dat het beeldscherm beschermt 1997 [De Coster 1999] <Engels |
| screwdriver wodka met sinaasappelsap 1974 [Culinaire Enc.] <Engels {4.1.6} |
| scribent schrijver 1571 [wnt] <Latijn |
| script manuscript van film e.d. 1961 [gvd] <Engels |
| scriptie wetenschappelijk opstel 1959 [wnt reiziger] <Latijn |
| scrotum balzak 1604 [wnt waterbreuk] <Latijn {3.2} |
| scrupuleus nauwgezet 1611-1620 [wnt] <Frans |
| scudo munt 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| scudraket Russische raket 1991 [M. Pam] {4.1.14} |
| sculler roeiboot 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 12a] <Engels {4.1.11} |
| sculptuur beeldhouwwerk 1824 [wei] <Frans |
| seance bijeenkomst waar vreemde gebeurtenissen worden getoond 1926 [wnt] <Frans |
| sec droog 1567 [Junius 108b] <Frans |
| secans rechte lijn die kromme snijdt 1856 [wnt trigonometrisch] <Latijn |
| secco droog 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| secondant helper bij tweegevecht 1824 [wei] {3.3} |
| seconde 60e deel van minuut 1784-1785 [wnt] <Frans {4.1.7} |
| seconderen helpen 1602 [Aanv wnt] <Frans |
| secreet geheim 1240 [Bern.] <Frans |
| secreet schijthuis 1450 [mnw] {4.4} |
| secreet mispunt 1904 [wnt] |
| secreet afscheiding van klieren 1904-1905 [wnt] <Duits |
| secretaire schrijfmeubel 1785 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| secretarie ambtelijk bureau 1580 [wnt] <me Latijn {3.2} |
| secretaris griffier 1477 [Teuth.] <me Latijn |
| secretie afscheiding 1824 [wei] <Latijn |
| sectie afdeling 1861 [wnt] <Frans |
| sectie insnijding 1904-1905 [wnt] <Frans |
| sector afdeling 1740 [wnt uitsnede] <Latijn |
[pagina 1072]
[p. 1072]
| seculariseren verwereldlijken 1859 [wnt] <Frans |
| seculier wereldlijk 1350 [mnw] <Frans |
| secundair in de tweede plaats komend 1863 [wnt wortel] <Latijn |
| secuur zorgvuldig 1672 [wnt] <Latijn |
| sedan een auto 1929 [kwt] <Frans {4.1.10} |
| sedatief kalmerend 1824 [wei] <Frans |
| sedentair zittend 1824 [wei] <Frans |
| sedert* voorzetsel 1318 [mnw] {1.2.4/4.2} |
| sedert* onderschikkend voegwoord 1410 [mnw] {4.2} |
| sediment bezinksel 1824 [wei] <Latijn |
| seffens* bijwoord van tijd: tegelijkertijd 1561 [wnt] {3.1} |
| segment cirkeldeel 1740 [wnt afsnijding Suppl] <Frans |
| segno teken 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| segregatie afzondering 1553 [Aanv wnt] <Frans |
| seider joodse godsdienstoefening 1924 [gvd] <Jiddisch {3.2} |
| seigneur heer 1650 [mey] <Frans |
| sein teken 1601 [De Jonge ii, 485] <Frans |
| seismograaf toestel voor het registreren van aardbevingen 1898 [gvd] |
| seizoen jaargetijde 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {4.1.7} |
| séjour verblijf 1669 [mey] <Frans |
| seks seksuele omgang 1976 [gvd] <Engels |
| sekse natuurlijk geslacht 1485 [mnw] <Frans |
| seksisme discriminatie op grond van geslacht 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| seksualiteit geslachtsverkeer 1870 [wnt] <Frans |
| seksueel m.b.t. het natuurlijk geslacht 1886 [wnt sexueel] <Frans |
| sekt schuimende wijnsoort 1847 [kku] <Duits {4.1.6} |
| sektariër aanhanger van een sekte 1950 [gvd] <Frans |
| sekte aanhangers van gezindte 1531 [wnt] <Frans |
| selderie plant 1635 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| selderij plant 1873 [wnt staal iii] <Frans {4.1.6} |
| select uitgelezen 1824 [wei] <Engels |
| selectie keuze 1669 [mey] <Frans |
| selenium chemisch element 1847 [kku] <modern Latijn |
| selfmade eigengevormd 1912 [kku] <Engels |
| selfsupporting zichzelf bedruipend 1949 [De Vooys] <Engels |
| selterswater mineraalwater 1778 [Sanders 1995] <Duits {4.1.6} |
| semafoor seintoestel 1865 [kvw] <Frans {4.1.17} |
| semantiek betekenisleer 1903 [koe] <Frans |
| semasiologie leer van de betekenisverandering der woorden 1886 [Claes Tw. 12] <Duits |
| semester halfjaar 1824 [wei] <Duits {4.1.7} |
| seminarie inrichting tot opleiding van geestelijken 1608 [Van Meteren, Commentarien, 27.128] <Latijn {3.2} |
| semiotiek tekenleer in de filologie en logica 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| semtex ontplofbare stof 1992 [gvd] |
| sen honderdste deel van een yen 1886 [kku] <Japans {3.2} |
| senaat Eerste Kamer 1858 [wnt] <Frans |
| senang lekker 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.2} |
| senator lid van senaat 1350 [mnw] <Latijn |
| seniel aan de ouderdom eigen 1847 [kku] <Frans |
| senior de oudste, oudere (achter namen) 1807 [wnt transitoir] <Latijn |
| senior 65-plusser 1992 [gvd] <Engels {4.1.4} |
| sennhut zomerhut op de Alpen 1912 [kku] <Duits |
| sensatie gewaarwording 1796 [wnt] <Frans {3.2} |
| sensatie opzien 1861 [wnt] <Frans |
| sensibel gevoelig 1650 [mey] <Frans |
| sensitiviteit gevoeligheid 1897 [Aanv wnt] |
| sensitivitytraining groepsgewijs leren praten over gevoelens 1976 [wp] <Engels |
| sensor apparaat dat reageert op natuurkundige omstandigheden 1974 [Posthumus] <Engels |
| sensueel zinnelijk 1872 [gvd] <Frans |
| sentiment gevoel 1748 [wnt] <Frans |
| sepia kalkachtige rugplaat van inktvis 1861 [wnt] <Frans |
| seponeren niet vervolgen 1652 [wnt juist] <Latijn |
| sepsis rotting 1847 [kku] <modern Latijn |
| september negende maand 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.7} |
| septet muziekstuk voor zeven partijen 1824 [wei] |
| septic tank beerput 1912 [kku] <Engels |
| Septuagint(a) de oudste Griekse bijbelvertaling 1824 [wei] <Latijn |
| sequentie opeenvolging 1976 [gvd] <Latijn |
| sequoia boomsoort 1879 [wnt reus i] <modern Latijn |
| serafijn engel van hoge rang 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| serail paleis van de Turkse sultan 1698 [wnt] <Frans |
| sereen kalm 1892 [Aanv wnt] <Frans |
[pagina 1073]
[p. 1073]
| serenade muzikale hulde 1665 [wnt] <Frans |
| serendipisme gave om door toeval te ontdekken 1984 [gvd] |
| serge weefsel 1300 [mnw] <Frans {4.1.9} |
| sergeant onderofficier 1611-1620 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| serie reeks 1885 [wnt] <Frans |
| serieus ernstig 1650 [mey] <Frans |
| sering plantengeslacht uit de familie der olijfachtigen 1608 [Claes] <me Latijn |
| sermoen preek, betoog 1236 [cg i 1, 26] <Frans |
| seropositief met een positieve serumreactie 1987 [De Coster 1999] |
| serpent slang 1287 [cg NatBl] <Frans of Latijn |
| serpentine strook gekleurd papier 1912 [wnt] <Frans |
| serre glazen veranda 1889 [wnt] <Frans |
| serum bloedvloeistof met antistoffen 1898 [Te Winkel 332] <Latijn |
| serval katachtige 1872 [gvd] <modern Latijn {4.1.3} |
| serven de eerste bal opslaan 1929 [kwt] <Engels |
| server netwerkcomputer 1989 [hcc nieuwsbrief nov. 11, 138] <Engels |
| serveren opdienen 1929 [kwt] <Engels |
| servet tafeldoekje 1551 [mnw] <Frans |
| service bediening 1824 [wei] <Frans |
| serviel slaafs 1669 [mey] <Frans |
| servies stel vaatwerk 1710 [wnt] <Frans |
| serviliteit slaafse geest of houding 1847 [kku] <Frans |
| servituut erfdienstbaarheid 1350 [mnw] <Latijn |
| sesam gewas, het zaad daarvan 1568 [wnt] <Latijn {4.1.6} |
| sessie zitting 1566-1600 [wnt] <Frans |
| sestertie Romeinse munt ter waarde van 2¼ as 1824 [wei] <Latijn |
| set deel van tennispartij 1908 [Neerlandia] <Engels |
| set stel 1939-1940 [De Gedehbode 60] <Engels |
| settelen vestigen 1956 [Aanv wnt] <Engels |
| setter hondensoort 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 9a] <Engels {4.1.3} |
| setting achtergrond 1971 [R75] <Engels |
| sèvres porselein 1899 [dbl] <Frans |
| sext de zesde toon van de diatonische toonladder 1809 [wnt verwisseling] <Latijn |
| sextant instrument voor plaatsbepaling 1809 [wnt] |
| sextet stuk voor zes musicerende personen 1824 [wei] <Duits {3.2} |
| sfeer gebied rond de aarde 1548 [wnt] <Frans |
| sfeer stemming 1866 [wnt] <Frans |
| sfinx mythisch monster 1566 [wnt] <Latijn |
| sforzando sterker wordend 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| sfragistiek zegelkunde 1824 [wei] |
| shabby sjofel 1961 [gvd] <Engels |
| shag sigarettentabak 1900 [Aanv wnt] <Engels {4.1.6} |
| shaken schudden 1956 [Aanv wnt] <Engels |
| shampoo haarwasmiddel 1950 [gvd] <Engels |
| shanghaaien ronselen 1974 [Sanders 1995] <Engels |
| shanty ritmisch zeemanslied 1957 [Enc. van de muziek] <Engels |
| share aandeel 1912 [kku] <Engels |
| sharia aan de koran ontleende wetgeving 1992 [gvd] <Arabisch {3.2} |
| sharpie type zeilboot 1927 [Aanv wnt] <Engels {4.1.11} |
| shaver scheerapparaat 1970 [Recht voor raap] <Engels {4.1.9} |
| sheet vel papier 1968 [kwt] <Engels |
| sheetfeeder automatische papierdoorvoerder 1985 [hcc nieuwsbrief nov. 10] <Engels |
| shelter schuilplaats 1976 [gvd] <Engels |
| sheltie hondensoort 1940 [Toepoel, Hondenenc.] <Engels {4.1.3} |
| sheriff hoofd van politie 1824 [wei] <Engels |
| sherry witte wijn 1855 [Kramers, Geografisch Wrdb., 438b] <Engels {4.1.6} |
| shift ploegendienst, ploeg 1989 [Peptalk] <Engels |
| shii-take vleeszwam 1992 [gvd] <Japans {3.2} |
| shilingi munteenheid van Tanzania 1964 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Swahili {4.1.12} |
| shilling oude Engelse munt, munteenheid van Oeganda, Kenia en Somalië 1832 [wei] <Engels {4.1.12} |
| shintoïsme Japanse godsdienst 1929 [kwt sintoisme] |
| shirt hemd 1913 [Lengs en Zonen, Tegelen, Prijscourant, 98] <Engels {3.2} |
| shit rotzooi, onzin, ook tussenwerpsel: uitroep van ergernis 1964 [Aanv wnt] <Engels {4.3} |
| shitfilm heel slechte film 1986 [De Coster 1999] |
| Shoa moord op het joodse volk in wo ii 1985 [Vd Sijs 1996] <modern Hebreeuws {3.2} |
| shoarma vleesgerecht 1981 [De Coster 1999] <Arabisch {3.2/4.1.6} |
| shogi Japans schaak 1986 [De Coster 1999] <Japans {3.2/4.1.18} |
| shogun opperbevelhebber in Japanse strijdkrachten 1898 [wnt handel i] <Japans {3.2} |
| shop winkel 1847 [kku] <Engels |
[pagina 1074]
[p. 1074]
| shoppen bij winkels of zaken langsgaan en het aanbod vergelijken 1925 [Aanv wnt] <Engels |
| shopping winkelen 1950 [De Vooys] <Engels {1.4} |
| shorts korte broek 1925 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| shot foto- of filmopname 1955 [Aanv wnt] <Engels {4.1.17} |
| shot injectie van drugs 1968 [kwt] <Engels |
| shovel laadschop op rupsbanden 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.10} |
| show voorstelling, tentoonstelling 1912 [kku] <Engels {4.1.15} |
| shrapnel projectiel dat kogels verspreidt 1832 [wei] <Engels {4.1.14} |
| shredder papierversnipperaar 1989 [Peptalk] <Engels |
| shuttle badmintonbal 1936 [Zak-Almanak voor Nederlandsch-Indië, 25] <Engels |
| shuttle ruimteveer 1974 [Posthumus] <Engels |
| si muzieknoot 1561 [Aanv wnt] |
| siamees kattensoort 1934 [Sanders 1995] <Engels {4.1.3} |
| sibbe* familie 1300 [cg i Brugge] |
| sibille profetes 1477 [Teuth.] <Latijn |
| sic bijwoord van hoedanigheid: aldus 1824 [wei] <Latijn |
| sickbuildingsyndroom ziekte door ongezond werkklimaat 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| sidderen trillen 1477 [Teuth.] <Duits |
| sidewinder supersonische raket 1968 [kwt] <Engels {4.1.14} |
| sief geslachtsziekte 1976 [gvd] {1.2.4/4.4} |
| siemens eenheid van elektrische geleiding 1898 [gvd] |
| siepel ui 1228-1349 [mnw] <Latijn {4.1.6} |
| sier onthaal 1410 [mnw] <Frans |
| sieraad versiering 1537 [Claes Tw. 12] <Duits |
| siësta middagslaapje 1839 [wnt] <Spaans {3.2} |
| sifon hevel(fles) 1881 [wnt] <Frans |
| sigaar rol tabak om te roken 1808 [wnt] <Frans {3.2/4.1.6} |
| sigarenboer sigarenwinkel(ier) 1951 [Aanv wnt] {4.1.13} |
| sigaret rol tabak in papier om te roken 1869 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| sightseeing vluchtige bezichtiging 1876 [Aanv wnt] <Engels |
| sigma de Griekse letter s 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
| signaal teken 1588 [Claes] <Frans |
| signalement karakteristiek 1811 [wnt] <Frans {3.2} |
| signatuur handtekening 1610 [wnt] <Frans |
| signeren tekenen 1379 [hws] <Frans |
| significant veelbetekenend 1650 [mey] <Latijn |
| sijpelen* onmerkbaar doorlekken 1653 [wnt] {3.1} |
| sijs zangvogel 1494 [mnw] <Nederduits {3.2} |
| sijs snaak, spotzieke grappenmaker 1857 [wnt sijs ii] |
| sik geit 1773 [wnt] |
| sik dun baardje 1798 [wnt] |
| sikh lid van hindoesekte 1863 [kku] <Hindi |
| sikkel zeis 1240 [Bern.] <Latijn |
| sikkel munt, gewicht 1301-1400 [mnw] <Latijn |
| sikkeneurig narrig 1870 [wnt] {1.2.5} |
| sikkepit klein beetje 1709 [Stoett p. 258] |
| sikker dronken 1810 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| silhouet schaduwbeeld 1824 [wei] <Frans |
| silicium chemisch element 1847 [kku] <modern Latijn |
| silicone synthetisch silicium bevattende stof 1949 [Aanv wnt] <Engels |
| silo pakhuis voor stortgoed zoals graan 1895 [wnt] <Spaans {3.2} |
| Siluur geologische periode 1910 [Van Hoepen, De bouw van het Siluur van Gotland] |
| sim aap 1240 [Bern.] <Latijn |
| simmen* jengelen 1872 [gvd] {3.1} |
| simpel eenvoudig 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| simplex enkelvoud(ig woord) 1826 [wnt verveelvuldigen] <Latijn |
| simplistisch al te eenvoudig 1928 [Aanv wnt] <Frans |
| simsalabim tussenwerpsel: toverspreuk 1976 [gvd] {4.3} |
| simuleren veinzen 1540 [wnt] <Frans |
| simultaan gelijktijdig 1847 [Aanv wnt] <me Latijn |
| sinaasappel zuidvrucht 1682 [Sanders 1995] {4.1.2} |
| sinds* voorzetsel 1570 [wnt] {4.2} |
| sinds* onderschikkend voegwoord 1823 [wnt] {4.2} |
| sinecure gemakkelijk baantje 1859 [wnt] <Engels of Frans |
| singel (weg langs de buitenzijde van een) stadsgracht 1271 [cg i 1, 193] <Frans |
| singel buikriem 1573 [Plantijn] <Frans |
| single enkelspel bij tennis 1919 [Aanv wnt] <Engels |
| single grammofoonplaatje met één nummer per kant 1950 [wp jaarboek 1958 (langspeelplaat)] <Engels |
| single vrijgezel 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.4} |
| singlet onderhemd 1954 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
[pagina 1075]
[p. 1075]
| singularis enkelvoud 1584 [wnt veel iv] <Latijn |
| singulier zonderling 1420 [hws] <Frans |
| sinister onheilspellend 1669 [mey] <Frans |
| sinjeur heer 1616 [wnt] <Frans |
| sinologie studie van het Chinees 1877 [Inaugurele rede G. Schlegel] |
| sint heilige 1200 [cg ii 1 Servas] <Frans |
| sint-bernardshond hondensoort 1835 [Sanders 1995] {4.1.3} |
| sintel uitgebrand stuk steenkool 1436-1523 [mnw] <Duits |
| Sinterklaas heilige die kinderen op zijn verjaardag geschenken geeft 1564 [wnt] |
| sint-juttemis verzonnen heiligendag 1577 [wnt jutmis] {4.1.7} |
| sinus verhoudingsgetal 1614 [wnt wezen i] <Latijn |
| sinus holte 1847 [kku] <Latijn |
| sip* beteuterd 1636 [Toll.] |
| Sire titel 1644 [wnt vertrouwen i] <Frans |
| sirene demonisch wezen, half vrouw, half vogel 1287 [cg NatBl] <Frans |
| sirih blad van plant waarop men kauwt 1596 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| sirocco droge wind 1824 [wei] <Italiaans {3.2/4.1.1} |
| siroop dikke vloeistof 1500-1525 [Jansen/Van Winter, Keuken in late me] <Frans {1.2.4/4.1.6} |
| sirtaki Griekse dans 1969 [wp Suppl 1969 (lichte muziek)] <modern Grieks {3.2/4.1.15} |
| sisal weefsel van bladvezel 1905 [Aanv wnt] {4.1.9} |
| sissen* scherp geluid maken 1437 [mnw] {3.1} |
| sisser erwt 1779 [hou ii, 10, 216] <Latijn {4.1.6} |
| sisyfusarbeid nutteloos werk zonder einde 1847 [kku] |
| sitar snaarinstrument 1957 [Enc. van de muziek] <Urdu {4.1.16} |
| sitcom komische televisieserie in huiselijke kring 1992 [De Coster 1999] <Engels {4.1.15} |
| sit-in zitstaking 1966 [R75] <Engels |
| sits bont katoen 1659 [Claes] <Engels {3.2/4.1.9} |
| situatie positie, toestand 1495 [wnt afdaling] <Frans |
| sjaal omslagdoek 1822 [Van Wijk, Alg. Aardrijkskundig Wrdb. dl. 2, 569] <Engels {3.2} |
| sjabloon modelvorm 1824 [wei] <Duits |
| sjacheren minderwaardige handel drijven 1676 [wnt] <Duits |
| sjah koning 1847 [kku] <Perzisch |
| sjalom, sjaloom tussenwerpsel: joodse groet 1970 [Recht voor raap] <modern Hebreeuws {3.2/4.3} |
| sjalot uitje 1682 [Nylandt, Nederlandtse Herbarius, 315] <Frans {4.1.6} |
| sjamaan toverpriester 1863 [kku] <Toengoezisch |
| sjamberloek huisjas 1691 [wnt] <Duits |
| sjanker venerische ziekte 1778 [wnt] <Frans |
| sjans succes (in de liefde) 1929 [wnt polkahaar] <Frans |
| sjasliek aan een spit geroosterde stukjes vlees 1975 [R75] <Russisch {3.2/4.1.6} |
| sjees rijtuigje 1677 [wnt] <Frans {4.1.10} |
| sjeik hoofd (bv. van bedoeïenenstam) 1847 [kku] <Arabisch {3.2} |
| sjekel munteenheid van Israël 1980 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <modern Hebreeuws {3.2/4.1.12} |
| sjekkie sigaret van shag 1984 [gvd] {4.1.6} |
| sjerp band als waardigheidsteken 1621 [wnt] <Duits |
| sjezen zakken voor examen 1850 [wnt] |
| sjezen hard rijden 1917 [wnt] |
| sjiiet aanhanger van bepaalde islamitische sekte 1847 [kku] <Arabisch {3.2} |
| sjikse niet-joods meisje 1824 [wei] <Jiddisch {3.2} |
| sjilpen* piepend geluid geven (van vogels) 1725 [wnt] {3.1} |
| sjoege begrip, verstand 1906 [Köster Henke] <Jiddisch {3.2} |
| sjoel synagoge 1899 [dbl] <Jiddisch {3.2} |
| sjoelbak lange bak voor gezelschapsspel 1912 [kku] <Fries {3.2} |
| sjoelen met de sjoelbak spelen 1895-1896 [Waling Dykstra, uit Friesland's volksleven] <Fries {3.2/4.1.18} |
| sjoemelen knoeien 1971 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| sjofar ramshoorn, bazuin 1912 [kku] <Hebreeuws {3.2} |
| sjofel armoedig 1802-1809 [wnt kostganger] <Duits |
| sjokken slepend lopen 1844 [wnt] <Fries {3.2} |
| sjorren trekken 1671 [wnt] <Fries {3.2} |
| sjouwen met inspanning dragen 1671 [wnt] <Fries {3.2} |
| sjtetl kleine joodse gemeenschap in Oost-Europa 1999 [gvd] <Jiddisch {3.2} |
| sjwa toonloze e 1929 [Aanv wnt] <modern Hebreeuws {3.2} |
| ska Jamaicaanse muziek, voorloper van reggae 1991 [Spectrum Muziek lexicon] <Engels {4.1.16} |
| skate rolschaats 1999 [gvd] <Engels {4.1.10} |
| skateboard schaatsplank 1984 [R84] <Engels {4.1.10} |
[pagina 1076]
[p. 1076]
| skatescooter step met één wieltje voor en achter 2000 [nrc-h 17/8/2000] <Engels {4.1.10} |
| skeeler soort rolschaats 1969 [nrc 28/2/69, 16] <Engels {4.1.10} |
| skelet geraamte 1778 [wnt] <Duits |
| skelter motorwagentje 1959 [wp jaarboek 1960] <Engels {4.1.10} |
| sketch kort toneelstuk 1940 [De Telegraaf 8/12, 13] <Engels {4.1.15} |
| ski sneeuwschaats 1874 [Sanders nrc-h 16/3/98] <Noors {3.2} |
| skiff roeivaartuig 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 12a] <Engels {4.1.11} |
| skiffle muzieksoort met primitieve instrumenten als een wasbord 1979 [Wijnands&Ost] <Engels {4.1.16} |
| skinhead kaalgeschoren jongere uit subcultuur 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| skippybal springbal 1970 [Recht voor raap] <Engels {4.1.18} |
| skunk marterachtige 1912 [kku] <Engels {4.1.3} |
| skûtsjesilen wedstrijdzeilen met vrachtscheepjes 1947 [Aanv wnt] <Fries {3.2/4.1.18} |
| skybox vip-loge boven een stadion 1992 [gvd] <Engels |
| sla plant, gerecht daarvan 1599 [wnt] {4.1.6} |
| slaaf lijfeigene 1285 [cg Rijmb.] <me Latijn |
| slaan* slagen toebrengen 901-1000 [wps] |
| slaap* deel van zijvlak van het hoofd 1240 [Bern.] |
| slab* morsdoekje 1546 [Claes] |
| slabakken* verslappen, niet flink werken 1562-1592 [mnw] |
| slaboon prinsessenboon 1746 [wnt] {4.1.6} |
| slachten* doden voor consumptie 1477 [Teuth.] |
| slachtoffer iem. die het offer is van de belangen van een ander 1556 [wnt] <Duits |
| slag* klap 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| slag* soort 1638 [wnt slaan] |
| slagen* gelukken 1596 [wnt] |
| slager* iemand die beroepsmatig dieren slacht en verhandelt 1573 [Plantijn] {4.1.13} |
| slagroom vette, stijfgeklopte room 1910 [wnt] <Duits {4.1.6} |
| slagschaduw* scherp omlijnde schaduw 1740 [wnt] |
| slak* weekdier 1240 [Bern.] |
| slak metaalafval 1588 [Claes] <Duits |
| slaken* losmaken 1287 [cg NatBl] |
| slaken* uiten 1528 [wnt] |
| slalom afdaling met hindernissen (bij skiën) 1947 [kwt] <Noors {3.2} |
| slamat tussenwerpsel: groet 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 54] <Indonesisch {3.2/4.3} |
| slampampen* brassen, leeglopen 1532 [Toll.] {3.1} |
| slang* reptiel 901-1000 [wps] |
| slang* buigzame buis of pijp 1687 [wnt] {1.2.3} |
| slang groepstaal 1891 [Aanv wnt] <Engels |
| slangenkop Chinese mensensmokkelaarsbende of lid daarvan 1996 [Sanders 2001] |
| slank* rank 1276-1300 [cg ii 1 Perch.] |
| slap* niet strak 1265-1270 [cg Lut.K] |
| slapen* in slaap, rust zijn 901-1000 [wps] |
| slapstick gooi- en smijtopvoering 1967 [Kolsteren, Prisma-vreemde-wrdb.] <Engels {4.1.15} |
| slash typografisch teken 1992 [Peptalk] <Engels |
| slash nevenschikkend voegwoord: of 1999 [R99] <Engels {4.2} |
| slavink* vlees met spek erom 1961 [Aanv wnt] {3.1/4.1.6} |
| slecht* niet goed 1573 [Plantijn] {1.2.3} |
| slechten* vlak maken 1240 [Bern.] |
| slechthorend* min of meer doof 1884 [wnt lip] {3.1} |
| slechtvalk roofvogel 1636 [wnt Bijv.+verb.] |
| slede, slee* voertuig op ribben 1266 [cg i 1, 90] {4.1.10} |
| sleedoorn* soort heester 1225 [Versl. en med. der Kon. Vlaamsche Ac. 1930, 203] {3.1} |
| sleepruim heester, vrucht daarvan 1599 [Kil.] {4.1.2} |
| slem al de slagen (bij kaartspel) 1832 [wei] <Engels |
| slempen* overdadig (eten en) drinken 1546 [Claes] |
| slenteren* langzaam lopen 1701 [wnt] {3.1} |
| slepen* voorttrekken 1285 [cg Rijmb.] |
| slet* ontuchtige vrouw 1599 [Kil.] {1.2.3} |
| sleuf* smalle groef 1625 [wnt] |
| sleur* door herhaling ontstane gewoonte 1642 [wnt] |
| sleuren* slepen 1539 [mnw] |
| sleutel* werktuig om slot te openen of te sluiten 1240 [Bern.] {3.1} |
| sleutelbeen* verbinding tussen borstbeen en schouderblad 1645 [wnt] |
| sleutelbloem* primula 1514 [Groten Herbarius] |
| slib* bezinksel 1528 [mnw] |
| slick profielloze band 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| sliding glijdende beweging bij voetbal 1946 [Aanv wnt] <Engels |
| sliding glijdend bankje in roeiboot 1950 [gvd] <Engels |
[pagina 1077]
[p. 1077]
| sliert* sleep, slap hangend iets 1897 [wnt] |
| slijk* modder 1240 [Bern.] |
| slijm* kleverig vocht 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| slijpen* gladmaken door wrijven 1287 [cg NatBl] |
| slijtage mate waarin iets slijt 1652-1662 [wnt] |
| slijten* door wrijving doen afnemen 1285 [cg Rijmb.] |
| slik* modder 1212-1214 [Slicher] {2.4} |
| slikken* door het keelgat doen gaan 1351-1400 [mnw] |
| slim* schrander 1602 [wnt] {1.2.3} |
| slingeren* (zich) heen en weer bewegen 1585 [wnt] {3.1} |
| slingeruurwerk uurwerk waarvan de gang door een slinger wordt geregeld 1736 [wnt] {4.1.10} |
| slinken* minder worden 1351 [mnw] |
| slinks* arglistig 1477 [Teuth.] |
| slip* afhangend deel van een kledingstuk 1342 [mnw] |
| slip onderbroekje 1957 [wp jaarboek 1958] {3.3} |
| slippen* wegglijden 1588 [Claes Tw. 12] |
| slipper pantoffel zonder hiel 1935 [Aanv wnt] <Engels {4.1.9} |
| slissen* lispelen 1914 [gvd] {3.1} |
| slivovitsj pruimenbrandewijn 1843 [wnt vrucht 1] <Servisch {3.2/4.1.6} |
| slobberen* slordig en hoorbaar eten 1599-1607 [Claes] {3.1} |
| slobberen* ruim zitten 1903 [wnt] {3.1} |
| slobkous sok zonder zool 1769 [wnt] |
| slochter* doorgang door ijs, vaargeul 1001-1100 [Prisma NPl.] {2.3} |
| sloddervos slordig mens 1693 [wnt] |
| sloeber* stakker 1924 [wnt] |
| sloep vaartuig 1588 [Claes] <? {3.5/4.1.11} |
| sloerie* slet 1681 [wnt] |
| slof* pantoffel 1476-1500 [mnw] {4.1.9} |
| sloffen* slepend lopen 1769-1811 [wnt] |
| slogan slagzin 1929 [kwt] <Engels |
| slokken* doorzwelgen 1488 [mnw] |
| slome duikelaar sul 1899 [wnt] |
| slons* slordige vrouw 1623 [wnt] {1.2.3} |
| sloof* voorschoot met korte mouwen 1481 [mnw] |
| sloof* zwoegende huisvrouw 1634 [wnt] |
| sloom* suf 1884 [gvd] |
| sloop* kussenovertrek 1444 [mnw] |
| sloot* gegraven water 966 [Claes] {2.3} |
| slop* steeg 1381 [mnw] |
| slopen* afbreken 1377-1378 [mnw] |
| slordig* niet verzorgd 1599 [wnt] |
| slot* sluiting, einde 1240 [Bern.] |
| slot kasteel 1527 [wnt opplunderen] |
| sloven* hard werken 1610 [wnt] |
| slowfood met zorg klaargemaakt voedsel 1990 [Website Slow Food Stichting] <Engels {1.1/4.1.6} |
| sluier doorzichtige doek 1527 [hws] <Duits |
| sluik* glad (van haar) 1840 [wnt] |
| sluimeren* dutten 1450 [mnw] {3.1} |
| sluipen* zich onopgemerkt voortbewegen 1285 [cg Rijmb.] |
| sluis waterkering 1139 [Claes] <Latijn {2.3/5} |
| sluiten* toedoen 1240 [Bern.] |
| slungel lange jongen 1785 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| slurf* verlengde snuit 1540 [mnw] |
| slurpen* hoorbaar opzuigen 1477 [Teuth.] {3.1} |
| sluw listig 1818 [wnt] <Duits |
| smaad* laster 1350 [mnw] |
| smaak* zintuig om te proeven 1100 [Willeram] |
| smaakmaker* product dat of persoon die smaak aan iets geeft, ook figuurlijk 1974 [R75] {4.4} |
| smachten* kwijnen 1477 [Teuth.] {1.2.2} |
| smak* scheepstype 1527 [wnt] {4.1.11} |
| smakken* smijten 1450 [mnw] |
| smakken* klappend geluid met lippen maken 1624 [wnt] {3.1} |
| smal* niet breed 1100 [Willeram] |
| smalen* met geringschatting spreken 1573 [Plantijn] |
| smalspoor smalle spoorbaan 1912 [wnt] <Duits |
| smalt kobaltglas 1618 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| smaragd edelgesteente 1475 [mnw] <Latijn |
| smart* verdriet 1254 [vmnw] |
| smartdrug preparaat dat het denken bevordert 1992 [De Coster 1999] <Engels {4.1.6} |
| smartlap* sentimenteel lied 1961 [wp jaarboek 1962] {3.1} |
| smartshop winkel voor smartdrugs 1996 [De Coster 1999] <Engels |
| smash harde slag 1950 [gvd] <Engels |
| smeden* metaal bewerken 1240 [Bern.] |
| smeer* vet 901-1000 [wps] |
| smeerkaas smeerbare kaas 1950 [gvd] <Duits {3.2/4.1.6} |
| smeerlap* scheldwoord 1721 [wnt] |
| smegma een zeepachtige klierafscheiding 1847 [kku] <Latijn |
| smeken* nederig verzoeken 1240 [Bern.] {1.2.6} |
| smelten* vloeibaar (doen) worden 1240 [Bern.] |
| smeren* met een vettige stof bestrijken 1240 [Bern.] |
| smeris Bargoens: agent van politie 1844 [wnt] |
| smeulen* zacht branden 1340 [mnw] |
| smid* metaalbewerker 1138-1139 [Claes] {2.3/4.1.13} |
[pagina 1078]
[p. 1078]
| smiecht* smeerlap 1899 [wnt] |
| smient* eendachtige 1508 [hws] |
| smiespelen* fluisteren 1874 [wnt] {3.1} |
| smijten* werpen 1340-1350 [mnw] |
| smikkelen* snoepen 1898 [wnt] {3.1} |
| smiley gezichtje gemaakt van leestekens en symbolen dat een gevoel uitdrukt 1997 [De Coster 1999] <Engels |
| smoel* bek 1557 [wnt] |
| smoes uitvlucht 1901 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| smoezelig* beduimeld 1846 [wnt] |
| smog vervuilde mist 1963 [Aanv wnt] <Engels {4.1.1} |
| smoken* roken 1429 [mnw] |
| smoking geklede herenjas 1897 [wnt] {3.3/5} |
| smokkelen* heimelijk vervoeren 1615 [wnt] {3.1} |
| smoorheet* zeer heet 1694 [wnt] {4.4} |
| smoren* verstikken 1287 [cg NatBl] |
| smörgåsbord koud buffet 1984 [gvd] <Zweeds {3.2/4.1.6} |
| smørrebrød plakje brood met boter en beleg 1968 [wp voor de vrouw] <Deens {3.2/4.1.6} |
| smorzando wegstervend 1820 [Muzijkaal zak-woordenboek] <Italiaans {3.2} |
| smous scheldnaam voor jood 1657 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| smousjassen kaartspel 1866 [wnt] {4.1.18} |
| smout* vet 1140 [Rey] {2.2/4.1.6} |
| sms tekstbericht via mobiele telefoon 1994 [Sanders 2001] <Engels {1.3/4.1.17} |
| smullen met welbehagen eten 1501-1525 [mnw] <Nederduits {3.2} |
| smurfentaal straattaal op basis van Nederlands met woorden uit allochtone talen en Engels 1997 [Sanders 2000] |
| smurrie* vuil 1920 [wnt] |
| snaaien stelen 1897 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| snaak* grappenmaker 1625 [wnt vies] |
| snaar* snoer 1265-1270 [cg Lut.K] |
| snaar* schoondochter 1285 [cg Rijmb.] {4.1.4} |
| snack hartig hapje 1964 [Aanv wnt] <Engels {4.1.6} |
| snackbar snelbuffet 1950 [gvd] <Engels |
| snailmail conventionele postbestelling 1998 [De Coster 1999] <Engels |
| snakken* heftig begeren 1548 [wnt] {3.1} |
| snaphaan geweer 1680 [F. van der Doe, Indianen in Zeeuwse bronnen] <Duits {4.1.14} |
| snappen* babbelen 1437 [mnw] {3.1} |
| snapshot momentopname 1914 [Aanv wnt] <Engels {4.1.17} |
| snateren* een druk geluid maken (van vogels) 1437 [mnw] {3.1} |
| snauw* type schip 1670 [F. van der Doe, Indianen in Zeeuwse bronnen 5] {3.1/4.1.11} |
| snauwen* bits spreken 1477 [mnw] {3.1} |
| snavel* vogelbek 1287 [cg NatBl] {1.2.5/3.1} |
| sneakers schoenen met zachte zolen 1987 [De Coster 1999] <Engels {4.1.9} |
| sneb* snavel 1518 [Claes] {3.1} |
| sneep* beenvis 1682 [wnt] {3.1} |
| sneer honende opmerking 1847 [kku] <Engels |
| snees* telwoord: twintigtal, twintig als landmaat 1301-1350 [mnw] {4.2} |
| sneeuw* neerslag in bevroren vlokken 901-1000 [wps] {4.1.1} |
| sneeuwgans* eendachtige 1599 [wnt] |
| snel* vlug 1240 [Bern.] |
| snelbuffet buffet waar men staand kan eten 1950 [gvd] <Duits {3.2} |
| snellekweekreactor kernreactor die werkt met snelle neutronen 1974 [R75] {4.1.10} |
| snerpen* een pijnlijk aandoend geluid maken 1623 [wnt] {3.1} |
| snert* erwtensoep 1768 [wnt] {4.1.6} |
| snertvent* vervelende man 1914 [gvd] |
| sneu* jammer 1910 [wnt] |
| sneu* meelijwekkend 1989 [Hofkamp&Westerman] {3.1} |
| sneuvelen* omkomen 1620 [wnt] {3.1/4.4} |
| sneven* omkomen 1285 [cg Rijmb.] {4.4} |
| snijden* met een scherp werktuig scheiden 1100 [Willeram] {1.2.5/3.1} |
| snikheet* smoorheet 1635 [wnt] |
| snikkel penis 1968 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2/4.4} |
| snikken* krampachtige bewegingen maken, krampachtig ademen 1552 [Claes] {3.1} |
| snip* steltloper 1280-1287 [cg i 1, 507] |
| snip* schuit (met puntige steven) 1741 [wnt] {3.1/4.1.11} |
| sniper sluipschutter 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.14} |
| snipperen* tot snippers snijden 1588 [Claes] {3.1} |
| snipverkouden* erg verkouden 1950 [gvd] {4.4} |
| snit wijze waarop iets gesneden is 1816 [wnt] <Duits |
| snob parvenu 1904 [wnt] <Engels |
| snoeien* inkorten (van takken) 1367-1372 [mnw] {1.2.5/3.1} |
| snoeihard* zeer hard 1956 [Aanv wnt] {4.4} |
| snoeiheet* zeer heet 1969 [Aanv wnt] {4.4} |
| snoek* beenvis 1286 [cg i 2, 1181] {3.1} |
| snoepen* lekkernijen eten 1573 [Plantijn] {3.1} |
| snoepreisje* plezierreisje buiten de vakantie 1710 [wnt snoepen] |
[pagina 1079]
[p. 1079]
| snoer* koord, draad 1286 [cg i 2, 1161] |
| snoes* lieftallig persoon 1864 [wnt] |
| snoeshaan snuiter 1617 [Toll.] <Nederduits {3.2/5} |
| snoet* vooruitspringend deel van kop 1784-1785 [wnt] {3.1} |
| snoeven* opscheppen 1645 [wnt] |
| snol* hoer 1612 [wnt] {3.1/4.1.13} |
| snood* misdadig 1350 [mnw] |
| snooker Engels biljartspel 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.18} |
| snor haar op de bovenlip 1844 [Toll.] |
| snorder illegale taxichauffeur die onderweg vrachtjes oppikt 1932 [wnt snorren] <Jiddisch {3.2} |
| snorfiets fiets met hulpmotor 1975 [wp jaarboek 1976] <? {3.5/4.1.10} |
| snorkel luchtpijpje bij het zwemmen 1957 [wp jaarboek 1958] <Duits {3.2} |
| snorken* keelgeluid maken 1401-1450 [hws] {3.1} |
| snorren* een brommend geluid maken 1588 [Claes] {3.1} |
| snorren los werk zoeken 1974 [Endt] |
| snot* neusvocht 1351 [mnw] |
| snotolf* beenvis 1599 [Kil.] |
| snowboarden op een plank van een besneeuwde helling af glijden 1989 [Peptalk] <Engels {4.1.18} |
| snuffelen* lucht opsnuiven 1629 [wnt] {3.1} |
| snufje* nieuwigheid 1561 [wnt snuf] |
| snugger* schrander 1599 [Kil.] {3.1} |
| snuiftabak fijngemalen tabak om te snuiven 1658 [wnt] {4.1.6} |
| snuisterij sieraad van weinig waarde 1596 [Toll.] |
| snuit* vooruitspringend deel van kop 1477 [Teuth.] {1.2.5/3.1} |
| snuiter* kwant 1872 [gvd] |
| snuiven* hoorbaar door de neus ademen 1351 [mnw] {3.1} |
| snurken* keelgeluid maken in de slaap 1573 [Plantijn] {3.1} |
| soap opera sentimentele vervolgserie 1984 [gvd] <Engels {4.1.15} |
| sober niet overvloedig 1351 [mnw] <Frans |
| soccer voetbal 1968 [kwt] <Engels {4.1.18} |
| sociaal maatschappelijk 1805 [wnt] <Frans {3.2} |
| socialisatie het socialiseren 1908 [wnt vakbeweging] <Frans |
| socialiseren ten bate van allen doen strekken 1930 [wnt] <Duits |
| socialisme bepaalde maatschappijvorm 1850 [wnt] <Frans |
| sociëteit vereniging 1587 [wnt] <Frans |
| society de hogere kringen 1929 [kwt] <Engels |
| soda een zout 1717 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| sodeju tussenwerpsel: bastaardvloek 1904 [wnt] {4.3} |
| sodemieter scheldwoord 1853 [wnt] |
| sodium natrium 1834 [wnt verhouding] <modern Latijn |
| soebatten vleiend vragen 1641 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| soefi beoefenaar van de islamitische mystiek 1886 [kku] <Arabisch {3.2} |
| soek bazaarstraat 1886 [kku] <Arabisch {3.2} |
| soelaas vertroosting 1287 [cg NatBl] <Frans |
| soenniet orthodoxe islamiet 1847 [kku] <Arabisch {3.2} |
| soep vloeibare kost 1745 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| soepel buigzaam 1899 [wnt] <Frans |
| soepjurk lange wijde jurk 1885-1886 [wnt soep] |
| soera hoofdstuk van de koran 1886 [kku] <Arabisch {3.2} |
| soes gebak 1791 [wnt] {4.1.6} |
| soesa drukte 1875 [Multatuli, Max Havelaar, 379] <Indonesisch {3.2} |
| soeverein vorst 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| soeverein oppermachtig 1566 [wnt] <Frans |
| soeverein munt 1612 [Van Gelder 1965] <Frans {4.1.12} |
| soezen* suffen 1858 [wnt] |
| sof Bargoens: tegenvaller 1904 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| sofa bank 1698 [wnt zoldering] <Frans {4.1.9} |
| sofist die scherpzinnige drogredenen aanvoert 1621-1625 [wnt] <Latijn |
| soft zacht 1983 [R84] <Engels |
| softdrink niet-alcoholische drank 1956 [R75] <Engels {4.1.6} |
| softdrug niet-verslavende drug 1973 [R75] <Engels {4.1.6} |
| software computerprogramma's 1967 [Kruseman Aretz, Vallen en opstaan 16] <Engels |
| soigneren verzorgen 1539 [hws] <Frans |
| soiree avondpartij 1854 [Kappler, Nederlandsch-Guyana 81] <Frans |
| soit tussenwerpsel: het zij zo! 1865 [kvw] <Frans {4.3} |
| soja pikante saus 1670 [wnt] <Japans {3.2/4.1.6} |
| sok korte kous 1805 [wnt] <Duits |
| sok metalen mof ter verbinding van twee buizen 1870 [wnt] <Engels |
| sokkel voetstuk 1850 [wnt zuil i] <Frans |
| sol muzieknoot 1350 [mnw] |
[pagina 1080]
[p. 1080]
| sol munteenheid van Peru 1914 [gvd] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| solarium inrichting voor (kunstmatig) zonnebad 1912 [kku] <Engels |
| soldaat militair zonder rang 1562 [Dict. Tetraglotton] <Frans {4.1.14} |
| solde uitverkoopartikel 1950 [gvd] <Frans |
| solderen metaal aaneenhechten 1438 [mnw] <Frans |
| soldij loon van een soldaat 1469 [mnw] |
| soleren als solist optreden 1970 [Recht voor raap] |
| solex bromfiets met voorwielaandrijving 1953 [Aanv wnt] {4.1.10} |
| solfège toonladders zingen 1916 [wnt vocaal] <Frans |
| solidair door saamhorigheid verbonden 1822 [wnt] <Frans |
| solide stevig 1553 [Vd Werve] <Frans |
| solingklasse klasse van zeilboten 1986 [koe] |
| solipsisme een filosofische leer 1886 [kku] |
| solist die alleen uitvoert 1872 [gvd] <Frans |
| solitair eenzaam 1650 [mey] <Frans |
| sollen heen en weer trekken 1655 [wnt] |
| solliciteren naar een betrekking dingen 1617 [wnt] <Frans |
| solo bijwoord: als zanger of speler alléén 1782 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| solo vrijgezel 1991 [De Coster 1999] <Engels {4.1.4} |
| so long tussenwerpsel: afscheidsgroet 1989 [Peptalk] <Engels {4.3} |
| solstitium zonnestilstand 1634 [wnt winter] <Latijn |
| solutie oplossing 1531 [hws] <Frans |
| solutie bandplakmiddel 1914 [gvd] <Engels |
| solvabel in staat om te betalen 1822 [wnt] <Frans |
| solvabiliteit vermogen om te betalen 1872 [gvd] <Frans |
| solvent in staat om te betalen 1476-1500 [mnw] <Latijn |
| som totaal 1236 [cg i 1, 22] <Frans |
| som rekenkundig vraagstuk 1717 [wnt] <Frans |
| som munteenheid van Kirgizië en Oezbekistan 1993 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Kirgizisch of Oezbeeks {4.1.12} |
| soma lichaam 1961 [gvd] <Grieks {3.2} |
| somatisch lichamelijk 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
| somber bedrukt 1642 [wnt] <Frans |
| somberman pessimist 1985 [Picarta: titel van R. Campert] {4.4} |
| sombrero hoed met brede rand 1872 [Aanv wnt] <Spaans {3.2/4.1.9} |
| somma bedrag 1596 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| sommatie aanmaning om te betalen 1502 [hws] <Frans |
| sommeren aanmanen 1299 [cg i 4, 2663] <Frans |
| sommige* onbepaald voornaamwoord 1236 [cg i 1, 23] {4.2} |
| soms* bijwoord van tijd: weleens 1777 [Toll.] {3.1} |
| sonar echopeiling 1952 [Aanv wnt] <Engels {4.1.17} |
| sonate muziekstuk voor één instrument 1697 [wnt] <Frans |
| sonatine kleine sonate 1824 [wei] <Frans |
| sonde peilstift 1865 [wnt] <Frans |
| sonnet lyrisch gedicht 1565 [wnt] <Frans |
| sonoor helder klinkend 1824 [wei] <Frans |
| soort categorie, kwaliteit 1350 [mnw] <Frans |
| soortgelijk* aanwijzend voornaamwoord 1787 [wnt] {4.2} |
| sop* zeepwater 1611-1620 [wnt] |
| sophisticated getuigend van intellect 1951 [De Vooys] <Engels |
| sopraan hoogste vrouwenstem 1824 [wei] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| sorbet ijsdrank 1669 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| sordino demper op muziekinstrument 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| sores Bargoens: zorgen 1906 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.2} |
| sorghum kafferkoren 1859 [wnt uitstoelen] <modern Latijn {4.1.2} |
| soroptimisten vrouwenvereniging 1929 [kwt] <Engels |
| sorry tussenwerpsel: excuseer! 1931 [Aanv wnt] <Engels {4.3} |
| sorteren uitzoeken 1599 [wnt] <Frans |
| sos noodsein 1937 [wnt vliegveld] <Engels |
| sostenuto bijwoord: volhoudend 1805 [Muzijkaal Zak-Boekje] <Italiaans {3.2} |
| sotternie Middelnederlands kluchtspel 1350 [mnw] {4.1.15} |
| sotto voce bijwoord: met ingehouden stem 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| sou stuiver 1793 [wnt] <Frans |
| soubrette hoofdrol van operette 1824 [wei] <Frans |
| soufflé gerecht met geklopt eiwit 1863 [Rijnhart] <Frans {4.1.6} |
| souffleren voorzeggen 1808 [wnt] <Frans {3.2} |
| soul negermuziek 1960 [R75] <Engels {4.1.16} |
| sound kenmerkend geluid 1965 [R75] <Engels |
| soundbite kort geluidsfragment 1996 [De Coster 1999] <Engels |
| souperen avondmalen 1764 [wnt] <Frans |
[pagina 1081]
[p. 1081]
| souplesse buigzaamheid 1847 [kku] <Frans |
| sourdine demper op muziekinstrument 1872 [wnt] <Frans |
| sousbras zweetlapje in oksels van kleding 1883 [Java-Bode 1/9, 2a] <Frans |
| soutane priestergewaad 1905 [wnt] <Frans |
| souteneur pooier 1881 [wnt] <Frans {4.1.13} |
| souterrain ondergronds bewoonbaar deel van een gebouw 1824 [wei] <Frans |
| souvenir aandenken 1837 [wnt] <Frans |
| souvlaki geroosterd vlees aan pennen 1996 [Vd Sijs 1996] <modern Grieks {3.2/4.1.6} |
| sovchoz staatslandbouwbedrijf 1945 [Revue van buitenlandse stemmen 9, 18/8 1b] <Russisch {3.2} |
| sovereign Engels gouden pond 1548 [wnt souverein] <Engels {3.2} |
| sovjet raad 1863 [kku] <Russisch {3.2} |
| sowieso bijwoord van modaliteit: in elk geval 1968 [kwt] <Duits {3.2} |
| spa mineraalwater 1734 [Sanders 1995] {4.1.6} |
| spaak* verbinding tussen naaf en velg 1351-1400 [mnw] |
| spaan* afgespleten hout 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] |
| spaan* gereedschap 1350 [mnw] |
| spaander* afgespleten houtje 1542 [wnt] |
| spaat mineraal met bladerige structuur 1782 [wnt] <Duits |
| spaceshuttle ruimteveer 1982 [R84] <Engels {4.1.10} |
| spade* schop 1240 [Bern.] |
| spadrille schoen met touwzool 1961 [gvd] <Frans {3.2/4.1.9} |
| spagaat spreidzit 1970 [gvd Suppl.] <Duits {3.2} |
| spaghetti meelproduct 1929 [kwt] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| spalk* hout om gebroken ledematen onbeweeglijk te bevestigen 1351 [mnw] |
| spam ongevraagde mail 1997 [De Coster 1999] <Engels |
| span* lengtemaat 1150 [Rey] {2.2} |
| span* voorgespannen dieren, wagen met bespanning 1630 [wnt] {4.1.10} |
| spaniël hondensoort 1865 [kvw] <Engels {4.1.3} |
| spanjolet draairoede aan deuren 1877 [wnt vuur i] <Frans |
| spanjool geringschattend voor Spanjaard 1550 [wnt verschenen ii] <Spaans {3.2} |
| spanking seksuele variant met slaan 1984 [R84] <Engels |
| spannen* strak trekken, vastmaken aan 1091-1100 [Rey] {2.2} |
| spant* balk tegen de nok 1662 [wnt] |
| spar* staak 1175 [Rey] {1.2.3/2.2} |
| spar* boomsoort 1714 [wnt] {1.2.3} |
| sparen* bewaren 1240 [Bern.] |
| spareribs varkensrib 1976 [Complete kookboek voor de goede keuken] <Engels {4.1.6} |
| sparren boksen zonder doorstoten 1986 [koe] <Engels |
| sparringpartner oefenpartner (bij boksen) 1948 [Sport, 12 april] <Engels |
| spartaans sober en hard 1634 [wnt wedden] <Latijn |
| spartelen* met armen en benen heen en weer slaan 1240 [Bern.] {3.1} |
| spastisch krampachtig 1847 [kku] <Latijn |
| spatel platte lepel 1351 [mnw] <me Latijn |
| spatie woordscheiding 1892 [wnt] <Latijn |
| spatten* in kleine deeltjes (doen) rondvliegen 1642 [wnt] |
| speakeasy clandestiene drinkgelegenheid 1931 [kwt] <Engels |
| specerij smaakgevende stof, kruid 1330 [Jacobs 22] <Frans {4.1.6} |
| specht* spechtvogel 1287 [cg NatBl] |
| speciaal bijzonder 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| specie muntgeld 1621 [De Jonge iv, 252] <Latijn |
| specificatie gedetailleerde opgave 1468 [hws] <Frans |
| specificeren afzonderlijk opgeven 1395 [Moors 200, 30] <me Latijn |
| spectaculair opzienbarend 1947 [Aanv wnt] <Frans |
| spectator toeschouwer 1565 [Mak] <Latijn |
| spectrum kleurenband, scala 1858 [wnt wandelend] <Latijn |
| speculaas sinterklaaskoek 1898 [Toll.] {4.1.6} |
| speculeren gokken (op) 1866 [wnt] <Frans |
| speculum spiegel 1847 [wnt oorarts] <Latijn |
| speech redevoering 1688-1696 [wnt] <Engels {3.2} |
| speed drugs 1970 [Aanv wnt] <Engels {4.1.6} |
| speeksel* mondvocht 1351 [mnw] |
| speelruimte ruimte van beweging 1813 [wnt] <Duits |
| speen* tepel 1236 [cg i Gent] |
| speenkruid* plant 1543 [Heukels] |
| speenvarken* jong varken 1253 [vmnw] {3.1/4.1.3} |
| speer* steekwapen 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.1.14} |
| spek* vet 1108 [Künzel] {2.3/4.1.6} |
| spek* een soort suikergoed 1873 [wnt] {4.1.6} |
| spektakel schouwspel 1501-1525 [hws] <Frans |
| spektakel herrie 1787-1789 [wnt] |
[pagina 1082]
[p. 1082]
| spel* bezigheid tot ontspanning 1240 [cg i 1] {4.1.18} |
| speld middel om iets vast te steken, ook als sieraad 1350 [mnw] <Latijn {1.2.4} |
| spelen* zich vermaken 1236 [cg i 1] |
| speleologie holenonderzoek 1960 [Aanv wnt] |
| speling* speelruimte 1351 [mnw] |
| spellen* uit letters vormen 1050 [Rey] {1.2.4/2.2} |
| spelonk grot 1451-1500 [mnw] <Frans |
| spelt* soort tarwe 1280 [cg i Rijkhoven Oudenbiezen] {4.1.2} |
| spencer mouwloze trui 1805 [Bergen op Zoomsch Nieuws-blad, 47, 30 nov., 148] <Engels {1.4/3.2} |
| spenderen besteden 1659-1673 [wnt] <me Latijn |
| spenen* van de borst nemen 1285 [cg Rijmb.] |
| spergebied afgesloten gebied 1944 [Theissen 1978] <Duits {3.2} |
| sperma mannelijk zaad 1685 [wnt voortkomen] <Latijn |
| spermaceti witte amber 1705 [wnt vuil i] <me Latijn {1.3} |
| spermatocyt stadium in de vorming van zaadcellen 1922 [Stomps, De stoffelijke basis der erfelijkheid, 199] |
| sperwer* roofvogel 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| sperzieboon soort boon 1821 [wnt] {4.1.6} |
| spetteren* in kleine deeltjes wegspringen 1881-1895 [wnt] {3.1} |
| speuren* nasporen 1276-1300 [cg Lut.A] |
| spiccato iedere toon afzonderlijk aangestreken 1805 [Muzijkaal Zak-Boekje] <Italiaans {3.2} |
| spichtig* lang en dun 1637 [wnt] |
| spie* pin 1562 [Claes] |
| spie Bargoens: cent, geld 1906 [wnt] <? {3.5/4.1.12} |
| spieden* uitkijken 1080 [Rey] {2.2} |
| spiegel beelden terugkaatsend voorwerp 1240 [Bern.] <me Latijn |
| spiegelei gebakken ei met heel gebleven dooier 1701 [wnt] {4.1.6} |
| spieken afkijken 1934 [wnt] <Duits |
| spier* lichaamsweefsel 1621 [wnt] |
| spiering* beenvis 1210-1240 [cg i 1, 6] |
| spiernaakt* geheel naakt 1859 [wnt] {4.4} |
| spierwit* zeer wit 1645 [wnt] {4.1.5/4.4} |
| spies, spiets lange speer 1485 [mnw] <Duits {4.1.14} |
| spijbelen school verzuimen 1762 [wnt] <? {3.5} |
| spijker* nagel 1284 [cg i 2, 780] |
| spijkerbroek* jeans 1954 [Aanv wnt] {3.1} |
| spijl* staaf 901-1000 [Claes] {2.3} |
| spijs voedsel 1236 [cg i 1, 25] <Latijn {1.2.3} |
| spijs amandelpers 1950 [wnt amandelbrood] {1.2.3/4.1.6} |
| spijt berouw 1436 [mnw] <Frans {1.2.4} |
| spike sportschoen met ijzeren punten 1961 [gvd] <Engels {4.1.9} |
| spikkel* vlekje 1485 [mnw] {3.1} |
| spiksplinternieuw* fonkelnieuw 1805 [wnt] {4.4} |
| spil* pen, as 1163-1177 [Tavernier] {2.4} |
| spillen* nutteloos besteden 1599 [Kil.] |
| spin* spinachtige 1240 [Bern.] |
| spin tolbeweging 1961 [gvd] <Engels |
| spinaal m.b.t. de ruggengraat 1847 [wnt vlok i] <Latijn |
| spinazie groente 1377-1378 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| spindel spinklos 1917 [wnt afsluiter Suppl] <Duits {3.2} |
| spindokter mediamanager die het nieuws manipuleert 1997 [De Coster 1999] <Engels |
| spinel edelgesteente 1562 [De Bruijn Tw. 10] <Frans |
| spinet snaarinstrument 1599 [wnt] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| spinnaker een bijzeil 1946 [Aanv wnt] <Engels |
| spinnen* een draad vormen 1240 [Bern.] |
| spinnen* snorrend geluid maken (van katten) 1850 [wnt] {3.1} |
| spinnewiel* toestel om wol te spinnen 1573 [Plantijn] |
| spin-off positief neveneffect of -product 1989 [Peptalk] <Engels |
| spint* buitenste jaarringen van bomen 1445 [mnw] |
| spint* spinsel van een mijt 1909 [wnt] |
| spion verspieder 1653 [wnt] <Frans |
| spionage het bespieden 1886 [kku] |
| spiraal krullijn, schroeflijn 1872 [gvd] <Frans |
| spiraal(tje) voorbehoedsmiddel 1970 [Recht voor raap] |
| spiril schroefbacterie 1922 [De Koning, Boschbescherming 108] <modern Latijn |
| spirit fut 1903 [Prick 1903] <Engels |
| spiritisme geloof in contact met overledenen 1884 [wnt eeuw i] <Frans |
| spiritualiën sterkedrank, geestrijk vocht 1872 [gvd] <Duits {4.1.6} |
| spiritualisme opvatting die de ziel voor onsterfelijk verklaart 1888 [wnt] <Frans |
| spiritualiteit onstoffelijkheid, geestigheid 1553 [Aanv wnt] <Frans |
| spiritueel onstoffelijk, geestig 1378 [mnw] <Frans |
[pagina 1083]
[p. 1083]
| spirituoso bijwoord: vurig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| spiritus alcohol 1714 [wnt] <Latijn |
| spirometer ademhalingsmeter 1855 [Aanv wnt] |
| spit* braadspit 1240 [Bern.] |
| spit* pijn in de rug 1567 [wnt] |
| spits puntig 1542 [Dasypodius] <Duits |
| spits hondensoort 1867 [wnt] <Duits {4.1.3} |
| spits meest aanvallende voetballer 1970 [Recht voor raap] |
| spitsboef grote schelm 1787-1789 [wnt] <Duits |
| spitsmuis insectenetend zoogdier 1599 [Kil.] <Duits {4.1.3} |
| spitsroede dunne roede gebruikt om te straffen 1672 [wnt] <Duits |
| spitsvondig scherpzinnig 1617 [wnt] <Duits |
| spitten* uitgraven 1350 [mnw] |
| spleen lichte depressiviteit 1824 [wei] <Engels |
| spleet* kier 1342 [mnw] |
| splijten* kloven 1240 [Bern.] |
| splinter* afgesprongen deeltje 1285 [cg Rijmb.] |
| splinternieuw* helemaal nieuw 1724-1726 [wnt] {4.4} |
| split whisky met sodawater 1897 [wnt] <Engels {4.1.6} |
| split* insnijding in kleding 1903-1904 [wnt] |
| splitsen* verdelen 1570 [wnt] |
| spoed* haast 1265-1270 [cg Lut.K] |
| spoedig* binnen korte tijd, binnenkort 1637 [wnt] {1.3} |
| spoel* klos 1477 [Teuth.] |
| spoelen* afwassen 1270 [cg i 1, 186] |
| spoetnik kunstmaan 1957 [R75] <Russisch {3.2/4.1.10} |
| spoiler constructie aan vliegtuigen en auto's ter vermindering van brandstofverbruik 1968 [kwt] <Engels |
| spon tap 1477 [Teuth.] <Italiaans {1.2.4/3.2} |
| sponde beddenplank, bed 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {4.1.9} |
| spondeus versvoet 1824 [wei] <Latijn |
| sponning gleuf 1671 [wnt] |
| spons zwam 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| spons schoonmaakdoek 1605 [wnt] |
| sponsor die de kosten draagt 1961 [gvd] <Engels |
| spontaan impulsief, uit een opwelling voortkomend 1888 [wnt weerslag iii] <Frans |
| spook* bovennatuurlijke verschijning 1477 [Claes] {1.2.2} |
| spoonerism verspreking door verwisseling van klanken 1984 [gvd] <Engels |
| spoor* prikkel 1080 [Rey] {2.2} |
| spoor* voetindruk 1100 [Willeram] |
| spoorslags* bijwoord van tijd: in allerijl 1599 [Kil.] {3.1} |
| sporadisch zelden 1863 [kku] <Duits |
| spore voortplantingscel 1868 [wnt] <modern Latijn |
| sporozoön protozoön dat zich door sporevorming vermenigvuldigt 1912 [kku] |
| sport* trede van ladder 1301-1400 [mnw] |
| sport lichamelijke bezigheid 1847 [kku] <Engels {4.1.18} |
| spot reclameboodschap 1965 [R75] <Engels {4.1.15} |
| spot lamp 1973 [R75] <Engels |
| spotten* de draak steken met 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| spotten ontdekken 1982 [R84] <Engels |
| spouwen* kloven 1407-1432 [mnw] |
| spraak* het vermogen te spreken 901-1000 [wps] |
| spraakwater* lust tot spreken 1731 [wnt] |
| sprankelen* fonkelen 1808 [wnt] |
| spray te verstuiven vloeistof 1879 [Aanv wnt] <Engels |
| spreadsheet boekhoudkundig computerprogramma 1984 [hcc nieuwsbrief dec. 12, 31] <Engels |
| spreekwoord spreuk 1524 [tntl 1957, 104] <Duits {1.2.2} |
| spreeuw* zangvogel 1287 [cg NatBl] |
| sprei* dek op bed 1600 [wnt] |
| spreiden* uiteenplaatsen, gelijkmatig verdelen 1240 [Bern.] |
| spreken* praten 901-1000 [wps] |
| sprenkel* spat 1477 [Teuth.] {3.1} |
| spreuk* zegswijze 1287 [cg NatBl] |
| spriet* spruit van een plant 1260-1280 [cg ii 1 Nibel.] |
| spriet* ralvogel 1860 [wnt] |
| springen* zich in de lucht verheffen 1240 [Bern.] |
| springstof ontplofbare stof 1906 [Aanv wnt] <Duits {1.4/4.1.14} |
| springveer veer van matrassen e.d. 1731-1735 [wnt] |
| sprinkhaan* insect 1301-1400 [Glossarium Trevirense] {3.1} |
| sprinklerinstallatie blusinrichting 1947 [Aanv wnt] |
| sprinten hard gaan over korte afstand 1925 [Toll.] <Engels |
| sprits baksel waarvan het deeg in heet vet wordt gespoten 1580 [Toll.] {4.1.6} |
| sproeien* in fijne stralen uitstorten 1657 [wnt] |
[pagina 1084]
[p. 1084]
| sproet* huidvlekje 1240 [Bern.] |
| sprokkelen* takken bijeenzamelen 1357 [mnw] {3.1} |
| sprokkelmaand februari 1298 [cg i 4, 2481] {4.1.7} |
| sprong* het springen 1100 [Willeram] |
| sprookje* verzonnen vertelling 1610 [wnt] |
| sprot* beenvis 1293 [cg i 3, 1921] |
| spruit* loot 1351-1400 [mnw] |
| spruit* kind 1437 [mnw] {4.1.4} |
| spruiten* loten vormen 1285 [cg Rijmb.] |
| spruitje* groente 1778 [wnt] {4.1.6} |
| spruw* slijmvliesontsteking 1557 [Claes Tw. 12] |
| spugen* door de mond uitwerpen 1657 [wnt] {3.1} |
| spuien* lozen 1828 [wnt] |
| spuiten* met kracht naar buiten persen 1401-1500 [mnw] |
| spul* bezitting 1781 [wnt] |
| spurt sprint 1886 [wnt] <Engels |
| sputteren* pruttelende geluiden maken 1912 [wnt] {3.1} |
| sputum speeksel 1901 [kui] <Latijn |
| spuug* speeksel 1717 [wnt verdrinken] |
| spuwen* door de mond uitwerpen 1240 [Bern.] {3.1} |
| squadron basiseenheid bij de luchtmacht 1961 [Aanv wnt] <Engels {4.1.14} |
| squash balspel 1953 [De Vooys] <Engels {4.1.18} |
| squaw indiaanse vrouw 1912 [kku] <Engels |
| sst* tussenwerpsel: uitroep om tot stilte te manen 1778 [wnt] {4.3} |
| staaf* stang 1599 [Kil.] {1.2.4/1.3} |
| staag* aanhoudend 1596 [wnt] |
| staak* paal 1165 [Künzel] {2.3} |
| staal* metaal 1240 [Bern.] |
| staal monster 1350 [mnw] <Frans |
| staan* overeind zijn 901-1000 [wps] |
| staande* voorzetsel 1435 [mnw] {4.2} |
| staar* oogziekte 1778 [wnt] |
| staart* achterste gedeelte 1197 [Claes] {2.3} |
| staat toestand 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| staat land 1599 [Kil.] |
| staatsie pracht 1602 [Toll.] |
| stabiel vast staande 1619 [De Jonge iv, 185] <Frans |
| stabij hondensoort 1961 [gvd] <Fries {3.2/4.1.3} |
| stabilisatie het stabiel maken 1929 [kwt] <Frans |
| stabilisator middel om stabiliteit te verbeteren 1911 [Aanv wnt] <Engels |
| stabiliseren duurzaam maken 1886 [kku] <Frans |
| stabiliteit bestendigheid 1824 [wei] <Frans |
| staccato bijwoord: kort aangehouden (van noten) 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| stad* grote plaats 857 [Claes] {2.3} |
| stadhouder* plaatsvervanger van vorst 1350 [mnw] |
| stadion sportterrein 1920 [wnt] <Grieks {3.2} |
| stadium tijdperk 1869 [wnt] <Latijn |
| staf* stok 1110 [Claes] {1.2.4/1.3/2.3} |
| staf* leidinggevend personeel 1766 [wnt] |
| staffel berekeningswijze waaruit bij elke wijziging het saldo blijkt 1912 [kku] <Duits |
| stafylokokken kogelvormige bacteriën 1912 [kku] <modern Latijn |
| stag* staand want 1600 [wnt] |
| stage proeftijd 1912 [kku] <Frans |
| stagflatie hoge inflatie en geringe economische groei 1974 [R75] <L {3.4} |
| stagiair die een stage doormaakt 1912 [kku] <Frans |
| stagneren stilstaan 1824 [wei] <Frans |
| staken* stopzetten, het werk neerleggen 1573 [Plantijn] |
| staketsel rij palen 1573 [Plantijn] |
| stakker(d) stumper 1871 [wnt] <Noors {3.2} |
| stal* verblijf van dieren 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| stal(letje)* staanplaats op markt 1080 [Rey] {2.2} |
| stalactiet druipsteen (naar beneden hangend) 1734 [HubWes] |
| stalagmiet druipsteen (naar boven gericht) 1781 [wnt stalactiet] |
| stalinisme variant van het communisme als door Stalin toegepast 1935 [wnt tsaar] |
| stalker iem. die een ander onafgebroken lastigvalt 1997 [De Coster 1999] <Engels {1.2.1} |
| stallen* pissen 1477 [Teuth.] |
| stalles rang van plaatsen in schouwburg e.d. 1872 [gvd] <Frans |
| stam* deel van boom 1350 [mnw] |
| stamelen* gebrekkig spreken 1240 [Bern.] {3.1} |
| staminee kroeg 1701-1800 [wnt] <Frans |
| stamkroeg* café van een habitué 1950 [gvd] |
| stampen* stoten 1225 [Rey] {2.2} |
| stampij herrie 1265-1270 [cg Lut.K] |
| stampvoeten* met de voeten stampen 1681 [wnt] {3.1} |
| stampvol* helemaal vol 1857 [wnt] {4.4} |
| stance strofe 1835 [wnt rekken i] <Frans |
| stand* gesteldheid 1343-1346 [mnw] |
| stand* houding 1615 [wnt] |
| stand plaats op een tentoonstelling 1929 [kwt] <Engels |
| standaard voetstuk 1278 [cg i 1, 389] <Frans |
[pagina 1085]
[p. 1085]
| standaard maatstaf 1850 [wnt] <Frans |
| standaardisatie het standaardiseren 1927 [wnt] <Engels |
| standaardiseren brengen tot een eenheid 1950 [gvd] <Engels |
| standing vooraanstaande positie in de maatschappij 1930 [Aanv wnt] <Engels |
| standje* reprimande 1855 [wnt] |
| standrecht snelle berechting door militaire rechters 1740 [wnt] <Duits |
| stand-up comedian improviserende cabaretier 1992 [Peptalk] <Engels |
| stang* spijl 1494 [mnw] |
| stanniool bladtin 1785 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| stansen uit metaal slaan 1909 [Aanv wnt] <Duits |
| stanza strofe 1623 [wnt tuit iii] <Italiaans {3.2} |
| stapel* hoop 1046 [Claes] {2.3} |
| stapelgek* volslagen gek 1640 [wnt] {4.4} |
| stappen* lopen 1350 [mnw] |
| star strak, stijf 1824 [wei] <Duits |
| star beroemd acteur 1931 [kwt] <Engels |
| staren* strak kijken 1276-1300 [cg Lut.A] |
| starten beginnen 1893 [De Vooys 1953] <Engels |
| Star Wars Amerikaans defensieprogramma 1989 [Peptalk] <Engels {1.2.1} |
| state landgoed 1551 [wnt] <Fries {3.2} |
| statement uitspraak 1968 [Aanv wnt] <Engels |
| stater oude Griekse munt 1734 [HubWes] <Grieks {3.2} |
| statica evenwichtsleer van lichamen in rust 1824 [wei] <modern Latijn |
| statie elk van de veertien afbeeldingen die in de r.-k. kerk de kruisweg vormen 1841 [wnt] <Latijn |
| statief voetstuk 1867 [wnt] <Frans |
| statig voornaamheid weerspiegelend 1599 [Kil.] |
| station plaats waar treinen stoppen 1839 [wnt] <Frans {1.2.3} |
| stationair op de plaats blijvend 1869 [wnt stationnair] <Frans |
| stationcar personenauto met uitgebreide achterzijde 1953 [Aanv wnt] {3.3/4.1.10} |
| stationeren een vaste standplaats geven 1809 [wnt stationneeren] <Frans {3.2} |
| statisch niet beweeglijk 1868 [wnt] <Latijn |
| statistiek methode om door middel van cijfers inzicht in verschijnselen te krijgen 1807 [wnt] <Duits |
| status stand, toestand 1745 [mey] <Latijn |
| status maatschappelijk aanzien 1959 [Aanv wnt] <Engels |
| statutair volgens de statuten 1752 [wnt] <Frans |
| statuut voorschrift 1270 [vmnw] <Frans |
| staven* bevestigen 1661 [wnt] |
| stayer wielrenner op de lange baan achter gangmaker 1897 [koe] <Engels |
| steak biefstuk 1912 [kku] <Engels {4.1.6} |
| stearine bestanddeel van vet 1872 [gvd] <Frans |
| stechelen, steggelen ruziën 1865-1870 [wnt] |
| steeds* bijwoord van tijd: altijd 1451-1500 [mnw] {3.1} |
| steeg* straatje 1210-1240 [cg i 1, 6] |
| steek* driekantige hoed 1807 [wnt] {4.1.9} |
| steekpartij gevecht met steekwapens 1940 [wnt stooten z.j.] |
| steekpenning smeergeld 1437 [mnw] <? {3.5} |
| steekproef willekeurige proef 1914 [gvd] <Duits {3.2} |
| steel* stengel 1344 [mnw] |
| steelband band die speelt op instrumenten uit olievaten 1957 [wp jaarboek 1958] <Engels |
| steels* heimelijk 1804 [wnt] |
| steen* harde delfstof 918-948 [Künzel] {2.3} |
| steenbreek* plant 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] {3.1} |
| steengoed* heel goed 1947 [Aanv wnt] {4.4} |
| steenhard* zeer hard 1573 [Plantijn] {4.4} |
| steenoud* zeer oud 1350 [mnw] {4.4} |
| steenrijk zeer rijk 1868 [wnt steen] <Duits {4.4} |
| steeplechase hindernisren 1865 [kvw] <Engels {4.1.18} |
| steevast* bestendig 1401-1450 [mnw] |
| steg* smalle weg 1477 [Teuth.] |
| steiger* aanlegplaats, stelling 1270 [cg i 1, 146] |
| steigeren* op de achterbenen gaan staan (van paarden) 1839 [wnt] {3.1} |
| steil* sterk hellend 1285 [cg Rijmb.] |
| stek* loot 1659 [wnt] |
| stekeblind* helemaal blind 1534 [mnw] {4.4} |
| stekel* puntig uitgroeisel 1181-1220 [Claes] {2.3/3.1} |
| stekelvarken* knaagdier 1761 [wnt] {4.1.3} |
| steken* prikken 1236 [cg i 1, 28] |
| stekezot stapelgek 1610-1622 [wnt steke-] {4.4} |
| stekker steekcontact 1926 [Theissen 1978] <Duits |
| stel* onderstel 1343 [mnw] |
| stel* paar 1656-1657 [wnt] |
| stelen* heimelijk wegnemen 1240 [Bern.] |
| stellage termijnaffaire 1263-1267 [cg i , 105] |
| stellage houten verhoging 1285-1286 [cg i Dordrecht] |
| stellair de sterren betreffend 1936 [Aanv wnt] <Frans |
| stellen* plaatsen 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] |
[pagina 1086]
[p. 1086]
| stellig* zeker 1761 [wnt] |
| stelling* stellage 1285 [mnw] |
| stelling* these 1681 [wnt] |
| stelpen* doen ophouden 1240 [Bern.] |
| stelsel* stel 1691 [wnt] |
| stelt* loopstok 1276 [cg i 1, 318] {4.1.18} |
| stem* door spreken voortgebracht geluid 901-1000 [wps] |
| stemgember de fijnste soort van gember 1934 [wnt] <Engels {4.1.6} |
| stemmig* ingetogen 1534 [mnw] |
| stempel* werktuig om te drukken 1573 [Plantijn] {3.1} |
| stencilen afdrukken maken 1940 [Posthumus] <Engels |
| steng* houten staak 1401 [mnw] |
| stengel deel van een plant 1573 [Plantijn] <Duits |
| stengun machinepistool 1945 [Sanders 1995] <Engels {4.1.14} |
| stenigen* met stenen doodgooien 1477 [mnw] {3.1} |
| stennis ophef 1937 [Van Bolhuis] <Jiddisch {3.2} |
| stenografie snelschriftmethode 1849 [wnt] |
| stentor iem. met een zware stem 1808 [wnt] |
| step danspas 1929 [kwt] <Engels {4.1.15} |
| step autoped 1935 [wnt step ii] {4.1.10} |
| step-in jarretellegordel waar men in stapt 1937 [Aanv wnt] <Engels {3.2} |
| steppe uitgestrekte grasvlakte 1780 [hou iii, 1, 52] <Frans of Duits {1.2.2/1.2.4} |
| ster* hemellichaam 1240 [Bern.] |
| ster* beroemdheid 1763 [wnt] |
| steradiaal eenheid van ruimtehoek 1961 [gvd] |
| stère kubieke meter 1802 [wnt] <Frans {3.2} |
| stereo ruimtelijk klinkend 1967 [R75] |
| stereoscoop optisch instrument 1872 [gvd] |
| stereotiep onveranderlijk 1858 [wnt stereo-] <Frans |
| stereotypie vervaardiging van gegoten drukvormen 1847 [kku] <Frans |
| steriel onvruchtbaar 1724 [wnt] <Frans |
| sterilisatie vrijmaking van ziektekiemen 1915 [wnt] <Frans |
| sterilisatie onvruchtbaarmaking 1935 [wnt] <Frans |
| steriliseren vrijmaken van ziektekiemen 1904-1905 [wnt] <Frans |
| steriliseren onvruchtbaar maken 1935 [wnt] <Frans |
| steriliteit onvruchtbaarheid 1548 [wnt] <Frans |
| sterk* krachtig 901-1000 [wps] |
| sterkedrank* alcoholische drank 1540 [wnt] {4.1.6} |
| sterkte* kracht 1434-1436 [mnw] {3.1} |
| sterlet beenvis 1847 [kku] <Russisch {3.2} |
| sterling muntnaam 1276-1300 [mnw] <Engels {3.2} |
| stern meeuwachtige 1761 [wnt] <modern Latijn |
| sterven* doodgaan 1100 [Willeram] {4.4} |
| stethoscoop hoorbuis 1824 [wei] |
| stetson cowboyhoed 1989 [Peptalk] <Engels {3.2/4.1.9} |
| steunen* stutten 1420 [mnw] |
| steunen* kermen 1810 [wnt] {3.1} |
| steur* beenvis 1059 [Rey] {2.2} |
| steven* uiteinde van een schip 1350 [mnw] |
| stevig* sterk, fors 1477 [Teuth.] |
| steward hofmeester 1824 [wei] <Engels |
| sticht* klooster, bisdom 1281 [mnw] |
| stichten* grondvesten, doen ontstaan 901-1000 [wps] |
| stichten* stemmen tot vroomheid 1546 [wnt] |
| sticker plakker 1969 [Aanv wnt] <Engels |
| stickie marihuanasigaret 1966 [R75] <Engels {4.1.6} |
| stiefelen lopen 1961 [gvd] <Duits {3.2} |
| stiefmoeder* tweede moeder 1240 [Bern.] {4.1.4} |
| stiefvader* tweede vader 1240 [Bern.] {4.1.4} |
| stiefzoon* zoon uit eerder huwelijk 1240 [Bern.] {4.1.4} |
| stiekem heimelijk 1875 [Polak, Geïllustreerd Politie Nieuws] <Jiddisch {3.2} |
| stiel ambacht 1572 [mnw] |
| stier* mannelijk rund 901-1000 [wps] {4.1.3} |
| stierlijk* bijwoord van hoedanigheid: in hoge mate 1910 [wnt] |
| stift staafje 1477 [Teuth.] <Duits |
| stigma merkteken 1660 [wnt karakter] <Latijn |
| stigmatiseren brandmerken 1824 [wei] <Frans |
| stijf* moeilijk buigbaar 1240 [Bern.] |
| stijg* telwoord: twintigtal 1425 [mnw] {4.2} |
| stijgen* omhooggaan 1100 [Willeram] |
| stijl verticale paal 1284 [cg i 1, 780] <Latijn {3.2} |
| stijl wijze van uitdrukken 1393-1402 [mnw] <Frans |
| stijldans dans met een bepaalde stijl van uitvoering 1976 [gvd] {1.2.2/4.1.15} |
| stikdonker* volkomen donker 1688 [wnt] {4.1.5/4.4} |
| stikken* naaien 1366 [mnw] |
| stikken* smoren 1477 [Teuth.] |
| stikstof een gas 1869 [wnt] |
| stikvol* zeer vol 1599 [Kil.] {4.4} |
| stil* geruisloos, roerloos, bedaard 814-815 [Künzel] {2.3} |
[pagina 1087]
[p. 1087]
| stilb vroegere eenheid van helderheid 1950 [gvd] |
| stileren in stijlvorm brengen 1863-1872 [wnt] <Frans |
| stiletto mes met scharnierend lemmet 1680 [wnt stilet] <Italiaans {3.2} |
| stilist schrijver 1882-1884 [wnt] <Frans |
| stilistiek stijlleer 1847 [kku] <Duits |
| stilistisch m.b.t. de stilistiek 1847 [kku] <Duits |
| stillen* doen ophouden 1285 [cg Rijmb.] |
| stilletje* emmer om je behoefte op te doen 1649 [wnt] {4.4} |
| stilleven* genre in de schilderkunst 1650 [De Pauw-de Veen, Bijdrage studie wrdschat schilderkunst 41] |
| stilte* het stil-zijn 1573 [mnw] {3.1} |
| stilton kaassoort 1855 [Sanders 1995] <Engels {4.1.6} |
| stimulatie prikkel 1650 [mey] <Latijn |
| stimuleren aansporen 1669 [mey] <Frans |
| stinkdier* marterachtige 1761 [wnt stinken] {4.1.3} |
| stinken* kwalijk ruiken 901-1000 [wps] |
| stins adellijke Friese woning 1739-1795 [wnt] <Fries {3.2} |
| stip* punt 1408-1414 [mnw] |
| stipendium toelage 1667 [wnt requireren] <Latijn |
| stippelen* stippels vormen 1680 [wnt] |
| stipt* nauwgezet 1704 [Hannot&Hoogstraten] |
| stipulatie het stipuleren 1501 [hws] <Latijn |
| stipuleren bedingen 1498 [hws] <Frans |
| stirlingmotor soort motor 1974 [wp] {4.1.10} |
| stock voorraad, kapitaal 1824 [wei] <Engels |
| stockcar gewone auto, gebruikt in races 1984 [gvd] <Engels {4.1.10} |
| stoeien* dartelen 1573 [Claes] |
| stoel* zitplaats 901-1000 [wps] {4.1.9} |
| stoelgang* ontlasting 1477 [Teuth.] {4.4} |
| stoep* trottoir 1258 [hws] |
| stoepa boeddhistisch heiligdom 1912 [kku] <Sanskriet |
| stoer* potig 1767 [wnt] |
| stoet optocht 1375 [mnw] <? {3.5} |
| stoet* broodsoort 1494 [mnw] {4.1.6} |
| stoeterij paardenfokkerij 1778 [wnt] <Duits |
| stoethaspel* onhandig mens 1786 [wnt] |
| stof* fijne deeltjes 1240 [Bern.] |
| stof materie 1302 [mnw] <Frans |
| stoffen pochen 1562 [Claes] <Frans |
| stofferen met stof bekleden 1430 [mnw] <Frans |
| stofzuiger* huishoudelijk apparaat dat stof opzuigt 1934 [wnt afbetalen] {1.2.1/4.1.9} |
| stoïcijn die leed onverstoorbaar draagt 1824 [wei] <Frans |
| stok* tak, staaf 1197 [Künzel] {2.3} |
| stokbrood* dun langwerpig Frans brood 1971 [Aanv wnt] {3.1/4.1.6} |
| stokdoof* volledig doof 1764 [wnt] {4.4} |
| stoken* opruien 1240 [Bern.] |
| stoken* laten branden 1350 [mnw] |
| stokken blijven steken 1806 [wnt] <Duits |
| stokoud* zeer oud 1599 [Kil.] {4.4} |
| stokpaardje iemands favoriete onderwerp 1783 [wnt] |
| stokstijf* helemaal stijf 1660 [wnt] {4.4/5} |
| stokstil* helemaal stil 1265-1270 [cg Lut.K] {4.4} |
| stokvis* gezouten vis 1366 [mnw] |
| stola sjaal over de schouders 1934 [wnt] <Latijn |
| stollen* stremmen 1546 [mnw] |
| stolp* deksel 1568 [wnt] |
| stom* niet kunnende spreken, dom 1240 [Bern.] |
| stoma huidmondje 1895 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| stoma kunstmatige darmopening 1961 [gvd] <modern Latijn |
| stomdronken* zeer dronken 1835 [wnt] {4.4} |
| stommelen* dof gedruis maken 1626 [wnt] {3.1} |
| stomp* niet scherp 1400 [mnw] |
| stomp* geknot voorwerp 1479 [mnw] |
| stomp* stoot 1866 [wnt] |
| stomtoevallig* geheel bij toeval 1940 [wnt stom z.j.] {4.4} |
| stomverbaasd* zeer verbaasd 1934 [wnt stom] {4.4} |
| stond(e)* tijd(stip) 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| stoned onder invloed van drugs 1968 [R75] <Engels |
| stoof* voetwarmer 1300 [mnw] |
| stool schouderband van priester 1236 [cg i 1, 22] <Latijn |
| stoom* damp van water 1669 [wnt] {4.1.1} |
| stoomboot door stoom voortbewogen vaartuig 1816 [wnt] <Engels {4.1.11} |
| stoommachine door stoom aangedreven machine 1779 [wnt] {4.1.10} |
| stoop* vloeistofmaat 1101-1200 [Tavernier] {2.4} |
| stootvogel* roofvogel die zich op zijn prooi stort 1836 [wnt stooten] |
| stop afdichting 1368 [mnw] <Latijn {3.2} |
| stopfles* type fles 1888 [wnt] |
| stoppel na maaien overblijvende deel van halm 1240 [Bern.] <Latijn |
| stoppen* dichtmaken 901-1000 [wps] |
[pagina 1088]
[p. 1088]
| stoppen stilstaan 1849 [wnt] <Engels |
| storen* hinderen 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] |
| storm* hevige wind 1240 [Bern.] {3.1/4.1.1} |
| stormen* hard waaien 1240 [Bern.] |
| storten* met geweld (laten) vallen 1236 [cg i 1, 29] |
| story verhaal 1968 [kwt] <Engels |
| stoten* een duw geven, schokken 1240 [Bern.] |
| stotteren hakkelen 1781 [wnt] <Duits |
| stout* vermetel, dapper 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| stout* ondeugend 1612 [wnt] |
| stout donker bier 1884 [gvd] <Engels {4.1.6} |
| stouwen* bergen 1477 [Teuth.] |
| stoven* gaar worden of maken op zacht vuur 1451-1500 [mnw] |
| straal* smalle lichtbundel 1263-1267 [cg i 1, 105] |
| straalbezopen* zeer dronken 1932 [Aanv wnt] {4.4} |
| straaljager* jachtvliegtuig met straalmotor 1953 [Aanv wnt] {3.1/4.1.10} |
| straalmotor door sterk verhitte gassen aangedreven motor 1950 [gvd] {4.1.10} |
| straat weg 1210-1240 [cg i 1, 14] <Latijn |
| straat zee-engte 1595 [wnt] <Frans |
| straatarm zeer arm 1888 [wnt straat] |
| stradivarius bepaald soort viool 1899 [dbl] |
| straf* stijf, krachtig 1401-1450 [mnw] |
| straf maatregel tegen overtreding 1542 [Claes Tw. 12] <Duits |
| straight ronduit 1984 [gnn] <Engels |
| strak* niet plooiend, star 1400 [mnw] |
| strak* erg goed 1987 [De Coster 1999] {3.1} |
| straks* bijwoord van tijd: dadelijk 1597 [wnt] {3.1} |
| stralen* zakken voor examen 1935 [wnt] |
| stram stijf 1550 [wnt] <Duits |
| stramien weefsel 1555 [Claes Tw. 12] |
| stramien patroon, model 1898 [gvd] |
| strand* kustgebied met zand 1368 [mnw] |
| strapatsen ongemakken 1778 [wnt] <Duits |
| strapless zonder schouderbandjes 1953 [De Vooys] <Engels {3.2} |
| strateeg veldheer 1867 [wnt] <Latijn |
| strategie kunst van oorlogvoering, beleid 1872 [gvd] <Frans |
| stratificatie laagvorming 1847 [kku] <Frans |
| stratigrafie beschrijving van aardlagen 1929 [kwt] <Frans |
| stratosfeer bovenste deel van de atmosfeer 1914 [gvd] <Frans |
| stratus laag wolkendek 1861 [Witsen Geysbeek (wolken)] <Latijn |
| streaken naakt over straat rennen 1974 [R75] <Engels {1.2.1} |
| streamer eenregelige kop in grote letter 1989 [Peptalk] <Engels |
| streber eerzuchtige 1912 [kku] <Duits |
| streek* gebied 1595 [wnt] |
| streektaalfunctionaris ambtenaar die een streektaal onderzoekt en het gebruik ervan bevordert 1983 [Provinciaal rapport] {4.4} |
| streep* lijn 918-948 [Künzel] {2.3} |
| strekken* strak maken of worden 1266 [cg i 1, 90] |
| strelen* aaien 1450 [mnw] |
| stremmen* stollen 1287 [cg NatBl] |
| streng* koord, bundel draden 1177-1187 [Claes] {2.3} |
| streng* niet toegeeflijk 1437 [mnw] |
| streptomycine geneesmiddel dat bacteriën doodt 1948 [kwt] |
| stress spanning 1961 [gvd] <Engels |
| stretch rekbaar 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| stretcher vouwbed 1970 [Recht voor raap] <Engels {4.1.9} |
| streven* zich beijveren 1276-1300 [mnw] |
| stribbelen* zich verzetten 1630 [wnt] {3.1} |
| strictuur vernauwing van lichaamskanaal 1840 [wnt was ii] <Latijn |
| striem* streep op de huid 1350 [mnw] {3.1} |
| strijd* gevecht 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| strijkage diepe buiging 1642 [wnt] |
| strijken* met de hand gaan langs, glad maken 1250 [cg ii 1 Gen.rec.] |
| strijk-en-zet* bijwoord van hoedanigheid: schering en inslag 1561 [wnt] |
| strijkijzer warm gemaakt metalen voorwerp waarmee men linnen glad strijkt 1684 [wnt] {4.1.9} |
| strijkstok* stok om muziekinstrument mee te bespelen, om maat mee af te strijken 1567 [Junius 362b] |
| strik* lus 901-1000 [wps] |
| strikt nauwkeurig, streng 1636 [wnt] <Latijn |
| string gegevenstype dat uit een reeks tekens bestaat 1980 [hcc nieuwsbrief nov. 19] <Engels |
| string minuscuul broekje dat van achter slechts uit een koordje bestaat 1983 [De Coster 1999] <Engels {3.2} |
| stringendo langzaam versnellend 1805 [Muzijkaal Zak-Boekje] <Italiaans {3.2} |
| stringent dwingend 1824 [wei] <Latijn {1.2.6} |
| strip (metalen) strook 1908 [wnt] <Engels |
| strip beeldverhaal 1949 [De Vooys] {3.3} |
| striptease dans waarbij de danser of danseres zich ontkleedt 1948 [Aanv wnt] <Engels {4.1.15} |
[pagina 1089]
[p. 1089]
| stripteaseuse stripteasedanseres 1970 [Aanv wnt] <Frans {3.2/4.1.13} |
| stro* gedorst koren 901-1000 [wps] |
| stroboscoop toestel dat snel beelden toont 1847 [kku] <Duits {4.1.17} |
| stroef* ruw, niet vlot 1750 [wnt] |
| strofe couplet 1857 [wnt] <Frans |
| stroken* overeenkomen 1760 [wnt] |
| stroman* iem. die voor een ander handelt 1908 [wnt] |
| stroming* beweging, partij 1886 [wnt verpletteren] |
| strompelen* met moeite lopen 1437 [mnw] {3.1} |
| stronk* boomstomp 1350 [mnw] {3.2} |
| stronken stoned en dronken 2000 [Sanders 2001] <L {3.4} |
| stront* drek 1191-1200 [Rey] {2.2/4.4} |
| stronteigenwijs bijzonder eigengereid 1961 [gvd] {4.4} |
| strontium chemisch element 1847 [Sanders 1995] <modern Latijn |
| strooien* verspreid neerwerpen 1287 [cg NatBl] |
| strook* reep 1604 [wnt strook i] |
| stroom* bewegende massa vloeistof 1240 [Bern.] {3.1} |
| stroom* hoeveelheid elektriciteit 1787 [wnt] |
| stroop dikke vloeistof 1514 [wnt violet i] <Frans {1.2.4} |
| strootje sigaret 1897 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| strop strik 1350 [mnw] <Latijn |
| stropdas hoge, nauw om de hals sluitende das 1733 [wnt] <? {1.4/3.5} |
| stropen* villen 1287 [cg NatBl] |
| stropen* roven 1342 [mnw] |
| stroppen* blijven steken 1851 [wnt] |
| strot* voorkant van de hals 1567 [Junius] |
| structuralisme het zien van de verschijnselen als voortkomend uit de structuur 1935 [Reichling, Het woord] <Frans |
| structureel de structuur betreffend 1946 [Aanv wnt] <Engels |
| structuur wijze van opbouw 1494-1512 [hws] <Frans |
| struif* omelet 1460 [mnw] |
| struik* heester 1265-1270 [cg Lut.K] {3.2} |
| struikelen* misstappen 1240 [Bern.] {3.1} |
| struinen* rondsnuffelen 1572 [wnt] |
| struis* kloek 1836-1838 [wnt] |
| struis(vogel) loopvogel 1287 [cg NatBl] |
| struisvogelpolitiek handeling die de ogen sluit voor het gevaar 1916 [Stoett] |
| struma kropgezwel 1661 [Aanv wnt] <Latijn |
| struweel struikgewas 1450 [mnw] <Frans |
| strychnine giftig alkaloïde 1847 [kku] |
| stuc pleisterkalk 1604 [wnt wit i] <Frans of Italiaans |
| student iem. die studeert 1350 [mnw] <Latijn |
| studentikoos zoals past bij studenten 1650 [wnt] <Duits |
| studeren leren 1265-1270 [cg Lut.K] <Latijn |
| studie bestudering van bepaald vak 1350 [mnw] <Latijn |
| studio atelier 1886 [kku] <Engels |
| stuf* vlakgom 1914 [gvd] |
| stuff drugs 1966 [R75] <Engels {4.1.6} |
| stug* stijf 1350 [mnw] |
| stuip* convulsie 1350 [mnw] |
| stuit* achterste 1567 [Junius 61a] |
| stuiten* tot staan brengen 1573 [Plantijn] |
| stuiteren* knikkeren 1706 [wnt stuiter] {3.1} |
| stuiven* waaien 1350 [mnw] |
| stuiver* munt 1380 [Claes] {4.1.12} |
| stuk* brok 1240 [Bern.] |
| stuk* kapot 1819 [wnt] |
| stuka duikbommenwerper 1950 [gvd] <Duits {3.2/4.1.10} |
| stukadoor plafondwerker 1750 [wnt] <Italiaans {3.2/4.1.13} |
| stulp* deksel 1599 [wnt] |
| stulpen* een stulp plaatsen over 1357 [mnw] |
| stumper(d)* stakker 1287 [cg NatBl] |
| stunt bravourestuk 1946 [De Vooys] <Engels |
| stuntel* kluns 1922 [wnt stuntelen] |
| stunten kunstvliegen 1936 [Aanv wnt] <Engels |
| stupide dom 1669 [mey] <Frans |
| sturen* doen gaan (in bepaalde richting) 1432 [mnw] {1.3} |
| stutten* stuiten, steunen 1364 [mnw] |
| stuurboord* van achter naar voren gezien de rechterzijde van het schip 1532 [wnt] |
| stuurs* nors 1612 [wnt] |
| stuwadoor lader en losser van zeeschepen 1905 [wnt] <Engels |
| stuwen* voortduwen, stroom tegenhouden 1348 [mnw] |
| styliet pilaarheilige 1847 [kku] <Frans |
| styling vormgeving 1974 [Posthumus] <Engels |
| subcutaan onderhuids 1904 [wnt filtraat] <Latijn |
| subiet bijwoord van tijd: direct, ineens 1488 [mnw] <Frans {4.1.7} |
| subito plotseling 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| subject onderwerp 1671 [wnt] <Latijn |
| subjectief tot het subject behorend 1835 [wnt] <Frans |
| subjectiviteit het subjectief zijn 1871 [wnt] <Frans |
[pagina 1090]
[p. 1090]
| subjonctief aanvoegende wijs 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| subliem groots 1784 [wnt] <Frans |
| sublimaat zwaar vergiftigde antiseptische stof 1636 [Secreeten van Alexis Piemontois 244] <Latijn |
| sublimatie het verdampen van vaste stof 1778 [wnt] <Frans |
| sublimeren naar een hoger niveau brengen 1784-1785 [wnt] <Latijn |
| subliminaal onder de bewustzijnsdrempel 1961 [gvd] |
| submissie onderwerping 1432-1468 [mnw] <Latijn |
| subordinatie ondergeschiktheid 1706 [wnt] <Frans |
| subordineren ondergeschikt zijn of maken aan 1759 [Van Donselaar Woordenaar 2, 1] <Frans |
| subsidiabel in aanmerking komend voor subsidie 1960 [Aanv wnt] |
| subsidiair vervangend 1830 [wnt] <Frans |
| subsidie geldtoelage 1586 [wnt] <Latijn |
| subsidiëren subsidie geven aan 1678 [wnt] |
| substantie stof 1350 [mnw] <Latijn |
| substantieel voedzaam 1871 [wnt] <Frans |
| substantief zelfstandig naamwoord 1576 [Colloquien oft tsamensprekingen (...) in ses spraken] <Latijn |
| substituut plaatsvervanger 1486 [hws] <Frans |
| substraat onderlaag 1847 [kku] <modern Latijn |
| subtiel fijn 1240 [Bern.] <Frans |
| suburbia het gebied der voorsteden 1847 [kku] <me Latijn |
| subversief ontwrichtend 1781 [Aanv wnt] <Frans |
| succes welslagen 1690 [wnt] <Frans {1.2.3} |
| successie opvolging 1524 [wnt] <Frans |
| succulent vetplant 1902 [Kerner von Marilaun, Leven der planten i:398] <Latijn |
| sucre munteenheid van Ecuador 1884 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Spaans {3.2/4.1.12} |
| sudderen* pruttelend koken 1897 [wnt] {3.1} |
| suède fijn leer 1921 [Sanders 1995] <Frans |
| suffen* soezen 1285 [cg Rijmb.] |
| suffix achtervoegsel 1824 [wei] <modern Latijn |
| suffragette voorstander van vrouwenkiesrecht 1912 [kku] <Frans |
| suggereren opperen 1843 [wnt] <Frans |
| suggestibel vatbaar voor suggestie 1950 [gvd] <Frans |
| suggestie voorstel 1650 [mey] <Frans |
| suïcide zelfmoord 1757 [Van Donselaar Woordenaar 2, 1] <Frans |
| suiker zoetstof 1253 [cg ii 1 Gezondh.] <Frans |
| suikerij plant 1562 [Claes] |
| suikerwerk lekkernij 1714 [wnt] {4.1.6} |
| suite ineenlopende kamers 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 105] <Frans |
| suizebollen* duizelig zijn 1598 [wnt] {3.1} |
| suizen* zacht ruisen 1599 [Kil.] {3.1} |
| sujet persoon (minachtend) 1803 [wnt] <Frans {3.2} |
| sukade gekonfijte schil van cederappel 1480 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| sukiyaki Japans gerecht van groenten met vlees, kip of vis 1992 [gvd] <Japans {3.2/4.1.6} |
| sukkelen* ziekelijk zijn 1350 [mnw] {3.1} |
| sul sufferd 1644 [wnt] <? {3.5} |
| sulky tweewielig eenpersoonswagentje 1888 [Nieuwsblad van het Noorden 1:1, 2 juni, 3a] <Engels {4.1.10} |
| sultan oosterse vorst 1325 [mnw] <Frans |
| sultane gemalin van een sultan 1717 [wnt] <Frans |
| summier bondig 1830 [wnt] <Frans |
| sumo traditionele Japanse vorm van worstelen 1996 [Vd Sijs 1996] <Japans {3.2/4.1.18} |
| super tussenwerpsel: geweldig! 1992 [R75] <Engels of Duits {3.2/4.3} |
| superbe prachtig 1610 [wnt] <Frans |
| superfijn heel fijn 1872 [gvd] |
| superieur hogere in rang 1609 [wnt] <Frans |
| superioriteit geestelijke meerderheid 1909-1910 [wnt] <Frans |
| superlatief overtreffende trap 1633 [Ruijs] <Latijn |
| supermarkt winkel met zelfbediening 1948 [De Vooys] <Engels |
| supernova ster die met grote helderheid explodeert 1955 [wnt transparant i] |
| superplie koorhemd 1906 [wnt rocquet] <me Latijn |
| supersonisch sneller dan het geluid 1952 [Aanv wnt] |
| supplement aanvulling 1614 [wnt vervulsel] <Frans |
| suppletie aanvulling 1658 [mey] <me Latijn |
| suppletoir aanvullend 1680 [wnt] <Frans |
| suppoost zaalwachter 1961 [gvd] <Latijn |
| supporter aanhanger 1946 [De Vooys] <Engels |
| suprageleiding vermindering van elektrische weerstand bij lage temperatuur 1911 [Vd Sijs 1998] {1.2.2/4.4} |
| suprematie oppergezag 1847 [kku] <Frans |
| surfen plankzeilen 1969 [Aanv wnt] <Engels {4.1.18} |
| surfen rondhangen op het internet 1994 [pc+ 3/11, 19, 15] <Engels |
[pagina 1091]
[p. 1091]
| surimono Japanse nieuwjaarsprent 1950 [B.D. Swanenburg, Algemene kunst enc. 262] <Japans {3.2} |
| surplus overschot 1370-1378 [hws] <Frans |
| surprise verrassing 1599 [wnt] <Frans |
| surrealisme richting in de kunst 1931 [kwt] <Frans |
| surrogaat vervangingsmiddel 1824 [wei] <Engels |
| surseance opschorting 1564 [wnt] <Frans |
| surveilleren toezicht houden 1810 [wnt] <Frans {3.2} |
| survey onderzoek 1951 [De Vooys] <Engels |
| survivaltocht overlevingstocht 1989 [De Coster 1999] |
| sushi rijstballetje met rauwevisreepjes in zeewier 1989 [De Coster 1999] <Japans {3.2/4.1.6} |
| suspect verdacht 1480 [hws] <Frans |
| suspense spanning 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| suspensie opschorting 1370-1378 [hws] <Latijn |
| sussen kalmeren 1501-1550 [mnw] <Frans |
| s.v.p. tussenwerpsel: verzoek 1840 [wnt voortzenden] <L {3.4/4.3} |
| swami hindoegodsdienstonderwijzer 1984 [gvd] <Hindi |
| swap wederzijdse geldoverdracht door internationale banken 1984 [gvd] <Engels |
| swastika hakenkruis 1847 [kku] <Sanskriet |
| sweater trui 1903 [Prick 1903] <Engels {3.2} |
| sweepstake wedren met inleggeld als prijs 1929 [kwt] <Engels |
| swingen dansen 1949 [De Vooys] <Engels |
| switch schakelaar 1989 [Peptalk] <Engels |
| syfilis geslachtsziekte 1859-1864 [wnt] {1.2.4} |
| syllabe lettergreep 1568 [Ruijs] <Frans of Latijn |
| syllabus samenvatting 1901 [kui] <Latijn |
| syllogisme sluitrede 1650 [mey] <Latijn |
| symbiose samenleving 1886 [kku] <Frans |
| symbolisch zinnebeeldig 1824 [wei] <Duits |
| symbool zinnebeeld, voorstelling 1553 [Vd Werve] <Latijn |
| symfonie veelstemmig muziekstuk 1824 [wei] <Frans {1.3} |
| symfonisch van de aard van een symfonie 1847 [kku] <Duits {3.2} |
| symmetrie evenredigheid 1549 [wnt volgen] <Frans |
| sympathie medegevoel 1634 [wnt] <Frans |
| sympathiek sympathie opwekkend 1901 [wnt] <Frans |
| sympathisant die met iets of iem. sympathiseert 1950 [gvd] <Frans |
| sympathisch op sympathie berustend 1847 [kku] <Duits |
| sympathiseren eenstemmig denken met een ander 1784 [wnt sympathiseeren] <Frans |
| symposium wetenschappelijke bijeenkomst 1838 [wnt latiniteit] <Latijn |
| symptomatisch een symptoom vormend 1824 [wei] <Frans |
| symptoom (ziekte)verschijnsel 1778 [wnt] <Frans |
| synagoge Israëlitisch bedehuis 1285 [cg Rijmb.] <Latijn {3.2} |
| synchronistisch gelijktijdig 1824 [wei] <Engels |
| synchroon gelijktijdig 1847 [kku] <Latijn |
| syncope uitstoting van een letter in het midden van een woord 1638 [Ruijs] <Latijn |
| syncretisme vermenging van begrippen 1847 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| syndicaat combinatie van zakenlieden 1886 [wnt] <Frans |
| syndroom complex van ziekteverschijnselen 1734 [HubWes] <Frans |
| synecdoche retorische figuur 1698 [mey] <Latijn |
| synergie samenwerking 1847 [kku] <modern Latijn |
| synesthesie verbinding tussen voorstellingen uit verschillende zintuigsferen 1961 [gvd] |
| synode kerkvergadering 1590 [wnt] <Frans |
| synoniem gelijkbetekenend (woord) 1800 [wnt synoniem ii] <Frans {3.2} |
| synonymie het synoniem zijn 1895-1896 [wnt] <Frans |
| synopsis overzicht 1688 [mey] <Latijn |
| synoptisch beknopt 1824 [wei] <Duits |
| synovia vloeistof in gewrichten 1847 [kku] <modern Latijn |
| syntactisch volgens de syntaxis 1847 [kku] <Duits |
| syntaxis leer van rede- en zinsdelen 1584 [Ruijs] <Latijn |
| synthese samenstelling 1875 [wnt voorop] <Frans |
| synthesizer elektronisch muziekinstrument 1957 [Enc. van de muziek] <Engels {4.1.16} |
| systeem stelsel, methode 1735 [wnt] <Latijn |
| systematisch stelselmatig 1766 [wnt] <Duits |
| taai* sterk samenhangend, hardnekkig 1286 [cg i 2, 1177] |
| taaitaai* koek 1787-1789 [wnt] {3.1/4.1.6/5} |
| taak opdracht 1573 [Plantijn] <Frans |
[pagina 1092]
[p. 1092]
| taal* systeem van spraakklanken 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| taan ontsmettende verfstof, aftreksel van eikenschors 1456 [hws] <Frans |
| taart gebak 1302 [mnw] <Frans {4.1.6} |
| tab uitstekend strookje 1950 [gvd] <Engels |
| tabak gedroogde planten die gerookt worden 1577 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| tabasco kruiderij 1976 [Complete kookboek voor de goede keuken] <Engels {4.1.6} |
| tabbaard, tabberd bovenkleed 1297 [cg i 3, 2382] <Frans |
| tabby kat met cyperse tekening 1961 [gvd] <Engels {4.1.3} |
| tabee tussenwerpsel: groet 1906 [moo] <Indonesisch {3.2/4.3} |
| tabel geordende lijst 1399 [Stadb. Zwolle ii] <Latijn |
| tabellarisch in tabelvorm 1847 [kku] <Duits |
| tabernakel kastje op altaar met hosties, tent van de ark des verbonds 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| tableau tafereel 1845 [wnt troffel i] <Frans |
| tablet plak, pastille 1680 [wnt] <Frans |
| taboe verboden, verbod 1847 [kku] <Engels |
| taboeret stoeltje zonder leuning 1778 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| tabulator mechanisme aan schrijfmachine dat kolommen doet verspringen 1913 [Lengs en Zonen, Tegelen, Prijscourant, 59] |
| tachtig* telwoord 1100 [Willeram] {2.5/4.2} |
| tachymetrie snelle methode van landmeetkunde 1920 [Aanv wnt] |
| tackelen beentje lichten 1951 [Aanv wnt] <Engels |
| taco Mexicaanse maïspannenkoek 1983 [Ferrée] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| tact gevoel voor wat passend is 1838 [wnt] <Frans |
| tacticus die de tactiek weet toe te passen 1872 [gvd] |
| tactiek strategie, gericht beleid 1767 [wnt] <Frans |
| tactisch m.b.t. tactiek 1847 [kku] <Duits |
| Tae Bo combinatie van sport- en fitnessoefeningen 1999 [Sanders 2000] <Engels {4.1.18} |
| taekwondo vechtsport 1984 [gvd] <Koreaans {4.1.18} |
| taël Chinees gewicht, munt ter waarde van hetzelfde gewicht in zilver 1603 [De Jonge iii, 150] <Portugees {3.2} |
| taf lichte stof 1592 [wnt] {4.1.9} |
| tafel meubelstuk 901-1000 [Claes] <Latijn {2.3/4.1.9} |
| tafelen ketelmuziek maken 1882 [wnt] |
| tafereel schildering 1450 [mnw] <Frans |
| taffetas lichte stof 1473 [mnw] <Frans {4.1.9} |
| tagliatelle pastasoort 1984 [Blue Band Basiskookboek] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| tahin sesampasta 1992 [gvd] <Arabisch {3.2} |
| tahoe sojakoek 1984 [gvd] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| taiga streek met naaldwouden 1930 [Oosthoek's geïll. enc. 2 (Siberïe)] <Russisch {3.2} |
| tai-ji, tai chi Chinese bewegingsleer 1986 [koe] <Chinees {3.2} |
| taikoen titel van de shogun 1863 [kku] <Japans {3.2} |
| taille middel van het lichaam 1254 [mnw] <Frans |
| tailleur kleermaker 1824 [wei] <Frans {4.1.13} |
| tak* spruit 1275 [cg i 1, 291] |
| taka munteenheid van Bangladesh 1975 [2000 Standard Catalog of world coins] <Bengali {4.1.12} |
| take filmshot 1981 [Foto en film enc.] <Engels |
| takel* hijswerktuig 1376-1400 [mnw] |
| takkewijf zeer vervelende vrouw 1984 [gvd] |
| takki-takki denigrerende benaming voor Sranangtongo 1888 [Van Donselaar 1989] <Sranantongo {3.1/3.2} |
| taks vastgestelde hoeveelheid 1389 [mnw] <Frans |
| taks hondensoort 1838 [wnt] <Duits {4.1.3} |
| tal* (grote) hoeveelheid 1285 [cg Rijmb.] |
| tala munteenheid van West-Samoa en Tokelau-eilanden 1978 [2000 Standard Catalog of world coins] <Polynesisch {4.1.12} |
| talen* verlangen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| talent natuurlijke gave 1400 [mnw] |
| talent geldswaarde 1400 [mnw] <Latijn |
| taler munt 1832 [wei] <Duits |
| talg huidsmeer 1922 [wnt] <Duits {3.2} |
| talie takel 1657 [Claes] <Italiaans {3.2} |
| taling* eendachtige 1378 [mnw] |
| talisman voorwerp dat geluk brengt 1778 [wnt] <Frans |
| talk* vet van dieren (o.a. voor kaarsen gebruikt) 1397 [mnw] |
| talk (gemalen) speksteen 1770 [wnt] <Frans |
| talkshow televisieshow waarin met gasten wordt gesproken 1983 [R84] <Engels {4.1.15} |
| tallith joods kerkkleed 1847 [kku] <Hebreeuws {3.2} |
| talmen* dralen 1647 [wnt] |
| talmoed misjna plus commentaar daarop 1557 [wnt koran] <Hebreeuws {3.2} |
[pagina 1093]
[p. 1093]
| talon bewijs voor nieuw couponblad 1855 [kku] <Frans |
| talrijk vele(n) in getal 1642 [wnt] <Duits |
| talud helling van aardwerken 1658 [Claes] <Frans |
| tam* niet wild 1287 [cg NatBl] |
| tamagotchi interactief knuffeldier 1997 [De Coster 1999] <Japans {3.2/4.1.18} |
| tamari sojasaus 1986 [koe] <Japans {3.2/4.1.6} |
| tamarinde boomsoort 1596 [wnt] <Portugees {3.2} |
| tamboer trommelaar 1642 [wnt] <Frans |
| tamboerijn slaginstrument 1550 [wnt] <Frans {4.1.16} |
| tamelijk* redelijk 1573 [Plantijn] |
| tampon wattenprop 1920 [wnt] <Frans |
| tamponneren met een tampon dichtstoppen 1872 [gvd] <Frans |
| tamtam slaginstrument 1867-1879 [wnt] <Engels {3.1/4.1.16} |
| tand* uitsteeksel in kaak om mee te bijten 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| tandem tweepersoonsfiets 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 15a] <Engels {4.1.10} |
| tandoori bereidingswijze 1992 [gvd] <Punjabi |
| tanen bruinen 1446 [mnw] |
| tanen (in glans) achteruitgaan 1612 [wnt] |
| tang* gereedschap 1285 [cg Rijmb.] |
| tang kwaadaardige vrouw 1862 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| tanga zeer klein zwembroekje, slipje 1976 [gvd] <Spaans {3.2} |
| tangens getal dat verhouding uitdrukt van rechthoekszijde tegenover die hoek tot de aanliggende rechthoekszijde 1614 [wnt wezen i] <modern Latijn |
| tango dans 1914 [Veth, Gids voor Padvinders, 39] <Spaans {3.2/4.1.15} |
| tangram Chinese legpuzzel 1976 [gvd] <Engels {4.1.18} |
| tank vloeistofreservoir 1889 [wnt] <Engels |
| tank legervoertuig 1916 [wnt] <Engels {4.1.10} |
| tanker tankboot 1936 [Aanv wnt] <Engels {4.1.11} |
| tannine looizuur 1847 [kku] |
| tantalium chemisch element 1847 [kku] <modern Latijn |
| tante (schoon)zuster van vader of moeder 1782 [wnt] <Frans {4.1.4} |
| tante-Betjestijl onbeholpen stijl met inversie van onderwerp en gezegde 1917 [Burger en De Jong 54] {4.4} |
| tantième aandeel in winst 1887 [wnt] <Frans |
| tant pis tussenwerpsel: pech gehad! 1912 [kku] <Frans {4.3} |
| taoïsme wijsgerig stelsel 1912 [kku] |
| tap* afsluiter 1233 [Slicher] {2.4} |
| tapas borrelhapjes 1997 [De Coster 1999] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| tapdans een dans 1950 [gvd] <Engels {4.1.15} |
| tape strook 1947 [wnt tikker ii] <Engels |
| taperecorder bandopnemer 1953 [Aanv wnt] <Engels {4.1.17} |
| tapijt kleed 1240 [Bern.] <Frans |
| tapioca meel uit cassaveknol 1843 [wnt] <Spaans of Portugees {3.2} |
| tapir hoefdier 1682 [wnt] <Portugees of Spaans {3.2/4.1.3} |
| tapisserie wandtapijt 1488 [mnw] <Frans |
| taps* kegelvormig 1861-1865 [wnt] |
| taptemelk* ondermelk 1750 [wnt room] {4.1.6} |
| taptoe* signaal om naar kwartieren te gaan 1688 [wnt] |
| tapuit* zangvogel 1860 [wnt] |
| tarantella Zuid-Italiaanse dans 1834 [Sanders 1995] <Italiaans {3.2/4.1.15} |
| tarantula spinachtige 1595 [wnt aardspin] <Latijn |
| tararaboemdiejee tussenwerpsel: het geluid van de fanfare 1892 [Sanders, Tararaboemdiee en de blikken dominee] <Engels |
| tarbot beenvis 1448 [mnw] <Frans |
| target omzetdoelstelling 1989 [Peptalk] <Engels |
| tarief prijslijst 1806 [wnt] <Frans {3.2} |
| tarot kaartspel 1879 [wnt tarok] <Frans {4.1.18} |
| tarra verschil tussen bruto- en nettogewicht 1590 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| tartaar rauwe gehakte biefstuk 1932 [Aanv wnt] <Frans {4.1.6} |
| tartan Schotse wollen ruit 1847 [kku] <Engels {4.1.9} |
| tarten* prikkelen 1550 [mnw] |
| tarwe* graangewas 1189 [Claes] {2.3/4.1.2} |
| tas* stapel 1285 [cg Rijmb.] |
| tas* buidel 1291 [cg i 3, 1569] |
| tas kopje 1836-1838 [wnt] <Frans |
| tasten bevoelen 1240 [Bern.] <Frans |
| tatami judomat 1984 [gvd] <Japans {3.2} |
| tater* mond 1865-1870 [wnt tateren ii] |
| tateren* kwebbelen 1567 [Plantijn, Françoische t'samensprekinghen, 9] {3.1} |
| tatoeëren figuren in de huid aanbrengen 1836 [Muller, Reizen en Onderzoekingen in den Indischen Archipel i, 122] <Frans |
| taugé jonge katjangplantjes 1932 [Klok, Bij Ien, Iet en Broer 33] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| taupe donkergrijs 1952 [kwt] <Frans {4.1.5} |
[pagina 1094]
[p. 1094]
| tautologie herhaling met een andere uitdrukking 1698 [mey] <Latijn |
| taverne herberg 1240 [Bern.] <Frans |
| taxatie schatting 1361 [mnw] <Frans |
| taxeren schatten 1288 [cg i 2, 1258] <Frans |
| taxfree belastingvrij 1984 [gnn] <Engels |
| taxi huurauto met chauffeur 1911 [wnt Bijv.+verb.] <Frans {4.1.10} |
| taxis beweging van vrij levende organismen 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
| taxus heester 1663 [Claes] <Latijn |
| t.b.c., t.b. infectieziekte 1919 [wnt verbindend] <L {3.4/4.4} |
| te* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| te* bijwoord van graad 1236 [cg i Gent] |
| teach-in openbare discussie 1966 [R75] <Engels |
| teak boom, hout daarvan 1854 [wnt] <Engels |
| team ploeg 1909 [Aanv wnt] <Engels |
| tearoom theesalon 1929 [kwt] |
| technetium een kunstmatig scheikundig element 1976 [gvd] <modern Latijn |
| techneut technisch aangelegd persoon 1988 [De Coster 1999] |
| technicolor procédé voor vervaardiging van kleurenfilms 1942-1943 [Nederlandsch Jaarboek voor Fotokunst, 14b] <Engels |
| technicus deskundige in de techniek 1872 [gvd] <Latijn {4.1.13} |
| techniek bewerkingen die behoren tot de industrie, vaardigheid 1868 [wnt zwavelen] <Frans |
| technisch op het gebied van techniek 1778 [wnt] <Duits |
| techno elektronische dansmuziek 1988 [De Coster 1999] <Engels {4.1.16} |
| technocraat aanhanger van de technocratie 1950 [gvd] <Frans |
| technologie leer van de fabricagemethoden 1824 [wei] <Frans of Engels |
| teckel hondensoort 1940 [Toepoel, Hondenenc.] <Duits {3.2/4.1.3} |
| tectyl antiroestmiddel 1975 [R75] |
| teddybeer kinderspeelgoed 1914 [wnt afsluiten Suppl] <Engels {4.1.18} |
| teder* zacht 1287 [cg NatBl] |
| tee plaats voor afslag van een hole 1961 [gvd] <Engels |
| teef* wijfjeshond 1240 [Bern.] {4.1.3} |
| teek* insect 1518 [Claes Tw. 12] |
| teelt* het telen, het geteelde 1599 [wnt] |
| teen* vinger van de voet 1265-1270 [cg Lut.K] {1.2.4} |
| teen* twijg 1288 [cg i 2, 1337] |
| teenager tiener 1955 [R75] <Engels {4.1.4} |
| teer* distillaat van kool 1240 [Bern.] |
| teerling dobbelsteen 1210-1240 [cg i 1, 5] |
| teetotaller geheelonthouder 1847 [kku] <Engels |
| tegader* bijwoord van hoedanigheid: gezamenlijk 1236 [cg i 1, 22] |
| tegel vloersteen 1100 [Claes] <Latijn {2.3/3.2} |
| tegen* voorzetsel 1284 [cg i 2, 808] {4.2} |
| tegendeel* het tegenovergestelde 1620 [wnt] |
| tegengif* neutraliserend middel 1599 [wnt] |
| tegenover* voorzetsel 1613 [wnt] {4.2} |
| tegenspoed* pech 1437 [mnw] |
| tegenstelling* plaatsing tegenover, contrast 1573 [Plantijn] |
| tegenvoeter* iem. die aan de andere kant van de aarde woont 1624 [wnt] {3.1} |
| tegenwoordig* aanwezig, nu bestaande 1200 [mnw] |
| teil bak 1260-1280 [cg ii 1 Nibel.] |
| teint kleur 1680 [wnt] <Frans |
| teisteren* schaden 1638 [wnt] {3.1} |
| teken* blijk, merk 901-1000 [wps] |
| tekenen* schilderen 1367 [mnw] |
| tekenen* een handtekening zetten 1573 [Plantijn] |
| tekst bewoordingen 1400 [mnw] <Frans |
| tekstueel de tekst betreffend 1865 [kvw] <Frans |
| tekstverwerker computer of -programma voor het bewerken van teksten 1986 [Mini/micro computer dec. 12, 36] {1.3/4.1.17} |
| tektonisch m.b.t. verstoring van de aardlaag 1914 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| teleferiek stoeltjeslift 1952 [kwt] <Frans {3.2} |
| telefoon toestel voor geluidsoverdracht op afstand 1875 [wnt] <Frans {4.1.17} |
| telegraaf sein- en ontvangtoestel om tekens over grote afstand over te brengen 1843 [H.Zn. Cantzlaar, Algemeen Denkbeeld] <Frans {4.1.17} |
| telegram per telegraaf overgebracht bericht 1860 [Picarta: titel van A.v.d. Does de Bye] <Engels |
| telekinese paranormaal verplaatsen 1939 [kwt] |
| telemark beweging om te remmen of te sturen bij skiën 1938 [wp] <Noors {3.2} |
| telemarketing verkoop via de telefoon 1988 [De Coster 1999] <Engels |
| telen* kweken 1240 [Bern.] |
| teleologie doelmatigheidsleer 1802 [Aanv wnt] |
| telepathie supranormale overbrenging 1907 [Aanv wnt] <Engels |
| telescoop verrekijker 1740 [wnt] <Italiaans of Latijn {3.2} |
| teletekst systeem waardoor men tekst op tv-scherm krijgt 1986 [Mini/micro computer dec. 12, 16] <Engels {4.1.17} |
[pagina 1095]
[p. 1095]
| teleurstellen* niet vervullen 1539 [wnt] |
| televisie overbrenging van beelden 1914 [Aanv wnt] <Engels {4.1.17} |
| telex seintoestel 1932 [wp] <Engels {4.1.17} |
| telg* spruit 806 [Claes] {2.3/4.1.4} |
| telganger* dier dat bij het draven afwisselend de rechter- en linkerpoten gelijk verzet 1724-1726 [wnt] |
| telkens* bijwoord van tijd: iedere keer 1613 [wnt] {3.1} |
| tellen* rekenen, optellen 901-1000 [wps] |
| tellurium chemisch element 1824 [wei] <modern Latijn |
| teloorgaan* verloren gaan 1635 [wnt] |
| temeie Bargoens: hoer 1906 [moo] <Jiddisch {3.2/4.1.13} |
| temen zeuren 1614-1615 [wnt] |
| temmen* tam maken 1240 [Bern.] |
| tempel bedehuis 1271-1272 [cg i 1, 210] <Latijn {3.2} |
| tempelier ridder van geestelijke orde 1269 [cg i Brugge] <Frans |
| tempera verf 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| temperament gemoedsaard 1634 [wnt] <Frans of Latijn |
| temperatuur warmtegraad 1793 [wnt zoutzuur i] <Frans |
| temperen matigen 1240 [Bern.] <Frans |
| tempo relatieve snelheid 1839 [wnt verkorten] <Italiaans {3.2} |
| tempo doeloe tijd van vroeger 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.2} |
| temporeel tijdelijk 1540 [wnt] <Frans |
| temporiseren aan tijd(en) binden 1637 [wnt trekken] <Frans |
| temptatie kwelling 1290 [cg ii 1 En.Codex] <Frans of Latijn {1.2.6} |
| tempus tijd 1633 [wnt wezen i] <Latijn |
| ten* voorzetsel + lidwoord 1236 [cg i 1, 21] {4.2} |
| Tenach Oude Testament 1912 [kku] <Hebreeuws {3.2} |
| tendens bedoeling 1824 [wei] <Duits |
| tendentie streven, strekking, neiging 1672 [wnt tuimelgeest] <me Latijn |
| tendentieus met vooropgezette bedoeling 1929 [kwt] <Frans |
| tender kolenwagen achter locomotief 1839 [wnt] <Engels |
| tender emissie 1950 [gvd] <Engels |
| tenderen een bepaalde strekking hebben 1566 [wnt] <Frans |
| teneinde* onderschikkend voegwoord 1781 [wnt] {4.2} |
| teneur geest, strekking 1961 [gvd] <Frans {3.2} |
| tenge munteenheid van Kazachstan 1993 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Kazachs {4.1.12} |
| tengel* houten strook 1848 [wnt] {3.1} |
| tenger slank, teer 1616 [wnt] <Frans |
| tengevolge van* voorzetsel 1840 [wnt] {4.2} |
| tennis slagbalspel 1901 [wnt club] <Engels {4.1.18} |
| tenno titel van Japanse keizer 1948 [kwt] <Japans {3.2} |
| tenor hoogste mannenstem 1591 [wnt vlijen] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| tensie spanning 1824 [wei] <Latijn |
| tent tijdelijk verblijf uit licht materiaal 1240 [Bern.] <Frans {1.2.3} |
| tent horecagelegenheid 1950 [gvd] |
| tentakel vangarm 1916 [Aanv wnt] <Frans |
| tentamen (voor)examen 1654 [wnt vigileeren] <Latijn |
| tentoonstelling* uitstalling 1807 [wnt] |
| tenue uniform, kostuum 1862 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| tenuto aangehouden 1805 [Muzijkaal Zak-Boekje] <Italiaans {3.2} |
| tenzij* onderschikkend voegwoord 1453-1497 [mnw] {4.2} |
| tepel* uitmonding van melkklier 1477 [Teuth.] {3.1} |
| tequila alcoholische drank van de agave 1954 [Aanv wnt] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| terbium chemisch element 1870 [Gerding, Zakwrdb. Scheik.] <modern Latijn |
| terdege* bijwoord van hoedanigheid: flink, goed 1540 [mnw] |
| teren* in zijn levensonderhoud voorzien 1539 [wnt] |
| tergen* kwellen 1477 [Teuth.] |
| tering* tuberculose 1485 [mnw] |
| teringlijer ellendeling 1955 [Endt] |
| teriyaki gerecht met soja 1992 [gvd] <Japans {3.2/4.1.6} |
| terlenka kunststof 1957 [wp jaarboek 1958] {4.1.9} |
| term uitdrukking 1291-1300 [cg Luiks Diat.] <Frans |
| termiet insect 1854 [Van Donselaar Tw. 13] <Frans |
| termijn tijdruimte 1226-1250 [cg i 1, 40] <Latijn |
| terminaal eind- 1865 [kvw] <Frans |
| terminal eindstation 1973 [Aanv wnt] <Engels |
| terminologie woordkeus 1824 [wei] <Duits |
| terp heuvel 1597 [wnt] <Fries {3.2} |
| terpentijn vloeibare hars 1401-1450 [mnw] <Frans |
[pagina 1096]
[p. 1096]
| terracotta ongeglazuurd aardewerk 1872 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| terrarium bak met reptielen, planten e.d. 1929 [kwt] |
| terras vlak zitje, horizontaal stuk grond 1691 [wnt] <Frans |
| terrazzo vloerbedekkingsmateriaal 1886 [kku] <Italiaans {3.2} |
| terrein stuk grond 1809 [wnt] <Frans {3.2} |
| terreur schrikbewind 1824 [wei] <Frans |
| terriër hondensoort 1847 [kku] <Engels {4.1.3} |
| terrine kom van aardewerk of gerecht daarin 1761 [wnt] <Frans |
| territoir staatsgebied 1564 [wnt] <Frans |
| territoriaal tot het gebied behorend 1819 [wnt] <Frans |
| territorium grondgebied, woongebied 1582 [wnt] <Latijn |
| terroriseren terreur uitoefenen 1865 [kvw] <Frans |
| terrorist iem. die gewelddaden pleegt 1799 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| tertiair in de derde plaats komend 1866-1870 [wnt] <Frans |
| Tertiair geologische periode 1900-1908 [wnt] <Frans |
| terts afstand tussen twee tonen 1665 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| terug* bijwoord van richting: achteruit, retour 1376-1400 [mnw] |
| terwijl* onderschikkend voegwoord 1629 [wnt] {4.2} |
| ter wille van* voorzetsel 1875 [wnt] {4.2} |
| terzet muziekstuk voor drie partijen 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| terzine dichtvorm 1894 [wnt wezen ii] <Italiaans {3.2} |
| tesla eenheid van magnetische inductie 1912 [kku] |
| test kom 1367 [mnw] <Latijn |
| test toets, proef 1832 [wei] <Engels |
| testament beschikking voor na de dood 1240 [Bern.] <Latijn |
| testamentair bij testament 1598 [wnt] <Frans |
| testen door middel van een test onderzoeken 1940 [Posthumus] <Engels |
| testeren getuigen, bij testament beschikken over 1527 [hws] <Frans |
| testikel zaadbal 1595 [wnt buidel] <Latijn {3.2/4.4} |
| testimonium getuigenis 1692 [wnt] <Latijn |
| testosteron mannelijk geslachtshormoon 1949 [Coëlho, Zakwrdb. geneesk.] |
| tetanus tonische kramp 1734 [HubWes] <Latijn |
| tête-à-tête gesprek onder vier ogen 1732 [Aanv wnt] <Frans |
| tetteren* druk praten 1934 [wnt tateren z.j.] {3.1} |
| teug* slok 1287 [cg NatBl] |
| teugel* toom 1240 [Bern.] {3.1} |
| teut* dronken 1665 [wnt] |
| tevens* bijwoord van hoedanigheid: daarbij 1470 [mnw] {3.1} |
| tevoorschijn* zichtbaar 1350 [mnw] |
| textiel geweven stoffen 1896 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| textuur vezelstructuur 1697 [wnt] <Frans |
| thallium chemisch element 1872 [gvd] <modern Latijn |
| thans* bijwoord van tijd: nu 1435 [mnw] {3.1} |
| theater schouwburg 1566-1568 [wnt] <Frans |
| theater toneelspel 1904 [wnt] {4.1.15} |
| theatraal overdreven 1784 [wnt] <Frans |
| thee aftreksel van bladeren 1637 [wnt] <Indonesisch {3.2/4.1.6} |
| theeroos gekweekte roos 1903 [wnt] <Engels |
| theïsme een geloof in God 1847 [kku] <modern Latijn |
| thema schoolopgaaf 1717 [wnt] <Latijn |
| thema onderwerp 1837 [wnt] <Latijn |
| thematiek gekozen thema 1976 [gvd] <Duits {3.2} |
| thematisch een bepaald thema behelzend 1847 [kku] <Duits |
| theocratie staat met godheid als gezagsdrager 1824 [wei] <Frans |
| theologie godgeleerdheid 1330 [mnw] <Latijn |
| theorema uitspraak berustend op andere, eerder geaccepteerde stellingen 1650 [mey] <Latijn |
| theoreticus kenner van de theorie 1805 [mey] <Latijn |
| theoretisch m.b.t. de theorie 1694 [wnt wel v] <Latijn |
| theorie leer, stelling 1566 [Claes] <Frans |
| theosofie mystiek-filosofische wereldbeschouwing 1872 [gvd] <Latijn |
| therapeut geneeskundige 1847 [kku] <Duits |
| therapeutisch geneeskundig 1846 [Aanv wnt] <Duits |
| therapie geneeswijze 1824 [wei] <Frans |
| thermaal m.b.t. warme baden 1847 [kku] |
| thermen Romeinse publieke baden 1824 [wei] <Latijn |
| thermidor warmtemaand 1824 [wei] <Frans {3.2} |
| thermiek opstijgende luchtstroom 1936 [Aanv wnt] |
[pagina 1097]
[p. 1097]
| thermisch m.b.t. warmte 1933 [Aanv wnt] <Duits |
| thermometer temperatuurmeter 1636 [Wynandt van Westen, Mathematische vermakelyckheden 133] <Frans |
| thermostaat warmteregelaar 1886 [kku] <Engels {4.1.9} |
| thesaurier penningmeester 1551-1600 [wnt] <Frans |
| thesaurus filologisch verzamelwerk 1824 [wei] <Latijn |
| these stelling 1782 [wnt] <Frans |
| thesis stelling 1650 [wnt wepelen] <Latijn |
| thomisme leerstelsel 1899 [dbl] |
| thora Mozaïsche wet 1824 [wei] <Hebreeuws {3.2} |
| thorax borstkas 1832 [wei] <Latijn {3.2} |
| thorium chemisch element 1834 [Aanv wnt] <modern Latijn |
| thriller spannende film of boek 1929 [kwt] <Engels {1.2.5/4.1.15} |
| thuisland zelfstandig woongebied van de Bantoes 1976 [gvd] <Afrikaans {3.2} |
| thuja geslacht van coniferen 1886 [kku] <modern Latijn |
| thulium chemisch element 1912 [kku] <modern Latijn |
| tiara hoofdtooi 1630 [wnt] <Latijn |
| tic spiertrekking 1824 [wei] <Frans |
| tichel vloersteen 1285 [cg Rijmb.] |
| ticket kaartje 1847 [kku] <Engels |
| tiebreak extra slagen na onbesliste tennisset 1984 [gvd] <Engels |
| tien* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| tiener* iemand in de leeftijd tussen 10 en 19 jaar 1959 [R75] {3.1/4.1.4} |
| tiepelen* jongensspel met stokjes 1929 [wnt] {4.1.18} |
| tierelantijn overdreven versiersel 1861 [wnt] |
| tierelieren* kwinkeleren 1616 [wnt] {3.1} |
| tieren* razen 1350 [mnw] |
| tieren* gedijen 1350 [mnw] |
| tiet* kip 1600 [wnt] |
| tiet* borst 1858-1870 [wnt] |
| tig onbepaald telwoord 1984 [gvd] <Duits {3.2/4.2} |
| tij* eb en vloed 1532 [Toll.] |
| tijd* opeenvolging van momenten, moment 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| tijdens* voorzetsel 1868 [wnt] {4.2} |
| tijgen* trekken, beginnen 1477 [Teuth.] |
| tijger katachtige 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.3} |
| tijgerin wijfjestijger 1822 [wnt wonderkind] |
| tijk kussenovertrek 1163 [Taal en Tongval 12, 1999, 35ff] <Latijn {2.4} |
| tijm plantengeslacht 1567 [Junius 158b] <Frans of Latijn {4.1.6} |
| tikken* kloppen 1622 [wnt] {3.1} |
| tikkertje* spel waarbij de deelnemers getikt moeten worden 1950 [gvd] {4.1.18} |
| tiktak* tussenwerpsel: geluid van slingeruurwerk 1653 [wnt] {3.1} |
| til duivenhok 1623 [wnt] <Fries {3.2} |
| tilbury rijtuigje 1843 [wnt vertikken] <Engels {4.1.10} |
| tilde diakritisch teken 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| tillen* opheffen 1451-1500 [mnw] {1.3} |
| tilt standhoek 1963 [Aanv wnt] <Engels |
| timbre klankkleur 1870 [wnt] <Frans |
| timide verlegen 1733 [wnt] <Frans |
| timmeren* bouwen (van hout) 1240 [Bern.] |
| timmerman* iem. die timmeren als beroep uitoefent 1240 [Bern.] {4.1.13} |
| timpaan fronton 1913 [wnt] <Frans |
| timpen* wegslaan van een puntig houtje met een stok 1898 [wnt timp] {4.1.18} |
| timtim* Bargoens: zilver 1860 [wnt] {3.1} |
| tin* chemisch element 1240 [Bern.] |
| tinctuur oplossing in alcohol 1401-1500 [mnw] <Latijn |
| tingelen* korte, heldere geluiden maken 1789 [wnt] {3.1} |
| tingeltangel slechte piano 1892 [wnt] <Duits {3.1/3.2} |
| tinne* kanteel 1285 [cg Rijmb.] |
| tinnef slechte waar, tuig 1906 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| tint kleur 1551 [wnt] <Frans |
| tintelen* prikkelen 1340-1350 [mnw] {3.1} |
| tintelen* flikkeren, flonkeren 1480 [wnt] {3.1} |
| tip* uiteinde 1477 [Teuth.] |
| tip wenk 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 3c] <Engels |
| tip fooi 1968 [kwt] <Engels |
| tippel* stippeltje 1873 [wnt] {3.1} |
| tippelen* met korte pasjes gaan 1840 [wnt] {3.1} |
| tippelen de baan opgaan (van hoeren) 1906 [moo] <Jiddisch {3.2} |
| tipsy aangeschoten 1840 [Kolfin, Van de slavenzweep 157] <Engels |
| tiptop uitstekend 1924 [gvd] <Engels {3.1} |
| tirade omhaal van woorden 1844 [wnt] <Frans |
| tiramisu nagerecht met lange vingers en mascarpone 1991 [Midas Dekker, Eten op je eigen] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| tiran despoot 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
[pagina 1098]
[p. 1098]
| tirannie onwettig verkregen alleenheerschappij 1485 [mnw] <Frans |
| tiranniek van een tiran 1598 [wnt] <Frans |
| tiranniseren overheersen als een tiran 1553 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| tissue absorberend doekje 1984 [R84] <Engels |
| titaan chemisch element 1835 [wnt wolframium] <Duits |
| titan reus 1626 [wnt verzamen] <Latijn |
| titel opschrift, naam 1291-1300 [cg Luiks Diat.] <Frans |
| titreren gehalte van oplossing bepalen 1841 [wnt] <Frans |
| tittel puntje 1477 [Teuth.] |
| titulair als eretitel voerend 1660 [wnt] <Frans |
| titularis die titel voert 1678 [wnt] |
| titulatuur betiteling 1753 [wnt] |
| tja* tussenwerpsel: uiting van berusting of onzekerheid 1924 [wnt] {4.3} |
| tjalk zeilvaartuig 1860 [wnt] <Fries {3.2/4.1.11} |
| tjaptjoi Chinees gerecht 1968 [kwt] <Chinees {3.2/4.1.6} |
| tjiftjaf* zangvogel 1605 [wnt] {1.1/3.1} |
| tjilpen* zacht geluid geven (van vogels) 1839 [wnt] {3.1} |
| tjitjak huishagedis 1910 [Prick 1910] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| tjokvol propvol 1890 [wnt] <Engels {4.4} |
| tjotter vaartuig 1872 [gvd] <Fries {3.2/4.1.11} |
| T-kruising kruising waarbij een weg loodrecht op een andere staat 1970 [gvd] <L {3.4} |
| tl-buis lichtgevende buis 1953 [Aanv wnt] <L {3.4} |
| tmt technologie, media en telecom 2000 [Sanders 2001] <Engels |
| toast heildronk 1807 [wnt] <Engels |
| toast sneetje geroosterd brood 1912 [kku] <Engels {4.1.6} |
| tobbe* kuip 1252 [mnw] |
| tobben* piekeren 1612 [wnt] |
| toccata stuk voor (toets)instrumenten met snelle figuur 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| toch* bijwoord van causaliteit: evenwel 1452 [mnw] |
| tocht* reis 1599 [Kil.] |
| tod* lor 1650 [wnt] |
| toe* bijwoord van richting 901-1000 [wps] |
| toeclip beugel aan pedaal van racefiets 1913 [Lengs en Zonen, Tegelen, Prijscourant, 40] <Engels |
| toedeloe tussenwerpsel: afscheidsgroet 1991 [Hoppenbrouwers] <Engels {4.3} |
| toef pluk 1605 [wnt] <Frans |
| toekan spechtvogel 1596 [Van Donselaar Tw. 13] <Spaans {3.2} |
| toekomstmuziek utopie 1914 [wnt] <Duits {3.2} |
| toen* bijwoord van tijd 1451-1500 [mnw] {4.1.7} |
| toen* onderschikkend voegwoord 1636 [wnt] {4.2} |
| toename het groeien 1893 [wnt] <Duits |
| toendra mossteppe 1856 [Witsen Geysbeek] <Russisch {3.2} |
| toepen kaartspel 1884 [wnt toppen vii] <? {3.5/4.1.18} |
| toer kunststukje 1287 [cg NatBl] <Frans |
| toer reis, tocht 1530 [wnt] <Frans |
| toer omwenteling 1655 [wnt] <Duits |
| toerisme het reizen voor zijn plezier 1911 [wnt] <Engels |
| toerist die reist voor zijn genoegen 1847 [kku] <Engels |
| toeristisch het toerisme betreffend 1923 [wnt] <Engels |
| toermalijn mineraal 1734 [wnt] <Engels {3.2} |
| toernooi steekspel 1240 [Bern.] <Frans {4.1.18} |
| toeslag bijgevoegd bedrag 1909 [Vd Sijs 1996] <Duits {1.4} |
| toestand gesteldheid 1648 [wnt] <Duits |
| toet* mond 1655 [wnt] |
| toetakelen* aftuigen 1770 [wnt] |
| toeten* op een hoorn blazen 1600 [wnt] {3.1} |
| toeter* hoorn 1664 [wnt] |
| toets proef 1338 [mnw] <Frans |
| toets aanslagstuk van klavierinstrument 1624 [wnt] <Frans |
| toeval* onvoorzien geval 1477 [Teuth.] |
| toeval* aanval van vallende ziekte 1852 [wnt] {4.4} |
| toeven* tijd doorbrengen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| tof goed 1824 [wei] <Jiddisch {3.2} |
| toffee snoepje van karamel 1906 [wnt] <Engels {4.1.6} |
| toffel huisschoen 1413 [mnw] {1.2.2/4.1.9} |
| toffelemone Bargoens: katholiek 1858 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| tofoe sojakoek, tahoe 1992 [gvd] <Chinees {3.2/4.1.6} |
| toga kleed 1734 [wnt tunica] <Latijn |
| toges Bargoens: achterste 1887 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| toilet kleding 1813 [wnt] <Frans {3.2} |
| toilet wc 1914 [wnt] <Frans {4.4} |
| toi toi toi tussenwerpsel: uiting om succes te wensen 1961 [Aanv wnt] <Jiddisch {3.1/3.2/4.3} |
| tokayer zoete wijnsoort 1734 [wnt] <Duits {4.1.6} |
[pagina 1099]
[p. 1099]
| tokkelen* snaarinstrument bespelen 1583 [wnt] {3.1} |
| toko winkel 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 71] <Indonesisch of Javaans {3.2} |
| tol doortochtgeld 973 [Claes] <Latijn {2.3} |
| tol* speelgoed 1437 [mnw] {4.1.18} |
| tolar munteenheid van Slovenië 1990 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Sloveens {3.2/4.1.12} |
| tolerabel draaglijk 1555 [wnt] <Frans |
| tolerantie verdraagzaamheid 1548 [wnt] <Latijn |
| tolereren dulden 1904 [wnt] <Frans |
| tolk mondeling vertaler 1477 [Teuth.] <Nederduits {3.2} |
| tolueen methylbenzeen 1941 [Holleman, Leerboek der organische chemie 408] |
| tomaat vrucht 1608 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.2} |
| tomahawk strijdbijl van Indianen 1804 [wnt] <Engels |
| toman Perzische gouden munt 1832 [wei] <Perzisch |
| tomatensoep soep van tomaten 1910 [wnt tomaat] {4.1.6} |
| tombak koperlegering 1778 [wnt] <Indonesisch {3.2} |
| tombe praalgraf 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| tombola loterijspel 1856 [wnt] <Italiaans {3.2/4.1.18} |
| tomen* beteugelen 1350 [mnw] |
| tommy Brits soldaat 1899 [dbl] <Engels |
| tompoes gebakje 1875 [wnt] {3.3/4.1.6} |
| ton vat 1285 [cg i Gent] <me Latijn |
| ton telwoord: 100.000 (oorspronkelijk van guldens gezegd) 1640 [wnt] {4.2} |
| tonaal m.b.t. de toon 1885 [wnt] <Frans |
| tonaliteit toongehalte 1890 [wnt] <Frans |
| tondel* licht ontvlambare stof 1691 [wnt] |
| tondeuse haarknipapparaat 1901 [wnt] <Frans |
| toneel podium, verhoging in schouwburg 1539 [Claes] |
| toneel toneelspel, voorstelling 1921 [wnt] {4.1.15} |
| tonen* laten zien 1240 [Bern.] |
| tong* orgaan in de mond 901-1000 [wps] |
| tong* beenvis 1401-1500 [mnw] |
| tong-tong seinblok 1810 [EWB1] <Indonesisch {3.1/3.2} |
| tonic spuitwater 1955 [Aanv wnt] <Engels {4.1.6} |
| tonica grondtoon van een toonsoort 1809 [wnt] <Duits {3.2} |
| tonicum versterkend middel 1734 [wnt] <modern Latijn |
| tonijn beenvis 1351-1400 [hws] <Frans |
| tonisch spanning vertonend 1922 [wnt] <Duits of Frans {3.2} |
| tonnage grootte van een schip uitgedrukt in tonnen 1907 [wnt] <Frans |
| tonsil keelamandel 1568 [wnt] <Latijn {3.2} |
| tonsuur geschoren kruin 1503 [wnt] <Frans |
| toog soutane 1669 [wnt] |
| toog* gewelfde bovenkant, overdekking 1681 [wnt] |
| tooien* versieren 1530 [wnt] |
| toom* teugel 901-1000 [wps] {3.1} |
| toon klank 1410 [mnw] <Frans |
| toonaangevend tot voorbeeld strekkend 1921 [wnt] {3.1} |
| toondicht muzikale compositie 1884 [wnt toon ii] |
| toorn* woede 1240 [Bern.] |
| toorts fakkel 1376-1400 [mnw] <Frans |
| top* bovenstuk 1130 [Rey] {2.2} |
| top tussenwerpsel: akkoord! 1704 [Claes] <Frans {4.3} |
| topaas halfedelsteen 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <Frans |
| topic onderwerp van gesprek 1875 [Multatuli, Max Havelaar, 365] <Engels |
| topisch plaatselijk 1709 [wnt] <Latijn |
| topless de boezem bloot latend 1964 [Aanv wnt] <Engels |
| topografie plaatsbeschrijving 1809 [wnt] <me Latijn |
| topos plaats met vaste argumenten in bv. redevoeringen 1961 [gvd] <Grieks {3.2} |
| topper korte damesmantel 1948 [wnt] <Engels {3.2} |
| topper het of de beste in zijn soort 1956 [R75] <Engels |
| toppie joppie* tussenwerpsel: uitroep van enthousiasme 2000 [Sanders 2001] {3.1/4.3} |
| toppunt hoogste punt 1608 [wnt] |
| toque baretvormig hoedje 1542 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| tor* insect 1437 [mnw] {3.1} |
| toreador stierenvechter 1791 [wnt] <Spaans {3.2} |
| toren hoog bouwwerk 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] <Frans |
| torenhoog zeer hoog 1819 [wnt] {4.4} |
| torero stierenvechter 1847 [wnt] <Spaans {3.2} |
| tornado windhoos 1832 [wei] <Spaans {1.2.4/3.2/4.1.1} |
| tornen* losgaan van naaisel 1450 [mnw] |
| torpedo onderzeese bom 1824 [wnt] <Engels {4.1.14} |
| torr eenheid van druk 1976 [gvd] |
[pagina 1100]
[p. 1100]
| torsen met moeite dragen 1240 [Bern.] <Frans |
| torsie het wringen 1287 [cg NatBl] <Latijn |
| torso romp 1824 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| tortelduif duifachtige 1100 [Willeram] |
| tortilla gerecht 1984 [gvd] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| toss opgooi 1889 [Het Sportblad 1:1, 6 jun. 16b] <Engels |
| tosti geroosterd brood met beleg 1967 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| tot* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| totaal geheel 1482 [hws] <me Latijn |
| totalisator toestel dat het totaal aan inzetten bij weddenschappen op races registreert 1886 [wnt] <Engels |
| totalitair het geheel omvattend, dictatoriaal 1938 [wnt] <Frans |
| totaliteit alles bij elkaar 1814 [wnt] <Frans |
| totdat* onderschikkend voegwoord 1285 [cg Rijmb.] {4.2} |
| totebel* slordige vrouw 1600 [wnt] |
| totem vereerd symbool 1862 [wnt] <Engels |
| toto systeem van wedden 1944 [wnt] <Duits {3.1/3.2/4.1.18} |
| tot ziens* tussenwerpsel: afscheidsgroet 1866 [wnt zien] {4.3} |
| touch karakteristiek trekje 1984 [gvd] <Engels |
| touché tussenwerpsel: raak, die zit 1984 [gvd] <Frans {4.3} |
| toucheren licht aanraken 1228-1349 [mnw] <Frans |
| touperen tegenkammen 1847 [wnt] |
| toupet haarstukje 1732 [wnt] <Frans |
| tour rondrit 1667 [wnt] <Frans |
| touringcar autobus voor toeristische reizen 1937 [wnt] <Engels {4.1.10} |
| tournedos biefstuk van de haas 1912 [kku] <Frans {4.1.6} |
| tournee rondreis 1815 [wnt] <Frans |
| tourniquet draaikruis 1824 [wnt] <Frans |
| touw* koord 1286 [cg i 2, 1173] |
| touwtjespringen* spel waarbij men springt over een ronddraaiend touw 1793 [wnt] {4.1.18} |
| toveren* zwarte kunst beoefenen 1240 [Bern.] |
| toxisch vergiftig 1896 [wnt] |
| tra* brandgang in bos 1350 [mnw] |
| traag* langzaam 1240 [Bern.] |
| traan* oogvocht 1265-1270 [cg Lut.K] |
| traan* visolie 1413 [mnw] |
| tracé afgetekende aslijn van ontworpen weg of bouwwerk 1740 [wnt] <Frans |
| traceren nasporen 1901 [wnt] <Frans |
| trachea luchtpijp 1886 [wnt weivat] <modern Latijn {3.2} |
| trachten proberen 1588 [Kil.] <Latijn |
| track spoor van magneetband 1966 [R75] <Engels |
| tractie het voorttrekken 1886 [wnt] <Frans |
| tractor trekker van voertuigen 1928 [wnt] <Engels {4.1.10} |
| traditie overlevering 1553 [wnt] <Frans of Latijn |
| traditioneel berustend op overlevering 1824 [wnt] <Frans |
| tragedie treurspel 1485 [mnw] <Latijn {4.1.15} |
| tragiek het treurige 1920 [wnt] <Frans |
| tragisch treurig 1579 [wnt] <Latijn |
| trailer oplegger 1938 [wnt] <Engels {4.1.10} |
| trainee iem. in opleiding 1957 [R75] <Engels |
| trainen oefenen 1573 [wnt Bijv.+verb.] <Engels {3.2} |
| traineren op de lange baan schuiven 1574 [wnt] <Frans |
| traiteur uitzendkok 1824 [wei] <Frans {4.1.13} |
| traject wegverbinding 1746 [wnt] <Latijn |
| traktaat verhandeling, verdrag 1437 [mnw] <Latijn |
| traktatie onthaal 1847 [wnt] <Latijn |
| traktement bezoldiging 1575 [wnt] <me Latijn |
| trakteren onthalen 1785 [wnt] <Latijn |
| tralie spijl 1317 [mnw] <Frans |
| tram openbaar vervoermiddel 1884 [gvd] <Engels {4.1.10} |
| traminer witte wijnsoort 1950 [wp (Frankrijk)] <Duits {3.2/4.1.6} |
| trammelant drukte, narigheid 1897 [wnt] |
| tramp zwerver 1912 [kku] <Engels |
| trampoline verend net 1886 [kku] <Italiaans {3.2} |
| trance geestvervoering 1874 [wnt] <Engels |
| trancheren in stukken snijden 1734 [wnt] <Frans |
| tranquillamente (in muziek) rustig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| tranquillizer kalmerend middel 1959 [R75] <Engels |
| transactie overeenkomst 1483 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| transcendent bovenzinnelijk 1775 [wnt] <Latijn |
| transcriberen overschrijven 1553 [wnt] <Latijn |
| transcriptie overzetting 1456 [hws] <Frans |
| transept kruisbalk 1855 [wnt] <Engels of Frans |
| transfer overdracht 1912 [kku] <Engels |
| transfereren overbrengen 1470 [mnw] <Frans |
| transformatie omzetting 1541-1550 [hws] <Frans |
| transformator omzetter van elektrische stroom 1891 [wnt] |
[pagina 1101]
[p. 1101]
| transformeren een andere vorm geven 1483 [mnw] <Frans |
| transfusie overbrenging van bloed 1668 [wnt] <Latijn |
| transistor kristalversterker, radio die daarop werkt 1953 [wnt] <Engels {4.1.17} |
| transit doorvoer 1833 [wnt] <Frans |
| transitie overgang 1658 [wnt] <Frans |
| transitief overgankelijk (werkwoord) 1824 [wnt] <Latijn |
| transito doorvoer van handelswaren 1725 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| transmigratie verhuizing 1350 [hws] <Frans |
| transmissie overbrenging 1553 [wnt] <Latijn |
| transmittor machinedeel dat zorgt voor transmissie 1984 [gvd] <modern Latijn |
| transparant doorzichtig 1663 [wnt] <Frans |
| transpiratie het zweten 1824 [wnt] <Frans |
| transpireren zweten 1824 [wnt] <Frans |
| transplanteren overplanten 1824 [wnt] <Frans |
| transponeren overbrengen 1553 [wnt] <Latijn |
| transport het vervoeren, overdracht 1506 [hws] <Frans |
| transporteren in eigendom overdragen 1503 [hws] <Frans |
| transporteren vervoeren 1539 [hws] <Frans |
| transporteur vervoerder 1910 [wnt] <Frans |
| transseksueel iemand die naar zijn of haar gevoel met de verkeerde geslachtskenmerken is geboren 1970 [Aanv wnt] |
| transversaal overdwars 1573 [wnt] <me Latijn |
| trant* wijze, manier 1638 [wnt] |
| trap* trede 1236 [cg i 1, 26] |
| trap* als grammaticale term: trap van vergelijking 1633 [Ruijs] |
| trapeze zweefrek 1874 [wnt] <Frans |
| trapezium vierhoek met twee evenwijdige zijden 1654 [wnt] <modern Latijn |
| trapgans kraanvogel 1477 [Teuth.] {1.2.4} |
| trappelen* de voeten snel beurtelings optillen 1535 [wnt] {3.1} |
| trappen* de voet neerzetten, schoppen 1470 [mnw] |
| trapper vallenzetter 1855 [wnt] <Engels |
| trapper* fietspedaal 1897 [wnt] |
| trappist monnik van een orde die bij de cisterciënzers hoort 1824 [wnt] <Frans {4.1.8} |
| tras gemalen tufsteen 1516 [wnt] <Frans |
| trassi ingrediënt bij rijsttafel 1765 [EWB1] <Indonesisch {3.2} |
| trauma psychische stoornis 1924 [wnt] <Grieks {3.2} |
| travaat korte stortbui 1598 [wnt] <Portugees {3.2/4.1.1} |
| traverso blaasinstrument 1734 [wnt traverse] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| travertijn steensoort 1847 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| travestie verkleding (vooral als andere sekse) 1847 [wnt] <Frans |
| trawant handlanger 1510 [wnt] <Duits |
| trawler treiler 1886 [wnt] <Engels {4.1.11} |
| trecht overvaart, doorwaadbare plaats 300 [Künzel] <Latijn {2.1} |
| trechter kegelvormig voorwerp met tuit 1330 [Jacobs 24] <Latijn |
| tred* stap 1400 [mnw] |
| treden* lopen 901-1000 [wps] |
| treffen* raken 1409 [mnw] |
| treife Bargoens: onrein, ongunstig 1844 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| trein vervoermiddel over spoorrail 1839 [wnt] <Engels {1.2.3/4.1.10} |
| treintaxi goedkope taxi in aansluiting op treinreis 1991 [De Coster 1999] {4.1.10} |
| treiteren plagen 1733 [wnt] |
| trekkebekken een raar gezicht trekken 1906 [wnt] {3.1} |
| trekken* naar zich toe halen, naar een andere plaats gaan 1240 [Bern.] |
| trekpaard paard dat een voertuig voorttrekt 1422 [hws] {1.3/4.1.10} |
| trekschuit* door mensen of paarden voortgetrokken vaartuig 1656 [wnt] {4.1.11} |
| trema deelteken 1769 [wnt] <Frans |
| trembleren vibreren 1609 [wnt] <Frans |
| tremolo triller 1734 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| tremor voortdurende trilling 1624 [wnt] <Latijn |
| tremuleren een tremolo uitvoeren 1754 [wnt] <Frans |
| trenchcoat regenjas 1927 [Aanv wnt] <Engels {3.2/4.1.14} |
| trend tendens 1940 [wnt] <Engels |
| tres boordsel 1791 [wnt] <Frans |
| treurbuis minachtende benaming voor de televisie 1978 [De Coster 1999] {1.2.1/4.4} |
| treuren verdrietig zijn 1350 [mnw] <Duits |
| treurspel* tragedie 1584 [wnt] {4.1.15} |
| treuzelen* talmen 1659 [wnt] {3.1} |
| trezoor schat 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| tri oplosmiddel 1936 [wnt] |
| triade groep van drie 1847 [wnt] <Frans |
| trial proef 1961 [gvd] <Engels |
| triangel slaginstrument 1287 [cg NatBl] <Frans {4.1.16} |
| trias groep van drie 1832 [wnt] <Latijn |
| Trias geologische periode 1844 [wnt] |
[pagina 1102]
[p. 1102]
| triatlon tak van sport bestaande uit zwemmen, fietsen en hardlopen 1989 [wp Enc. Jaarboek] <Engels {4.1.18} |
| tribaal stam- 1976 [gvd] <Frans |
| tribunaal gerecht 1503 [wnt] <Frans |
| tribune zitplaatsen voor toeschouwers 1805 [wnt] <Frans {3.2} |
| tribuun Romeinse leider 1553 [wnt] <Latijn |
| tribuut heffing 1350 [mnw] <Frans |
| triceps driehoofdige spier 1669 [wnt] <Latijn {3.2} |
| tricot weefsel 1847 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| tricotage machinale vervaardiging van breiwerk 1832 [wnt] <Frans |
| trien depreciërend voor een vrouw 1636 [wnt] |
| triest treurig 1553 [wnt] <Frans |
| trigonaal driehoekig 1676 [wnt] <Latijn |
| trigonometrie driehoeksmeting 1654 [wnt] <modern Latijn |
| trijp velours 1538 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| triktrak spel met dobbelstenen 1693 [wnt] <Frans {3.1/4.1.18} |
| trilateraal driezijdig 1824 [wnt] |
| triljard telwoord 1959 [wnt] <Duits {3.2/4.2} |
| triljoen telwoord 1591 [Kool] <Frans {4.2} |
| trillen* beven 1434-1436 [mnw] |
| triller versiering in zang en muziek 1754 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| trilogie drievoudig letterkundig product 1847 [wnt] <Duits |
| trimester periode van drie maanden 1824 [wei] <Latijn |
| trimmen haar van een dier bijknippen 1940 [wnt] <Engels |
| trimmen lichamelijke oefeningen doen 1969 [Aanv wnt] <Engels {4.1.18} |
| trio drietal (vooral in muziek) 1567 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| triode elektronenbuis met drie elektroden 1937 [wnt] <Engels |
| triomf zegepraal 1509 [wnt] <Latijn |
| triomfaal triomfantelijk 1540 [wnt] <Frans |
| triomfator hij die een triomf viert 1828 [wnt] <Latijn |
| triomferen zegevieren 1511 [wnt] <Frans |
| triool drie noten met tijdswaarde van twee of vier noten 1754 [wnt] <Duits {3.2} |
| trip tochtje 1914 [wnt] <Engels |
| trip tijd waarin men onder invloed van drugs is 1970 [R75] <Engels |
| tripartiet drieledig 1777 [wnt] <Latijn |
| tripel trappistenbier 1913 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| triplet stel van drie 1856 [wnt] <Frans |
| triplex hout in drie gelijmde lagen 1918 [wnt] |
| trippelen* met vlugge pasjes gaan 1562 [wnt] {3.1} |
| triptiek drieluik 1862 [wnt] <Frans |
| triste droevig 1650 [mey] <Italiaans {3.2} |
| tritium waterstofisotoop 1949 [wnt] <modern Latijn |
| trits drietal 1634 [wnt] <Frans |
| triumviraat driemanschap 1599 [Van Meteren, Historien, 16] <Latijn |
| triviaal onbeduidend 1553 [wnt] <Frans |
| triviant gezelschapsspel 1990 [Picarta: Computer triviant] {4.1.18} |
| trocheus versvoet (lang-kort) 1734 [wnt] <Latijn |
| troebel onzuiver 1521 [wnt] <Frans |
| troef kaart die andere kaarten slaat 1508 [mnw] <Nederduits {3.2/4.1.18} |
| troel* benaming voor een vrouw 1896 [wnt] |
| troela* benaming voor vrouw 1948 [wnt troel] |
| troep menigte, bende 1583 [wnt] <Frans |
| troetelen* koesteren 1515 [mnw] {3.1} |
| trofee zegeteken 1597 [wnt] <Frans |
| troffel metselaarsgereedschap 1557 [Meurier, Vocabulaire françois-flameng] |
| trog* (voer)bak 1240 [Bern.] |
| troggelen* listig verkrijgen 1566 [wnt] {3.1} |
| trojka rijtuig met driespan 1907 [wnt] <Russisch {3.2/4.1.10} |
| trojka driemanschap 1952 [wnt] <Russisch {3.2} |
| trol demon 1513 [H. Pleij] <Oudnoor(d)s {3.2} |
| trolley wagentje dat langs kabel rijdt 1911 [wnt] <Engels |
| trolleybus elektrische bus met bovengrondse leiding 1931 [wnt] <Engels {4.1.10} |
| trom slaginstrument 1507 [wnt] <Duits {3.2/4.1.16} |
| trombocyt bloedplaatje 1946 [Jongbloed, Overzicht physiologie van den mensch 65] |
| trombone blaasinstrument 1754 [wnt] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| trombose bloedstolsel in bloedbaan 1860 [wnt] <Frans |
| trommel slaginstrument 1538 [wnt] <Duits {3.1/3.2/4.1.16} |
| trompe-l'oeil bedrieglijk realistische schilderkunst 1824 [Van Moock, Nouveau dict. fr.-holl. 1312] <Frans |
| trompet blaasinstrument 1350 [mnw] <Frans {4.1.16} |
| tronen* meelokken 1501-1525 [mnw] |
| tronie gezicht (tegenwoordig minachtend) 1468 [mnw] <Frans {1.2.3} |
[pagina 1103]
[p. 1103]
| tronk afgeknotte boomstam 1287 [cg NatBl] <Frans |
| troon staatsiezetel van vorst 1240 [Bern.] <Frans of Latijn |
| troost* opbeuring 1240 [Bern.] {1.2.3} |
| troostmeisje* gevangen vrouw die in wo ii door de Japanners tot prostitutie werd gedwongen 1993 [De Coster 1999] {3.1/4.1.13} |
| tropisch bij of tussen de keerkringen 1822 [wnt] <Duits |
| troppo te veel 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| tros legertros 1542 [Claes Tw. 12] <Duits {4.1.14} |
| tros* bundel druiven 1554 [Dod.] |
| trot draf 1583 [wnt] <Frans |
| trots fierheid, hoogmoed 1562 [wnt] <Duits |
| trots voorzetsel 1615 [wnt] <Duits {4.2} |
| trotseren het hoofd bieden 1628 [wnt] |
| trottoir stoep 1799 [wnt] <Frans {3.2} |
| trotyl springstof 1909 [wnt] |
| troubadour Provençaalse minnezanger 1732 [wnt] <Frans |
| troubleshooter iem. die moeilijke problemen oplost 1971 [Aanv wnt] <Engels |
| trouvaille vondst 1800 [wnt] <Frans {3.2} |
| trouw* loyaal 1291 [mnw] |
| trouwen* huwen 1285 [cg Rijmb.] {1.3} |
| trouwens* bijwoord van modaliteit: overigens 1541 [wnt] {1.2.4/3.1} |
| truc handigheid 1540 [hws] <Frans |
| trucage toepassing van trucs 1913 [wnt] <Frans |
| truck vrachtwagen 1931 [wnt] <Engels {4.1.10} |
| truffel paddestoelsoort 1514 [mnw] <Frans |
| trui kledingstuk 1477 [Teuth.] <Nederduits {3.2} |
| trust vorm van bedrijfsconcentratie 1896 [wnt] <Engels |
| trustee vertrouwensman 1778 [wnt] <Engels {3.2} |
| trut* zeurderige vrouw 1899 [wnt] |
| try-out het proefdraaien 1966 [Aanv wnt] <Engels |
| tsaar Slavische vorst 1676 [wnt] <Russisch {3.2} |
| tsarevitsj zoon van de tsaar 1671 [wnt] <Russisch {3.2} |
| tseetsee insect 1857 [wnt] <Bantoe {3.1} |
| T-shirt truitje 1959 [R75] <Engels {3.2} |
| tsjakka, tjakka* tussenwerpsel: uitroep van enthousiasme 1989 [Van Gelder 1993] {4.3} |
| Tsjernobylvirus gevaarlijk computervirus 1999 [Sanders 2000] |
| tsoenami vloedgolf 1992 [gvd] <Japans {3.2} |
| tuba blaasinstrument 1832 [wei] <Engels {4.1.16} |
| tube buisje 1624 [wnt] <Frans |
| tubeless zonder binnenband 1979 [Wijnands&Ost] <Engels |
| tuberculeus van de aard van tuberculose 1840 [wnt] <Frans |
| tuberculose infectieziekte 1879 [wnt] <Frans {4.4} |
| tuberkel knobbel 1844 [wnt] <Duits |
| tubifex borstelworm 1976 [gvd] |
| tucht discipline 1558 [wnt] <Duits |
| tuchtigen kastijden 1500 [hws] <Nederduits {3.2} |
| tuffen* geluid tuftuf maken 1905 [wnt] {3.1} |
| tufsteen steensoort 1562 [wnt] <Duits |
| tugrik munteenheid van Mongolië 1925 [2000 Standard Catalog of World Coins] <Mongools {4.1.12} |
| tuig* toestel, gerei 1500-1536 [mnw] |
| tuigage wat hoort bij de optuiging van een schip 1755 [wnt] |
| tuil* bundel bloemen 1555 [wnt] |
| tuimelaar walvisachtige 1588 [wnt] {4.1.3} |
| tuimelen* buitelen 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] {3.1} |
| tuin* gaard 901-1000 [wps] |
| tuinder* groente- en fruitkweker 1723 [wnt] {4.1.13} |
| tuit* punt 1340 [wnt] |
| tuiten* toeten 1240 [Bern.] {3.1} |
| tuk* dutje 1779 [wnt] |
| tulband hoofddeksel 1601 [wnt] <Turks {3.2/4.1.9} |
| tulband soort gebak 1769 [wnt] {4.1.6} |
| tule weefsel 1807 [wnt] <Frans {3.2/4.1.9} |
| tulp plantengeslacht 1581 [wnt] <Frans |
| tumbler bekerglas zonder voet 1893 [wnt] <Engels |
| tumor zwelling 1663 [wnt] <Latijn |
| tumtum snoepgoed 1920 [wnt] <Engels {3.1/4.1.6} |
| tumult lawaai 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans of Latijn |
| tumultueus rumoerig 1553 [wnt] <Frans |
| tune herkenningsmelodie 1951 [De Vooys] <Engels |
| tungsteen chemisch element 1770 [wnt] <Zweeds {3.2} |
| tunica gewaad 1734 [wnt] <Latijn |
| tuniek korte uniformjas 1864 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| tunnel kunstmatige doorgang 1834 [wnt] <Engels |
| turbine schoepenrad 1838 [wnt] <Frans |
| turbo krachtversterker 1907 [wnt] |
[pagina 1104]
[p. 1104]
| turbotaal modieus taalgebruik 1987 [Kuitenbrouwer] {4.4} |
| turbotrut buitengewoon vervelende vrouw 1991 [Hoppenbrouwers] |
| turbulent woelig 1553 [wnt] <Frans |
| tureluur* steltloper 1636 [wnt] {3.1} |
| tureluurs* dol, gek 1810 [wnt] {3.1} |
| turen scherp kijken 1504 [wnt] <Noors {3.2} |
| turf* veen als brandstof 1200 [Rey] {2.2} |
| turf renbaan 1895 [Broeckaert] <Engels |
| turingmachine denkbeeldige rekenmachine 1976 [gvd] <Engels {4.1.17} |
| turkoois blauwgroen 1626 [wnt] <Frans {4.1.5} |
| turnen gymnastische oefeningen doen 1856 [wnt] <Duits {4.1.18} |
| turven* tellen met een groep van streepjes 1911 [wnt] |
| tussen* voorzetsel 1249 [cg i 1, 42] {4.2} |
| tut* tussenwerpsel: uitdrukking van ongeduld 1567 [wnt] {4.3} |
| tut* onnozel meisje 1822 [wnt] |
| tuthola trut 1961 [gvd] |
| tutor studentenbegeleider 1976 [gvd] <Engels |
| tutoyeren met ‘je’ aanspreken, jijjouwen 1855 [wnt] <Frans |
| tuttifrutti vruchtenmengsel 1886 [kku] {3.1/3.3/4.1.6} |
| tutu rokje van danseres 1899 [wnt] <Frans {3.1} |
| tuub fietsband 1989 [Peptalk] <Engels |
| tuut* politieagent 1899 [wnt] |
| twaalf* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| twee* telwoord 222-235 [Claes] {2.1/4.2} |
| tweed weefsel 1908 [wnt] <Engels {4.1.9} |
| tweedekker* vliegtuig 1909 [Burger en De Jong 11] {4.1.10} |
| tweedens rangschikkend bijwoordelijk telwoord: ten tweede 1855 [wnt tweede] <Duits {4.2} |
| tweedracht* twist 1383 [mnw] |
| tweeduizend* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| tweehonderd* telwoord 1240 [Bern.] {4.2} |
| tweejarig* twee jaar oud 1240 [vmnw] {3.1/5} |
| tweekamp tweegevecht 1666 [wnt twee] {4.1.18} |
| tweeling* twee in één dracht geboren kinderen 1240 [Bern.] |
| tweeluik* schilderij met twee panelen 1904 [wnt twee] |
| tweespalt twist 1555 [wnt] <Duits |
| tweesprong* wegsplitsing 1567 [wnt] |
| tweetaktmotor motor waarbij de zuiger eenmaal op- en neergaat bij elke explosie 1915 [wnt] <Duits {3.2/4.1.10} |
| tweevoud* twee maal zo grote hoeveelheid 1236 [cg i Gent] |
| tweewieler* rijwiel of ander voertuig met twee wielen 1869 [wnt twee] {3.1/4.1.10} |
| twen twintiger 1961 [wp jaarboek 1962] {3.3/4.1.4} |
| twijfel* aarzeling 1240 [Bern.] |
| twijg* tak 1336 [mnw] |
| twijn* gedubbeld garen 1285 [mnw] {4.1.9} |
| twinkelen flonkeren 1903 [wnt] <Engels |
| twinset damesjumper met vest 1951 [De Vooys] <Engels {3.2} |
| twintig* telwoord 1236 [cg i 1, 25] {4.2} |
| twist* ruzie 1237 [vmnw] |
| twist* katoengaren 1820 [wnt] |
| twist dans 1961 [wp jaarboek 1962] <Engels {4.1.15} |
| twistappel* punt van geschil 1738 [wnt] |
| two-seater voertuig met twee zitplaatsen 1950 [gvd] <Engels {4.1.10} |
| tycoon magnaat 1989 [Peptalk] <Engels |
| tyfoon wervelstorm 1824 [wei] <Engels {4.1.1} |
| tyfus ziekte 1778 [wnt] <Latijn |
| tyfuslijer ellendeling 1955 [Endt] |
| type vorm, soort 1824 [wnt] <Frans |
| typemachine schrijfmachine 1930 [wnt tikken] |
| typen met schrijfmachine schrijven 1911 [Sanders nrc-h 11/6/98] <Engels |
| typisch kenmerkend 1833 [wnt] |
| typiste die op een schrijfmachine werkt 1906 [wnt] <Engels {4.1.13} |
| typografie boekdrukkunst 1658 [wnt] <Frans |
| typologie leer der typen 1824 [wei] <Engels |
| tzatziki gerecht met yoghurt, komkommer en knoflook 1996 [Vd Sijs 1996] <modern Grieks {3.2/4.1.6} |
| t.z.t. te zijner tijd 1840 [wnt voortzenden] <L {3.4} |
| u* persoonlijk voornaamwoord 1550 [wnt Bijv.+verb.] {4.2} |
| U-balk balk met U-vormig profiel 1935 [wnt vélocipède] <L {3.4} |
| überhaupt bijwoord van modaliteit: alles in aanmerking genomen 1919 [kwt] <Duits {3.2} |
| übermensch supermens 1899 [wnt] <Duits |
| U-bocht bocht van 180 graden 1992 [De Coster 1999] <L {3.4} |
| U-boot onderzeeër 1919 [kwt] <Duits {3.2/4.1.11} |
| ufo vliegende schotel 1964 [Aanv wnt] <Engels |
| ugli citrusvrucht 1984 [gnn] <Engels {4.1.2} |
[pagina 1105]
[p. 1105]
| uh* tussenwerpsel: uitdrukking van aarzeling 1900 [wnt pieter ii] {4.3} |
| ui bolgewas 1488 [mnw] <Latijn {1.2.4/4.1.6} |
| uiensoep soep getrokken van uien 1729 [wnt ui] {4.1.6} |
| uier* melkklier 1434-1436 [mnw] |
| uil* uilachtige 1240 [Bern.] {3.1} |
| uilenspiegel grapjas 1561 [wnt] <Duits |
| uit* voorzetsel 870 [Claes] {2.3/4.2} |
| uitbaten* exploiteren 1863 [wnt] |
| uitbrander* scherpe berisping 1846 [wnt] |
| uitbuiten volledig benutten 1870 [wnt] <Duits |
| uitbundig bovenmatig 1642 [wnt] <Duits |
| uitdraai* papierafdruk 1975 [R84] {1.3/3.1} |
| uitdrager* handelaar in gebruikt huisraad, kleren e.d. 1458 [mnw] {4.1.13} |
| uitdrukkelijk bepaald 1569 [wnt] <Duits |
| uitentreuren* bijwoord van hoedanigheid: tot vervelens toe 1872 [gvd] |
| uiterlijk* visueel waarneembaar 1350 [mnw] |
| uitermate* bijwoord van hoedanigheid: in hoge mate 1265-1270 [cg Lut.K] |
| uiterwaard* buitendijks rivierland 1483 [mnw] |
| uitgekookt sluw 1948 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| uitgeven* publiceren 1537 [wnt] |
| uitgever* iemand die beroepsmatig geschriften vermenigvuldigt en verkoopt 1566 [wnt zaaier] |
| uitgezonderd* voorzetsel 1470 [mnw] {4.2} |
| uitheems* buitenlands 1246 [mnw] |
| uitkeren* het rechtmatige deel betalen 1525 [wnt] |
| uitmergelen uitputten 1470 [hws] |
| uitmunten uitsteken 1591 [wnt] |
| uitnemend* uitmuntend 1287 [cg NatBl] |
| uitproberen op bruikbaarheid testen, op de proef stellen 1932 [Theissen 1978] <Duits |
| uitroeien* tot het laatste exemplaar verdelgen 1526 [wnt] |
| uitrusten* van het nodige voorzien 1517 [wnt] |
| uitslag* afloop, resultaat 1525 [wnt] |
| uitslag* huidaandoening, puistjes 1694 [wnt] {4.4} |
| uitsliepen* bespotten door met de wijsvingers over elkaar te strijken 1772 [wnt uits-] |
| uitvaardigen* afkondigen 1803 [wnt] {3.1} |
| uitvaart* begrafenis 1276 [mnw] |
| uitveteren berispen 1858 [wnt] |
| uitvoeren* tot stand brengen 1580 [wnt] |
| uitvoerig omstandig 1834 [wnt] <Duits |
| uitweiden* in den brede behandelen 1644 [wnt] |
| uitwerpselen* ontlasting 1704 [Hannot&Hoogstraten] {4.4} |
| uitzoomen met een zoomlens het beeld verder weg brengen 1973 [Aanv wnt] <Engels |
| uk* dreumes 1897 [wnt] {4.1.4} |
| ukelele snaarinstrument 1929 [Aanv wnt] <Engels {4.1.16} |
| ukkepuk* klein kind 1897 [wnt] {3.1/4.1.4} |
| ulaan lansier 1794 [wnt] <Duits {4.1.14} |
| ulevel suikerwerk 1769 [wnt] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| ultiem uiterst, laatst 1921 [wnt] <Frans |
| ultimatief op de wijze van een ultimatum 1924 [gvd] <Frans |
| ultimatum laatste voorwaarde 1694 [wnt] <Latijn |
| ultimo bijwoord van tijd: op de laatste dag van de maand 1542 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans of Latijn {3.2/4.1.7} |
| ultra bijwoord: verder dan, aan gene zijde van, zeer 1574 [wnt triomfant i] <Latijn |
| ultra extremist 1820 [wnt] <Frans |
| ultrafijn heel fijn 1976 [gvd] |
| ultramarijn helderblauw 1615 [wnt] <me Latijn {4.1.5} |
| ultramontaan extreem pausgezinde 1825 [wnt] <Italiaans {3.2/4.1.8} |
| umer melkproduct 1992 [gvd] {4.1.6} |
| umlaut vocaalwijziging o.i.v. een klank in de volgende lettergreep 1846 [wnt] <Duits |
| umpire scheidsrechter 1914 [wnt] <Engels |
| umts bepaald telecommunicatiesysteem 1990 [nrc-h 16/1/90] <Engels {4.1.17} |
| unaniem eenstemmig 1553 [wnt] <Frans |
| unanimiteit eenstemmigheid 1553 [wnt] <Frans |
| unbeschriejen tussenwerpsel: afkloppen! 1974 [Endt] <Jiddisch {3.2/4.3} |
| underdog die altijd verliest 1951 [De Vooys] <Engels |
| underground milieu dat zich verzet tegen de gevestigde maatschappij 1970 [gvd Suppl.] <Engels |
| understatement zeer gematigde uitdrukking 1947 [De Vooys] <Engels |
| unfair onsportief 1887 [wnt] <Engels |
| unheimisch onheilspellend 1880 [wnt] <Duits |
| uni effen 1824 [wnt] <Frans {4.1.5} |
| unicum enig in zijn soort 1847 [wnt] <Latijn |
| unie vereniging 1524 [wnt] <Frans |
| uniek enig 1553 [wnt] <Frans |
| uniform eenvormige dienstkledij 1745 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| uniformeren eenvormig maken 1824 [wei] |
| uniformiteit gelijkvormigheid 1721 [wnt] <Frans |
[pagina 1106]
[p. 1106]
| unilateraal eenzijdig 1824 [wei] <Engels |
| unisono bijwoord: gelijkluidend 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| unit eenheid 1910 [wnt] <Engels |
| unitair gebaseerd op eenheid 1976 [gvd] <Frans |
| unitarisme het standpunt der unitariërs 1906 [wnt] <Frans |
| universalia algemene begrippen 1847 [wnt universale] <Latijn |
| universalisme leer van de algemeenheid 1884 [wnt] <Frans |
| universeel algemeen 1521 [wnt] <Frans |
| universitair m.b.t. een universiteit 1909 [wnt] <Frans |
| universiteit instelling voor wetenschappelijk onderwijs 1300 [mnw] <Latijn {3.2} |
| universum heelal 1832 [wei] <Latijn |
| unster weegtoestel 1472 [hws] |
| unverfroren bijwoord: brutaalweg 1968 [kwt] <Duits {3.2} |
| updaten actueel maken 1992 [gvd] <Engels |
| upgraden op een hoger peil brengen 1989 [hcc nieuwsbrief nov. 11, 75] <Engels |
| uraan chemisch element 1856 [wnt] <Duits |
| uraniër mannelijke homoseksueel 1903 [wnt] <Duits |
| uranium chemisch element 1828 [wnt] <modern Latijn |
| urbaan stads-, steeds 1553 [wnt] <Frans of Latijn |
| urbanisatie verstedelijking 1950 [Kleine wp 1337] <Engels |
| urgent dringend 1562 [wnt] <Frans |
| urgentie dringende noodzaak 1803 [wnt] <Frans {3.2} |
| uriasbrief brief die brenger in verderf stort 1552 [wnt] |
| urinaal pisglas 1521 [mnw] <me Latijn |
| urine pis 1287 [cg NatBl] <Frans of Latijn {4.4} |
| urineren wateren 1595 [wnt] <Frans of Latijn {4.4} |
| urinoir pisbak 1858 [wnt] <Frans {4.4} |
| urmen* tobben 1844 [wnt] |
| urn lijkbus 1660 [wnt] <Latijn |
| urologie leer van het urinestelsel 1912 [wnt] <Engels |
| ursuline kloosterzuster 1778 [wnt] <Frans {4.1.8} |
| usance gewoonte 1483 [mnw] <Frans |
| uso wisselgebruik 1578 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| usurpatie wederrechtelijke inbezitneming 1510 [wnt] <Latijn |
| usurperen overweldigen 1525 [wnt] <Frans |
| ut eerste toon van de toonschaal 1567 [wnt] <Latijn |
| uterus baarmoeder 1686 [wnt] <Latijn {3.2/4.4} |
| utilitair nuttigheids- 1873 [wnt] <Frans |
| utopie droombeeld 1830 [wnt] <Engels |
| uur bepaalde tijdseenheid (60 minuten) 1240 [Bern.] <Frans {1.2.3/4.1.7} |
| uw* bezittelijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| uzi machinepistool 1977 [In publicatie Kon. Landmacht] <modern Hebreeuws {3.2/4.1.14} |
| vaag onduidelijk 1798 [wnt woest i] <Frans {3.2} |
| vaak* slaap 1240 [Bern.] |
| vaak* bijwoord van tijd: dikwijls 1324-1341 [mnw] {4.1.7} |
| vaal* bleek 1287 [cg NatBl] {4.1.5} |
| vaalt* vuilnisbelt 1217 [Prisma NPl.] {2.3} |
| vaam* lengtemaat 1480 [hws] |
| vaan* vlag, banier 1170 [Rey] {2.2} |
| vaandel* vlag 1567 [wnt] |
| vaandrig aspirant-reserveofficier 1546 [wnt] <Duits {4.1.14} |
| vaar* bout met schroefdraad, passend in moer met inwendige schroefdraad 1736 [wnt] {1.2.4} |
| vaardig* bedreven 1265-1270 [cg Lut.K] |
| vaars* tweejarig vrouwelijk rund 1240 [Bern.] {4.1.3} |
| vaart* snelheid 1330 [mnw] |
| vaart* het varen 1598 [wnt] |
| vaartuig* schip 1625 [wnt] {4.1.11} |
| vaarwel* tussenwerpsel: afscheidsgroet 1573 [wnt] {4.3} |
| vaas kunstig vaatwerk 1553 [wnt] <Frans |
| vaat* borden e.d. die afgewassen moeten worden 1914 [wnt] |
| va-banque uitroep bij kansspel 1824 [wei] <Frans |
| vacant onbezet 1569 [wnt] <Frans |
| vacature openstaande betrekking 1569 [wnt] <me Latijn |
| vaccin entstof 1805 [wnt] <Frans {3.2} |
| vaccinatie inenting met koepokstof 1824 [wei] <Frans |
| vaccineren inenten met koepokstof 1824 [wei] <Frans |
| vaceren onbezet zijn 1381 [mnw] <Latijn |
| vacht* haarkleed 1288 [cg i 2, 1330] |
| vacuole blaasvormige holte in protoplasma 1880 [wnt] <Frans |
[pagina 1107]
[p. 1107]
| vacuüm luchtledig 1627 [wnt] <Latijn |
| vadem* een maat 1286 [cg i 2, 1172] {3.1} |
| vademecum naslagwerkje 1515 [wnt] <me Latijn |
| vader* verwekker 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {1.2.4/2.5/4.1.4} |
| vaderland* land van de voorvaderen 1599 [Kil.] |
| vadsig traag 1599 [Kil.] |
| va-et-vient heen-en-weergeloop 1859 [Multatuli, Max Havelaar, 110] <Frans |
| vagant zwervende student 1528 [wnt] <Latijn |
| vagebond landloper 1536 [wnt] <Frans |
| vagevuur* plaats waar zielen gelouterd worden 1240 [Bern.] {3.1} |
| vagina schede 1722 [wnt uitzakken] <Latijn {3.2/4.4} |
| vaginaal m.b.t. de schede 1847 [kku] <Frans |
| vak* begrensd deel 1319 [mnw] |
| vak* beroep 1808 [wnt] |
| vakantie vrije tijd 1575 [wnt] <me Latijn |
| val Bargoens: deur 1769 [wnt] <Romani {3.2} |
| valabel geldig 1596 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| valentie verbindingswaarde van het atoom van een element 1865 [wnt] <Latijn |
| valeriaan plant, geneesmiddel daaruit 1305 [hws] |
| valide gezond 1668 [Koerbagh] <Frans |
| valideren rechtsgeldig zijn 1597 [wnt] <Frans |
| validiteit geldigheid 1597 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| valies koffer 1645 [wnt] <Frans |
| valium kalmeringsmiddel 1976 [wp] |
| valk roofvogel 918-948 [Claes] <Latijn {2.3} |
| valkenier die valken africht 1410 [mnw] <Frans {4.1.13} |
| vallei dal 1330 [Jacobs 24] <Frans |
| vallen* omlaaggaan 901-1000 [wps] {3.1} |
| valreep* touwladder om aan boord te klimmen 1612 [wnt] |
| vals onjuist, gemeen 1237 [cg i 1, 35] <Latijn |
| valuta betaalmiddel, wisselwaarde 1669 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| vamp verleidelijke vrouw 1932 [wnt] <Engels |
| vampier dode die bloed uitzuigt 1824 [wnt] <Duits |
| van* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| vanadium chemisch element 1835 [wnt] <modern Latijn |
| vanaf* voorzetsel 1828 [wnt] {4.2} |
| vandaag* bijwoord van tijd: heden 1488 [wnt] {1.3/4.1.7} |
| vandalisme vernielzucht 1825 [Sanders 1995] <Duits of Frans |
| vaneen* bijwoord van plaats 1625 [wnt] |
| vangen* pakken 1279 [cg i] |
| vangst* het vangen 1600 [wnt] {3.1} |
| vanille specerij 1734 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| vanuit* voorzetsel 1626 [wnt] {4.2} |
| vanwege* voorzetsel 1598 [wnt] {4.2} |
| varaan hagedis 1858 [wnt] <Frans |
| varen* over water gaan (in of van een vaartuig) 901-1000 [wps] {5} |
| varen* plant 1226-1250 [cg ii 1 Pl.gloss.] |
| varia mengelwerk 1824 [wnt] <Latijn |
| variabel in staat van gesteldheid te wisselen 1538 [wnt] <Frans |
| variant afwijking van de norm 1824 [wnt] <Frans |
| variatie afwisseling 1553 [wnt] <Frans |
| variëren veranderen, wisselen 1467-1490 [mnw] <Frans |
| variété voorstelling met afwisselend programma 1919 [wnt] <Frans {4.1.15} |
| variëteit afwijkende vorm van een soort 1637 [wnt] <Frans |
| varken* hoefdier 1155 [Gysseling 1960: 1005] {2.3/4.1.3} |
| varsity roeiwedstrijd tussen universiteiten 1903 [wnt] <Engels {4.1.18} |
| vasculair m.b.t. de vaten 1949 [Coëlho, Zakwrdb. geneesk.] <Frans |
| vasectomie verwijdering van de uitvoergang van de zaadbal 1949 [Coëlho, Zakwrdb. geneesk.] |
| vaseline zalf 1886 [kku] <Engels |
| vast* niet beweeglijk, zeker, blijvend 1100 [Willeram] |
| vasten* niet eten of drinken 1240 [Bern.] {1.2.3} |
| Vastenavond* vooravond van de grote vasten 1264 [cg i 1, 82] {3.1/4.1.7} |
| vastgoed* onroerend goed 1886 [wnt portefeuille] |
| vat* ton 1100 [Willeram] |
| vat* greep 1451-1500 [wnt] |
| vatten* (be)grijpen 1351 [mnw] |
| vatu munteenheid van Vanuatu 1980 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Polynesisch {4.1.12} |
| vaudeville luchtig toneelstuk 1837 [wnt] <Frans {4.1.15} |
| vazal leenman 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <me Latijn |
| vechten* strijden 901-1000 [wps] |
| vector natuurkundige grootheid 1704 [wnt] <Latijn |
| veda hindoeboeken 1651 [wnt] <Sanskriet |
| vedel snaarinstrument 1240 [Bern.] <me Latijn {4.1.16} |
| vedette ster in film of sport 1931 [wnt] <Frans {1.2.3} |
[pagina 1108]
[p. 1108]
| veduta landschaps- of stadsgezicht 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| vee* dieren, gehouden om hun producten 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| veeboer* boer die leeft van veeteelt 1867 [wnt] {4.1.13} |
| veeg* ten dode gedoemd 1276-1300 [wnt] |
| veehouder* boer die leeft van veeteelt 1769 [wnt] {4.1.13} |
| veel* onbepaald telwoord 901-1000 [wps] {4.2} |
| veelvraat marterachtige 1710 [wnt] <Nederduits {3.2/4.1.3} |
| veelvuldig* vele malen 1477 [Teuth.] |
| veem* vennootschap voor het opslaan van goederen 1501-1600 [mnw] {3.1} |
| veen* grondsoort 1103 [Claes] {1.2.4/2.3} |
| veer* huidbekleedsel van vogel 901-1000 [wps] {1.2.4} |
| veer* pont 1174 [Claes] {2.3/4.1.11} |
| veer* spiraalvormig opgewonden stalen strook voor aandrijving van mechanismen 1623 [wnt veer i] {4.1.10} |
| veermechanisme door een veer aangedreven mechanisme 1901 [wnt veer i] |
| veertien* telwoord 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.2} |
| veertig* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| veest* buikwind 1458 [wnt] {3.1/4.4} |
| veganisme streng vegetarisme 1947 [wnt] <Engels |
| vegen* bezemen 1240 [Bern.] |
| vegetariër die geen dierlijke producten eet 1875 [wnt] <Duits |
| vegetatie plantenleven 1720 [wnt] <Frans |
| vegetatief de groei bevorderend 1778 [wnt] <Frans |
| vegeteren een plantenleven leiden 1824 [wnt] <Frans |
| vehikel voertuig 1824 [wnt] <Latijn {4.1.10} |
| veil* te koop 1417 [mnw] |
| veilen* openbaar verkopen 1482 [mnw] |
| veilig* beschermd 1401-1423 [mnw] |
| veiling* openbare verkoping 1385 [wnt] |
| veinzen huichelen 1240 [Bern.] <Latijn |
| vel* huid 901-1000 [wps] |
| velaar klank geproduceerd door contact met het zacht gehemelte 1902 [wnt] <Engels |
| veld* akker, vlakte 802-817 [Claes] {2.3} |
| veldspaat gesteente 1782 [wnt] <Duits |
| velen* verdragen, dulden 1440 [wnt] |
| velerlei onbepaald voornaamwoord 1556 [wnt] {4.2} |
| velg* buitenrand van wiel 1364 [mnw] |
| vellen* doen vallen 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {3.1} |
| vélocipède primitieve fiets 1867 [wnt] <Frans {4.1.10} |
| velodroom wielerbaan 1895 [wnt] <Frans |
| velours fluweel 1659 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| velvet weefsel 1884 [wnt] <Engels {4.1.9} |
| ven* meertje 918-948 [Künzel] {1.2.4/2.3} |
| vendel* vlag 1556 [wnt] {3.1} |
| vendémiaire wijnmaand 1824 [wei] <Frans {3.2} |
| vendetta bloedwraak 1847 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| vendu openbare verkoping 1524 [hws] <Frans |
| venerabel eerbiedwaardig 1553 [wnt] <Frans |
| venerisch m.b.t. geslachtsziekte 1803 [wnt] <Duits |
| venerologie leer van de geslachtsziekten 1938 [wnt] <Engels |
| veneus aderlijk 1846 [wnt] <Frans |
| venijn gif 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Frans |
| venijn boosaardigheid 1301-1400 [mnw] <Frans |
| venkel plant 1225 [Claes] <Latijn {4.1.6} |
| venndiagram wiskundige figuur die een verzameling aangeeft 1976 [wp] <Engels |
| vennoot* partner in vennootschap 1401 [wnt] |
| venster raam 1100 [Willeram] <Latijn {2.5/3.2} |
| vent* kerel 1437 [wnt] {3.1} |
| vent luchtuitlaat 1950 [gvd] <Engels |
| venten in het klein verkopen aan de deur 1277 [cg i 1, 354] |
| venter verkoper langs huis 1819 [wnt] {4.1.13} |
| ventiel luchtklep 1641 [wnt] <Duits |
| ventilatie luchtverversing 1553 [wnt] <Latijn |
| ventilator toestel voor het ventileren 1754 [wnt] <Engels {3.2/4.1.9} |
| ventileren lucht verversen 1833 [wnt] <Frans |
| ventileren in het openbaar uiten 1947 [wnt] <Engels |
| ventôse windmaand 1824 [wei] <Frans {3.2} |
| ventrikel orgaanholte 1568 [wnt] <Latijn {3.2} |
| ventriloquist buikspreker 1847 [wnt] |
| ver* op grote afstand 901-1000 [wps] |
| veranda uitgebouwde galerij 1827 [Olivier, Land- en zeetogten in Nederland's Indië, 39a] <Engels |
| verassureren verzekeren 1563 [wnt] {1.2.5} |
| verbaal mondeling 1548 [hws] <Frans |
| verbaliseren bekeuren 1886 [wnt] <Frans |
| verbasteren vervormd worden, bedorven worden 1597 [wnt] |
| verbazen* verwonderen 1658 [wnt] |
| verbeten* met inspanning ingehouden 1605 [wnt] |
| verbeuren* als straf verliezen 1237 [cg i Gent] |
[pagina 1109]
[p. 1109]
| verbieden* door een gebod ontzeggen 1236 [cg i 1, 28] |
| verbijsteren* verwarren 1361 [mnw] |
| verbintenis* overeenkomst 1299 [vmnw] {3.1} |
| verbloemen* vergoelijken 1480 [hws] |
| verbolgen* boos 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| verbouwereerd onthutst 1562 [mnw] {1.2.5} |
| verbreiden* verspreiden 1450 [mnw] |
| verbrijzelen vermorzelen 1622 [wnt] |
| verbruien* verknoeien 1662 [wnt] |
| verbum (werk)woord 1552 [wnt] <Latijn |
| verdagen* tot een andere dag uitstellen 1201-1300 [mnw] |
| verdedigen* afweren, weerleggen 1573 [Plantijn] |
| verdelgen vernietigen 901-1000 [wps] |
| verderven* rotten, te gronde richten 901-1000 [wps] |
| verdienste* wat men ontvangt 1360 [mnw] {1.2.5} |
| verdieping* ruimte tussen twee vloeren 1553 [wnt] |
| verdikkeme* tussenwerpsel: bastaardvloek 1895 [wnt wel v] {4.3} |
| verdikkie* tussenwerpsel: bastaardvloek 1898 [gvd] {4.3} |
| verdoemenis* eeuwige veroordeling 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| verdomme* tussenwerpsel: bastaardvloek 1899 [wnt] {4.3} |
| verdommen* vervloeken 1240 [Bern.] |
| verdommen* vertikken 1810 [wnt] |
| verdonkeremanen* verduisteren 1740 [wnt] |
| verdorie* tussenwerpsel: bastaardvloek 1889 [wnt] {4.3} |
| verdrag* overeenkomst 1483 [mnw] |
| verdrieten* leed doen 1240 [Bern.] |
| verdwijnen* weggaan 1290 [cg ii 1 En.Codex] |
| vereffenen* schikken, betalen 1291-1292 [vmnw] |
| verenigen* samenvoegen 1351-1400 [mnw] {3.1} |
| verf* kleurstof 1375 [mnw] |
| verflensen* slap worden 1615 [wnt rollen] |
| verfoeien* verafschuwen 1539 [wnt] |
| verfomfaaien in wanorde brengen 1710 [wnt] <Duits |
| vergallen* bederven 1350 [mnw] |
| vergeefs* vruchteloos 1291-1300 [cg Luiks Diat.] |
| vergen* eisen 1350 [mnw] |
| vergenoegd* weltevreden 1601 [wnt] |
| vergeten* niet meer weten 901-1000 [wps] |
| vergiet* teiltje met gaten 1901 [wnt] |
| vergif* schadelijke stof 1485 [mnw] |
| vergiffenis* het vergeven 1320 [mnw] {3.1} |
| verguizen* beschimpen 1450 [mnw] |
| verguldsel* sierlaag van bladgoud 1576 [wnt] |
| verhalen* vertellen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| verhapstukken* regelen 1885 [wnt verhakstukken] |
| verhaspelen* verwarren 1794 [wnt] |
| verhemelte* gehemelte 1494 [mnw] |
| verheugen* blij zijn of maken 1265-1270 [cg Lut.K] |
| verhippen* naar de maan lopen 1887 [wnt] |
| verificatie echtheidsonderzoek 1467-1490 [hws] <Frans |
| verifiëren de echtheid onderzoeken 1467-1490 [hws] <Frans {1.2.6/1.3} |
| verisme literaire stroming 1961 [gvd] <Italiaans {3.2} |
| verkapt verholen 1854 [wnt] <Duits |
| verkassen verhuizen 1708 [wnt plomp iii] |
| Verkavelingsvlaams* gesproken Nederlands in België tussen dialect en standaardtaal 1989 [De Coster 1999] {4.4} |
| verkeer voertuigen en personen die de openbare weg gebruiken 1843 [wnt] <Duits {1.4} |
| verkeerd* niet goed 1265-1270 [cg Lut.K] |
| verkikkerd* verliefd 1837 [wnt] |
| verklappen* vertellen wat geheim had moeten blijven 1300 [mnw] |
| verkneukelen, zich* zich stiekem verheugen 1812 [wnt] |
| verknocht* gehecht 1654 [wnt] |
| verknollen* verknoeien 1612 [wnt] |
| verkommeren wegkwijnen 1887 [wnt] <Duits |
| verkondigen* bekendmaken 1265-1270 [cg Lut.K] {1.2.4/3.1} |
| verkoper iem. die waren verkoopt 1240 [Bern.] {1.3/4.1.13} |
| verkouden* kou gevat hebbend 1762 [wnt] |
| verkrampen* door kramp samentrekken 1669 [wnt] |
| verkwikken* verfrissen 1281 [cg i 1, 310] |
| verkwisten* verspillen 1330 [mnw] |
| verlakken bedriegen 1521-1525 [wnt] |
| verlangen* begeren 1265-1270 [cg Lut.K] |
| verlegen* bedeesd 1704 [wnt] |
| verleiden* van de rechte weg afleiden 1265-1270 [cg Lut.K] |
| verleppen* verwelken 1619 [wnt] |
| verlet* verhindering 1337 [mnw] |
| verliezen* kwijtraken 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| verlinken* Bargoens: verraden 1906 [Köster Henke] |
| verlof* vergunning 1361 [mnw] |
| verloven* door trouwbelofte verbinden 1634 [wnt] |
[pagina 1110]
[p. 1110]
| verluchten* (een geschrift) versieren 1401-1450 [mnw] |
| vermaard* befaamd 1265-1270 [cg Lut.K] |
| vermaken* anders maken 1276-1300 [cg Lut.A] |
| vermaken* amuseren 1591 [wnt] |
| vermaledijen vervloeken 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {1.2.4/1.2.5} |
| vermeien, zich zich vermaken 1301-1350 [mnw] |
| vermenigvuldigen* een getal zo vaak nemen als door een ander is aangegeven 1562 [wnt] |
| vermenigvuldigen* afdrukken van een tekst maken 1793 [wnt] |
| vermetel* stoutmoedig 1475 [mnw] |
| vermicelli draadvormige meelpijpjes 1683 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| vermiljoen helderrode verfstof 1339 [mnw] <Frans {4.1.5} |
| verminken* beschadigen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| vermits* onderschikkend voegwoord 1440 [mnw] {4.2} |
| vermoeden* veronderstellen 1254 [vmnw] |
| vermogen* macht, kracht 1291-1292 [vmnw] |
| vermorzelen verbrijzelen 1532 [wnt] |
| vermout alcoholische drank met alsem 1871 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| vernachelen* beetnemen 1910 [wnt] |
| vernemen* horen, te weten komen 1100 [Willeram] |
| verneuken* bedriegen 1795 [wnt] {1.2.2} |
| vernielen* stukmaken 1329 [mnw] |
| vernietigen* vernielen, tenietdoen 1557 [wnt] {3.1} |
| vernikkelen van een laag nikkel voorzien 1870 [wnt] |
| vernikkelen verkleumen 1872 [De Coster 1998] |
| vernis doorzichtige lak 1384-1407 [mnw] <Frans |
| vernuft verstand 1400 [mnw] <Duits |
| veronal slaapmiddel 1910 [Sanders 1995] <Duits |
| veronderstellen* als waar aannemen 1755 [wnt verzwelgen] |
| verontreinigen* vuil maken 1553 [wnt] {3.1} |
| verontrusten* in onrust brengen 1605 [wnt] |
| verontschuldigen* van schuld vrijpleiten 1459 [mnw] {3.1} |
| verontwaardigd* gekrenkt 1699 [Claes Tw. 12] |
| verorberen* nuttigen 1710 [wnt] |
| veroveren* bemachtigen 1526 [wnt] |
| verpachten in pacht geven 1280 [vmnw] {1.2.5} |
| verpatsen Bargoens: beneden de prijs verkopen 1860 [moo] |
| verpieteren bederven 1661 [wnt] |
| verpieteren verkommeren 1793 [wnt] |
| verpleegster* ziekenverzorgster 1857 [wnt] {4.1.13} |
| verpletteren te pletter drukken 1588 [wnt] |
| verraden* verklappen, trouweloos handelen 1240 [Bern.] |
| verrassen* overrompelen 1254 [mnw] |
| verrassen* onverwacht verblijden 1784 [wnt] |
| verrekijker* instrument om over grote afstanden te kijken 1624 [wnt] |
| verrekken* lichaamsdeel ontwrichten 1562 [wnt] |
| verrekken sterven 1779 [wnt] <Duits {4.4} |
| verrel* vierde deel 1511 [wnt apotheek Suppl] {3.1} |
| verreweg* bijwoord van hoedanigheid: in ieder opzicht, bij lange 1451-1500 [mnw verre] |
| verrichten* uitvoeren 1329 [mnw] |
| verrinneweren vernielen 1882 [wnt verruïneeren] {1.2.5} |
| verroest* tussenwerpsel: bastaardvloek 1908 [wnt] {4.3} |
| verrukt opgetogen 1635 [wnt] <Duits |
| vers dichtregel 1100 [Willeram] <Frans {2.5} |
| vers* fris 1240 [Bern.] |
| versagen de moed verliezen 1265-1270 [cg Lut.K] <Duits |
| verschaffen bezorgen 1534 [wnt] <Duits |
| verschalen geur- en krachteloos worden 1469 [hws] <Nederduits {3.2} |
| verschalken* (door list) vangen 1320 [mnw] |
| verscheiden* sterven 1236 [cg i 1, 26] {4.4} |
| verscheidene* onbepaald voornaamwoord 1516 [wnt] {4.2} |
| verschiet* verte 1610 [wnt] |
| verschijnen* zich vertonen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| verschil* onderscheid 1485 [mnw] |
| verschillende* onbepaald voornaamwoord 1808 [wnt] {4.2} |
| verschonen* van schoon goed voorzien, mooier maken 1248 [mnw] |
| verschonen* excuseren 1560 [wnt] |
| versie uitvoering 1831 [wnt] <Frans |
| versieren tooien 1285 [cg Rijmb.] |
| versificatie versbouw 1782 [wnt] <Frans |
| versificeren verzen maken 1838 [wnt] <Latijn |
| versjacheren verkwanselen 1665 [wnt] |
| versjteren verknoeien 1906 [wnt] <Jiddisch {3.2} |
| verslag* mededeling 1451-1500 [mnw] |
| verslinden* verzwelgen 1240 [Bern.] |
| versnapering* lekkernij 1637 [wnt] |
| verso bijwoord: op de achterzijde 1563 [wnt] <Latijn |
[pagina 1111]
[p. 1111]
| verspenen* verplanten om afstand tussen de plantjes te krijgen 1856 [wnt] |
| versperren* afsluiten door het plaatsen van een hindernis 1338 [mnw] |
| verstaan* horen, begrijpen 1200 [cg ii 1 Servas] |
| verstand* denkvermogen 1345 [mnw] |
| verstandskies* elk der vier achterste kiezen 1868 [wnt] |
| verstek* afwezigheid bij rechtszitting 1551-1600 [wnt] |
| verstek* schuine stootnaad aan houtwerk 1702 [wnt inloopen] |
| versteld* verbaasd 1635 [wnt] |
| verstellen* repareren van kleding 1412 [mnw] |
| verstoken* zonder 1750 [wnt] |
| verstokt* verhard 1573 [Plantijn] |
| verstolen* heimelijk 1240 [Bern.] |
| verstoppertje* spel waarbij iemand zich verstopt 1853 [wnt] {4.1.18} |
| versus voorzetsel 1937 [Ter Laan, Beknopte Ned. Enc. 645a] <Engels of Latijn {4.2} |
| vertalen* van de ene taal in de andere overbrengen 1526 [wnt] |
| vertebraal tot de wervels behorend 1832 [wei] <me Latijn |
| vertebraat gewerveld dier 1886 [wnt] |
| vertegenwoordigen* handelen in naam van een ander 1798 [wnt] |
| verteren* in de maag verwerken 901-1000 [wps] |
| verticaal loodrecht 1614 [wnt] <Frans |
| vertier* bedrijvigheid, afleiding 1806 [wnt] |
| vertikken* weigeren te doen 1884 [gvd] |
| vertrek* kamer 1567 [wnt] |
| vertrekken* weggaan 1287 [cg NatBl] |
| vertrossing steeds meer op amusement en minder op educatie gericht zijn 1973 [Van Gelder 1993] {4.4} |
| vertrouwen* rekenen op 1556 [wnt] |
| vertrouwensman iem. die in vertrouwen als tussenpersoon optreedt 1909 [wnt] <Duits {1.4} |
| vervaard* bevreesd 1240 [Bern.] |
| vervangen* de plaats innemen van 1273 [cg i 1, 225] |
| verve geestdrift 1847 [wnt] <Frans |
| vervelen* niet boeien, te veel zijn 1350 [mnw] |
| verven* een kleur geven 1165 [Rey] {2.2} |
| verwaand* hoogmoedig 1270-1290 [cg ii Nederrijns Moraalb.] |
| verwaarlozen veronachtzamen 1532 [wnt] <Duits |
| verwant geparenteerd 1588 [wnt] <Nederduits {3.2} |
| verwarren* in de war brengen, in de war maken 1285 [cg Rijmb.] |
| verwaten* trots 1679 [wnt] |
| Verweggistan denkbeeldig ver land 1971-1975 [Donald Duck-redactie] {4.4} |
| verwelken* verflensen 1351-1400 [mnw] |
| verweren* aangetast worden door het weer 1678 [wnt] |
| verweren, zich* zich verdedigen 1254 [vmnw] |
| verwezen* onthutst, verslagen 1544 [wnt] |
| verwijderen* op een afstand plaatsen 1642 [wnt] |
| verwijlen vertoeven 1580 [wnt] <Duits |
| verwittigen* doen weten 1511 [wnt] {3.1} |
| verwoed* fervent 1921 [wnt] |
| verzadigen* ten volle voeden 1562 [wnt] {3.1} |
| verzaken* zich afkeren, afvallig worden 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| verzamelen vergaren 1444 [mnw] <Duits |
| verzenen* hielen 901-1000 [wps] |
| verzet* tegenstand 1850 [wnt] |
| verzetje* ontspanning 1806 [wnt] |
| verzuimen* nalaten 1240 [Bern.] |
| vesper voorlaatste daggetijde van brevier 1236 [cg i 1, 25] <Latijn |
| vest kledingstuk 1685 [wnt] <Frans |
| vestiaire garderobe 1914 [wnt] <Frans |
| vestibule voorportaal 1782 [wnt Bijv.+verb.] <Frans |
| vestigen* stichten, nederzetten 1323 [mnw] {3.1} |
| vesting* versterkte plaats 1267 [cg i 1, 96] |
| vet* weefsel tussen vlees 1287 [cg NatBl] {4.1.6} |
| vet* bijwoord van hoedanigheid: in hoge mate 1989 [Hofkamp&Westerman] {1.2.1/3.1} |
| vete* traditionele haat 1265-1270 [cg Lut.K] |
| veter* koord 1191-1200 [Rey] {2.2} |
| veteraan oud-militair 1823 [wnt] <Latijn {4.1.14} |
| veteranenziekte soort longontsteking 1983 [Picarta: titel van H.C. Bartlema] |
| veterinair diergeneeskundig 1824 [wnt] <Frans |
| veto verbod 1778 [wnt] <Latijn |
| ve-tsin uit soja-eiwit gewonnen poeder 1992 [gvd] <Chinees {3.2} |
| veulen* jong paard 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| vezel* draadvormig deeltje 1588 [wnt] {3.1} |
| V-hals V-vormig uitgesneden hals 1958 [Aanv wnt] <L {3.4/5} |
| via voorzetsel 1847 [wnt] <Engels {4.2} |
| viaduct brug 1844 [wnt] |
| viagra erectiepil 1998 [De Coster 1999] <Engels |
| via via door een tussenpersoon 1952 [wnt] {3.1} |
| vibrafoon slaginstrument 1934 [wnt] {4.1.16} |
[pagina 1112]
[p. 1112]
| vibratie trilling 1740 [Stammetz-La Bordus, Wisk. Wrdb.] <Frans |
| vibrato bijwoord: trillend 1847 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| vibrator trillend lichaam 1906 [wnt] <me Latijn |
| vibreren trillen 1824 [wnt] <Frans |
| vicariaat ambtsgebied van een vicaris 1864 [wnt] <Frans |
| vicaris plaatsvervanger van bisschop of pastoor 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.8} |
| vice-admiraal bevelhebber van oorlogsvloot staande onder de admiraal 1552 [wnt] <Frans {4.1.14} |
| vice versa bijwoord: heen en terug 1621 [wnt] <Latijn |
| vicieus gebrekkig 1553 [wnt] <Frans |
| victoria type damesrijtuig 1872 [Sanders 1993] <Engels {4.1.10} |
| victorie overwinning 1470 [mnw] <Latijn |
| victualie levensmiddelen 1280 [cg i 1, 520] <Frans of Latijn |
| vicuña hoefdier 1777 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| vide leegte (in bouwkunde) 1964 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| videoclip promotiefilmpje voor een popsong 1990 [De Coster 1999] <Engels |
| videorecorder apparaat dat tv-programma's opneemt 1970 [Recht voor raap] <Engels {4.1.17} |
| vief levendig 1735 [wnt] <Frans |
| vier* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| vieren feesten 1285 [cg Rijmb.] <Latijn |
| vieren een touw laten uitlopen 1567 [wnt] <Fries {3.2} |
| viering middenstuk van kruiskerk 1907 [wnt] <Duits |
| vierschaar* rechtbank 1153 [Taal en Tongval 12, 1999, 35ff] {2.4/3.1} |
| viertel* een maat 1083 [Slicher] {2.4/3.1} |
| viervoetig* met vier voeten 1240 [vmnw] {3.1} |
| vies vuil 1617 [wnt] <? {3.5} |
| vieux Hollandse cognac 1961 [Van Riel, Kroegwoordenschat] {4.1.6} |
| viewer optisch toestel 1961 [Aanv wnt] <Engels |
| viezevazen* wissewasjes 1437 [mnw] {3.1} |
| vigeren gelden 1553 [wnt] <Latijn |
| viggen* big 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.1.3} |
| vigilante huurrijtuig 1843 [wnt] <Frans {4.1.10} |
| vignet boekversiering, embleem 1520 [wnt] <Frans |
| vijand* persoon die een ander haat 901-1000 [wps] |
| vijf* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| vijfenvijftigplusser, 55+'er iemand die boven de 55 jaar is 1974 [R75] <L {3.4/4.1.4} |
| vijfenzestigplusser, 65+'er iemand die boven de 65 jaar is 1974 [R75] <L {3.4/4.1.4} |
| vijfledig* met vijf geledingen 1477 [mnw] {3.1} |
| vijftien* telwoord 1237 [cg i Gent] {4.2} |
| vijftig* telwoord 1236 [cg i 1, 25] {4.2} |
| vijg schijnvrucht 1100 [Willeram] <Frans {2.5/4.1.2} |
| vijl* slijpwerktuig 1240 [Bern.] |
| vijver waterbekken 1336-1339 [mnw] <Frans |
| vijzel windas 1465 [mnw] |
| vijzel* stampvat 1478 [mnw] {3.1} |
| vilein gemeen 1301-1350 [mnw] <Frans |
| villa landhuis 1824 [wei] <Italiaans {3.2} |
| villanella lied over eenvoudig onderwerp 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| villen* huid afstropen 1240 [Bern.] |
| vilt* stof van haren 1091-1100 [Rey] {2.2/4.1.9} |
| vin* zwemorgaan van vis 1285 [cg Rijmb.] |
| vinaigrette saus 1847 [kku] <Frans {4.1.6} |
| vinden* aantreffen 901-1000 [wps] |
| vinger* grijporgaan aan hand 1100 [Willeram] |
| vink* zangvogel 1270 [cg i] {3.1} |
| vinnig* scherp, bijtend 1285 [cg Rijmb.] |
| vinyl kunststof 1950 [wnt] {4.1.9} |
| violent heftig 1485 [mnw] <Frans |
| violet kleurnaam 1240 [Bern.] <Frans {4.1.5} |
| violino snaarinstrument 1628 [wnt] <Italiaans {3.2/4.1.16} |
| violist vioolspeler 1664 [wnt] <Frans |
| violoncel snaarinstrument 1747 [wnt] <Frans {4.1.16} |
| viool plant 1240 [Bern.] <Frans |
| viool snaarinstrument 1555 [wnt] <Frans {4.1.16} |
| vip zeer belangrijk persoon 1949 [Aanv wnt] <Engels |
| virginaal maagdelijk 1553 [wnt] <Frans |
| viriel mannelijk 1555 [wnt zwerk] <Frans |
| viriliteit mannelijkheid 1669 [mey] <Frans |
| virtueel innerlijk of schijnbaar aanwezig 1847 [wnt] <Frans |
| virtueel schijnbaar bestaand dankzij software 1993 [De Coster 1999] <Engels |
| virtuoos uitblinker 1824 [wnt] <Frans |
| virtuositeit meesterschap 1824 [wnt] <Frans |
| virulent venijnig 1690 [wnt] <Frans |
| virus ziekteverwekker 1663 [wnt] <Latijn |
| virus schadelijk computerprogramma dat ongewild wordt gekopieerd 1989 [De Coster 1999] <Engels |
| vis* in water levend koudbloedig dier met kieuwen 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
[pagina 1113]
[p. 1113]
| visagist adviseur voor gezichtsopmaak 1970 [gvd] <Frans {3.2/4.1.13} |
| vis-à-vis voorzetsel 1776 [wnt] <Frans {4.2} |
| viscose grondstof voor kunstvezels 1907 [wnt] <Engels |
| viscositeit kleverigheid 1832 [wei] <Frans |
| visie kijk 1276-1300 [cg Lut.A] <Latijn |
| visioen innerlijk gezicht 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans {1.2.6} |
| visionair ziende in visioenen 1824 [wei] <Frans |
| visitatie onderzoek 1291-1300 [cg Luiks Diat.] <Frans |
| visite bezoek 1630 [wnt] <Frans |
| visiteren bezoeken, onderzoeken 1240 [Bern.] <Frans |
| viskeus stroperig 1553 [wnt] <Frans |
| visotter* marterachtige 1781 [wnt] {4.1.3} |
| vista gezicht 1579 [De Bruijn Tw. 10] <Italiaans {3.2} |
| visualiseren zichtbaar maken 1936 [wnt] <Engels |
| visueel m.b.t. het gezicht 1847 [kku] <Frans |
| visum reisvergunning 1950 [gvd] |
| vitaal levenskrachtig 1553 [wnt] <Frans |
| vitalisme leer van het bestaan van een specifieke levenskracht 1886 [kku] <Frans |
| vitaliteit levenskracht 1824 [wnt] <Frans |
| vitamine voor organisme noodzakelijke stof 1918 [wnt] |
| vitrage glasgordijn 1858 [wnt inkijk] <Frans |
| vitrine glazen kast 1875 [wnt] <Frans {4.1.9} |
| vitriool zwavelzuur 1351 [mnw] <Frans |
| vitten* kleingeestige aanmerkingen maken 1682 [wnt] |
| viva tussenwerpsel: leve! 1688 [wnt] <Italiaans {3.2/4.3} |
| vivace levendig 1772 [Bouvink] <Italiaans {3.2} |
| vivisectie proefneming op levende dieren 1847 [wnt] |
| vizier helmklep 1350 [mnw] <Frans {4.1.14} |
| vizier grootwaardigheidsbekleder 1625 [wnt] <Turks {3.2} |
| vla* dik melkgerecht 1779 [wnt] {4.1.6} |
| vlaag* plotselinge windstoot 1287 [cg NatBl] {4.1.1} |
| vlaag* opwelling 1450 [mnw] |
| vlaai* gebak 1540 [mnw] {4.1.6} |
| vlaflip nagerecht 1963 [Burger en De Jong 161] {4.1.6/4.4} |
| vlag* stuk doek als onderscheidingsteken 1415 [mnw] |
| vlak* platte kant 1561 [wnt] |
| vlakte* vlak terrein 1637 [wnt] {3.1} |
| vlam tongvormig verbrandingsverschijnsel 1265-1270 [cg Lut.K] <Frans |
| vlammenwerper wapen dat een vlam spuit 1917 [wnt] <Duits {3.2/4.1.14} |
| vlas* plantengeslacht 1240 [Bern.] |
| vlassen* vlas bereiden 1415 [mnw] |
| vlecht* gevlochten hoofdhaar, streng 1240 [Bern.] |
| vleermuis* handvleugelig zoogdier 1240 [Bern.] {3.1/4.1.3} |
| vlees* spierweefsel 901-1000 [wps] {4.1.6} |
| vleet* net 1535 [wnt] |
| vlegel lange stok, dorsvlegel 1351 [mnw] <Latijn {1.2.3} |
| vlegel lomperd 1657 [wnt] {1.2.3} |
| vleien* flemen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| vlek* smet 1240 [Bern.] |
| vlerk* vleugel 1285 [cg Rijmb.] |
| vlerk* vlegel 1840 [wnt] |
| vlet* vaartuig 1287 [mnw] {4.1.11} |
| vleug* haarrichting 1769 [wnt] |
| vleug* zweempje 1785 [wnt] |
| vleugel* lichaamsdeel om mee te vliegen 1240 [Bern.] {3.1} |
| vlieboot scheepstype 1575 [wnt] <? {3.5/4.1.11} |
| vlieden* vluchten, voorbijgaan 1240 [Bern.] {1.2.4} |
| vlieg* insect 1240 [Bern.] |
| vliegas stuifas 1842 [wnt] <Duits |
| vliegen* zich in de lucht voortbewegen 901-1000 [wps] |
| vliegenier piloot 1910 [De Vooys 1911] |
| vliegensvlug* bijwoord: zeer snel 1840 [wnt] |
| vliegenzwam* giftige paddestoel 1848 [wnt] |
| vlieger* latwerk met papier 1625 [wnt] {4.1.18} |
| vliegtuig* vliegmachine met vaste vleugels 1911 [wnt] {1.1/1.2.3/4.1.10} |
| vlier* plantengeslacht uit de kamperfoeliefamilie 639 [Claes] {2.3} |
| vliering verdieping boven een zolder 1617 [wnt] |
| vlies* vel, membraan 1288 [cg i 2, 1337] |
| vliet* stroompje 918-948 [Claes] {2.3} |
| vlieten* stromen 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| vlijen* ordelijk of gemakkelijk neerleggen 1343-1346 [mnw] |
| vlijt* ijver 1285 [cg Rijmb.] |
| vlijtig liesje plant 1941 [wnt] <Duits {3.2} |
| vlinder* insect 1567 [wnt] |
| vlizotrap uittrekbare trap naar vliering of zolder 1955 [Bouwk. enc., ‘Informatief gedeelte’] <L {3.4} |
| vlo* insect 1287 [cg NatBl] |
| vloed* wassend water, stroom 901-1000 [wps] |
[pagina 1114]
[p. 1114]
| vloeien* stromen 1240 [Bern.] |
| vloeistof* vocht 1736 [wnt] |
| vloeken* godslasteringen gebruiken 1240 [Bern.] |
| vloer* bodem 1265-1270 [cg Lut.K] |
| vlok* plukje 1240 [Bern.] |
| vlonder* losse houten brug 1580 [wnt] |
| vloot* samen varende schepen 1376-1400 [mnw] {4.1.11} |
| vloot* tobbetje, kuipje 1376-1400 [mnw] |
| vlot* drijvend plankier 1485 [mnw] {4.1.11} |
| vlot* drijvend, vloeiend 1517 [wnt] |
| vlotten* drijven 1240 [Bern.] |
| vlotten* voorspoedig verlopen 1636 [wnt] |
| vlucht* ontvluchting 901-1000 [wps] |
| vlucht* het vliegen 1287 [cg NatBl] |
| vluchten* weggaan van gevaar 1285 [cg Rijmb.] |
| vluchtig* vergankelijk 1485 [mnw] |
| vlug* snel 1287 [cg NatBl] |
| vlugschrift pamflet 1830 [wnt] <Duits |
| vocaal klinker 1240 [Bern.] <Frans |
| vocabulaire woordenboek, woordenschat 1553 [wnt] <Frans |
| vocaliseren vocalises oefenen 1739 [wnt] <Frans |
| vocalist optredend zanger 1751 [wnt] <Frans |
| vocatief naamval van de aangesproken persoon, vijfde naamval 1638 [Ruijs] <Latijn |
| vocht* vloeistof 1477 [Teuth.] {4.1.6} |
| vod* lor 1552 [wnt] |
| voeden* voedsel geven 1240 [Bern.] |
| voeder* voedsel 1160 [Rey] {2.2} |
| voederen* van voer voorzien 1400 [mnw] {3.1} |
| voedsel* spijs 1287 [cg NatBl] |
| voedster* vrouw die voedt 1287 [cg NatBl] {4.1.13} |
| voeg* naad waar stenen bijeenkomen 1522 [wnt] |
| voegen* verbinden 1100 [Willeram] |
| voegwoord* conjunctie 1666 [wnt] |
| voelen* via tastzin gewaarworden 1350 [mnw] |
| voer* wagenvracht 1285 [mnw] |
| voer* voedsel 1519 [wnt] |
| voeren* leiden, vervoeren 1240 [Bern.] |
| voeren* van binnen bekleden 1376-1400 [mnw] {1.2.5} |
| voertuig* gestel op wielen voor vervoer 1707 [wnt] {4.1.10} |
| voet* lichaamsdeel waarop men staat 901-1000 [wps] |
| voetbal leren bal voor de voetbalsport 1648 [wnt] <Engels {3.2} |
| voetbal voetbalsport 1879 [wp] <Engels {4.1.18} |
| voetlicht lampen aan de onderkant van het voortoneel 1792 [wnt] <Engels {3.2} |
| voetstoots* bijwoord van modaliteit: zomaar 1862 [wnt] {3.1} |
| voetveeg* iem. die alles moet verduren 1561 [wnt] |
| vogel* gewerveld dier met veren 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| vogelbekdier waterzoogdier 1803 [wnt vogel] {4.1.3} |
| vogelen* neuken 1287 [cg NatBl] {4.4} |
| vogelvrij rechteloos 1681 [wnt] <Duits |
| vogue mode 1602 [wnt] <Frans |
| voicemail antwoordapparaat ingebouwd in het telefoonnetwerk 1996 [De Coster 1999] <Engels {4.1.17} |
| voice-over commentaarstem bij een film 1989 [Peptalk] <Engels |
| voice portal telefonische toegang van abonnees tot informatieforums op internet door middel van stemherkenning 2000 [Sanders 2001] <Engels |
| voilà tussenwerpsel: ziedaar 1847 [kku] <Frans {4.3} |
| voile sluier 1689 [wnt] <Frans |
| vol* gevuld 901-1000 [wps] |
| vol-au-vent pastei 1866 [wnt] <Frans {4.1.6} |
| volbloed* van onvermengd ras 1849 [wnt] {3.1} |
| voldaan* tevreden 1350 [mnw] |
| volgen* achternagaan 1240 [Bern.] |
| volgens* voorzetsel 1599 [wnt] {4.2} |
| volharden* doorgaan met 1240 [Bern.] |
| volhouden* handhaven 1458 [hws] |
| volière vogelhuis 1694 [wnt] <Frans |
| volk* stam, bewoners van een staat 901-1000 [wps] |
| volkomen* geheel 1240 [Bern.] |
| volkorenbrood brood van ongebuild meel 1951 [wnt vitamine] <Duits {3.2/4.1.6} |
| volksdans regionale of nationale dans 1841 [wnt volk] {4.1.15} |
| volksetymologie vervorming van woorden om ze begrijpelijk te maken 1941 [wnt verbasteren] <Duits {3.2} |
| volksgenoot die tot hetzelfde volk behoort 1844 [wnt] <Duits |
| volkslied lied dat leeft bij het volk en door overlevering wordt voortgegeven 1812 [wnt] <Duits {3.2} |
| volkslied* nationale hymne 1815 [wnt] |
| volksmuziek regionale muziek 1862 [Aanv wnt] {4.1.16} |
| volledig* geheel 1729 [wnt] |
[pagina 1115]
[p. 1115]
| vollen wol bewerken 1276-1300 [cg i 4, 2882] <Latijn |
| volleren een bal terugslaan voordat deze de grond raakt 1924 [Aanv wnt] <Engels |
| volley terugslaan van een bal voor hij de grond geraakt heeft 1890 [wnt] <Engels |
| volleybal balspel 1938 [Aanv wnt] <Engels {4.1.18} |
| volmacht* lastgeving 1372 [mnw] |
| volmondig* zonder restrictie 1611 [wnt] |
| volontair vrijwilliger 1596 [wnt] <Frans |
| volslagen* volkomen 1613 [wnt] |
| volslank slank met enigszins geronde vormen 1958 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| volstaan* volharden, voldoende zijn 1291-1300 [cg Luiks Diat.] |
| volstrekt* onbeperkt, absoluut 1664 [wnt] |
| volt eenheid van spanning 1894 [wnt wisselstroom] |
| volta wending 1847 [kku] <Italiaans {3.2} |
| voltage spanning uitgedrukt in volt 1930 [Brandt en De Haan] <Frans |
| voltaire fauteuil 1848 [wnt] <Frans {1.4/4.1.9} |
| voltallig* compleet 1727 [wnt] |
| volte wending 1654 [wnt] <Frans |
| voltooien* afmaken 1561 [wnt] |
| voltreffer projectiel dat het doel precies raakt 1933 [wnt rail] <Duits {1.4} |
| voltrekken* volvoeren 1368 [mnw] |
| volume boek 1529 [wnt] <Frans of Latijn |
| volume inhoud 1587 [wnt] <Frans |
| volumineus omvangrijk 1690 [wnt] <Frans |
| voluptueus wulps 1548 [wnt] <Frans |
| volwaardig de volle waarde hebbend 1622 [wnt] <Duits |
| volwassen* volgroeid 1376 [mnw] {4.1.4} |
| vomeren braken 1654 [wnt] <Latijn {4.4} |
| vondeling* gevonden kind 1350 [mnw] {4.1.4} |
| vondst* het vinden, het gevondene 1844 [wnt] {3.1} |
| vonk* vuursprank 1348 [mnw] |
| vonnis* rechterlijke uitspraak 1237 [cg i 1, 30] {3.1} |
| voodoo religieuze tovenarij 1938 [Aanv wnt] <Engels |
| voogd belangenbehartiger van minderjarige 1237 [cg i 1, 39] <me Latijn {4.1.4} |
| voogdij functie van voogd 1252 [mnw] |
| voor* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| vooravond begin van de avond 1566 [wnt] <Duits {4.1.7} |
| voorbarig* te haastig 1605 [wnt] {1.2.3} |
| voorbeeld* beeld om nagedaan te worden 1526 [wnt] |
| voorbij* bijwoord van richting 1267 [vmnw] |
| voorbij* voorzetsel 1445 [mnw] {4.2} |
| voordat* onderschikkend voegwoord 1524 [wnt] {4.2} |
| voorde* doorwaadbare plaats 779 [Claes] {2.3} |
| voordeel* winst 1240 [Bern.] {3.1} |
| voorgeborchte* voorportaal van de hel 1464 [mnw] |
| voorhanden* beschikbaar 1560 [Bijbel van Biestkens] |
| voorhoede* voorste deel (van een leger) 1470 [mnw] {4.1.14} |
| voorhuid huidplooi die de eikel bedekt 1526 [wnt] <Duits |
| voorjaar* lente 1401-1500 [mnw] {4.1.7} |
| voorlopig voorshands 1788 [wnt] <Duits |
| voorn* beenvis 1377-1378 [mnw] |
| voornaam* aanzienlijk 1556 [wnt] |
| vooroordeel* op neiging berustend oordeel 1562 [wnt] |
| voorraad voorhanden hoeveelheid 1562 [wnt] <Duits |
| voorspellen* profeteren 1330 [mnw] |
| voorspoed* succes 1301-1400 [mnw] {3.1} |
| voort* bijwoord van richting: vooruit 901-1000 [wps] |
| voorts* bijwoord van modaliteit: bovendien 1288 [cg i Eeklo] {3.1/5} |
| voortvarend* snel doorzettend 1603 [wnt] |
| voortvluchtig* vluchtend 1516 [wnt] |
| voorwaar* bijwoord van modaliteit: stellig 1291-1300 [cg Luiks Diat.] |
| voorwaarde* beding 1260 [cg i 1, 72] {3.1} |
| voorwerp* zaak 1461 [mnw] |
| voorwoord woord vooraf 1838 [wnt] <Duits |
| voorzaat* voorvader 1265-1270 [cg Lut.K] {3.1/4.1.4} |
| voorzetsel* prepositie 1649 [Ruijs] |
| voorzichtig* behoedzaam, omzichtig 1583 [wnt] |
| voorzienigheid* het tevoren beschikken 1287 [cg NatBl] |
| voorzitter* leider van vergadering 1477 [Teuth.] |
| voorzover* onderschikkend voegwoord 1747 [wnt] {4.2} |
| voos* bedorven 1579 [wnt] |
| vorderen* eisen 1100 [Willeram] |
| vorderen* vooruitkomen 1477 [Teuth.] |
| vore* insnijding van ploeg 1240 [Bern.] |
| vork getand werktuig 1240 [Bern.] <Frans |
| vorm uiterlijke gedaante 1236 [cg i 1, 21] <Frans |
| vormen het vormsel toedienen 1433 [mnw] |
| vormen gestalte geven 1461 [mnw] |
| vormsel een sacrament 1410 [mnw] |
[pagina 1116]
[p. 1116]
| vors* kikvorsachtige 1240 [Bern.] |
| vorsen onderzoeken 1416 [mnw] <Duits |
| vorser wetenschappelijk onderzoeker 1924 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| vorst bos, woud 856 [Claes] <me Latijn {2.3} |
| vorst* nok van een dak 1135 [Rey] {2.2} |
| vorst* monarch 1240 [Bern.] |
| vorst* vriezend weer 1240 [Bern.] {4.1.1} |
| vos* hondachtige 901-1000 [wps] {4.1.3} |
| voteren stemmen 1685 [wnt] <Frans |
| votum gelofte, uitspraak 1593 [wnt] <Latijn |
| voucher tegoedbon 1929 [Aanv wnt] <Engels |
| vouwen* delen over elkaar leggen 1277 [cg i 1, 362] |
| vouwstoel* opvouwbare stoel 1080 [Rey] {2.2/3.1/4.1.9} |
| voyeur gluurder 1923 [Aanv wnt] <Frans |
| voyeurisme het optreden als voyeur 1953 [Aanv wnt] <Frans {3.2} |
| vozen neuken 1937 [Aanv wnt] <Duits {4.4} |
| vraagbaak iemand die antwoord kan geven op moeilijke vragen 1635 [wnt] |
| vracht* lading, last 1286 [cg i 2, 1162] |
| vragen* verzoeken 1100 [Willeram] |
| vrede* toestand van rust 815 [Slicher] {2.4} |
| vreemd* uitheems, zonderling 1237 [cg i 1, 35] |
| vreemdeling onbekende 1525 [wnt] <Duits |
| vreemdgaan overspel plegen 1931-1935 [wnt] <Duits {4.4} |
| vrees* angst 1240 [Bern.] |
| vrek* gierigaard 1265-1270 [cg Lut.K] |
| vreten* (gulzig) eten 1437 [mnw] |
| vreugde* blijdschap 1348 [mnw] |
| vrezen* bang zijn voor 1285 [cg Rijmb.] |
| vriend* kameraad 1100 [Willeram] |
| vrieskast apparaat om levensmiddelen in te vriezen 1914 [Aanv wnt] {4.1.9} |
| vriezen* het heersen van vorst 1240 [Bern.] |
| vrij* niet belemmerd, niet onderworpen of bezet 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| vrijage vrijerij 1573 [wnt] |
| vrijbuiter* kaper, avonturier 1572 [wnt] |
| vrijdag* zesde dag van de week 1263 [cg i 1, 81] {3.1/4.1.7} |
| vrijdenker* die het denken los wil maken van het kerkgezag 1789 [Holtrop, New Engl. and Dutch dict. (free-thinker)] |
| vrijen* minnekozen 1240 [Bern.] |
| vrijen* seksuele omgang hebben 1969 [Haring Arie, Tweede Boek] {3.1/4.4} |
| vrijgezel* ongehuwde man of vrouw 1747 [wnt] {4.1.4} |
| vrijhandel* handel vrij van overheidsbelemmeringen 1851 [wnt] |
| vrijmetselaar lid van de vrijmetselarij 1776 [wnt] |
| vrijmoedig* niet beschroomd 1598 [wnt] |
| vrijpostig brutaal 1656 [wnt] |
| vrijstaat vrije republiek 1719 [wnt wel v] <Duits |
| vrijthof* omheinde plaats 901-1000 [wps] {3.1} |
| vrijwaren* behoeden 1376 [mnw] |
| vrijwillig niet gedwongen 1526 [wnt] <Duits {3.1} |
| vrijzinnig ondogmatisch 1830 [wnt] <Duits |
| vrille tolvlucht 1930 [Brandt en De Haan] <Frans |
| vroed* wijs 1210-1240 [cg i 1, 8] |
| vroedvrouw* verloskundige 1374-1394 [mnw] {4.1.13} |
| vroeg* aan het begin, tijdig 1240 [Bern.] |
| vrolijk* blij 1200 [cg ii 1 Servas] |
| vroom* godvruchtig 1567 [wnt] {1.2.3} |
| vroon* aan de landsheer behorend viswater 918-948 [Claes] {2.3} |
| vrouw* mens van vrouwelijk geslacht 1240 [Bern.] {4.1.4} |
| vrouw* echtgenote 1512 [wnt] {4.1.4} |
| vrouw* naam van een speelkaart 1720 [wnt] {4.1.18} |
| vrouwspersoon* vrouw (meestal minachtend) 1554 [wnt] |
| vrucht ooft, ongeboren jong 901-1000 [wps] <Latijn {2.5/4.1.2} |
| vruchtbaar vruchten, jongen of resultaten voortbrengend 1301-1400 [mnw] |
| vruchten* vrezen 901-1000 [wps] {1.2.4} |
| vruchtgebruik recht op de opbrengst van andermans goed 1581 [wnt] |
| V-snaar drijfriem met V-vormige doorsnee 1952 [Aanv wnt] <L {3.4} |
| vuig* gemeen 1618 [wnt] |
| vuil* vies 1200 [Künzel] {2.3} |
| vuilak* smeerpoets 1568 [wnt vuilik] |
| vuilnis* vuil, afval 1400 [mnw] {1.2.4/3.1} |
| vuist* dichtgesloten hand 1237 [cg i 1, 34] |
| vuistregel globale regel 1944 [Aanv wnt] <Duits {3.2} |
| Vulgaat, Vulgata door r.-k. Kerk aanvaarde bijbelvertaling van Hiëronymus 1732 [wnt] <Latijn |
| vulgair laag bij de grond 1836 [wnt] <Frans |
| vulgarisme vulgaire uitdrukking 1847 [kku] <Frans |
| vulgariteit platheid 1824 [wei] <Frans |
| vulkaan vuurspuwende berg 1401-1450 [mnw] <Latijn |
| vullen* vol maken 1240 [Bern.] |
[pagina 1117]
[p. 1117]
| vullis* vuilnis als scheldwoord 1644 [wnt] {1.2.4} |
| vulpen pen met inktreservoir 1898 [wnt] |
| vulva schaamspleet 1726 [wnt vrouwelijk] <Latijn {3.2} |
| vuns* muf, verdorven 1401-1425 [mnw] |
| vuren van vurenhout 1285 [mnw] <Oudnoor(d)s {3.2} |
| vutter iemand die vervroegd met pensioen is 1982 [R84] <L {3.4/4.1.4} |
| vuur* lichtend verschijnsel bij brand 901-1000 [wps] |
| vuurwerk lichtgevende, ontploffende voorwerpen die bij feestelijke gelegenheden worden aangestoken 1591-1600 [wnt] <Duits |
| waag* weegtoestel 901-1000 [wps] |
| waaghals* iemand die alles durft 1482 [tntl 1956, 308] |
| waai* kolk 1139 [Künzel] {2.3} |
| waaien* blazen (van wind) 1100 [Willeram] |
| waal* poel, kolk 901-1000 [wps] |
| waanzin krankzinnigheid 1832 [wnt] <Duits {4.4} |
| waar* bijwoord van plaats 1237 [cg i 1, 30] |
| waar* echt 1240 [Bern.] |
| waar* koopwaar 1285 [cg Rijmb.] |
| waarborg* onderpand of andere zekerheid 1328 [mnw] {3.1} |
| waard* laag liggend land 1062 [Claes] {2.3} |
| waard* de genoemde prijs hebbend 1100 [Willeram] |
| waard* kastelein 1240 [Bern.] {4.1.13} |
| waardepapier papier met geldswaarde 1920 [wnt waarde i] <Duits {1.4/3.2} |
| waarnemen* bemerken 1200 [cg ii 1 Servas] |
| waarnemen* tijdelijk bekleden (van ambt) 1734 [wnt] |
| waarschijnlijk* bijwoord en bijvoeglijk naamwoord: denkelijk 1540 [wnt] |
| waarschuwen* op gevaar opmerkzaam maken 1285 [cg Rijmb.] |
| waas* nevelsluier 1817 [wnt] {4.1.1} |
| wablief* tussenwerpsel: vragende uitroep 1887 [wnt] {4.3} |
| wacht* het waken 1080 [Rey] {2.2} |
| wacht* groep personen die iets of iemand bewaakt 1522 [wnt] {4.1.14} |
| wachten* blijven 1080 [Rey] {2.2} |
| wachtmeester onderofficier 1556 [wnt] {4.1.14} |
| wad* doorwaadbare plaats 107 [Claes] {2.1} |
| wade* kleed om iets te bedekken 1327 [mnw] |
| waden* door ondiep water gaan 1265-1270 [cg Lut.K] |
| wadjan(g) Indonesische braadpan 1974 [Culinaire Enc.] <Indonesisch {3.2} |
| wafel* gebak 1450 [mnw] {3.1/4.1.6} |
| wagen* voertuig 838 [Claes] {2.3/4.1.10} |
| wagen* riskeren 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| wagenwijd bijwoord van hoedanigheid: zeer wijd 1729 [wnt] <Duits |
| waggelen* wankelen 1430 [hws] {3.1} |
| wagon spoorwagen 1835 [wnt] <Frans |
| wagon-lit slaapwagen 1912 [kku] <Frans |
| wajang Javaans poppenspel 1642 [wnt] <Javaans {3.2} |
| wak* open plek in ijs 1451-1500 [mnw] |
| wakaman kerel die stoer rondloopt en leeft van hosselen 1979 [E. Cairo, Temekoe 40] <Sranantongo {3.2} |
| waken* niet (gaan) slapen 901-1000 [wps] |
| wakker* niet slapend 1240 [Bern.] |
| wal verhoging 1240 [Bern.] <Latijn {3.2} |
| waldenzen godsdienstige sekte 1566 [wnt uitbarsten] <me Latijn {4.1.8} |
| waldhoorn blaasinstrument 1655 [wnt] <Duits {3.2/4.1.16} |
| walgen* afkeer voelen 1240 [Bern.] |
| walhalla paradijs 1800 [wnt wederom] <Duits |
| walken* vollen 1351 [mnw] |
| walkie-talkie portofoon 1953 [Aanv wnt] <Engels {3.1/4.1.17} |
| walkman cassetterecorder met koptelefoon 1979 [Prisma audio/video] <Engels {1.2.5/4.1.17} |
| wallaby buideldier 1968 [kwt] <Engels {4.1.3} |
| walm* damp 1287 [cg NatBl] {3.1/4.1.1} |
| walnoot okkernoot 1477 [Teuth.] {4.1.2} |
| walrus zeeroofdier 1594 [tntl 1975, 91, 6] <Zweeds {3.2/4.1.3} |
| wals machine om te pletten 1750 [wnt] <Duits |
| wals dans en muziek in driedelige maatsoort 1811 [wnt] <Duits {4.1.15} |
| walschot* spermaceti, witte amber 1470 [mnw] |
| walvis* walvisachtige 1163 [Taal en Tongval 12, 1999, 35ff] {1.2.6/1.3/2.4/3.1/4.1.3} |
| wam tussenwerpsel: nabootsing van geluid 1970 [Recht voor raap: wham] <Engels {5} |
| wambuis kledingstuk 1317 [mnw] <Frans {1.2.3} |
| wan mand voor korenzuivering 847 [Claes] <Latijn {2.3/5} |
| wand* afscheiding 901-1000 [wps] |
| wandaad* slechte daad 1790 [wnt] |
| wandelen* lopen 1240 [Bern.] {3.1} |
| wanen* zich verbeelden 901-1000 [wps] |
| wang* zijkant van gezicht 1240 [Bern.] |
| wankel* niet vast 1285 [cg Rijmb.] |
[pagina 1118]
[p. 1118]
| wankelen* onvast gaan 1240 [Bern.] |
| wankelmotor motor met draaiende zuigers 1976 [gvd] {4.1.10} |
| wanneer* onderschikkend voegwoord 1300 [mnw] {4.2} |
| wanneer* bijwoord van tijd 1321 [mnw] {4.1.7} |
| want* nevenschikkend voegwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| want* handschoen zonder vingers 1080 [Rey] {2.2} |
| want* touwwerk 1494-1512 [hws] |
| wantrouwen* mistrouwen, achterdocht 1573 [mnw] |
| wants wandluis 1766 [wnt] <Duits |
| wap mobiele internetcommunicatie 1999 [Sanders 2000] <Engels {4.1.17} |
| wapen* strijdwerktuig 1237 [cg i 1, 32] {1.3/4.1.14} |
| wapitihert herkauwer 1950 [gvd] {1.2.4/1.2.5/4.1.3} |
| wapperen* fladderen 1479 [mnw] {3.1} |
| waratje* bijwoord van modaliteit: waarachtig 1694 [wnt] |
| waren* dwalen 1613 [wnt] |
| warenhuis grootwinkelbedrijf 1906 [wnt] <Duits |
| warm* met hoge temperatuur 1240 [Bern.] |
| warmte* het warm-zijn 1301-1350 [mnw] {3.1} |
| warrant volmacht 1684 [wnt] <Engels {3.2} |
| warrelen* zich door elkaar bewegen 1660 [wnt] {3.1} |
| warrigal hondachtige 1968 [kwt] <Engels {4.1.3} |
| wars* afkerig 1573 [Plantijn] |
| was* bijenwas 901-1000 [wps] |
| wasbeer* kleine beer 1857 [wnt wasschen] {4.1.3} |
| wasem* damp 1351 [mnw] {3.1/4.1.1} |
| wasmachine toestel dat kleding of groenten mechanisch schoonmaakt 1838 [wnt wasschen] {4.1.9} |
| wassen* met water reinigen 901-1000 [wps] |
| wassen* groeien 901-1000 [wps] |
| wasserette waar men tegen betaling kan wassen 1959 [Merkenblad 1964] |
| wat* vragend voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| water* vloeistof 901-1000 [wps] {4.1.6} |
| wateren* urineren 1588 [wnt] {4.4} |
| waterglas* natriumsilicaat 1843 [wnt] |
| watergruwel nagerecht van gort met o.a. rozijnen 1695 [wnt] {4.1.6} |
| watermolen door water aangedreven molen 1271 [mnw] {4.1.10} |
| waterproof ondoordringbaar voor water 1832 [wnt] <Engels |
| waterstof chemisch element 1793 [wnt] |
| waterzooi* gerecht 1642 [wnt] {4.1.6} |
| waterzucht* waterophoping 1351 [mnw] |
| watje sukkel 1987 [Kuitenbrouwer] |
| watjekouw opstopper 1857 [wnt] |
| watt elektrische eenheid 1894 [wnt] |
| watten verbandmiddel 1655 [wnt] <me Latijn |
| wau-wau mensaap 1889 [Veth, Uit Oost en West] <Indonesisch {3.1/3.2/4.1.3} |
| wauwelen* kletsen 1701-1750 [wnt] {3.1} |
| wave golfbeweging op tribune 1987 [De Coster 1999] <Engels |
| waxine een wasproduct 1901 [Boon's Geïllustreerd Magazijn] |
| wc watercloset 1906 [wnt watercloset] <Engels {4.4} |
| web* netwerk van bv. spin 1240 [Bern.] |
| web volledige hypertekstsysteem waarvan internet gebruik maakt 1994 [pc+ 3/11, 19, 15] <Engels {4.1.17} |
| webcam camera waarvan het beeld rechtstreeks op internet verschijnt 1998 [De Coster 1999] <Engels {4.1.17} |
| weber eenheid van inductieflux 1948 [Aanv wnt] |
| weblog digitaal dagboek met korte recensies van bezochte websites 2000 [Sanders 2001] <Engels {1.4} |
| webmaster iemand die een website onderhoudt 1996 [Web magazine, winter 1996, 46] <Engels |
| website plaats waar bepaalde informatie zich op internet bevindt 1996 [De Coster 1999] <Engels {1.2.1} |
| wecken (levensmiddelen) conserveren 1913 [wnt] <Duits |
| wedde* bezoldiging 1130 [Rey] {2.2} |
| wedden* gokken 1237 [cg i Gent] {4.1.18} |
| weddenschap* overeenkomst van wedden 1666 [wnt] |
| weder, weer* bijwoord van tijd: opnieuw 901-1000 [wps] {4.1.7} |
| wederdoper* aanhanger van een protestantse beweging die volwassenendoop voorstaat 1544 [wnt] {4.1.8} |
| wederik* plantengeslacht 1543 [wnt] |
| wederrechtelijk onrechtmatig 1596 [wnt] <Duits |
| wedervaren* gebeuren 1404 [mnw] |
| wederwaardigheid* (onaangename) ervaring 1400 [mnw] |
| wedgwood aardewerk 1858 [wnt] <Engels |
| wedijver rivaliteit 1841 [wnt] <Duits |
[pagina 1119]
[p. 1119]
| wedstrijd wedijver, i.h.b. in sport 1650 [wnt] <Duits |
| weduwe* vrouw van wie de echtgenoot is overleden 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| weduwnaar man wiens vrouw is overleden 1405-1422 [mnw] {4.1.4} |
| wee* smart, tussenwerpsel ter uitdrukking van smart 1265-1270 [cg Lut.K] {4.3} |
| wee* samentrekking van baarmoeder 1552 [wnt] |
| weed marihuana 1962 [R75] <Engels {4.1.6} |
| weefgetouw* toestel waarmee garen tot weefsel gevlochten wordt 1477 [Teuth.] |
| weefsel* geweven stof 1477 [Teuth.] |
| weegschaal weegtoestel 1514 [mnw] |
| week* zeven dagen 1236 [cg i 1, 22] {4.1.7} |
| week* zacht 1240 [Bern.] |
| weekend zaterdag en zondag 1920 [wnt] <Engels {4.1.7} |
| weelde* overdaad 1240 [Bern.] |
| weemoed melancholie 1814 [wnt] <Duits |
| weer* wal, muur 777-866 [Slicher] {2.4} |
| weer* gecastreerde ram 901-1000 [wps] {4.1.3} |
| weer* landerijen tussen twee sloten, de zogenaamde weersloten 1214 [Slicher] {2.4} |
| weer* atmosferische gesteldheid 1240 [Bern.] {4.1.1} |
| weerbarstig* stug 1619 [wnt] |
| weerga* gelijke 1371-1378 [mnw] |
| weergeld* zoengeld 701-800 [Lex Salica] {2.2/3.1} |
| weerlicht* bliksem 1351 [mnw] {4.1.1} |
| weerpijn pijn op andere plaats dan de oorzaak 1607 [wnt] |
| weerwolf* mens die zich in wolf verandert 1165 [Rey] {1.2.1/2.2/3.1} |
| wees* kind zonder ouders 901-1000 [wps] {4.1.4} |
| weg* baan 838 [Claes] {2.3} |
| weg* verdwenen 1285 [vmnw] |
| wegen* zwaar zijn, de zwaarte bepalen 1240 [Bern.] |
| wegens* voorzetsel 1589 [wnt] {4.2} |
| wegge, weg* broodje 1360 [De Man, Bijdrage tot syst. gloss. Brab. oorkondentaal 1956, 289] {4.1.6} |
| wegscheren, zich* ophoepelen 1811 [wnt] |
| wei* restvloeistof bij kaasmaken 1330 [Claes] |
| weide* grasland 901-1000 [wps] |
| weidelijk* in overeenstemming met de jachtregels 1915 [wnt] |
| weiden* doen grazen 1135 [Rey] {2.2} |
| weids* groots 1588 [Claes] |
| weifelen* aarzelen 1562-1592 [mnw] {3.1} |
| weigeren* afwijzen 1289 [cg i 2, 1408] |
| weight watcher lijner 1983 [Ferrée] <Engels |
| weiland* grasland waar vee graast 1252 [mnw] {3.1} |
| weinig* onbepaald telwoord 1260-1280 [cg ii 1 Rein. G] {4.2} |
| weitas* jagerstas 1555 [wnt] |
| weivlies* vlies van gekruist bindweefsel 1840 [wnt] |
| wekamine opwekkende stof 1950 [Aanv wnt] |
| wekken* wakker maken 1100 [Willeram] |
| wel* bron 1001-1100 [Claes] {2.3} |
| wel* bijwoord van modaliteit: goed 1140 [Rey] {2.2} |
| weldra* bijwoord van tijd: spoedig 1615 [wnt] {4.1.7} |
| weleer* bijwoord van tijd: voorheen 1285 [cg Rijmb.] {4.1.7} |
| welfare welzijn 1948 [Aanv wnt] <Engels |
| welgevallen* goeddunken 1573 [Plantijn] |
| welig* rijkelijk 1350 [mnw] |
| welk* vragend voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| welkom* gelegen komend, ook als tussenwerpsel 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] {4.3} |
| wellen* opborrelen 1350 [mnw] |
| wellen* laten koken, verhitten 1476-1500 [mnw] |
| wellicht* bijwoord van modaliteit: misschien 1678 [wnt] |
| wellust zingenot 1350 [mnw] <Duits |
| welnee* tussenwerpsel: uitroep ter ontkenning 1567 [wnt] {4.3} |
| welp* jong van hond, wolf, leeuw e.d. 901-1000 [wps] {4.1.3} |
| weltergewicht gewichtsklasse van boksers 1949 [Aanv wnt] <Engels |
| welterusten* tussenwerpsel: wens bij het slapen gaan 1852 [wnt] {4.3} |
| weltschmerz het lijden onder de realiteit 1880 [wnt] <Duits |
| welven* zich buigen 1285 [cg Rijmb.] |
| wemelen* krioelen 1546 [Naembouck] {3.1} |
| wen* verouderd onderschikkend voegwoord 1420 [mnw] {4.2} |
| wenden* keren 1100 [Willeram] |
| wenen* huilen 1240 [Bern.] {1.3} |
| wenkbrauw* haarboog boven oogkas 1625 [wnt] {1.2.4/1.2.5} |
| wenken* een teken geven 1181 [Rey] {2.2} |
| wennen* gewoon raken 1287 [cg NatBl] |
| wens* verlangen 1285 [cg Rijmb.] |
| wentelen* zich wenden 1240 [Bern.] {3.1} |
| wentelteefje* in melk met ei gebakken snee brood 1623 [wnt] {4.1.6} |
[pagina 1120]
[p. 1120]
| wenteltrap* spiraalvormige trap 1533 [wnt] |
| werdegang ontwikkelingsgang 1987 [Kuitenbrouwer] <Duits {3.2} |
| wereld* de aarde, kosmos 901-1000 [wps] |
| wereldberoemd zeer beroemd 1750 [wnt wereld] <Duits {4.4} |
| wereldbeschouwing geheel der denkbeelden aangaande het mensdom 1720 [wnt] <Duits |
| wereldmuziek niet-westerse muziek 1988 [De Coster 1999] {4.1.16} |
| wereldtijd* heel goede tijd (in wedstrijd) 1984 [gvd] {3.1} |
| wereldwijd wereldomvattend 1879 [wnt] <Engels |
| weren* tegenhouden 1050 [Rey] {1.3/2.2} |
| werf* onbebouwde ruimte rond een huis 1001-1050 [Claes] {2.3} |
| werf* keer 1240 [Bern.] |
| werf* werkplaats voor schepen 1567 [wnt] |
| werk* arbeid 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| werk* vlasvezels 1240 [Bern.] |
| werkelijkheid* realiteit 1799 [wnt] |
| werken* arbeiden 901-1000 [wps] |
| werktuig* instrument 1573 [Plantijn] |
| werpen* gooien 901-1000 [wps] {1.3} |
| werst afstandsmaat 1714 [wnt] <Russisch {3.2} |
| wervel* beentje van ruggengraat 1568 [wnt] {3.1} |
| wervelen* ronddraaien 1477 [Teuth.] {3.1} |
| wervelwind cycloon 1599 [Kil.] <Oudnoor(d)s {3.2/4.1.1} |
| werven* verwerven 1350 [mnw] |
| werven* in dienst nemen 1466 [mnw] |
| werwaarts* bijwoord van richting: waarheen 1552 [wnt] {3.1} |
| weshalve bijwoord van causaliteit: waarom 1560 [wnt] <Duits |
| wesp* insect 1240 [Bern.] |
| Wessie West-Duitser 1996 [Vd Sijs 1996] <Duits {3.2} |
| west* windstreek 822-825 [Künzel] {2.3} |
| westenwind* wind die uit het westen waait 1001-1050 [cg ii 1 Orosiusglossen] {3.1/4.1.1} |
| western wildwestfilm 1964 [Ferrée, In en uit 66] <Engels {4.1.15} |
| wet* rechtsregel 901-1000 [wps] |
| weten* kennis hebben, begrijpen 901-1000 [wps] |
| wetenschap* het weten, de kennis 1300 [mnw] |
| wetenschapper wetenschapsbeoefenaar 1976 [wnt] <Duits {3.2} |
| wetering* stroom 1155 [Slicher] {2.4} |
| wethouder* lid van dagelijks bestuur van gemeente 1440 [mnw] |
| wetsuit kleding voor plankzeilen e.d. 1984 [gvd] <Engels {3.2} |
| wetten* scherpen 1240 [Bern.] |
| wettigen* wettig maken 1608 [wnt] {3.1} |
| weven* dooreenvlechten van draden 1240 [Bern.] |
| wezel* marterachtige 1240 [Bern.] {3.1/4.1.3} |
| wezen* aard, natuur 1265-1270 [cg Lut.K] |
| wezen* schepsel 1461 [mnw] |
| wherry roeiboot 1671 [wnt] <Engels {3.2/4.1.11} |
| whiplash beschadiging van nekspier door verkeersongeval 1995 [De Coster 1999] <Engels |
| whippet hondensoort 1923 [Aanv wnt] <Engels {4.1.3} |
| whisky sterkedrank 1824 [wnt] <Engels {4.1.6} |
| whist kaartspel 1762 [wnt] <Engels {3.2/4.1.18} |
| whizzkid jongere die uitblinkt, vooral met computers 1989 [Peptalk] <Engels |
| whodunit detectiveverhaal 1970 [De Coster 1999] <Engels |
| wichelen* voorspellingen doen uit bepaalde tekens 1477 [Teuth.] {3.1} |
| wicht* wezen, klein kind, meisje 1285 [cg Rijmb.] {4.1.4} |
| wicket doel bij cricketspel 1648 [wnt] <Engels {3.2} |
| wie* vragend voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| wiebelen* wankelen 1847 [wnt] {3.1} |
| wieberen weggaan 1972 [wnt wieberig] |
| wiedemaand* juni 1050 [cg ii 1, 122] {3.1/4.1.7} |
| wieden* onkruid verwijderen 1284 [cg i 2, 831] |
| wiedes bijwoord van causaliteit: begrijpelijk 1897 [wnt] |
| wieg* kinderledikant 1240 [Bern.] {4.1.9} |
| wiegelen* heen en weer bewegen 1477 [Teuth.] {3.1} |
| wiegen* schommelen 1351-1400 [mnw] |
| wiegendruk* druk van voor 1500 1880 [wnt wieg] |
| wiek* vleugel 1561 [wnt] |
| wiel* kolk 1187 [Claes] {2.3} |
| wiel* rad 1285 [cg Rijmb.] |
| wielewaal* zangvogel 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| wielrijder* fietser 1869 [Sanders 1997b] {4.4} |
| wier* zeegras 1466 [mnw] |
| wierde* terp 944 [Künzel] {2.3} |
| wierook* welriekende rook als reukoffer 1100 [Willeram] {3.1} |
| wiewauwen* wiebelen 1619 [wnt] {3.1} |
| wig* keg, keil 1046 [Claes] {2.3} |
[pagina 1121]
[p. 1121]
| wigwam indianentent, indianenhut 1778 [wnt] <Engels {3.2} |
| wij* persoonlijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| wijd* ruim 1100 [Willeram] |
| wijdbeens* met de benen ver gespreid 1869 [wnt] {3.1} |
| wijden* zegenen 901-1000 [wps] {1.2.4} |
| wijden* besteden 1793 [wnt] |
| wijdlopig* breedvoerig 1612 [wnt] |
| wijf* vrouw (pejoratief) 1100 [Willeram] {1.2.3/4.1.4} |
| wijk stadsdeel 855 [Claes] <Latijn {2.3} |
| wijken* zich terugtrekken 1240 [Bern.] |
| wijl* tijdsverloop 1100 [Willeram] |
| wijl* onderschikkend voegwoord 1628 [wnt wijl iii] {4.2} |
| wijlen* overleden 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| wijlen* toeven 1850 [wnt] |
| wijn drank van gegiste druiven 901-1000 [wps] <Latijn {1.1/2.5/4.1.6} |
| wijngaard plaats voor druiventeelt 1100 [Willeram] |
| wijs* manier 1050 [Rey] {2.2} |
| wijs* verstandig 1201-1225 [cg ii 1 Floyris] |
| wijsbegeerte* wetenschap der begrippen in hun hoogste algemeenheid 1857 [wnt] |
| wijsgeer* filosoof 1701 [wnt] |
| wijsneus* betweter 1670 [wnt] {3.1} |
| wijten* ten laste leggen 1240 [Bern.] |
| wijting* beenvis 1286 [cg i 1, 1175] |
| wijzen* aanduiden (met de vinger) 901-1000 [wps] |
| wijzigen* veranderen 1811 [De Jager, Frequentatieven] {3.1} |
| wikkelen inrollen 1576 [Claes] <Duits |
| wikken* wegen, overwegen 1401-1450 [mnw] |
| wild* in de natuurstaat, woest 1174 [Slicher] {2.4} |
| wildbraad* gebraden vlees van wild 1253 [cg ii 1 Gezondh.] {3.1/4.1.6} |
| wildebras wild kind 1833 [wnt] |
| wildeman* woesteling 1510-1512 [mnw] |
| wildernis* woest gebied, plek waar alles in het wild groeit 1185 [Künzel] {2.3/3.1} |
| wildplassen* in het openbaar urineren 1995 [Sanders 2001] {3.1/4.4} |
| wildvreemd geheel vreemd 1782 [wnt] <Duits {4.4} |
| wilg* boomsoort 1287 [cg NatBl] |
| willekeur* believen, grilligheid 1611-1620 [wnt] |
| willen* wensen 901-1000 [wps] |
| Willie Wortel (wereldvreemde) uitvinder 1952 [Picarta: strip Donald Duck] <Engels {4.4} |
| wimpel* lange smalle vlag 1140 [Rey] {2.2/3.1} |
| wimper* ooghaartje 1835 [wnt] {1.2.5/3.1} |
| winchester automatisch geweer 1919 [kwt] <Engels {4.1.14} |
| wind* luchtstroming 1001-1050 [cg ii 1 Orosiusglossen] {4.1.1} |
| wind* buikwind, scheet 1501-1525 [wnt] {4.4} |
| windas lier 1273 [mnw] <Oudnoor(d)s {3.2} |
| windbuil snoever 1679 [wnt] <Duits |
| winde* windas 1390-1460 [mnw] |
| winde* slingerplant 1477 [Teuth.] |
| windei* ei zonder kalkschaal 1287 [cg NatBl] {3.1} |
| winden* wikkelen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| windhond* hondensoort 1567 [Junius 49a] {1.2.4/4.1.3} |
| windjak overjasje 1930 [Aanv wnt] <Duits |
| windjammer zeilschip 1930 [Aanv wnt] <Engels {4.1.11} |
| windmolen door de wind aangedreven molen 1248-1271 [vmnw] {3.1/4.1.10} |
| wingerd wijnstok 1300 [Claes] {3.1} |
| winkel* verkoopplaats 1101-1200 [Claes] {2.3} |
| winkelhaak* gereedschap 1477 [Teuth.] |
| winkelhaak* scheur 1720 [wnt] |
| winkelier man die een winkel drijft 1614 [wnt] {4.1.13} |
| winnen* verwerven 1237 [cg i 1, 37] |
| winnen* overwinnaar zijn 1350 [mnw] |
| winst* voordeel 1569 [Kool] {3.1} |
| winter* jaargetijde 1050 [cg ii 1, 122] {1.1/4.1.7} |
| winterkoninkje* zangvogel 1477 [Teuth.] |
| wintermaand* december 1050 [cg ii 1, 122] {3.1/4.1.7} |
| winti tussengod 1770 [Van Donselaar 1989] <Sranantongo {3.2} |
| wip* wipplank 1813 [wnt] {4.1.18} |
| wippen* op en neer gaan 1477 [Teuth.] |
| wippen* paren 1829 [wnt] {4.4} |
| wipwap* wip 1887 [wnt] {3.1/4.1.18} |
| wirwar* dooreenwarreling 1820 [wnt] {3.1} |
| wis* zeker 1289 [Toll.] |
| wis* teen, twijg, strobos 1384 [mnw] |
| wisent* herkauwer 1145 [Künzel] {2.3/4.1.3} |
| wiskunde* mathematica 1711 [Picarta: titel van François Halma] |
| wispelturig* grillig 1556 [Claes] |
| wissel* wisselbrief, getekend stuk voor de overdracht van geld 1573 [wnt] |
| wisselen* ruilen 1240 [Bern.] |
| wissen* vegen 1240 [Bern.] |
| wissewasje* nietigheid 1650 [wnt] {3.1} |
| wit* kleurnaam 901-1000 [wps] {4.1.5} |
| wit* doelwit, schijf 1475 [mnw] |
[pagina 1122]
[p. 1122]
| witheet* zeer heet 1905 [wnt zonnevlak] {4.4} |
| witheet* woedend 1976 [gvd] {4.4} |
| wittekool koolsoort 1514 [wnt] {4.1.6} |
| witz grap 1840 [wnt] <Duits |
| wodka Russische brandewijn 1847 [wnt] <Russisch {3.2/4.1.6} |
| woede* razernij 1588 [Claes] |
| woeker* onmatig hoge rente 1285 [cg Rijmb.] |
| woelen* zich onrustig bewegen 1350 [mnw] |
| woelrat* knaagdier 1901-1910 [wnt] {4.1.3} |
| woelrat* homojongen 1972 [R99] {4.4} |
| woensdag* vierde dag van de week 1260 [cg i 1, 72] {3.1/4.1.7} |
| woerd* laaggelegen omdijkt land 850 [Prisma NPl.] {2.3} |
| woerd* mannetjeseend 1380 [mnw] |
| woest* wild 901-1000 [wps] |
| woestijn* barre landstreek 901-1000 [wps] |
| wok Indonesische braadpan 1984 [gvd] <Chinees {3.2} |
| wokkel bepaald soort zoutje 1990 [De Coster 1999] |
| wol* haren van sommige dieren 1240 [Bern.] {4.1.9} |
| wolf* hondachtige 1001-1100 [Claes] {2.3/4.1.3} |
| wolfraam chemisch element 1720 [wnt] <Duits |
| wolfsklauw* plantengeslacht 1543 [mnw] |
| wolfsmelk* plantengeslacht 1514 [wnt] |
| wolk* massa waterdruppels in atmosfeer 901-1000 [wps] {4.1.1} |
| wolvin* wijfjeswolf 1287 [cg NatBl] |
| wombat buideldier 1861 [wnt] <Engels {4.1.3} |
| won munteenheid van Zuid- en later Noord-Korea 1966 [2000 Standard Catalogue of world coins] <Koreaans {4.1.12} |
| wond* kwetsuur 901-1000 [wps] |
| wonder* mirakel 901-1000 [wps] |
| wonderbaar verbazingwekkend 1573 [Plantijn] <Duits |
| wonderschoon* zeer mooi 1755 [wnt] {4.4} |
| wonderveel* zeer veel 1590 [wnt] {4.4} |
| wonen* gehuisvest zijn 901-1000 [wps] |
| woonachtig* wonende 1279 [cg i 1, 423] |
| woord* klank met eigen betekenis 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| woordenboek* dictionaire 1584 [Toll.] |
| worcestersaus kruidige saus 1900 [Sanders 1995] <Engels {4.1.6} |
| worden* in de genoemde toestand raken, hulpwerkwoord van de lijdende vorm 901-1000 [wps] |
| workaholic die verslaafd is aan zijn werk 1989 [Peptalk] <Engels |
| workshop bijeenkomst ter bespreking 1970 [Recht voor raap] <Engels |
| worm* ongewerveld dier 1100 [Willeram] {3.1} |
| worp* het werpen 1240 [Bern.] |
| worst* met vleeswaar gevulde darm 1240 [Bern.] {3.1/4.1.6} |
| worstelen* strijden 1240 [Bern.] |
| wort* aftreksel van mout 1383-1474 [mnw] |
| wortel* onderste deel van gewas 1240 [Bern.] {3.1} |
| wortel* groente 1410 [mnw] {4.1.6} |
| wortel* in de wiskunde 1445 [Kool] |
| woud* natuurlijk bos 793 [Claes] {2.3} |
| woudloper* rondzwervend jager (in de bossen van Noord-Amerika) 1885 [wnt woud] |
| would-be zogenaamd 1842 [wnt] <Engels |
| wout Bargoens: politieagent 1682 [wnt wout ii] <? {3.5} |
| wouw* roofvogel 1287 [cg NatBl] |
| wow tussenwerpsel: uitroep van verbazing of ontzag 1984 [gvd] <Engels {4.3} |
| wraak* vergelding 901-1000 [wps] |
| wrak* onbruikbaar voer- of vaartuig 1368 [mnw] |
| wrak* met gebreken 1383-1474 [mnw] |
| wraken* afkeuren 1265-1270 [cg Lut.K] |
| wrang* zuur 1287 [cg NatBl] |
| wrat* huiduitwas 1150 [Claes] {2.4} |
| wreed* meedogenloos 1240 [Bern.] |
| wreed* tof, leuk 1987 [Kuitenbrouwer] {3.1} |
| wreef* hoogste deel van voet 1773 [wnt] |
| wreken* vergelden 1236 [cg i 1, 28] |
| wrevel* misnoegen 1573 [Claes] |
| wriemelen* zich kronkelen 1410 [mnw] {3.1} |
| wrijven* strijken 1240 [Bern.] |
| wrikken* heen en weer bewegen 1623 [wnt] |
| wringen* draaiend samenknijpen 1265-1270 [cg Lut.K] |
| wrochten* werken 1798 [wnt] |
| wroeten* woelen 1350 [mnw] |
| wrok* rancune 1550 [wnt Bijv.+verb.] |
| wrongel* gestremde melk 1350 [mnw] {3.1/4.1.6} |
| wuft* frivool 1562 [Claes] |
| wuiven* zwaaien 1663 [wnt] |
| wulk (eetbare) slak 1400-1401 [mnw] <Engels {3.2} |
| wulp* steltloper 1595 [Van Groen, Steltlopers 74] |
| wulps* wellustig 1611-1620 [wnt] {1.2.3} |
| wurgen, worgen* de keel dichtknijpen 1291-1300 [cg Luiks Diat.] |
| wybertje ruitvormig dropje 1966 [Aanv wnt] {4.1.6} |
[pagina 1123]
[p. 1123]
| x als teken voor een onbekende grootheid 1694 [wnt] <Spaans {3.2} |
| xantippe boze vrouw 1649 [wnt band] |
| x-benen benen waarvan de knieën naar binnen staan 1898 [gvd] <L {3.4} |
| xenofobie vrees voor wat vreemd is 1929 [kwt] |
| xenon edelgas 1902 [wnt] |
| xeres(wijn) sherry 1841 [Nederlandsch Magazijn 334] <Spaans {3.2/4.1.6} |
| xerografie droog reproductieprocédé 1950 [Aanv wnt] |
| xerox kopie 1984 [gvd] |
| x-stralen röntgenstralen 1898 [gvd] |
| xtc een hallucinerend middel 1987 [De Coster 1999] <Engels {4.1.6} |
| xylofoon slaginstrument 1912 [kku] {4.1.16} |
| xylografie houtgravure 1824 [wei] <Frans |
| yakult melkachtige drank 1992 [Internet: yakult.nl] <Japans {3.2/4.1.6} |
| yakuza Japanse maffia 1992 [De Coster 1999] <Japans {3.2} |
| yaleslot veiligheidsslot 1908 [Aanv wnt] |
| yang het actieve beginsel in de kosmos 1934 [Aanv wnt] <Chinees {3.2} |
| yankee spotnaam voor Noord-Amerikanen 1836 [wnt] <Engels |
| yard lengtemaat 1778 [wnt] <Engels {3.2} |
| yell kreet 1947 [kwt] <Engels |
| yen munteenheid van Japan 1886 [kku] <Japans {3.2/4.1.12} |
| yes tussenwerpsel: uitroep ter bevestiging 1984 [gvd] <Engels {4.3} |
| yeti verschrikkelijke sneeuwman 1976 [gvd] <Tibetaans |
| yin het passieve beginsel in de kosmos 1934 [Aanv wnt] <Chinees {3.2} |
| yo tussenwerpsel: groet van rappers e.d. 1988 [De Coster 1999] <Engels {4.3} |
| yoga Indische mystiek 1906 [wnt] <Sanskriet |
| yoghurt melkspijs 1912 [kku] <Turks {3.2/4.1.6} |
| yogi beoefenaar van yoga 1596 [Linschoten] <Hindi |
| yperiet mosterdgas 1929 [kwt] <Frans |
| ypsilon Griekse letter 1847 [kku] <Grieks {3.2} |
| ytterbium chemisch element 1870 [Gerding, Zakwrdb. Scheik.] <modern Latijn |
| yttrium chemisch element 1834 [wnt] <modern Latijn |
| yuan munteenheid van China 1980 [Enc. Munten en Bankbiljetten] <Chinees {3.2/4.1.12} |
| yucca sierplant 1596 [Linschoten 102] <Spaans {3.2} |
| yuppie jeugdige carrièremaker met een hoge, trendgevoelige levensstandaard 1986 [De Coster 1999] <Engels |
| zaad* kiem, teelvocht 1240 [Bern.] |
| zaag* getand werktuig 1101-1200 [Tavernier] {2.4} |
| zaaien* zaad strooien 1240 [Bern.] |
| zaak* rechtszaak 701-800 [Lex Salica] {2.2} |
| zaak* voorwerp, handeling 901-1000 [wps] {1.2.3} |
| zaal* groot vertrek 639 [Claes] {2.3} |
| zabaglione een nagerecht 1968 [wp voor de vrouw] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| zacht* niet hard 901-1000 [wps] |
| zachtboard vezelplaat van beperkte hardheid 1951 [Aanv wnt] <Engels |
| zadel zitting 1270-1290 [cg i] <Oudslavisch {3.2} |
| zaïre munteenheid van voormalig Zaïre (nu Democratisch Kongo) 1971 [2000 Standard Catalog of World Coins] {4.1.12} |
| zak verpakkingsmiddel 1100 [Taal en Tongval 12, 1999, 35ff] <Latijn {2.4} |
| zak scheldwoord: onaangename vent 1961 [gvd] |
| zakdoek doek om de neus in te snuiten 1775 [wnt] |
| zakdoekje leggen* kinderspel 1916 [wnt] {4.1.18} |
| zakjapanner zakrekenmachine 1992 [gvd] |
| zakken dalen, zinken 1611-1620 [Taal en Tongval 1996, 2] |
| zakken niet slagen voor een examen 1897 [wnt] |
| zakkenrollen uit zakken stelen 1781 [wnt Bijv.+verb.] |
| zakkenwasser sufferd 1968 [R75] |
| zalf* smeersel 1100 [Willeram] |
| zalig* lekker, zedelijk gelukkig 901-1000 [wps] |
| zalm beenvis 1270 [cg i 1, 161] <Latijn |
| zambo kind van neger en indiaanse 1847 [kku] <Spaans {3.2} |
| zand* steenstof 893 [Claes] {2.3} |
| zang* het zingen 901-1000 [wps] |
| zaniken* zeuren 1809 [wnt] |
| zappen voortdurend naar een ander televisieprogramma overschakelen 1989 [De Coster 1999] <Engels |
| Zappi* doorzichtig materiaal met de mechanische eigenschappen van aluminium 1988 [Items 26] {1.2.5/1.3/4.4} |
| zat* verzadigd van eten of drinken 901-1000 [wps] |
[pagina 1124]
[p. 1124]
| zat* dronken 1546 [wnt] |
| zaterdag laatste dag van de week 1240 [vmnw] <Latijn {4.1.7} |
| zavel grondsoort 1345 [mnw] <Latijn |
| ze* persoonlijk voornaamwoord 1350 [mnw] {4.2} |
| zeboe herkauwer 1770 [wnt] <Frans {4.1.3} |
| zebra paardachtige 1596 [wnt] <Portugees {1.3/3.2/4.1.3} |
| zebra oversteekplaats 1955 [Stoop] |
| zecchino munt 1768 [wnt] <Italiaans {3.2} |
| zede* gewoonte 901-1000 [wps] |
| zee* oceaan 793 [Claes] {2.3} |
| zeef* werktuig om te zeven 1240 [Bern.] |
| zeeg* gebogen lijn 1697 [wnt] |
| zeehond* zeeroofdier 1293 [cg i] {3.1/4.1.3} |
| zeekoe* zeezoogdier 1287 [cg NatBl] {3.1/4.1.3} |
| zeeleeuw zeeroofdier 1619 [wnt] {4.1.3} |
| zeelt beenvis 1420 [Claes] <? {3.5} |
| zeem* honing 1240 [Bern.] {3.1} |
| zeem zeemleer 1420-1421 [mnw] <Frans |
| zeemacht* krijgsmachtonderdeel dat strijdt ter zee 1670 [wnt] {4.1.14} |
| zeemeermin* mythisch wezen uit de zee 1623 [wnt] |
| zeen* pees 1350 [mnw] {4.1.6} |
| zeep* reinigingsmiddel 1288 [cg i 2, 1337] |
| zeepaardje* beenvis 1562 [wnt] |
| zeer* pijnlijk 901-1000 [cg wps Gloss.] |
| zeer* smart 901-1000 [wps] |
| zeer* bijwoord van hoedanigheid: in hoge mate 1236 [cg i 1, 1337] |
| zeeschuimer* zeerover 1569 [wnt] |
| zeestraat zee-engte 1816 [wnt wijdberoemd] |
| zege* overwinning 901-1000 [wps] |
| zegel stempel 1240 [Bern.] <Latijn |
| zegen visnet 1240 [Bern.] <Latijn |
| zegen kerkelijke zegening 1567 [wnt] <Latijn |
| zegevieren* triomferen 1767 [wnt] |
| zegge* plantengeslacht 1578 [wnt] |
| zegge* aanwijzing van het bedrag in letters 1865 [wnt] |
| zeggen* spreken 1260-1270 [cg ii 1 Boeve] |
| zegsman* bron van informatie 1654 [wnt] |
| zeiken* plassen 1240 [Bern.] {4.4} |
| zeil* doek (aan mast) 1240 [Bern.] |
| zeilschip* schip dat door windkracht vaart 1573 [wnt] {4.1.11} |
| zeis* maaiwerktuig 1340-1350 [mnw] |
| zeker veilig, stellig 1240 [Bern.] <Latijn |
| zeker onbepaald voornaamwoord 1299 [cg i Brugge] {4.2} |
| zekering metaaldraad die bij overbelasting stroom onderbreekt 1911 [wnt] <Duits {1.4} |
| zelden* zeer weinig 1240 [Bern.] |
| zeldzaam schaars 1556 [wnt] <Duits |
| zelf* aanwijzend voornaamwoord 901-1000 [wps] {4.2} |
| zelfbedieningswinkel* winkel waar men zelf de artikelen pakt 1948 [Aanv wnt] |
| zelfbeheersing het in toom houden van zijn gevoelens 1801 [wnt] <Duits |
| zelfbewust met besef van eigen waarde 1865 [wnt] <Duits |
| zelfkant buitenkant 1573 [Plantijn] |
| zelfmoord suïcide 1731-1735 [wnt belangneming] <Duits |
| zelfs* bijwoord van hoedanigheid: tegen de verwachting in 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| zelfvertrouwen geloof in zichzelf 1784 [wnt] <Duits |
| zelfzucht egoïsme 1803 [wnt] <Duits |
| zeloot ijveraar 1285 [cg Rijmb.] <Frans |
| zemel vlies van graankorrels 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] <Latijn |
| zemelachtig zenuwachtig, zeurig 1905 [wnt] {1.2.4} |
| zemelen* zeuren 1633 [wnt] |
| zen vorm van het boeddhisme 1934 [Kath. Enc. dl. 5, kol. 456] <Japans {3.2} |
| zenden* sturen 901-1000 [wps] {1.3} |
| zengen* schroeien 1415 [mnw] |
| zenit toppunt 1595 [wnt] <Frans |
| zenuw* verbindingsdraad tussen zintuigen of spieren en centrale zenuwstelsel 1285 [cg Rijmb.] |
| zenuwachtig* nerveus 1839 [wnt] {1.2.4} |
| zeper(d) strop, loer 1950 [gvd] <Jiddisch {3.2} |
| zeppelin luchtschip 1909 [wnt luchtschipper] <Duits {4.1.10} |
| zerk grafsteen 1265-1270 [cg Lut.K] {1.2.4} |
| zero telwoord 1578 [Kool] <Frans {4.2} |
| zes* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| zestien* telwoord 1240 [Bern.] {4.2} |
| zestig* telwoord 1100 [Willeram] {2.5/4.2} |
| zetbaas* die voor rekening van een ander een zaak beheert 1749 [wnt] |
| zetel* zitplaats 1285 [cg Rijmb.] {3.1/4.1.9/5} |
| zetmeel* reservevoedsel van planten 1813 [wnt] |
| zetpil* pil die in de endeldarm gebracht wordt 1642 [wnt] |
| zetten* plaatsen, doen zitten 901-1000 [wps] {3.1} |
| zetten* tekst opmaken om te drukken 1567 [wnt] |
| zetter* tekstopmaker 1567 [wnt] {4.1.13} |
| zeug* vrouwtjesvarken 1287 [cg NatBl] {4.1.3} |
| zeugma stijlfiguur 1778 [wnt] <Latijn |
[pagina 1125]
[p. 1125]
| zeulen* voortslepen 1667 [wnt] |
| zeuren* zaniken 1777 [wnt] |
| zeurkous iemand die zanikt 1855 [wnt] {1.2.1} |
| zeurpiet iemand die zanikt 1936 [wnt seuteren z.j.] |
| zeven* telwoord 701-800 [Lex Salica] {2.2/4.2} |
| zevenslaper* knaagdier 1781 [wnt] {4.1.3} |
| zevensprong* oude volksdans 1777 [wnt] {4.1.15} |
| zeventien* telwoord 1240-1260 [cg i Gent] {4.2} |
| zeventig* telwoord 1240 [Bern.] {4.2} |
| zever* kwijl 1350 [mnw] |
| zich wederkerend voornaamwoord 901-1000 [wps] <Duits {4.2/5} |
| zicht* soort zeis 1350 [mnw] |
| zicht* het zien 1410 [mnw] |
| zichtbaar met het oog waarneembaar 1557 [wnt] <Duits |
| zichzelf wederkerend voornaamwoord 1515 [wnt] {4.2} |
| zieden* koken 1240 [Bern.] |
| ziedendheet* zeer heet 1642 [wnt zieden] {4.4} |
| ziegezagen* zeuren 1870 [wnt] {3.1} |
| ziek* niet gezond 1236 [cg i 1, 23] |
| ziekte* het ziek-zijn 1343-1344 [mnw] {3.1} |
| ziel* geest 901-1000 [wps] |
| zielknijper* schertsend voor een psychiater 1862 [wnt ziel i (zieleknijper)] {4.4} |
| zieltogen* op sterven liggen 1477 [Teuth.] {4.4} |
| zien* met het oog waarnemen 1200 [cg ii 1 Servas] |
| zier* zweem, kleinigheid 1287 [cg NatBl] |
| ziesel knaagdier 1860 [wnt] <Duits {4.1.3} |
| ziezo* tussenwerpsel: uitdrukking van voldoening 1693 [wnt] {4.3} |
| ziften* zeven 1461 [mnw] |
| zigzag lijn met scherpe hoeken 1767 [wnt] <Frans {3.1} |
| zij* persoonlijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| zijde* zijkant 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| zijde textiel 1240 [Bern.] <Latijn {4.1.9} |
| zijdenhemdje soort appel 1717 [Sanders 1995] {4.1.2} |
| zijgen* langzaam neerdalen 1291-1300 [cg Luiks Diat.] |
| zijl* waterlozing, sluis 1280-1287 [Prisma NPl.] {2.3} |
| zijn* bestaan 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5} |
| zijn* bezittelijk voornaamwoord 901-1000 [wps] {4.2} |
| zilt* zout 1588 [Claes] |
| zilver chemisch element 901-1000 [wps] <Akkadisch {3.2} |
| zin* zintuig, begrip 1100 [Willeram] |
| zin* reeks woorden 1584 [Ruijs] |
| zindelijk* schoon, proper 1612 [wnt] |
| zindelijk* (van kinderen en dieren) de natuurlijke behoeften kunnende beheersen 1780 [wnt] |
| zinderen* gloeiend trillen 1511 [wnt] |
| zingen* met de stem muziek voortbrengen 901-1000 [wps] |
| zink chemisch element 1736 [wnt] <Duits |
| zinken* (weg)zakken 1260-1280 [cg ii 1 Wrake R.] |
| zinnebeeld symbool 1614 [Picarta: titel van D.P. Pers] <Duits |
| zinnelijk* de zinnen bevredigend 1461 [mnw] |
| zinnen peinzen over 1480 [mnw] <Duits |
| zinnen* naar de zin zijn, bevallen 1840 [wnt] |
| zinnespel* allegorisch toneelstuk 1562 [wnt] {4.1.15} |
| zintuig* orgaan dat prikkels van buiten waarneemt 1678 [wnt] |
| zionisme streven naar eigen joodse staat 1899 [wnt] <Duits |
| zirkonium chemisch element 1834 [wnt] <modern Latijn |
| zirkoon mineraal 1832 [wei] <Frans |
| zitten* gezeten zijn, zich bevinden 1240 [Bern.] {1.2.5/3.1} |
| zloty munteenheid van Polen 1832 [wei] <Pools {3.2/4.1.12} |
| zo* bijwoord van hoedanigheid: op die manier, als 901-1000 [wps] |
| zoals* onderschikkend voegwoord 1482 [mnw] {4.2} |
| zodanig* aanwijzend voornaamwoord 1276-1300 [cg Kerst.] {4.2} |
| zodat* onderschikkend voegwoord 1285 [cg Rijmb.] {4.2} |
| zode* plag 1287 [cg NatBl] |
| zodiak dierenriem 1514 [mnw] <Frans |
| zodra* onderschikkend voegwoord 1575 [wnt] {4.2} |
| zoeaaf Frans infanteriesoldaat 1855 [Sanders 1995] <Frans |
| zoeaaf lid van de Vaticaanse ordedienst 1863 [Sanders 1995] <Frans |
| zoeken* trachten te vinden 901-1000 [wps] |
| zoel* lauw 1576 [Toll.] |
| zoemen* gonzend geluid maken 1889 [wnt] {3.1} |
| zoen* kus 1544 [wnt] |
| zoet* niet zout, aangenaam 901-1000 [wps] |
[pagina 1126]
[p. 1126]
| zoetekauw* die veel van zoetigheden houdt 1618 [wnt] |
| zoetelaar marketenter 1546 [Toll.] <Nederduits {3.2/4.1.13} |
| zoetsappig* geveinsd vriendelijk 1784 [wnt] |
| zoeven* voortgonzen 1855 [wnt] {3.1} |
| zog* moedermelk 1287 [cg NatBl] |
| zogen* laten zuigen 1240 [Bern.] {3.1} |
| zoiets* onbepaald voornaamwoord 1862 [wnt] {4.2} |
| zolang* onderschikkend voegwoord 1598 [wnt] {4.2} |
| zolder bovenste verdieping 1237 [cg i 1, 338] <Latijn {1.2.4} |
| zombie opgestaan lijk 1954 [Aanv wnt] <Engels |
| zomer* jaargetijde 1236 [cg i 1, 25] {1.1/4.1.7} |
| zomerzotheid dwaze verliefdheid, dwaasheid 1927 [Picarta: titel van C. van Marxveld] {4.4} |
| zomp* moerasland 1177-1187 [Claes] {2.3} |
| zon* lichtend hemellichaam 901-1000 [wps] |
| zondag* eerste dag van de week 1236 [cg i 1, 26] {3.1/4.1.7} |
| zonde* overtreding 901-1000 [wps] |
| zondebok die van alles de schuld krijgt 1844 [wnt] <Duits |
| zonder* voorzetsel 901-1000 [wps] {2.5/4.2} |
| zonderling* vreemd 1605 [wnt] {1.2.3} |
| zondigen* zonde begaan 1240 [vmnw] {3.1/5} |
| zondvloed grote vloed 1562 [wnt] <Duits |
| zone streek 1595 [wnt] <Frans of Latijn |
| zonnebloem* plant 1581 [wnt] |
| zoo dierentuin 1824 [wei] <Engels |
| zoogdier* dier dat zijn jongen met melk voedt 1811 [wnt] |
| zooi, zoo(i)tje* (grote, ongeregelde) hoeveelheid 1633 [wnt] |
| zool onderste deel van voet of schoen 1240 [Bern.] <Latijn {3.2} |
| zoölogie dierkunde 1720 [mey] <modern Latijn |
| zoom* boord (van weefsel) 1240 [Bern.] {3.1} |
| zoomlens lens met variabele brandpuntsafstand 1958 [Aanv wnt] {4.1.17} |
| zoon* mannelijk kind t.o.v. de ouders 776-800 [cg ii 1 Utr. doopbelofte] {2.5/4.1.4} |
| zoopje, zopie* drank, teug sterkedrank 1645 [wnt zoop] {4.1.6} |
| zorg* toewijding 901-1000 [wps] |
| zorg* ongerustheid 1285 [cg Rijmb.] |
| zorgvuldig zorgdragend 1511-1520 [wnt] <Duits |
| zorgwekkend* grote zorg veroorzakend 1828 [wnt zorg] {3.1} |
| zorilla marterachtige 1909-1910 [wnt] <Spaans {3.2/4.1.3} |
| zorillo marterachtige 1861 [wnt] <Portugees {3.2/4.1.3} |
| zot dwaas 1240 [Bern.] <Frans |
| zotel kliniek bij een hotel 1992 [De Coster 1999] <L {3.4} |
| zout* keukenzout, natriumchloride 1001-1100 [Claes] {2.3} |
| zowel als* nevenschikkend voegwoord 1598 [wnt] {4.2} |
| z.o.z. zie ommezijde 1914 [gvd] <L {3.4} |
| zozo* bijwoord van hoedanigheid: matig 1839 [wnt zoo ii] {3.1} |
| zucchetti komkommervormige groente 1944 [Aanv wnt] <Italiaans {3.2/4.1.6} |
| zucht* ziekte, ziekelijke neiging 1240 [Bern.] |
| zucht* sterke uitademing 1350 [mnw] |
| zuchten* hoorbaar uitademen 1240 [Bern.] {3.1} |
| zuid* windstreek 918-948 [Künzel] {2.3} |
| zuidwester* breedgerande hoed 1673 [wnt] {4.1.9} |
| zuigeling kindje dat nog gezoogd wordt 1526 [wnt] <Duits {4.1.4} |
| zuigen* (met de mond) naar zich toe trekken 1100 [Willeram] {3.1} |
| zuil* pilaar 901-1000 [wps] |
| zuinig* spaarzaam 1612 [wnt] |
| zuipen* (onmatig) drinken 1240 [Bern.] {1.2.3/3.1} |
| zuivel* melkproducten 1288 [cg i 2, 1340] {4.1.6} |
| zuiver puur, helder 1236 [cg i 1, 20] <Latijn |
| zulk* aanwijzend voornaamwoord 1100 [Willeram] {2.5/4.2} |
| zullen* hulpwerkwoord van de toekomende tijd 901-1000 [wps] |
| zullie* persoonlijk voornaamwoord 1701-1800 [wnt zijlieden] {4.2} |
| zult* hoofdkaas 1446 [mnw] {4.1.6} |
| zuring* plantengeslacht 1281 [cg i 1, 560] |
| zus* bijwoord van hoedanigheid: zo 1265-1270 [cg Lut.K] {3.1} |
| zuster* vrouwelijk kind m.b.t. kinderen van dezelfde ouders 1100 [Willeram] {4.1.4} |
| zuster* verpleegster 1905 [wnt] {4.1.13} |
| zuur* wrang 1130 [Rey] {2.2} |
| zuurkool ingemaakte wittekool 1676 [wnt] {4.1.6} |
| zuurpruim onvriendelijk mens 1924 [gvd] |
| zuurstof chemisch element 1793 [Kasteleijn, Chemische Oefeningen] |
| zuurtje* snoep om op te zuigen 1898 [wnt] {4.1.6} |
[pagina 1127]
[p. 1127]
| zuurzak vrucht 1689 [J. Brinkman, Surinaamse planten, bijl. i] <Papiaments {3.2/4.1.2} |
| zwaaien* heen en weer bewegen, wuiven 1611-1620 [wnt] {1.2.5/3.1} |
| zwaan* eendachtige 1139 [Claes] {2.3} |
| zwaar* veel wegend 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] |
| zwaard* recht steekwapen 901-1000 [wps] {4.1.14} |
| zwaarmoedig* treurig gestemd 1477 [mnw] {3.1} |
| zwaarte* het zwaar-zijn 1453-1497 [mnw] {3.1} |
| zwabber* dweil aan een stok 1612 [wnt] |
| zwabberen* zwaaien, zwieren 1868 [wnt] {3.1} |
| zwachtel* windsel 1421 [mnw] {3.1} |
| zwad* snede koren of gras 1165 [Claes] {2.3} |
| zwager* schoonbroer 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.1.4} |
| zwak* krachteloos 1451-1500 [mnw] |
| zwakstroom elektrische stroom van lage spanning 1901 [wnt] <Duits |
| zwakte* het zwak-zijn 1635 [wnt] {3.1} |
| zwakzinnig zwak van verstand 1909 [wnt] <Duits {3.1} |
| zwalken* ronddolen 1784-1785 [wnt mieren ii] {3.1} |
| zwaluw* zangvogel 1240 [Bern.] |
| zwam* sporeplant 1477 [Teuth.] |
| zwammen* kletsen 1882 [wnt] |
| zwanenzang* het laatste lied van een dichter 1630 [wnt] |
| zwang* gebruik 1573 [mnw] |
| zwanger* een kind dragend 1542 [Claes Tw. 12] |
| zwangerschap* het zwanger-zijn 1811 [wnt] |
| zwart* kleur waarbij licht niet wordt teruggekaatst 1001-1100 [Claes] {2.3/4.1.5} |
| zwartepieten kaartspel 1898 [wnt zwart] {4.1.18} |
| zwartgallig* zwaarmoedig 1722 [Toll.] |
| zwavel* chemisch element 1450 [mnw] |
| zweem* vleugje 1773 [Claes] {3.1} |
| zweep* karwats 1285 [cg Rijmb.] {3.1} |
| zweer* ontsteking 1240 [Bern.] |
| zwelgen* zich te buiten gaan aan 1240 [Bern.] |
| zwellen* uitzetten 1240 [Bern.] |
| zwembad* zwembassin 1720 [wnt] |
| zwembadpas* pas om vlug naar het zwembad te lopen 1923 [Thijssen, Kees de Jongen] {4.4} |
| zwemen* enige gelijkenis hebben 1615 [wnt] {3.1} |
| zwemmen* drijven, zich drijvend houden 1240 [Bern.] |
| zwendelaar oplichter 1789 [wnt] <Engels {3.2} |
| zwendelen oplichten 1775 [wnt] |
| zwengel* slinger 1371 [mnw] {3.1} |
| zwenken* van richting veranderen 1451-1500 [mnw] {3.1} |
| zweren* een eed afleggen 901-1000 [wps] |
| zweren* etteren 1340-1350 [mnw] |
| zwerk* hemel 1285 [cg Rijmb.] |
| zwerm* drom 1261 [cg i 1, 75] {3.1} |
| zwerven* ronddolen 1588 [Kil.] |
| zwet* grenssloot 1125-1150 [Künzel] {2.3} |
| zweten* transpireren 1240 [Bern.] |
| zwetsen onbedachtzaam spreken 1477 [Teuth.] <Duits |
| zweven* drijven 1100 [Willeram] {3.1} |
| zwezerik* borstklier van een kalf (gegeten als delicatesse) 1701 [wnt] {4.1.6} |
| zwichten* wijken 1401-1450 [mnw] |
| zwiepen* veerkrachtig doorbuigen 1802 [wnt] {1.2.5/3.1} |
| zwieren* zich heen en weer bewegen 1588 [Claes] {1.2.5/3.1} |
| zwijgen* niet spreken 1236 [cg i 1, 26] |
| zwijm* flauwte 1351-1400 [mnw] {3.1} |
| zwijmelen* duizelig worden, in een roes zijn 1477 [Teuth.] {3.1} |
| zwijmen* in zwijm vallen 1376-1400 [mnw] |
| zwijn* hoefdier 1220-1240 [cg ii 1 Aiol] {4.1.3} |
| zwijnen boffen 1899 [wnt] <Duits |
| zwijnjak schoelje 1872 [gvd] <Tsjechisch {3.2} |
| zwijntje (gestolen) fiets 1906 [Endt] |
| zwik houten pen 1573 [Claes] <Duits |
| zwikken* verstuiken 1573 [Claes] {3.1} |
| zwikken* kansspel met kaarten 1906 [moo] {4.1.18} |
| zwin* kreek 1028 [Prisma NPl.] {2.3} |
| zwoegen* hijgen 1567 [Toll.] {3.1} |
| zwoegen* zwaar werk verrichten 1648 [wnt] |
| zwoel* benauwd 1611-1620 [wnt tocht] |
| zwoerd* spekrand 1562 [wnt] {4.1.6} |
| zydéco volksmuziek uit Louisiana 1986 [De Coster 1992] <Engels {4.1.16} |
| zygoot cel ontstaan uit de versmelting van twee gameten 1896 [wnt] <Frans |
| zymase sap uit gistcellen 1900-1908 [wnt] <Frans |
| zymose gisting 1907 [kwt] |
| zzz* tussenwerpsel: nabootsing van zoemend geluid 1963 [Aanv wnt] {3.1} |
